ÑAÙNH GIAÙ CHAÁT LÖÔÏNG NÖÔÙC DÖÔÙI ÑAÁT

ÑAÙNH GIAÙ CHAÁT LÖÔÏNG NÖÔÙC DÖÔÙI ÑAÁT

Döïa vaøo keát quaû phaân tích thaønh phaàn hoaù hoïc töø caùc maãu nöôùc laáy ñöôïc , keát quaû phaân tích nöôùc theo thôøi gian khu vöïc An Laïc – Bình Taân töø naêm 1994 – 1997(coâng trình Q015030) vaø caùc keát quaû nghieân cöùu khaùc ñeå ñaùnh giaù chaát löôïng nöôùc trong khu vöïc nhö sau:

Vôùi toång soá 5 maãu ñaõ phaân tích (maãu: 5; 6 ; 7 ; 8 ; 9) coù theå nhaän xeùt nhö sau:

• 
  pH trong khu vöïc thay ñoåi töø 3,50 – 4,69.
  
• 
  Clorua thay ñoåi töø 33,29 – 470,00 mg/l.
  
• 
  Nitrat thay ñoåi töø 0,300 – 1,436 mg/l.
  
• 
  Amonium thay ñoåi töø 0,310 – 1,251 mg/l.
  
• 
  Ñoä cöùng toång coäng thaøy ñoåi töø 7,33 – 149,33 mg CaCO₃/l
  
• 
  Sunfat thay ñoåi töø 0,00 – 115 mg/l.
  
• 
  Haøm löôïng saét (toång coäng) töø 5,44 – 42,52 mg/l.
  
• 
  Photphat coù giaù trò thaáp cao nhaát 0,086 mg/l.
  
• 
  Canxi thay ñoåi töø 1,80 – 49,50 mg/l.
  
• 
  Magieâ thay ñoåi töø 0,60 – 15,68 mg/l.
  
• 
  Ñoä axít luoân lôùn hôn ñoä kieàm.
  
• 
  Caën hoaø tan thay ñoåi töø 62 – 1044 mg/l.
  
• 
  Caën toång coäng thay ñoåi töø 72 –1067 mg/l.
  
• 
  Loaïi hình nöôùc, chuû yeáu Clorua – Natri – Kali.
  

Theo soá lieäu ñieàu tra cuûa Ban Moâi Tröôøng quaän Goø Vaáp veà ñaùnh giaù chaát löôïng nöôùc taàng Pleistocen ôû ñoä saâu 10 – 40m, naêm 1998 thì qua xeùt nghieäp vi sinh cho ta bieát: khu vöïc nghóa trang Bình Höng Hoaø coù 3 gieáng khoan bò nhieãm vi sinh vôùi soá löôïng gieáng khaûo saùt laø 19 gieáng, tæ leä gieáng bò nhieãm laø 15,7%, khu vöïc nghóa trang Bình Höng Hoaø laø nguoàn goác gaây nhieãm baån nitrat vaø vi sinh, coù moät khoaûnh nhoû bò nhieãm pheøn naëng.

Theo tieâu chuaån TCVN 5944 – 1995 pH trong khu vöïc töông ñoái thaáp vaø coù haøm löôïng saét töông ñoái cao (maãu: 5 ; 6 ; 7 ; 8 ; 9) vöôït quaù tieâu chuaån cho pheùp.

Theo tieâu chuaån TC – 20TCVN: Clorua ôû (maãu:5 ; 8 ; 9 ) coù giaù trò cao, ñoä cöùng toång coäng (maãu: 5; 8 ; 9) vöôït quaù tieâu chuaån cho pheùp, haøm löôïng saét ôû taát caû caùc maãu cuõng vöôït quaù tieâu chuaån cho pheùp, maãu:5 coù toång ñoä khoaùng hoaù cao.

Vôùi toång soá 4 maãu ñaõ phaân tích(maãu: 1; 2 ; 3 ; 4) coù theå nhaän xeùt nhö sau:

• 
  pH trong khu vöïc thay ñoåi töø 4,72 – 6,22.
  
• 
  Clorua thay ñoåi töø 27,30 – 565,62 mg/l.
  
• 
  Nitrat thay ñoåi töø 0,264 – 0,645 mg/l.
  
• 
  Amonium thay ñoåi töø 0,312 – 1,509mg/l.
  
• 
  Ñoä cöùng toång coäng thaøy ñoåi töø 18,33 – 253,33 mg CaCO₃/l
  
• 
  Sunfat thay ñoåi töø 5,875 – 38,64 mg/l.
  
• 
  Haøm löôïng saét (toång coäng) töø 2,92 – 5,08 mg/l.
  
• 
  Photphat coù giaù trò thaáp cao nhaát 0,106 mg/l.
  
• 
  Canxi thay ñoåi töø 2,61 – 28,06 mg/l.
  
• 
  Magieâ thay ñoåi töø 2,88 – 31,99 mg/l.
  
• 
  Ñoä axít luoân lôùn hôn ñoä kieàm.
  
• 
  Caën hoaø tan thay ñoåi töø 123– 1308 mg/l.
  
• 
  Caën toång coäng thay ñoåi töø 136 –1387 mg/l.
  

Theo tieâu chuaån TC – 20TCVN: Clorua ôû (maãu:1 ; 3 ; 4 ) coù giaù trò cao, ñoä cöùng toång coäng (maãu: 1; 2 ; 3 ; 4) vöôït quaù tieâu chuaån cho pheùp, haøm löôïng saét ôû taát caû caùc maãu cuõng vöôït quaù tieâu chuaån cho pheùp, maãu:1 ; 3 coù toång ñoä khoaùng hoaù cao.

(nguoàn: soá lieäu coâng trình Q015030)

Nhìn vaøo bieåu ñoà ta thaáy möïc nöôùc coù xu höôùng giaûm daàn töø 1994 – 1997 . Maëc duø chöa thu thaäp ñaày ñuû soá lieäu ño ñaït möïc nöôùc töø 1997 ñeán nay thì theo keát quaû baùo caùo khoa hoïc veà hieän traïng nöôùc döôùi ñaát ôû Thaønh Phoá , möïc nöôùc tieáp tuïc giaûm ñaùng keå ñoù laø nguyeân nhaân laøm khaû naêng bò oâ nhieãm nguoàn nöôùc ngaàm taêng leân ñaùng keå. Caùc giaù trò pH vaø sunphat coù xu höôùng taêng töø Leâ Minh Xuaân(h.Bình Chaùnh) ñeán Bình Trò Ñoâng, nhöng ñeán An Laïc coù giaù trò giaûm xuoáng. Phaàn lôùn caùc giaù trò pH vöôït quaù tieâu chuaån cho pheùp ñoái vôùi nöôùc duøng cho sinh hoaït vaø aên uoáng(pH = 6,5 – 8,5). Haøm löôïng ion saét toång coäng ñeàu cao hôn tieâu chuaån cho pheùp vaø coù giaù trò khaù cao ôû vò trí Bình Höng Hoaø, An Laïc; ion amonium vaø nitrat coù haøm löôïng bieán ñoäng. Nhìn chung coù khuynh höôùng giaûm daàn . Caùc khu vöïc ven soâng Saøi Goøn vaø ôû phía Taây, Taây Nam vaø Ñoâng Nam Thaønh Phoá haøm löôïng ion Clorua khaù cao, haàu heát ñeàu lôùn hôn 100mg/l, coù nôi lôùn hôn 500mg/l.

Tuy nhieân ñeàu ñaùng noùi laø nöôùc döôùi ñaát taàng noâng cuûa khu vöïc noäi thaønh(tröø caùc Quaän 1 vaø Quaän 3) khoâng ít thì nhieàu ñeàu coù chöùa caùc ion vôùi haøm löôïng vöôït tieâu chuaån cho pheùp cuûa Boä Khoa Hoïc Coâng Ngheä vaø Moâi Tröôøng xuaát baûn 1995 daønh cho nöôùc cung caáp sinh hoaït vaø aên uoáng nhö: saét toång coäng,amonium, nitrat.

Toùm laïi: Nöôùc trong khu vöïc töø sieâu nhaït ñeán nöôùc coù ñoä khoaùng hoaù hôi cao vaø hôi maën vaø haàu heát ñeàu coù haøm löôïng saét cao .Caùc khu vöïc taàng nöôùc coù toång khoaùng hoaù cao neáu xöû lyù thì seõ ñaûm baûo ñöôïc chaát löôïng toát cho ngöôøi daân. Do ñoù caàn phaûi xöû lyù tröôùc khi söû duïng nöôùc.

- Caùc chaát thaûi töø nhaø maùy thöïc phaåm, thöùc aên gia suùc, phaân ñaïm vôùi pH thaáp, NH₄⁺, NO₂^-, NO₃^- cao

- Quaù trình xaâm nhaäp maën vaøo nöôùc döôùi ñaát thoâng qua maïng löôí soâng Saøi Goøn vaø xaâm nhaäp pheøn töø caùc vuõng truõng bò nhieãm pheøn, caùc keânh raïch maø vaøo nöôùc döôùi ñaát.

b. Caáu truùc ñòa chaát.

Theo caùc taøi lieäu hoá khoan thu thaäp ñöôïc vaø taøi lieäu Ñòa chaát, phuùc hoä chöùa nöôùc Pleistocen cuûa khu vöïc thaønh phoá Hoà Chí Minh coù beà daøy thay ñoåi töø 1 – 3m (taàng nöôùc ngaàm) vaø 10 – 15 m (taàng nöôùc aùp löïc nheï) goàm caùc haït mòn caùc haït trung ñeán khoâ. Beân treân khoâng coù hoaëc coù hieän dieän cuûa lôùp seùt pha coù khaû naêng caùch nöôùc keùm. Ñaây laø ñieàu kieän ñeå cho caùc chaát baån treân beà maët coù theå theo nöôùc möa ngaám xuoáng.

Söï gia taêng daân soá laø moät nguyeân nhaân daãn ñeán söï oâ nhieãm nöôùc döôùi ñaát. Cuï theå laø vieäc xaây döïng ñöôøng, nhaø maùy, tröôøng hoïc, beänh vieän… ñaõ laøm cho caùc vuøng loä cuûa taàng chöùa nöôùc (ñoàng thôøi laø mieàn caáp cuûa taàng chöùa nöôùc) ngaøy caøng bò ximaêng hoaù, nöôùc möa khoâng coù ñieàu kieän ñeå ngaám vaøo taàng chöùa daãn ñeán tình traïng haï thaáp möïc nöôùc ngaàm. Daân soá ngaøy caøng taêng, keùo theo nhöõng nhu caàu veà sinh hoaït, aên uoáng vaø saûn xuaát cuõng taêng theo, trong ñoù nöôùc laø ñoái töôïng raát quan troïng ñaùp öùng cho caùc hoaït ñoäng haèng ngaøy vì vaäy ñoái vôùi Bình Taân nguoàn nöôùc söû duïng chuû yeáu laø nöôùc nguoàn taïi choã.

Treân ñòa baøn quaän haàu heát laø gieáng khoan gia ñình chuû yeáu duøng nöôùc cho sinh hoaït, aên uoáng, saûn xuaát. Tröø moät soá gieáng khai thaùc coâng nghieäp, nhöõng ngöôøi laøm coâng taùc khoan laø ngöôøi khoâng laøm coâng taùc chuyeân moân ñòa chaát thuyû vaên chöa ñöôïc ñaøo taïo qua tröôøng lôùp vaø trang thieát bò haønh ngheà coøn thoâ sô neân chaát löôïng caùc gieáng khoan khai thaùc khoâng ñaûm baûo.

Ngoaøi ra, kyõ thuaät khoan vaø gia coá caùch ly taàng khoâng ñuùng quy caùch cuõng laø vaán ñeà ñöôïc chuù yù ñeán, vieäc khoan vaø gia coá caùch ly taàng khoâng ñuùng caùch seõ taïo neân caùc cöûa soå ñòa chaát thuyû vaên nhaân taïo laøm cho nöôùc trong caùc taàng chöùa lieân thoâng vôùi nhau qua thaønh gieáng, thuùc ñaåy söï lan truyeàn caùc chaát oâ nhieãm töø treân maët xuoáng. Caùc chaát oâ nhieãm seõ di chuyeån theo ñieàu kieän vaän ñoäng cuûa caùc doøng nöôùc döôùi ñaát, vaø ñi vaøo trong caùc gieáng theo phöông thöùc thaám vaø chaûy. Söï lieân thoâng nhaân taïo do kyõ thuaät khoan khai thaùc khoâng hôïp lyù seõ caøng gaây haäu quaû nghieâm troïng hoaëc thaäm chí daãn ñeán söï phaù huyû taàng chöùa nöôùc naøy khi söï haï thaáp möïc nöôùc do khai thaùc quaù lôùn.

2. Nhöõng tai haïi khi chaát löôïng nöôùc bieán ñoåi.

a. Söï coù maët cuûa caùc chaát nitô: Ammoni (N-NH₄⁺), Nitrit (N-NO₂^-), Nitrat (N-NO₃^-).

Nitô toàn taïi trong nöôùc ôû nhöõng daïng khaùc nhau nhö Ammoni (N-NH­₄⁺), Nitrit (N-NH­₂^‑), (N-NH­₃^‑),

Löôïng ammoni trong nöôùc taïo thaønh töø quaù trình khöû amin cuûa nhöõng hôïp chaát höõu cô nhaát ñònh vaø bôûi quaù trình thuyû phaân ureâ. Trong nöôùc neáu coù söï hieän dieän chuû yeáu cuûa ammoni, nghóa laø nöôùc môùi bò oâ nhieãm.

Nitrat laø saûn phaåm cuoái cuøng cuûa söï phaân huûy caùc chaát chöùa nitô coù trong chaát thaûi cuûa ngöôøi vaø ñoäng vaät. Trong nöôùc töï nhieân noàng ñoä nitrat thöôøng döôùi 5mg/l. Nhöõng vuøng bò oâ nhieãm do chaát thaûi, phaân boùn, noàng ñoä cuûa nitrat seõ taêng raát cao. Moät löôïng lôùn nitraùt seõ gaây neân taùc ñoäng daây chuyeàn ñaëc bieät trong heä sinh thaùi nöôùc. Tröôùc heát, nitrat taêng cöôøng söï sinh tröôûng, phaùt trieån chaát höõu cô vaø caùc quaàn theå vi sinh vaät phong phuù phaùt trieån treân cô theå caùc chaát höõu cô naøy trong suoát quaù trình naøy oxy hoaø tan seõ ñöôïc ñöa vaøo söû duïng, do ñoù seõ phaùt sinh moâi tröôøng thieáu oxy. Söï thieáu oxy gaây neân quaù trình phaân huyû kî khí, heä quaû seõ sinh ra caùc saûn phaåm coù haïi cho moâi tröôøng nhö amonium, dihydro sulphur…

Moät daïng oxi hoùa töø ammoni vaø cuõng laø saûn phaåm phaân huyû trung gian töø caùc chaát coù chöùa nitô, nitrit cuõng thieän dieän trong nöôùc thöôøng vôùi haøm löôïng raát thaáp. Noàng ñoä cao cuûa nitrat vaø nitrit trong nöôùc uoáng seõ gaây ra beänh taät, ñaëc bieät ôû treû em vaø goïi laø beänh methemoglobinemia (xanh da).

b. Sulphat (SO₄^2-)

Caùc nguoàn nöôùc töï nhieân, ñaëc bieät nöôùc bieån vaø nöôùc pheøn coù noàng ñoä sunphat cao. Nöôùc ôû vuøng coù moû thaïch cao, quaëng chöùa löu huyønh, nöôùc möa axit vaø nöôùc thaûi coâng nghieäp coù nhieàu sunfat. Nöôùc coù noàng ñoä sulphat cao gaây ræ seùt ñöôøng oáng vaø coâng trình beâ toâng. Ôû noàng ñoä cao sulphat coøn taùc haïi ñeán caây troàng.

Ñaây laø moät trong caùc ion quan troïng trong nöôùc vaø nöôùc thaûi. Vò maën cuûa nöôùc do ion Cl taïo ra. Nöôùc coù Cl cao seõ gaây aûnh höôûng cho caây troàng, ñoäng vaät vaø cho con ngöôøi khi söû duïng. Ñaây laø ion ñeå ñaùnh giaù khaû naêng nhieãm maën hoaëc ngoït hoaù moâi tröôøng cuûa khu vöïc.

Phaûn öùng kieàm, acit, trung tính laø taùc nhaân ñaàu tieân aûnh höôûng ñeán ñoä tan vaø hoaït tính cuûa ñoäc chaát, nhaát laø moâi tröôøng acid.

Nöôùc nhieãm saét thöôøng coù muøi tanh, laøm vaøng quaàn aùo, vaø taïo caën trong caùc ñöôøng oáng daãn nöôùc.

Toùm laïi, töø caùc thoâng soá treân ta coù theå keát luaän .

Clorua do maïng löôùi soâng(soâng Saøi Goøn..) bò nhieãm maën maø xaâm nhaäpvaøo nöôùc döôùi ñaát.

Saét do quaù trình xaâm nhaäp maën cuûa caùc vuøng truõng bò nheãm pheøn vaø hoaït ñoäng sinh hoaït cuûa con ngöôøi.

Amonium, nitrat, sunphat, pH, do hoaït ñoäng sinh hoaït cuûa con ngöôøi, caùc nhaø maùy xí nghieäp, toác ñoä ñoâ thò hoaù, nghóa trang.

Dựa vaøo kết quả phaân tích thaønh phần hoùa hoïc của caùc coâng trình quan trắc vuøng đñồng bằng Nam Bộ (1991-1997) cụ thể laø dựa vaøo coâng trình Q015030,ø ñề taøi nghieân cứu khoa học cấp trường của thạc sĩ Voõõ Thị Kim Loan vaø keát quaû xeùt nghieäm đlyù hoaù caùc maãu nöôùc (maãu:3) ôû khu vöïc An Laïc ñể đñaùnh giaù chất lượng theo thời gian.

Trị số pH coù khuynh hướng giảm dần từ năm 1997(hình 5), trong khi đñoù haøm lượng sắt trong nước coù söï dao ñoäng ñaùng keå (hình 6) caùc giaù trị đño đñược vaøo muøa mưa thấp hơn muøa khoâ.

Haøm lượng của ion clorua trong nước cao, caùc gía trị đño ñược vaøo muøa mưa thấp hơn muøa khoâ, một vaøi nơi haøm lượng clorua tăng dần từ năm 1998, (hình 7) vaø hieän nay taêng raát cao.

Ngược lại haøm lượng sunfat, amonium coù giaù trị muøa mưa cao hơn muøa khoâ, theo thời gian haøm lượng sunfat coù khuynh hướng tăng (hình 8) haøm lượng amonium, nitrat coù sự biến đñộng mạnh nhưng vì chưa coù số liệu ñầy đñủ về kết quả đño đñược từ năm 1997 đñến năm 2002, nhưng nhìn chung từ 1996 caùc ion naøy coù khuynh hướng tăng (hình 9 ; hình 10).