Môc lôc më ®Çu 5 PhÇn thø nhÊt: 8

So s¸nh c¬ cÊu kinh tÕ nhµ n­íc n¨m 2006 trong tæng møc b¸n lÎ hµng ho¸ x· héi vµ doanh thu dÞch vô cña Ninh B×nh (11,7%) víi c¬ cÊu kinh tÕ nhµ n­íc cña c¶ n­íc (12,4%) th× kinh tÕ nhµ n­íc Ninh B×nh thÊp h¬n c¶ n­íc lµ 0,7%, trong khi c¬ cÊu kinh tÕ ngoµi quèc doanh cña Ninh B×nh (88,3%) l¹i cao h¬n cña c¶ n­íc (83,6%) lµ 4,7%.

2. T×nh h×nh l­u th«ng hµng ho¸ ra, vµo tØnh Ninh B×nh

§Ó c©n ®èi cho nhu cÇu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng cña d©n c­ trªn ®Þa bµn tØnh, c¸c luång hµng ho¸ vµo Ninh B×nh kh¸ ®a d¹ng, bao gåm c¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp tiªu dïng; hµng vËt t­ n«ng nghiÖp; c¸c hµng ho¸ nguyªn liÖu ®Çu vµo cho s¶n xuÊt c«ng nghiÖp.

+ C¸c s¶n phÈm dÖt may, thªu: do c¸c doanh nghiÖp may trong tØnh xuÊt khÈu trùc tiÕp ra n­íc ngoµi.

+ S¶n phÈm c¬ khÝ nh­ thÐp, m¸y b¬m vµ c¸c lo¹i m¸y n«ng nghiÖp ®­îc tiªu thô tíi c¸c tØnh trong n­íc.

+ C¸c lo¹i vËt liÖu x©y dùng nh­ xi m¨ng (kÓ c¶ lanh ke), g¹ch, v«i cñ, ®¸ khai th¸c.

• 
  C¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp do Ninh B×nh s¶n xuÊt vµ cã kh¶ n¨ng ph¸t luång bao gåm: lóa, g¹o, ng«, l¹c, mÝa ... , lîn thÞt, th¶m cãi, hoa qu¶ c¸c lo¹i.
  

C¸c kªnh l­u th«ng hµng hãa trªn thÞ tr­êng Ninh B×nh ®­îc ®Þnh h×nh vµ cñng cè víi sù tham gia cña c¸c lo¹i h×nh th­¬ng nh©n thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®· t¹o ra h­íng liªn kÕt hoÆc th©m nhËp lÉn nhau gi÷a th­¬ng m¹i vµ s¶n xuÊt thÝch øng víi ®Æc ®iÓm th­¬ng phÈm vµ quy tr×nh c«ng nghÖ kinh doanh cña tõng hµng hãa, nh­ c¸c mÆt hµng mÝa, x¨ng dÇu, ph©n bãn, xi m¨ng, s¾t thÐp, s÷a...

Hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng Ninh B×nh vËn ®éng theo c¸c kªnh chñ yÕu nh­ hµng n«ng s¶n thùc phÈm tõ s¶n xuÊt trong tØnh (chñ yÕu ë n«ng th«n) ®Õn tiªu dïng trong n­íc vµ xuÊt khÈu; vËt t­ vµ hµng c«ng nghiÖp tõ s¶n xuÊt t¹i tØnh, trong n­íc vµ nhËp khÈu ®Õn tiªu dïng trong tØnh vµ xuÊt khÈu.

- C¸c kªnh ph©n phèi hµng ho¸ truyÒn thèng:

C¸c kªnh l­u th«ng hµng n«ng s¶n, thùc phÈm: §Æc thï cña ngµnh n«ng s¶n thùc phÈm lµ s¶n xuÊt ph©n t¸n trªn ®Þa bµn réng, chñ thÓ s¶n xuÊt chñ yÕu lµ c¸c hé n«ng d©n víi quy m« nhá, phô thuéc rÊt nhiÒu vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn, s¶n xuÊt tù s¶n tù tiªu vµ dµnh mét phÇn b¸n ra thÞ tr­êng, hµng hãa phÇn lín lµ b¸n th«, ®¬n vÞ thu mua tù b¶o qu¶n, bao gãi, vËn chuyÓn.

§Æc thï trªn ®©y chi phèi viÖc tæ chøc c¸c kªnh l­u th«ng hµng n«ng s¶n thùc phÈm. CÇn ph¶i cã m¹ng l­íi thu mua réng kh¾p, ®«ng ®¶o, ®a d¹ng vµ ph¶i cã c¬ së vËt chÊt kü thuËt phôc vô cho viÖc dù tr÷, b¶o qu¶n chÕ biÕn víi nhiÒu quy m« kh¸c nhau. Do ®ã c¸c kªnh l­u th«ng hµng n«ng s¶n cña Ninh B×nh tËp trung ë 2 nhãm:

+ Nhãm kªnh l­u th«ng hµng n«ng s¶n kh«ng hoÆc Ýt qua chÕ biÕn c«ng nghiÖp. Kªnh nµy hµng ho¸ ®i tõ ng­êi s¶n xuÊt (hé gia ®×nh n«ng d©n) ®Õn tiªu dïng t¹i tØnh qua c¸c chî, c¸c cöa hµng, quÇy hµng cña th­¬ng nh©n vµ ®Õn thÞ tr­êng ngoµi n­íc qua c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu (chñ yÕu lµ c¸c DN trong tØnh) hoÆc tõ ng­êi s¶n xuÊt qua kh©u trung gian lµ th­¬ng nh©n mua gom, dù tr÷, b¶o qu¶n vµ s¬ chÕ råi qua m¹ng l­íi ph©n phèi ®Ó ®i tiÕp ®Õn tiªu dïng trong n­íc vµ xuÊt khÈu th«ng qua c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu trong vµ ngoµi tØnh.

+ Nhãm kªnh l­u th«ng hµng n«ng s¶n ph¶i qua chÕ biÕn c«ng nghiÖp: Kªnh nµy cã sù liªn kÕt gi÷a hé gia ®×nh n«ng d©n, víi c¬ së chÕ biÕn, gi÷a nhµ chÕ biÕn víi nhµ bu«n hoÆc liªn kÕt tay ba (n«ng d©n, nhµ s¶n xuÊt chÕ biÕn, th­¬ng nh©n) víi t­ c¸ch lµ mét kh©u trung gian võa thu mua võa chÕ biÕn, dù tr÷, b¶o qu¶n råi tõ ®ã qua m¹ng l­íi ph©n phèi, hµng ho¸ tiÕp tôc ®i ®Õn ng­êi tiªu dïng vµ xuÊt khÈu. C¸c doanh nghiÖp Trung ­¬ng, ®Þa ph­¬ng thu mua n«ng s¶n thùc phÈm qua hÖ thèng ®¹i lý hoÆc trùc tiÕp mua cña n«ng d©n th«ng qua c¸c c¬ së trùc thuéc hoÆc c¸c c¬ së s¶n xuÊt kh¸c tr­íc khi ®Õn c¸c ®Þa chØ tiªu dïng trong tØnh, c¶ n­íc còng nh­ ra thÞ tr­êng cña n­íc ngoµi.

§Æc ®iÓm trªn quyÕt ®Þnh viÖc tæ chøc c¸c kªnh l­u th«ng vËt t­ vµ hµng c«ng nghiÖp tiªu dïng cña Ninh B×nh chñ yÕu ë chÝnh ngay kªnh ph©n phèi cña b¶n th©n chñ thÓ kinh doanh (DN s¶n xuÊt, doanh nghiÖp kinh doanh th­¬ng m¹i, xuÊt nhËp khÈu). Do ®ã, kªnh l­u th«ng hµng ho¸ nµy t¹i tØnh chñ yÕu ®i theo hai kªnh sau:

+ Hµng ho¸ ®i th¼ng tõ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt qua m¹ng l­íi ph©n phèi cña chÝnh doanh nghiÖp s¶n xuÊt qua hÖ thèng tæng ®¹i lý hoÆc ®¹i lý thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ do doanh nghiÖp s¶n xuÊt tæ chøc ®Ó ®Õn tiªu dïng t¹i tØnh, c¶ n­íc vµ xuÊt khÈu. §ång thêi doanh nghiÖp cã thÓ xuÊt khÈu trùc tiÕp s¶n phÈm cña m×nh hoÆc qua c¸c doanh nghiÖp cã chøc n¨ng xuÊt khÈu kh¸c.

+ Hµng ho¸ tõ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ tõ nhËp khÈu, tËp trung vµo c¸c doanh nghiÖp ®Çu mèi ph¸t luång (Tæng c«ng ty, c«ng ty cã ph¹m vi toµn quèc…) vµ qua hÖ thèng b¸n bu«n, b¸n lÎ cña c¸c tæng c«ng ty, c«ng ty hoÆc cña c¸c doanh nghiÖp trong tØnh (c«ng ty th­¬ng m¹i - xuÊt nhËp khÈu…) ®Õn víi tiªu dïng trong tØnh hoÆc tõ doanh nghiÖp ®Çu mèi (trung ­¬ng hoÆc cña tØnh) ®Ó xuÊt khÈu ra thÞ tr­êng n­íc ngßai.

Nh×n chung, do tr×nh ®é qu¶n lý hÖ thèng ph©n phèi cña nhµ s¶n xuÊt, cña doanh nghiÖp th­¬ng m¹i, cña c¸c tæng ®¹i lý nªn møc ®é liªn kÕt vµ hiÖu qu¶ liªn kÕt ch­a cao, ph¶n ¸nh qua sè kh©u ph©n phèi nhiÒu, quy m« ph©n phèi nhá, chi phÝ giao dÞch lín vµ v× vËy h¹n chÕ kh¶ n¨ng lùa chän vµ sù thuËn lîi còng nh­ sö dông c¸c dÞch vô ph©n phèi cña ng­êi tiªu dïng. §iÒu ®ã lµ nh÷ng h¹n chÕ cÇn kh¾c phôc trong thêi gian tíi th«ng qua viÖc h×nh thµnh hÖ thèng thÞ tr­êng hµng vËt t­ s¶n xuÊt vµ hµng c«ng nghiÖp tiªu dïng còng nh­ c¶i c¸ch c¸c hÖ thèng ph©n phèi l¹c hËu sang hiÖn ®¹i.

- HÖ thèng kªnh ph©n phèi hµng hãa hiÖn ®¹i:

M¹ng l­íi kinh doanh th­¬ng m¹i dÞch vô tiÕp tôc ®­îc më réng trªn c¸c ®Þa bµn, thÞ x·, thÞ trÊn trong tØnh thu hót c¸c thµnh phÇn kinh tÕ víi nhiÒu lo¹i h×nh tæ chøc kh¸c nhau tham gia. Ph­¬ng thøc kinh doanh cã ®æi míi vµ ®a ®¹ng h¬n. NhiÒu ph­¬ng thøc mua b¸n (nh­ ®¹i lý, ñy th¸c, hµng ®æi hµng, mua b¸n t¹i nhµ, qua b­u ®iÖn hoÆc qua catalogue…, nhiÒu ph­¬ng thøc thanh to¸n (nh­ tr¶ gãp, tr¶ chËm…) ®· phæ biÕn. T¹i c¸c thÞ tr­êng tËp trung nh­ ë thÞ x·, thÞ trÊn, thÞ tø ®ang cã xu h­íng tiÕp cËn víi th­¬ng nghiÖp v¨n minh hiÖn ®¹i th«ng qua viÖc ¸p dông c¸c ph­¬ng thøc kinh doanh tiÕn bé nh­ tù phôc vô, ®iÖn tho¹i…vµ ®ang tiÕp tôc tæ chøc c¸c h×nh th¸i th­¬ng m¹i kiÓu míi (nh­ siªu thÞ, trung t©m giao dÞch hµng hãa…).Tuy nhiªn, m¹ng l­íi ph©n phèi hµng ho¸ hiÖn ®¹i cña Ninh B×nh vÉn cßn rÊt s¬ khai, ch­a cã sù xuÊt hiÖn cña c¸c lo¹i h×nh th­¬ng m¹i míi nh­ c¸c trung t©m th­¬ng m¹i hiÖn ®¹i, c¸c chuçi cöa hµng tiÖn lîi, siªu thÞ... trªn ®Þa bµn tØnh Ninh B×nh.

III. Kim ng¹ch xuÊt - nhËp khÈu hµng hãa

Tõ n¨m 2000 ®Õn nay, ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã sù chuyÓn biÕn tÝch cùc, nhÊt lµ tõ n¨m 2003- 2006 kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng tr­ëng kh¸ nhanh. Nhãm hµng c«ng nghiÖp vµ thñ c«ng nghiÖp chiÕm tû träng lín vµ gi¸ trÞ gia t¨ng ngµy cµng nhiÒu cho thÊy c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu cã sù chuyÓn dÞch theo h­íng t¨ng nhanh tû träng hµng c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp phï hîp víi xu h­íng ph¸t triÓn chung. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu ngµy cµng ®­îc më réng, ®¶m b¶o duy tr× ®­îc thÞ tr­êng truyÒn thèng vµ ph¸t triÓn thªm c¸c thÞ tr­êng míi cã nhiÒu tiÒm n¨ng phï hîp víi n¨ng lùc kinh tÕ cña ®Þa ph­¬ng.

1. VÒ xuÊt khÈu

1.1. T×nh h×nh kinh doanh, tæng kim ng¹ch vµ c¬ cÊu xuÊt khÈu

- Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng hãa n¨m 2005 lµ 21,9 triÖu USD, n¨m 2006 ®¹t 25,93 triÖu USD, gÊp h¬n 2 lÇn kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 2000.

Trong ®ã, n¨m 2006:

+ Kim ng¹ch xuÊt khÈu n«ng s¶n lµ 82,6 ngh×n USD, chiÕm 0,03% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu (gi¶m ®i rÊt nhiÒu vµ chØ b»ng 3% so víi n¨m 2000)

+ Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng l©m s¶n lµ 826,1 ngh×n USD, chiÕm 3,2% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu (gÊp 26,6 lÇn víi n¨m 2000)

+ Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp lµ 24.211,1 ngh×n USD, chiÕm 93,4% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu (t¨ng lªn gÊp 2,6 lÇn so víi n¨m 2000).

B¶ng 12: Gi¸ trÞ xuÊt khÈu hµng ho¸ cña Ninh B×nh

giai ®o¹n 2000 – 2006

	Tæng gi¸ trÞ (Ngh×n USD)	N«ng s¶n	L©m s¶n	C. nghiÖp, Thñ c«ng nghiÖp	NhÞp ®é ph¸t triÓn 2001-2006
2000	11.900,1	2.437,1	31,0	9.432,0	13,9%
2006	25.934,7	82,6	826,1	24.211,1
C¬ cÊu (%)
2000	100	20,5	0,26	79,26
2006	100	0,16	1,14	97,90

Nguån: Niªn gi¸m thèng kª tØnh Ninh B×nh n¨m 2005

NhÞp ®é t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu giai ®o¹n 2001-2006 t¨ng b×nh qu©n 13,9%, thÊp h¬n so víi chØ tiªu chung cña c¶ n­íc giai ®o¹n 2001-2006 (cña c¶ n­íc lµ 14,4%). §iÒu nµy cho thÊy ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña Ninh B×nh ch­a ®ñ søc t¹o ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn liªn tôc vµ mang tÝnh ®ét ph¸ trong c¸c n¨m gÇn ®©y tr­íc bèi c¶nh kinh tÕ trong n­íc vµ quèc tÕ cã nhiÒu biÕn ®éng.

C¬ cÊu hµng xuÊt khÈu: kim ng¹ch xuÊt khÈu n«ng s¶n lµ n¨m 2006 chiÕm tû träng 0,16%, hµng l©m s¶n chiÕm tû träng 1,14% vµ hµng c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp chiÕm 97,9%, trong khi hµng thñy s¶n ch­a cã kim ng¹ch xuÊt khÈu. C¬ cÊu nµy cho thÊy cã sù chuyÓn ®éng m¹nh trong s¶n xuÊt chÕ biÕn hµng CN-TTCN, trong ®ã s¶n phÈm tõ c©y døa vµ cãi chiÕm tû träng lín h¬n rÊt nhiÒu so víi c¸c s¶n phÈm kh¸c.

MÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu cña Ninh B×nh lµ hµng tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ thñ c«ng mü nghÖ bao gåm c¸c s¶n phÈm cãi, m©y tre, gia c«ng hµng thªu vµ nguyªn liÖu th« ch­a qua chÕ biÕn, gi¸ trÞ xuÊt khÈu ch­a cao, thiÕu søc c¹nh tranh. Mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu míi th× mét mÆt ch­a t×m ®­îc thÞ tr­êng chiÕn l­îc vµ vµ ch­a cã thÞ tr­êng tiªu thô æn ®Þnh, mÆt kh¸c ch­a ®¸p øng ®­îc vÒ mÆt c«ng nghÖ, nguån hµng ch­a lín vµ kh«ng æn ®Þnh.

VÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn lùc l­îng kinh doanh xuÊt khÈu, trªn ®Þa bµn tØnh hiÖn nay cã 64 doanh nghiÖp kinh doanh hµng xuÊt khÈu, trong ®ã chØ cã 24 doanh nghiÖp xuÊt khÈu trùc tiÕp. Tuy nhiªn, viÖc cñng cè vµ ph¸t triÓn lùc l­îng kinh doanh hµng xuÊt khÈu ®­îc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ quan t©m. Doanh nghiÖp nhµ n­íc hiÖn nay ®­îc s¾p xÕp ®æi míi, cæ phÇn hãa vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng. Doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi hiÖn nay cßn Ýt, míi chØ cã 1 doanh nghiÖp ho¹t ®éng trªn ®Þa bµn tØnh. Doanh nghiÖp d©n doanh s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kh¸ nhanh, tuy nhiªn qui m« ®Çu t­ cña c¸c doanh nghiÖp nµy vÉn cßn nhá bÐ. Mét sè doanh nghiÖp, kÓ c¶ doanh nghiÖp d©n doanh tõ chç cung øng hµng xuÊt khÈu th× nay ®· cã nhiÒu næ lùc v­¬n ra t×m thÞ tr­êng vµ xuÊt khÈu trùc tiÕp. C¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn xuÊt khÈu døa vµ thÞt ®«ng l¹nh ho¹t ®éng tÝch cùc, s¶n xuÊt ra nh÷ng m¨t hµng kh¸ tËp trung, chÊt l­îng tõng b­íc ®­îc n©ng lªn, bao b× mÉu m· ®­îc c¶i thiÖn ®¸p øng theo thÞ hiÕu tiªu cña kh¸ch hµng .

VÒ xóc tiÕn th­¬ng m¹i, tuy cßn míi mÎ nh­ng ngµy cµng ®­îc më réng vµ n©ng cao chÊt luîng ho¹t ®éng. B»ng c¸c ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn th­¬ng m¹i c¸c doanh nghiÖp ®· thu thËp ®­îc nhiÒu th«ng tin míi vÒ thÞ tr­êng, giíi thiÖu ®­îc s¶n phÈm, quan hÖ víi nhiÒu kh¸ch hµng, mét sè doanh nghiÖp ®· n¾m lÊy c¬ héi ký kÕt ®­îc hîp ®ång míi vµ më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu.

VÒ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, ®Ó ph¸t triÓn xuÊt khÈu Nhµ n­íc ®· ban hµnh nhiÒu c¬ chÕ, chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. TØnh ®· ban hµnh chÝnh s¸ch ­u ®·i ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, chÝnh s¸ch ­u ®·i ®èi víi ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn dõa b­íc ®Çu ®· ph¸t huy t¸c dông, nh»m huy ®éng nguån vèn vµ kü thuËt cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong vµ ngoµi tØnh

VÒ ph¸t triÓn nguån nguyªn liÖu cung øng cho xuÊt khÈu, c¸c huyÖn, thÞ cã nhiÒu nç lùc phèi hîp víi c¸c ngµnh x©y dùng vïng s¶n xuÊt nguyªn liÖu n«ng s¶n, míi trong s¶n xuÊt thay ®æi gièng c©y trång vËt nu«i ®· t¹o ®­îc mét sè s¶n phÈm hµng hãa ®¹t tiªu chuÈn xuÊt khÈu. C©y døa t¨ng nhanh vÒ diÖn tÝch vµ s¶n l­îng, ®Õn n¨m 2006 diÖn tÝch c©y døa ®¹t 2.802 ha, s¶n luîng 43.448 tÊn, diÖn tÝch trång cãi lµ 854 ha vµ s¶n l­îng ®¹t 6.838 tÊn, ®µn lîn cã 360,596 ngh×n con vµ ®µn gia cÇm cã 2.883 ngh×n con.

1.2. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu

ThÞ tr­êng xuÊt khÈu truyÒn thèng tiÕp tôc ®­îc duy tr×. Hµng ho¸ cña Ninh B×nh ®· xuÊt khÈu sang 35 quèc gia vµ vïng l·nh thæ trªn thÕ giíi gåm: khu vùc c¸c n­íc §«ng Nam ¸, §«ng B¾c ¸, EU, §«ng ¢u, B¾c Mü vµ ch©u §¹i D­¬ng, trong ®ã kim ng¹ch xuÊt khÈu gi÷a c¸c thÞ tr­êng nµy t­¬ng ®èi ®ång ®Òu. Trªn thùc tÕ, hµng ho¸ xuÊt khÈu cña Ninh B×nh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ch­a cã kh¶ n¨ng th©m nhËp s©u vµo c¸c thÞ tr­êng míi.

2. NhËp khÈu

2.1. Tæng kim ng¹ch vµ c¬ cÊu nhËp khÈu

- Kim ng¹ch nhËp khÈu hµng hãa n¨m 2006 ®¹t 54.042,1 ngµn USD, t¨ng gÊp 24,5 lÇn so víi n¨m 2000 (2.202,1 ngh×n USD). Giai ®o¹n 2001-2006, kim ng¹ch nhËp khÈu t¨ng tr­ëng b×nh qu©n 70,5%/n¨m.

- C¬ cÊu hµng nhËp khÈu:

Kim ng¹ch nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ, dông cô n¨m 2005 lµ 2.203,7 ngh×n USD, chiÕm 4,25% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu (gÊp 58,6 lÇn so víi kim ng¹ch nhËp khÈu n¨m 2000, nh­ng l¹i gi¶m ®i so víi n¨m 2003). Tuy nhiªn n¨m 2006 kim ng¹ch nhËp khÈu nhãm hµng nµy l¹i t¨ng ®ét biÕn, ®¹t 24.265,3 ngh×n USD, chiÕm 44,9% tæng kim ngh¹ch nhËp khÈu, cao h¬n rÊt nhiÒu so víi n¨m 2005.

Ng­îc l¹i, kim ng¹ch nhËp khÈu cña nhãm hµng nguyªn, nhiªn vËt liÖu l¹i gi¶m ®i ®¸ng kÓ, gi¶m tõ 48.033 ngh×n USD (gÊp 31,6 lÇn so víi kim ng¹ch nhËp khÈu n¨m 2000, t¨ng tr­ëng trung b×nh 99,5%/n¨m vµ chiÕm 92,74% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu) n¨m 2005 xuèng 28.927,2 USD n¨m 2006 (chiÕm 53,5% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu, lµm cho møc t¨ng tr­ëng cña c¶ giai ®o¹n 2001-2006 chØ cßn ë møc 63,4%/n¨m)

Kim ng¹ch nhËp khÈu hµng tiªu dïng ®¹t 1.556 ngh×n USD, chiÕm 3% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu (gÊp 2,4 lÇn so víi kim ng¹ch nhËp khÈu n¨m 2000, n¨m 2006 l¹i gi¶m xuèng cßn 849,6 ngh×n USD, chiÕm 1,6% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu. NÕu xÐt trong c¶ giai ®o¹n 2001-2006, kim ng¹ch nhËp khÈu t¨ng tr­ëng kh«ng ®ång ®Òu.

Nh­ vËy, sang ®Õn n¨m 2006 c¬ cÊu nhËp khÈu hµng ho¸ cña Ninh B×nh ®· cã sù ®iÒu chØnh râ nÐt theo h­íng gi¶m dÇn tû träng nhËp khÈu hµng tiªu dïng vµ nguyªn, nhiªn vËt liÖu, t¨ng m¹nh tû träng nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ, dông cô phôc vô cho s¶n xuÊt. Xu h­íng nµy phï hîp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt hiÖn nay cña Ninh B×nh vµ xu h­íng chung cña c¶ n­íc vÒ ®iÒu hµnh nhËp khÈu theo ®óng chñ tr­¬ng chung lµ tiÕt kiÖm ngo¹i tÖ, chñ yÕu lµ nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ, nguyªn liÖu phôc vô cho s¶n xuÊt vµ hµng tiªu dïng thiÕt yÕu n©ng cao ®êi sèng cña nh©n d©n.

B¶ng 13: Gi¸ trÞ nhËp khÈu tØnh Ninh B×nh giai ®o¹n 2000 – 2006

	Tæng gi¸ trÞ (1.000 USD)	M¸y mãc, thiÕt bÞ, dông cô	T­ liÖu s¶n xuÊt	Hµng tiªu dïng	T¨ng b×nh qu©n 2001-2006
2000	2.202,1	37,6	1.518,6	645,9	70,5%
2006	54.042,1	24.265,3	28.927,2	849,6
C¬ cÊu (%)
2000	100	1,7	69,0	29,3
2006	100	44,9	53,5	1,6

Nguån: Niªn gi¸m thèng kª tØnh Ninh B×nhn¨m 2006

2.2. ThÞ tr­êng nhËp khÈu

ThÞ tr­êng nhËp khÈu chñ yÕu lµ ch©u ¸ vµ ch©u ¢u, trong ®ã nhËp khÈu tõ thÞ tr­êng ch©u ¢u chñ yÕu lµ m¸y mãc, thiÕt bÞ, dông cô phôc vô cho s¶n xuÊt cña tØnh.

3. §¸nh gi¸ chung

3.1. Thµnh tùu

Trong 6 n¨m qua ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña Ninh B×nh ®· ph¸t triÓn nh­ng ch­a ®ång ®Òu gi÷a c¸c n¨m vµ trong mét sè nhãm hµng xuÊt nhËp khÈu, tuy nhiªn nh÷ng kÕt qu¶ ®ã sÏ lµ tiÒn ®Ò quan träng cho nh÷ng n¨m tíi ®Ó khai th¸c tiÒm n¨ng lîi thÕ cña ®Þa ph­¬ng ph¸t triÓn xuÊt nhËp khÈu theo h­íng bÒn v÷ng vµ toµn diÖn h¬n, nh»m t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu, thu hót ®Çu t­, më ®­êng cho s¶n xuÊt ph¸t triÓn víi quy m« lín, gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn cho nh©n d©n trong tØnh.

- Ho¹t ®éng xuÊt khÈu trong 3 n¨m trë l¹i ®©y cã nhiÒu chuyÓn biÕn tÝch cùc, kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng liªn tôc vµ cã tèc ®é t¨ng b×nh qu©n n¨m kh¸ cao. S¶n phÈm xuÊt khÈu qua chÕ biÕn, cã hµm l­îng c«ng nghÖ vµ gi¸ trÞ gia t¨ng cao nhiÒu h¬n so víi nh­ng n¨m tr­íc. C¬ cÊu hµng xuÊt khÈu cã sù chuyÓn dÞch m¹nh theo h­íng tÝch cùc. Tû träng hµng c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp t¨ng lªn phï hîp víi xu h­íng ph¸t triÓn chung vµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu ®­îc më réng.

- ViÖc s¶n xuÊt t¹o nguån hµng xuÊt khÈu ®­îc nhµ n­íc vµ nh©n d©n quan t©m ®Çu t­, b­íc ®Çu ®­îc h×nh thµnh mét sè vïng chuyªn canh s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu.

- Quy m« s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ®­îc ®Çu t­ më réng. §· xuÊt hiÖn mét sè nhµ m¸y chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu cã qui m« lín vµ thiÕt bÞ hiÖn ®¹i ®­îc x©y dùng vµ ®i vµo ho¹t ®éng.

- ViÖc nhËp khÈu ®iÒu hµnh ®óng theo chñ tr­¬ng chung lµ tiÕt kiÖm ngo¹i tÖ, chñ yÕu lµ nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ, nguyªn liÖu phôc vô cho s¶n xuÊt vµ hµng tiªu dïng thiÕt yÕu n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n .

3.2. H¹n chÕ

- Tuy nguån nguyªn liÖu cung øng cho s¶n xuÊt chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, nh­ng n¨ng lùc xuÊt khÈu trùc tiÕp cßn h¹n chÕ, cung øng xuÊt khÈu vµ xuÊt khÈu ñy th¸c vÉn cßn chiÕm tØ träng lín.

- Cßn nhiÒu c¬ së chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu quy m« nhá, ch­a ®ñ kh¶ n¨ng ®Çu t­ c«ng nghÖ míi, nghiªn cøu thiÕt kÕ mÉu m·, tiªu chuÈn hãa vÖ sinh thùc phÈm, bao b×, x©y dùng th­¬ng hiÖu hµng hãa, tiÕp cËn thÞ tr­êng…nªn søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp vµ s¶n phÈm cßn yÕu.

- ThÞ tr­êng xuÊt khÈu cã nhiÒu biÕn ®éng phøc t¹p, khã l­êng, ®Æc biÖt lµ nh÷ng rµo c¶n cña c¸c n­íc nhËp khÈu ph¸t triÓn ngµy cµng kh¾t khe vµ tinh vi.

- ViÖc ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé lµm c«ng t¸c xuÊt nhËp khÈu hiÖn nay ch­a ®¸p øng kÞp yªu cÇu tr­íc m¾t còng nh­ l©u dµi cho héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc.

IV. THùC TR¹NG HÖ THèNG Tæ CHøC KINH DOANH TH¦¥NG M¹I TØNH NINH B×NH

Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®­êng lèi ®æi míi, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ n­íc ta h¬n mét thËp kû qua, cã thÓ thÊy r»ng, th­¬ng m¹i lµ mét trong nh÷ng lÜnh vùc diÔn ra qu¸ tr×nh ®æi míi sím nhÊt, cã sù tham gia m¹nh mÏ cña nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ vµ víi nhiÒu h×nh thøc, cÊp ®é, quy m« tæ chøc kh¸c nhau. §Õn nay, c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ®· trë nªn ®a d¹ng, ®a chiÒu h¬n, tr¶i réng h¬n vµ s©u s¾c h¬n trong c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. Cïng víi qu¸ tr×nh ®ã, hÖ thèng tæ chøc kinh doanh th­¬ng m¹i trªn ph¹m vi c¶ n­íc nãi chung vµ tØnh Ninh B×nh nãi riªng còng thay ®æi m¹nh mÏ, c¬ chÕ hµnh chÝnh trong hÖ thèng tæ chøc ®­îc thay b»ng c¬ chÕ lîi Ých vµ c¹nh tranh ngay trong mét thµnh phÇn kinh tÕ vµ gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ víi nhau.

Theo sè liÖu niªn gi¸m Thèng kª Ninh B×nh n¨m 2005, trªn ®Þa bµn tØnh cã 14.269 c¬ së kinh doanh th­¬ng m¹i, trong ®ã:

(Ph©n theo thµnh phÇn kinh tÕ)

Nh­ vËy, trong giai ®o¹n 2001-2005, trªn ®Þa bµn tØnh sè c¬ së kinh doanh th­¬ng m¹i thuéc thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n­íc ®· cã sù t¨ng lªn vµo n¨m 2003 råi l¹i suy gi¶m râ rÖt trong nh÷ng n¨m 2005 vµ 2006, mµ chñ yÕu lµ thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n­íc t¹i ®Þa ph­¬ng. Trong khi ®ã, sè c¬ së kinh doanh thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ®· ph¸t triÓn kh¸ nhanh (tõ 9.312 c¬ së n¨m 2000 t¨ng lªn 20.820 c¬ së n¨m 2006).

Qua sè liÖu ph©n lo¹i cho thÊy, ®Õn n¨m 2006 sè l­îng c¸c c¬ së kinh doanh th­¬ng m¹i chiÕm tû lÖ kh¸ lín, chiÕm kho¶ng 87,8% tæng sè c¸c c¬ së kinh doanh th­¬ng m¹i, du lÞch, nhµ hµng, kh¸ch s¹n (n¨m 2000: 78,5%); tiÕp ®Õn lµ c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc kinh doanh kh¸ch s¹n, nhµ hµng, chiÕm 12,1% (trªn thùc tÕ, sè c¬ së kinh doanh kh¸ch s¹n, nhµ hµng ®· gi¶m xuèng tõ 21,47% n¨m 2000 xuèng cßn 16,38% n¨m 2005 và 12,1% n¨m 2006), cuèi cïng lµ c¸c c¬ së ho¹t ®éng trong lÜnh vùc dÞch vô du lÞch, chØ chiÕm 0,1%. Tuy nhiªn, trong sè c¸c c¬ së qua ph©n lo¹i ngµnh nghÒ kinh doanh trªn ®©y, trong chõng mùc nµo ®ã, cho thÊy hÖ thèng c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc, ngo¹i trõ doanh nghiÖp kinh doanh l­¬ng thùc, cßn l¹i phÇn lín c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i kh¸c thùc hiÖn chøc n¨ng cung øng hµng ho¸ trªn ®Þa bµn lµ chñ yÕu, trong khi ho¹t ®éng tæ chøc khai th¸c nguån hµng ®Þa ph­¬ng cã phÇn bÞ xem nhÑ h¬n, kh«ng cã tÝnh chñ ®éng vµ phã mÆc cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt.

1. Th­¬ng m¹i Nhµ n­íc

N¨m 2005, sè DNNN tham gia ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ®ãng trªn ®Þa bµn tØnh lµ 2 doanh nghiÖp. Sè doanh nghiÖp Nhµ n­íc rÊt Ýt vµ gi¶m m¹nh tõ 6 doanh nghiÖp n¨m 2001 xuèng cßn 4 doanh nghiÖp vµo n¨m 2002, cßn 3 doanh nghiÖp vµo n¨m 2003 vµ ®Õn n¨m 2005 th× chØ cßn 2 doanh nghiÖp. Nh×n chung, sè l­îng doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc trong giai ®o¹n 2001 – 2005 gi¶m râ rÖt bëi lÏ c¸c c«ng ty th­¬ng m¹i cÊp tØnh (trªn thùc tÕ Ninh B×nh kh«ng cßn c¸c c«ng ty th­¬ng m¹i cÊp huyÖn v× c¸c c«ng ty nµy ®· ®­îc s¸p nhËp vµo c«ng ty th­¬ng m¹i tæng hîp tØnh tõ tr­íc n¨m 1995) lóc ®ã ®ang trong qu¸ tr×nh ®æi míi vµ s¾p xÕp l¹i theo chñ tr­¬ng giao, b¸n, kho¸n, cho thuª vµ cæ phÇn ho¸ DNNN. Do ®ã, sang ®Õn n¨m 2006 trªn ®Þa bµn tØnh Ninh B×nh kh«ng cßn doanh nghiÖp nhµ n­íc do ®· ®­îc hoµn toµn cæ phÇn ho¸.

2. Th­¬ng nghiÖp ngoµi quèc doanh.

Trong xu thÕ ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña thµnh phÇn th­¬ng nghiÖp ngoµi quèc doanh trªn ph¹m vi c¶ n­íc trong giai ®o¹n võa qua, thµnh phÇn th­¬ng nghiÖp ngoµi quèc doanh trªn ®Þa bµn tØnh Ninh B×nh ®· h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kh¸ nhanh víi nhiÒu lo¹i h×nh vµ quy m« tæ chøc kh¸c nhau.

2.1. Doanh nghiÖp t­ nh©n, c«ng ty TNHH, c«ng ty cæ phÇn

Trªn ®Þa bµn tØnh Ninh B×nh, cïng víi sù thu hÑp c¸c ®Çu mèi cña th­¬ng nghiÖp quèc doanh trong lÜnh vùc b¸n lÎ lµ sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña hÖ thèng th­¬ng nghiÖp ngoµi quèc doanh. Theo sè liÖu thèng kª tØnh Ninh B×nh ®Õn n¨m 2006 cã 340 doanh nghiÖp t­ nh©n, c«ng ty TNHH vµ c«ng ty cæ phÇn ho¹t ®éng th­¬ng m¹i (chiÕm 38% tæng sè c¸c doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn, n¨m 2000 cã 99 doanh nghiÖp, n¨m 2005 cã 328 doanh nghiÖp), t¨ng tr­ëng b×nh qu©n 22,8%/n¨m trong giai ®o¹n 2001-2006.

2.2. C¸c hé kinh doanh th­¬ng m¹i c¸ thÓ

VÒ sè hé c¸ thÓ kinh doanh th­¬ng m¹i trong giai ®o¹n 2001-2006 trªn ®Þa bµn tØnh t¨ng b×nh qu©n 8,42%/n¨m. TÝnh ®Õn n¨m 2005 trªn ®Þa bµn tØnh cã 13.871 hé kinh doanh th­¬ng m¹i c¸ thÓ, chiÕm 97,2% trong tæng sè c¸c ®¬n vÞ kinh doanh th­¬ng m¹i cña tØnh, ®Õn hÕt n¨m 2006, trªn ®Þa bµn tØnh ­íc tÝnh cã kho¶ng h¬n 14.000 hé. Lùc l­îng nµy ph¸t triÓn nhanh chãng vµ ®· gãp phÇn kh«ng nhá trong viÖc cung øng hµng ho¸ tíi tay ng­êi tiªu dïng ë c¸c lµng, x· vµ nhÊt lµ ë c¸c x· vïng s©u, vïng xa, d©n téc thiÓu sè, gi÷ vai trß quan träng trªn thÞ tr­êng n«ng th«n vµ mét phÇn b¸n lÎ trªn thÞ tr­êng thµnh thÞ. Trªn thùc tÕ, c¸c hé t­ th­¬ng ph¸t triÓn cã xu h­íng t¨ng, tèc ®é ph¸t triÓn ë thµnh thÞ nhanh h¬n khu vùc n«ng th«n vµ kinh doanh tËp trung lín t¹i c¸c chî. Tuy nhiªn, xÐt vÒ khÝa c¹nh ph¸t triÓn thÞ tr­êng mét c¸ch toµn diÖn, th× ®iÒu ®ã ph¶n ¸nh thùc tr¹ng c¬ cÊu cña ngµnh th­¬ng m¹i Ninh B×nh chñ yÕu lµ quy m« nhá cña c¸c hé kinh doanh th­¬ng m¹i.

Nh×n chung, trong nh÷ng n¨m võa qua hÖ thèng th­¬ng nghiÖp ngoµi quèc doanh trªn ®Þa bµn tØnh Ninh B×nh ®· cã b­íc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ vÒ ph¹m vi, kh«ng gian vµ quy m« ho¹t ®éng còng nh­ sù phong phó, ®a d¹ng vÒ lo¹i h×nh tæ chøc ho¹t ®éng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nµy. Sù tham gia nhanh chãng cña thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh vµo c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i trªn ®Þa bµn lµ sù bæ sung, thay thÕ kÞp thêi vµo c¸c kh©u, nÊc, c«ng ®o¹n vµ lÜnh vùc cña qu¸ tr×nh th­¬ng m¹i do yªu cÇu ®æi míi tæ chøc qu¶n lý cña thµnh phÇn th­¬ng m¹i Nhµ n­íc hiÖn nay ®ang ®Ó l¹i.

Tuy vËy, cÇn thÊy r»ng, trªn ph¹m vi c¶ n­íc nãi chung vµ trªn ®Þa bµn tØnh Ninh B×nh nãi riªng, hÖ thèng th­¬ng m¹i Nhµ n­íc cïng víi hÖ thèng th­¬ng m¹i ngoµi quèc doanh vÉn ®ang trong qu¸ tr×nh vËn ®éng ®Ó ®i ®Õn sù ph©n c«ng vµ liªn kÕt theo chiÒu ngang ®Ó ho¹t ®éng mét c¸ch hîp lý h¬n vµ h×nh thµnh hÖ thèng ph©n phèi quy m« lín, hiÖn ®¹i, cã hiÖu qu¶ h¬n, gi÷ vai trß chñ ®¹o vµ dÉn d¾t ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ngµnh. Bªn c¹nh ®ã, c¬ cÊu th­¬ng m¹i quy m« nhá lµ c¸c hé kinh doanh chiÕm sè l­îng chñ yÕu cÇn ®­îc liªn kÕt l¹i ®Ó më réng quy m« kinh doanh, cÇn ®­îc hç trî ®Ó cã søc c¹nh tranh víi c¸c c¬ cÊu th­¬ng m¹i kh¸c trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña thêi kú tíi.

V. THùC TR¹NG VèN KINH DOANH cña ngµnh TH¦¥NG M¹I TØNH NINH B×NH

Theo sè liÖu ®Õn n¨m 2005 th× vèn ®¨ng ký kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp kinh doanh th­¬ng m¹i lµ 816.190 triÖu ®ång, trong ®ã vèn kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp thuéc khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc lµ 51.117 triÖu ®ång, gi¶m ®i so víi n¨m 2001 (n¨m 2001: 73.156 triÖu ®ång) do sè l­îng doanh nghiÖp nhµ n­íc bÞ gi¶m ®i trong thêi gian nµy. N¨m 2006, vèn ®¨ng ký kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i lµ 1.569.865 triÖu ®ång, t¨ng 1,9 lÇn so víi n¨m 2005 vµ t¨ng b×nh qu©n 65,1%/n¨m trong giai ®o¹n 2002 – 2006.

Trong giai ®o¹n 2001 - 2005, tæng sè vèn kinh doanh cña khu vùc doanh nghiÖp th­¬ng m¹i ngoµi quèc doanh t¨ng b×nh qu©n 93,2%/n¨m. N¨m 2001, tæng sè vèn kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp nµy lµ 54.924 triÖu ®ång th× n¨m 2005 tæng sè vèn ®· t¨ng lªn 765.073 triÖu ®ång.

Cïng víi møc t¨ng tr­ëng vèn chung cña th­¬ng nghiÖp ngoµi quèc doanh trªn ®Þa bµn tØnh, vèn b×nh qu©n cña c¸c doanh nghiÖp vµ hé c¸ thÓ kinh doanh th­¬ng m¹i còng t¨ng lªn. NÕu chØ tÝnh vèn cña chñ së h÷u th× vèn b×nh qu©n cña c¸c doanh nghiÖp còng ®¹t 2,488 tû ®ång/doanh nghiÖp (møc vèn b×nh qu©n nµy kh¸ cao so víi c¸c tØnh kh¸c trong c¶ n­íc) vµ vèn b×nh qu©n hé c¸ thÓ kho¶ng 10-20 triÖu ®ång/hé. Nh×n chung, sè vèn s¶n xuÊt kinh doanh cña th­¬ng m¹i ngoµi quèc doanh tËp trung chñ yÕu ë Thµnh phè Ninh B×nh.

Tãm l¹i, thùc tr¹ng vèn kinh doanh th­¬ng m¹i trªn ®Þa bµn tØnh Ninh B×nh hiÖn nay cho thÊy:

- Tæng sè vèn kinh doanh th­¬ng m¹i cña tØnh tuy thÊp vÒ gi¸ trÞ tuyÖt ®èi nh­ng nÕu tÝnh b×nh qu©n ®Çu ng­êi d©n n¨m 2005 th× l¹i rÊt cao, ®¹t tíi 891,3 ngµn ®ång, b»ng 77,1% so víi møc thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi mét th¸ng cña lao ®éng khu vùc nhµ n­íc cña Ninh B×nh, n¨m 2006 c¸c chØ tiªu trªn lÇn l­ît lµ 1.700 ngµn ®ång vµ 96,1%. Râ rµng tû lÖ vèn/thu nhËp/th¸ng/lao ®éng nhµ n­íc n¨m 2006 ®· t¨ng lªn rÊt nhiÒu so víi n¨m 2005. Trªn c¬ së ®ã, viÖc më réng kinh doanh, t¨ng c­êng l­u chuyÓn hµng ho¸ b¸n lÎ, thu mua n«ng s¶n phÈm trªn ®Þa bµn tØnh Ninh B×nh sÏ bít khã kh¨n h¬n (tõ h¹n chÕ vÒ s¶n xuÊt vµ nhu cÇu tiªu dïng cña d©n c­) do kh¶ n¨ng vèn cña c¸c thµnh phÇn th­¬ng m¹i trªn ®Þa bµn. Tuy nhiªn, c¸c chØ tiªu tÝnh to¸n trªn bao gåm c¶ vèn cè ®Þnh cña c¸c doanh nghiÖp, nÕu chØ tÝnh to¸n dùa trªn vèn l­u ®éng th× c¸c chØ tiªu trªn sÏ thÊp h¬n.

- Trong ®iÒu kiÖn vèn kinh doanh ch­a nhiÒu (vèn l­u ®éng thÊp), sù ph©n bæ vèn kinh doanh th­¬ng m¹i tËp trung chñ yÕu ë ®Þa bµn thµnh phè Ninh B×nh kÓ c¶ cña th­¬ng m¹i Nhµ n­íc vµ th­¬ng m¹i ngoµi quèc doanh ®· cho thÊy, trªn ®Þa bµn tØnh, ë nhiÒu vïng, khu vùc thÞ tr­êng cßn kh¸ nghÌo nµn, nhu cÇu tiªu thô thÊp vµ nhÞp ®é tiªu dïng cßn chËm. C¸c khu vùc nµy võa thÓ hiÖn sù thiÕu n¨ng ®éng trong viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ cung øng ra thÞ tr­êng, võa cã nguy c¬ ngµy cµng chËm ph¸t triÓn h¬n so víi c¸c khu vùc kh¸c.

- XÐt vÒ n¨ng lùc vèn kinh doanh, nhÊt lµ vèn l­u ®éng cña c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i Nhµ n­íc trªn ®Þa bµn tØnh Ninh B×nh cho thÊy n¨ng lùc lµm ®Çu mèi b¸n bu«n hay thu mua n«ng s¶n hµng ho¸ lµ rÊt thÊp. H¬n n÷a, c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i Nhµ n­íc sÏ khã cã thÓ ®¶m nhËn vai trß chñ ®¹o trªn thÞ tr­êng.

VI. THùC TR¹NG LAO §éNG CñA NGµNH TH¦¥NG M¹I

Theo sè liÖu thèng kª tØnh Ninh B×nh, tæng sè lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp kinh doanh th­¬ng m¹i trªn ®Þa bµn n¨m 2005 lµ 3.338 ng­êi, chiÕm 7,6% sè lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn tØnh, chiÕm 16% sè lao ®éng cña c¶ ngµnh th­¬ng m¹i, n¨m 2006 c¸c chØ tiªu trªn ®¹t lÇn l­ît lµ 4.282 ng­êi (b»ng 1,3 lÇn n¨m 2005), chiÕm 9,3% sè lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp (t¨ng 1,7% so víi n¨m 2005) vµ 13% sè lao ®éng cña c¶ ngµnh th­¬ng m¹i (gi¶m 3% so víi n¨m 2005). Sè liÖu trªn cho thÊy lao ®éng trong ngµnh th­¬ng m¹i t¨ng lªn rÊt nhanh, nhanh h¬n so víi sè lao ®éng trong c¸c ngµnh kh¸c, mÆt kh¸c lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i còng t¨ng nhanh h¬n so víi lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp cña ngµnh kh¸c trªn ®Þa bµn tØnh.

Tû träng lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i trong tæng sè lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn tØnh t¨ng lªn so víi n¨m 2001 (6,5%). NÕu tÝnh vÒ sè l­îng tuyÖt ®èi cña lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i th× lùc l­îng nµy t¨ng rÊt m¹nh trong giai ®o¹n 2002 – 2006, t¨ng 25,3%/n¨m, trong khi lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn chØ t¨ng 16,3%/n¨m. Trong c¬ cÊu lao ®éng chung cña toµn tØnh th× lao ®éng th­¬ng m¹i n¨m 2000 chiÕm 2,9%, ®øng sau lao ®éng trong lÜnh vùc n«ng, l©m nghiÖp vµ c«ng nghiÖp, xÕp trªn lao ®éng trong lÜnh vùc x©y dùng, vËn t¶i, b­u ®iÖn, ®Õn n¨m 2006 lao ®éng th­¬ng m¹i chiÕm 7%, cã nghÜa lµ t¨ng 4,1% so víi n¨m 2000. NÕu tÝnh lao ®éng th­¬ng m¹i trªn 1.000 d©n th× sè liÖu n¨m 2000 lµ 13,46 ng­êi/1.000 d©n vµ n¨m 2005 t¨ng lªn 22,5 ng­êi/1000 d©n vµ n¨m 2006 lµ 35,8 ng­êi/1.000 d©n.

1. Lao ®éng th­¬ng m¹i Nhµ n­íc

Trong giai ®o¹n 2001 - 2006, tæng sè lao ®éng th­¬ng m¹i thuéc khu vùc nhµ n­íc do ®Þa ph­¬ng qu¶n lý trªn ®Þa bµn tØnh Ninh B×nh gi¶m tõ 749 ng­êi n¨m 2000 xuèng cßn 152 ng­êi n¨m 2004, sau ®ã t¨ng lªn 195 ng­êi n¨m 2005 vµ 694 ng­êi n¨m 2006, gi¶m b×nh qu©n 1,3%/n¨m. Trong khi ®ã, do sè l­îng lao ®éng th­¬ng m¹i thuéc khu vùc nhµ n­íc do trung ­¬ng qu¶n lý lai t¨ng lªn trong nh÷ng n¨m võa qua lµm cho sè lao ®éng th­¬ng m¹i thuéc khu vùc nhµ n­íc bao gåm c¶ trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng qu¶n lý t¨ng tõ 1.116 ng­êi n¨m 2000 lªn 1.212 ng­êi n¨m 2006.

2. Lao ®éng th­¬ng m¹i ngoµi quèc doanh

Lao ®éng th­¬ng m¹i trong c¸c doanh nghiÖp thuéc thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh trªn ®Þa bµn tØnh còng cã gia t¨ng rÊt nhanh, n¨m 2000 cã 11.084 ng­êi vµ n¨m 2006 cã 31.788 ng­êi, tèc ®é t¨ng b×nh qu©n giai ®o¹n 2001–2006 ®¹t 19,2%/n¨m.

Lao ®éng th­¬ng m¹i ngoµi quèc doanh còng chiÕm mét tû träng Ýt h¬n so víi lao ®éng ngoµi quèc doanh thuéc c¸c lÜnh vùc kinh tÕ kh¸c nh­ n«ng l©m nghiÖp, c«ng nghiÖp, xÕp trªn lao ®éng trong c¸c lÜnh vùc x©y dùng, vËn t¶i, b­u ®iÖn.

NÕu tÝnh sè lao ®éng th­¬ng m¹i ngoµi quèc doanh trªn 1.000 d©n th× n¨m 2005, con sè nµy lµ 22,3 ng­êi/1.000 d©n (cao h¬n so víi tû lÖ chung cña c¶ n­íc lµ 20,40 ng­êi/1.000 d©n) vµ n¨m 2006 lµ 34,5 ng­êi/1.000 d©n.

B¶ng 16: Lao ®éng vµ c¬ cÊu lao ®éng b×nh qu©n

trong khu vùc ngoµi quèc doanh n¨m 2005 vµ 2006

§¬n vÞ: Ng­êi

		Trong ®ã:
	Tæng sè	N«ng nghiÖp	C«ng nghiÖp	X©y dùng	Th­¬ng m¹i
N¨m 2005	460.400	315.400	66.300	13.600	20.426
C¬ cÊu (%)	100	68,5	14,4	2,95	4,44
N¨m 2006	435.500	-	74.423	-	31.788
C¬ cÊu (%)	100		17,1		7,3

Nh­ vËy, thùc tr¹ng ph¸t triÓn lao ®éng th­¬ng m¹i trªn ®Þa bµn tØnh Ninh B×nh cho thÊy:

- Trong bèi c¶nh chung cña lao ®éng trong lÜnh vùc nµy trªn ph¹m vi c¶ n­íc th× Ninh B×nh cã tû lÖ cao h¬n so víi c¶ n­íc trong giai ®o¹n 2001 – 2006, mÆt kh¸c lao ®éng th­¬ng m¹i ngoµi quèc doanh hiÖn nay cã nhÞp ®é t¨ng kh¸ nhanh.

- T­¬ng quan gi÷a lùc l­îng lao ®éng th­¬ng m¹i thuéc khu vùc Nhµ n­íc vµ khu vùc ngoµi quèc doanh trªn ®Þa bµn Ninh B×nh lµ 1:121, ®©y lµ mét tû lÖ mµ theo ®ã, sè l­îng lao ®éng thuéc khu vùc nhµ n­íc rÊt nhá, ®iÒu nµy cho thÊy c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc thÓ hiÖn râ nÐt xu h­íng s¾p xÕp l¹i tæ chøc vµ gi¶m dÇn qui m« lao ®éng, thay vµo ®ã lao ®éng ngoµi khu vùc nhµ n­íc ngµy cµng ph¸t triÓn h¬n. Trong qu¸ tr×nh s¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, mét sè l­îng lao ®éng sÏ d­ thõa, ®©y sÏ lµ vÊn ®Ò ®Æt ra hÕt søc khã kh¨n cho c¸c nhµ qu¶n lý trong viÖc gi¶i quyÕt lao ®éng kh«ng cã viÖc lµm khi tiÕn hµnh c¶i c¸ch doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ ®¶m b¶o lùc l­îng lao ®éng ®Ó thùc hiÖn vai trß cña c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc trªn ®Þa bµn.

- NÕu so s¸nh sè lao ®éng trong lÜnh vùc nµy b×nh qu©n trªn 1000 d©n cña Ninh B×nh víi t×nh h×nh chung cña c¶ n­íc còng cã thÓ thÊy r»ng mÆc dï Ninh B×nh cã tû lÖ cao h¬n so víi møc chung cña c¶ n­íc nh­ng ho¹t ®éng th­¬ng m¹i trªn ®Þa bµn tØnh hiÖn nay ch­a thùc sù ph¸t triÓn hiÖu qu¶. Tuy ®iÒu kiÖn cña tØnh cã nguån lao ®éng kh¸ dåi dµo, nh­ng víi tr×nh ®é h¹n chÕ cña lao ®éng th­¬ng m¹i trªn ®Þa bµn Ninh B×nh còng ph¶n ¸nh nh÷ng h¹n chÕ vÒ nhu cÇu s¶n xuÊt, tiªu dïng trªn ®Þa bµn, nhÊt lµ nh÷ng h¹n chÕ trong qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña tØnh theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ tËp trung, quy m« lín.

VII. c¬ së vËt chÊt – kü thuËt th­¬ng m¹i tØnh ninh b×nh

1. M¹ng l­íi chî

Thùc hiÖn quy ho¹ch ph¸t triÓn th­¬ng m¹i cña tØnh ®Õn n¨m 2010, NghÞ ®Þnh 02/2003/N§-CP ngµy 14/01/2003 cña ChÝnh Phñ vÒ ph¸t triÓn vµ qu¶n lý chî; ®Æc biÖt lµ QuyÕt ®Þnh 559/Q§-TTg ngµy 31/5/2004 cña ChÝnh phñ vÒ viÖc phª duyÖt Ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn chî ®Õn n¨m 2010. TØnh ®· cô thÓ hãa quy ho¹ch trong tõng giai ®o¹n, c¸c ch­¬ng tr×nh kÕ ho¹ch hµng n¨m vµ tËp trung phèi hîp víi c¸c huyÖn, thÞ x· thùc hiÖn. §Õn nay trªn ®Þa bµn tØnh cã 100 chî ®· ®­îc x©y dùng vµ ®­a vµo quy ho¹ch ph¸t triÓn ®Õn n¨m 2010. Tõ khi triÓn khai thùc hiÖn qui ho¹ch th­¬ng m¹i tõ n¨m 2001 ®Õn nay toµn tØnh ®· x©y dùng míi, c¶i t¹o n©ng cÊp vµ më réng ®­îc mét sè chî vµ chñ yÕu ­u tiªn x©y dùng c¸c chî trung t©m thÞ x·, thÞ trÊn; chî ®Çu mèi, chuyªn doanh n«ng s¶n thñy s¶n, chî x·, ph­êng ®· xuèng cÊp, qu¸ t¶i.

Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ qu¶n lý chî cña tØnh c¬ b¶n ph¸t huy sö dông n¨ng lùc hiÖn cã, tõng b­íc n©ng cÊp m¹ng l­íi chî theo quy ho¹ch chung cña tØnh nh»m phôc vô tèt viÖc l­u th«ng hµng hãa, gãp phÇn ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng t¨ng vÒ ®Þa ®iÓm kinh doanh cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ gãp phÇn më réng thÞ tr­êng n«ng th«n.

Theo sè liÖu thèng kª trªn ®Þa bµn tØnh Ninh B×nh hiÖn nay cã 100 chî/145 x·, ph­êng, thÞ trÊn, b×nh qu©n cã 0,7 chî/x·, ph­êng, thÞ trÊn. B×nh qu©n 2 km cã mét chî phôc vô cho mua s¾m cña nh©n d©n trong vïng. Trong ®ã, cã 02 chî h¹ng I (chî thµnh phè Ninh B×nh, chî Ngß-huyÖn Yªn M«) chiÕm 2%; 2 chî h¹ng II (chî §ång Giao, thÞ x· Tam §iÖp vµ chî Nam D©n, huyÖn Kim S¬n) chiÕm 2% vµ 96 chî h¹ng III chiÕm 96%.

Theo sè liÖu kh¶o s¸t chî cña Së Th­¬ng m¹i ®Õn cuèi n¨m 2006, hÖ thèng chî cña tØnh cã 14 chî x©y dùng kiªn cè chiÕm 14%; 37 chî b¸n kiªn cè chiÕm 37%; 49 chî lÒu l¸n t¹m, chiÕm 49%. Sè ng­êi kinh doanh t¹i chî th­êng xuyªn lµ 5.360 ng­êi, chiÕm 27,7% vµ sè ng­êi kinh doanh kh«ng th­êng xuyªn lµ 13.964 ng­êi, chiÕm 72,3% tæng sè ng­êi kinh doanh th­êng xuyªn vµ kh«ng th­êng xuyªn t¹i c¸c chî trªn toµn tØnh.

VÒ tæ chøc qu¶n lý chî trªn ®Þa bµn tØnh hiÖn nay chØ cã 9 chî cã ban qu¶n lý t¹i 7 huyÖn, thÞ, chiÕm 9% vµ cã ®Õn 91 chî cã tæ qu¶n lý, chiÕm 91% tæng sè chî. Tuy nhiªn trªn ®Þa bµn c¶ tØnh kh«ng cã chî nµo ch­a ®­îc qu¶n lý.

Quy m« c¸c chî nh×n chung võa vµ nhá, diÖn tÝch x©y dùng gi÷a c¸c chî kh«ng ®ång ®Òu. Qua kh¶o s¸t hÖ thèng chî cña tØnh cho thÊy: huyÖn Yªn Kh¸nh cã nhiÒu chî cã quü ®Êt réng nhÊt, tiÕp ®Õn lµ huyÖn Gia ViÔn, Nho Quan, Yªn M«, Kim S¬n, thÞ x· Tam §iÖp, Hoa L­ vµ sau cïng lµ thµnh phè Ninh B×nh. Thùc tÕ ë mét sè côm th­¬ng m¹i (thÞ trÊn, chî tiÓu vïng) do quü ®Êt Ýt kh«ng ®¸p øng yªu cÇu häp chî cña nh©n d©n nªn ®· x¶y ra t×nh tr¹ng lÊn chiÕm c¸c lßng lÒ ®­êng, hÌ phè ®Ó häp chî. Tuy nhiªn, còng cã nh÷ng chî cã diÖn tÝch kh¸ réng nh­ng do c«ng t¸c tæ chøc s¾p xÕp ch­a hîp lý nªn g©y ra sù qu¸ t¶i “¶o”.

HÖ thèng chî hiÖn nay cã thÓ chia thµnh 3 lo¹i:

- Chî trung t©m ë thµnh phè: lµ ®Çu mèi giao l­u hµng hãa trªn ®Þa bµn, thùc hiÖn c¶ hai chøc n¨ng b¸n bu«n vµ b¸n lÎ, tËp trung nguån hµng kh¸ phong phó ®ñ søc chi phèi, ®iÒu tiÕt trªn thÞ tr­êng c¶ tØnh.

C¸c chî cã xu h­íng thiªn vÒ chøc n¨ng b¸n lÎ hµng tiªu dïng cho d©n c­ trong khu vùc x·, huyÖn vµ trong tØnh. Lùc l­îng tham gia kinh doanh ë hÇu hÕt c¸c chî trªn ®Þa bµn chñ yÕu lµ kinh doanh c¸ thÓ; cßn DNTN, HTX TM, DNNN chiÕm tû lÖ nhá kh«ng ®¸ng kÓ. Theo sè liÖu ®iÒu tra thu ®­îc, sè ng­êi kinh doanh th­êng xuyªn t¹i chî kho¶ng 5.360 ng­êi/99 chî, trung b×nh cã 54 ng­êi/chî.

2. Trung t©m th­¬ng m¹i vµ siªu thÞ

Trong nh÷ng n¨m thùc hiÖn ®­êng lèi ®æi míi kinh tÕ, s¶n xuÊt hµng hãa ngµy cµng ph¸t triÓn, ®Æc biÖt trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp, thñy s¶n…Sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt ®· thóc ®Èy c¸c häat ®éng th­¬ng m¹i cña tØnh ph¸t triÓn. HiÖn nay, do ¶nh h­ëng vÒ ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt, ®iÒu kiÖn ®Þa lý kinh tÕ, c¬ së vËt chÊt, sù ph©n bè d©n c­, ®iÒu kiÖn giao th«ng vËn t¶i, tËp qu¸n mua b¸n..v..v…®· vµ ®ang h×nh thµnh c¸c trung t©m bu«n b¸n ë thÞ x·, thÞ trÊn vµ c¸c thÞ tø. Tuy nhiªn, hiÖn nay trªn ®Þa bµn tØnh Ninh B×nh míi chØ cã 01 trung t©m th­¬ng m¹i plaza ®ang ®­îc x©y dùng, ch­a ®i vµo ho¹t ®éng. Trung t©m th­¬ng m¹i nµy cã 12 tÇng, mçi tÇng cã diÖn tÝch sµn 1.000 m2 t¹i ph­êng T©n Thµnh, thµnh phè Ninh B×nh. Bªn c¹nh ®ã, hÖ thèng siªu thÞ trªn ®Þa bµn tØnh còng ch­a râ nÐt, míi cã 3 siªu thÞ gåm siªu thÞ §«ng Nam ¸, lµ siªu thÞ kinh doanh tæng hîp thuéc ph­êng Nam Thµnh, thµnh phè Ninh B×nh, xÕp h¹ng III theo qui ®Þnh tiªu chuÈn trung t©m th­¬ng m¹i, siªu thÞ cña Bé Th­¬ng m¹i. Siªu thÞ nµy cã diÖn tÝch kinh doanh kho¶ng 1.000 m2, doanh sè ®¹t ®­îc kho¶ng 15 tû ®ång/n¨m, thu hót 20 lao ®éng; Siªu thÞ Thuý §»ng, chuyªn doanh hµng néi thÊt, h¹ng III t¹i ph­êng Nam Thµnh, thµnh phè Ninh B×nh, cã diÖn tÝch kinh doanh 1.000 m2, ho¹t ®éng tõ cuèi n¨m 2006; Siªu thÞ NguyÖt Ch©m, chuyªn doanh hµng néi thÊt, h¹ng III, t¹i ®­êng L­¬ng V¨n Th¨ng, ph­êng §«ng Thµnh, thµnh phè Ninh B×nh, diÖn tÝch kinh doanh 1.500 m2, ho¹t ®éng tõ cuèi n¨m 2006. Nh×n chung hÖ thèng siªu thÞ trªn ®Þa bµn tØnh Ninh B×nh hiÖn nay h×nh thµnh ch­a râ nÐt vµ ch­a ®Çy ®ñ ®Ó cã thÓ ®¸p øng ®­îc nhu cÇu tiªu dïng cña d©n c­ trong t­¬ng lai. V× vËy, cïng víi viÖc ®Çu t­ x©y dùng c¸c trung t©m th­¬ng m¹i ë thÞ x· vµ ë c¸c huyÖn, sÏ h×nh thµnh thªm c¸c siªu thÞ míi, ®ñ tiªu chuÈn tho¶ m·n c¸c nhu cÇu ®a d¹ng tõ thu nhËp thÊp, trung b×nh vµ cao, phôc vô cho d©n c­ thÞ x·, c¸c huyÖn, kh¸ch v·ng lai vµ kh¸ch quèc tÕ.

- VÒ ph©n bè: C¸c trung t©m th­¬ng m¹i, siªu thÞ ph©n bè kh«ng ®Òu, ph¸t triÓn cßn mang tÝnh tù ph¸t, chñ yÕu míi chØ xuÊt hiÖn t¹i thµnh phè Ninh B×nh, c¸c huyÖn, thÞ kh¸c ch­a cã lo¹i h×nh tæ chøc th­¬ng m¹i nµy.

- VÒ chñng lo¹i vµ chÊt l­îng hµng ho¸: hµng ho¸ kinh doanh t¹i c¸c siªu thÞ chñ yÕu lµ hµng néi thÊt gia ®×nh, t¹i 01 siªu thÞ kinh doanh tæng hîp th× c¸c mÆt hµng thùc phÈm, rau qu¶ t­¬i, thuû h¶i s¶n chiÕm tû träng thÊp, chÊt l­îng cña mét sè lo¹i hµng ho¸ ch­a ®­îc ®¶m b¶o.

- VÒ c¬ së vËt chÊt: c¸c trung t©m th­¬ng m¹i, siªu thÞ cã quy m« kh«ng lín vÒ diÖn tÝch, trang thiÕt bÞ ch­a hiÖn ®¹i.

Nh×n chung, m¹ng l­íi TTTM, siªu thÞ t¹i Ninh B×nh hiÖn nay cßn s¬ khai, ch­a ph¸t triÓn, cÇn cã ®Þnh h­íng qui ho¹ch hîp lý ngay tõ ®Çu ®Ó sau nµy ®i vµo ho¹t ®éng cã hÖ thèng, cã hiÖu qu¶, ®em l¹i lîi Ých cho x· héi còng nh­ cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung.

3. HÖ thèng cöa hµng b¸n lÎ x¨ng dÇu