LÕÌi nóI ÐÂÌU



tải về 1.12 Mb.
trang7/15
Chuyển đổi dữ liệu18.08.2016
Kích1.12 Mb.
#22260
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   15

- BaÒn ðôÌ ðiòa hình dáng ðâìt bêÌ mãòt Trái ðâìt:

+ BaÒn ðôÌ ðôò cao

+ BaÒn ðôÌ ðiòa hình ðáy biêÒn, ðaòi dýõng

+ BaÒn ðôÌ ðiòa maòo

+ BaÒn ðôÌ ðo ðaòc hình thái.

...


BaÒn ðôÌ khí týõòng, khí hâòu:

+ BaÒn ðôÌ haÒi dýõng (Nýõìc õÒ biêÒn và ðaòi dýõng)

+ BaÒn ðôÌ nýõìc trên các luòc ðiòa.

+ BaÒn ðôÌ thôÒ nhýõÞng

+ BaÒn ðôÌ thýòc vâòt

+ BaÒn ðôÌ ðôòng vâòt.

b. BaÒn ðôÌ các hiêòn týõòng xã hôòi: GôÌm có:

- BaÒn ðôÌ dân cý:

+ BaÒn ðôÌ phân bôì và mâòt ðôò dân cý.

+ BaÒn ðôÌ thành phâÌn dân cý theo giõìi tính và ðôò tuôÒi

+ BaÒn ðôÌ biêìn ðôòng dân cý týò nhiên và cõ hoòc (di dân)

+ BaÒn ðôÌ dân sôì xã hôòi (thành phâÌn xã hôòi và nghêÌ nghiêòp, trình ðôò vãn hóa và dân trí,...)

- BaÒn ðôÌ kinh têì (kinh têì quôìc dân):

+ BaÒn ðôÌ tài nguyên thiên nhiên (ðánh giá tiêÌm nãng kinh têì).

+ BaÒn ðôÌ công nghiêòp

+ BaÒn ðôÌ nông lâm nghiêòp

+ BaÒn ðôÌ giao thông vâòn taÒi.

+ BaÒn ðôÌ Býu chính viêÞn thông.

+ BaÒn ðôÌ xây dýòng.

+ BaÒn ðôÌ thýõng maòi và tàichính.

+ BaÒn ðôÌ kinh têì chung.

- BaÒn ðôÌ diòch vuò vãn hoá xã hôòi:

+ BaÒn ðôÌ giáo duòc.

+ BaÒn ðôÌ khoa hoòc.

+ BaÒn ðôÌ vãn hoá.

+ BaÒn ðôÌ chãm sóc sýìc khoeÒ, y têì.

+ BaÒn ðôÌ thêÒ duòc thêÒ thao

+ BaÒn ðôÌ du liòch

+ BaÒn ðôÌ diòch vuò vãn hoá xã hôòi khác.

...


- BaÒn ðôÌ hành chính và chính triò

- BaÒn ðôÌ liòch sýÒ:

+ BaÒn ðôÌ thõÌi nguyên thuyÒ cuÒa loài ngýõÌi.

+ BaÒn ðôÌ thõÌi nô lêò

+ BaÒn ðôÌ thõÌi phong kiêìn.

+ BaÒn ðôÌ thõÌi tý baÒn.

+ BaÒn ðôÌ thõÌi xã hôòi chuÒ nghiÞa và ðêì quôìc.

...


Ðôi khi trong cách phân loaòi này còn mõÒ rôòng các nhóm baÒn ðôÌ kyÞ thuâòt, chuyên môn nhý: baÒn ðôÌ hàng haÒi, baÒn ðôÌ bay, baÒn ðôÌ thiêìt kêì cho các công trình,... hoãòc có các baÒn ðôÌ phôìi hõòp cuÒa nhiêÌu ngành khoa hoòc nhoÒ: BaÒn ðôÌ khí hâòu nông nghiêòp, baÒn ðôÌ kinh têì tôÒng hõòp, hành chính tôÒng hõòp, ðiòa lý tôÒng hõòp...

Nói chung trên các baÒn ðôÌ chuyên ðêÌ bao giõÌ cuÞng có caÒ yêìu tôì týò nhiên và kinh têì xã hôòi, nhýng mýìc ðôò thêÒ hiêòn chi tiêìt các yêìu tôì này phuò thuôòc vào tyÒ lêò, muòc ðích sýÒ duòng baÒn ðôÌ.

4.4. Phân loaòi baÒn ðôÌ theo muòc ðích sýÒ duòng

Kêìt hõòp các phýõng pháp phân loaòi baÒn ðôÌ, phân loaòi theo muòc ðích sýÒ duòng baÒn ðôÌ là chiÒ ra, xác ðiònh các aÒnh hýõÒng tõìi muòc ðích cuÒa baÒn ðôÌ. Ðó là các aÒnh hýõÒng: TyÒ lêò, nôòi dung và phýõng pháp trình bày baÒn ðôÌ... NhýÞng aÒnh hýõÒng này cuÞng ðã ðýõòc xem xét trong muòc 3.2.2: “Các yêìu tôì aÒnh hýõÒng tõìi tôÒng quát hoá baÒn ðôÌ”.

Phân loaòi baÒn ðôÌ theo muòc ðích sýÒ duòng chia ra các baÒn ðôÌ chuyên môn dùng cho các ðôìi týõòng cuò thêÒ và nhãÌm giaÒi quyêìt các nhiêòm vuò, công viêòc cuò thêÒ, xác ðiònh. Ví duò: BaÒn ðôÌ giáo khoa, du liòch, giao thông,...

BaÒn ðôÌ chuyên môn và baÒn ðôÌ chuyên ðêÌ ðôi khi nó cuÞng có thêÒ nhâòp là môòt. Sýò phân chia các baÒn ðôÌ này phuò thuôòc vào muòc ðích chính cuÒa nó võìi ngýõÌi sýÒ duòng trong nêÌn kinh têì quôìc dân, khoa hoòc và vãn hoá, quôìc phòng.

Theo cách phân loaòi này, ngýõÌi ta ðêÌ xuâìt sõ ðôÌ phân loaòi sau:

BaÒn ðôÌ cho lãnh ðaòo ðiêÌu hành nêÌn kinh têì:

- Quy hoaòch và ðánh giá ðiêÌu kiêòn týò nhiên và tài nguyên thiên nhiên (cho týÌng ngành cuò thêÒ).

- Quy hoaòch và ðánh giá tiêÌm nãng lao ðôòng và kinh têì.

- BaÒn ðôÌ thiêìt kêì:

+ Trong xây dýòng.

+ Trong quaÒn lý ruôòng ðâìt.

+ Trong quaÒn lý rýÌng.

...

BaÒn ðôÌ giao thông và ðýõÌng sá;



+ Trên biêÒn

+ Trên sông hôÌ

+ Hàng không, vuÞ truò

+ ÐýõÌng ô tô,...

BaÒn ðôÌ cho khoa hoòc và vãn hoá:

Giáo khoa:

+ Dùng cho các trýõÌng phôÒ thông.

+ Dùng cho ðaòi hoòc, cao ðãÒng và trung hoòc chuyên nghiêòp.

BaÒn ðôÌ tra cýìu khoa hoòc

BaÒn ðôÌ vãn hoá và tuyên truyêÌn quaÒng cáo.

BaÒn ðôÌ du liòch

BaÒn ðôÌ vãn hoá thêÒ thao...

Tuy nhiên vâÞn có môòt sôì baÒn ðôÌ ðáp ýìng ðýõòc nhiêÌu muòc ðích sýÒ duòng baÒn ðôÌ. Ví duò: baÒn ðôÌ ðiòa hình ðýõòc dùng cho nhiêÌu ngành trong kinh têì quôìc dân.

Sýò phân loaòi baÒn ðôÌ theo muòc ðích sýÒ duòng còn là cõ sõÒ cho kêì hoaòch hoá và tôÒ chýìc saÒn xuâìt baÒn ðôÌ.

MôÞi cách phân loaòi baÒn ðôÌ theo ðêÌ tài, theo tyÒ lêò, theo muòc ðích sýÒ duòng ðêÌu có nhýÞng ýu, nhýõòc ðiêÒm nên ngýõÌi ta kêìt hõòp các phýõng pháp phân loaòi trên.

Trong lýu trýÞ baÒn ðôÌ ðiòa lý còn phaÒi tính ðêìn kích thýõìc và daòng baÒn ðôÌ, in phâÒm nhiêÌu tõÌ,... Theo daòng cuÒa tác phâÒm baÒn ðôÌ có: BaÒn ðôÌ dáng ðâìt, ðiòa câÌu...

4.5. Các kiêÒu baÒn ðôÌ ðiòa lý

Theo các cách phân loaòi baÒn ðôÌ výÌa kêÒ trên ta thâìy các baÒn ðôÌ ðiòa lý ðýõòc phân ra các kiêÒu, loaòi chính sau:

1. Các baÒn ðôÌ có cùng môòt daòng ðêÒ biêÒu thiò các mãòt khác nhau cuÒa môòt hiêòn týõòng nhãÌm thêÒ hiêòn ðâÌy ðuÒ các ðãòc ðiêÒm cuÒa hiêòn týõòng. Thí duò các baÒn ðôÌ khí týõòng: nhiêòt ðôò, lýõòng mýa, áp suâìt, không khí... ðýõòc goòi là baÒn ðôÌ khí hâòu hoãòc các baÒn ðôÌ cuÒa các ngành công nghiêòp goòi chung là baÒn ðôÌ công nghiêòp.

NhýÞng baÒn ðôÌ cuÒa ðêÌ tài heòp nào ðó goòi là baÒn ðôÌ ngành. BaÒn ðôÌ có ðâÌy ðuÒ ðãòc ðiêÒm cuÒa hiêòn týõòng goòi là baÒn ðôÌ chung, tôÒng hõòp. Khái niêòm ngành và chung cuÞng chiÒ là týõng ðôìi theo ðiònh nghiÞa cuÒa môÞi liÞnh výòc.

2. Phuò thuôòc vào mýìc ðôò nghiên cýìu hiêòn týõòng mà chia ra:

+ BaÒn ðôÌ phân tích .

+ BaÒn ðôÌ tôÒng hõòp.

Các baÒn ðôÌ phân tích chiÒ ra các mãòt riêng biêòt, tính châìt cuÒa hiêòn týõòng trong môìi liên hêò võìi các tính châìt cuÒa hiêòn týõòng khác. Thí duò baÒn ðôÌ khí hâòu có chiòu aÒnh hýõÒng cuÒa ðiòa hình, vùng ðiòa lý, viò trí ðiòa lý vùng lãnh thôÒ...

Ðôi khi các baÒn ðôÌ phân tích có thêÒ gôòp 2 -3 mãòt có liên quan võìi nhau cuÒa môòt hiêòn týõòng (Ví duò: áp suâìt khí quyêÒn và gió) chuyêÒn thành baÒn ðôÌ tôÒng hõòp.

Ðôìi lâòp võìi baÒn ðôÌ phân tích là baÒn ðôÌ tôÒng hõòp. Các baÒn ðôÌ tôÒng hõòp cung câìp các ðãòc ðiêÒm ðâÌy ðuÒ cuÒa hiêòn týõòng. Khi thêÒ hiêòn chúng câÌn tính ðêìn các yêìu tôì thành phâÌn cuÒa hiêòn týõòng cuò thêÒ và môìi liên hêò giýÞa chúng. Thí duò: baÒn ðôÌ phân vùng kinh têì nông nghiêòp khi soaòn thaÒo nó câÌn dùng các sôì liêòu saÒn xuâìt kinh têì nông nghiêòp chuyên ngành (theo câìu trúc saÒn phâÒm hàng hoá), mýìc ðôò và nãng lýòc saÒn xuâìt...

BaÒn ðôÌ tôÒng hõòp có nhiêÌu loaòi khác nhau. Trýõìc tiên chúng chia ra theo mýìc ðôò tôÒng hõòp các ðôìi týõòng giõìi haòn trong môòt hiêòn týõòng xác ðiònh. Sau ðó chúng có thêÒ phân biêòt theo phýõng pháp thýòc hiêòn tôÒng hõòp.

Thông thýõÌng baÒn ðôÌ tôÒng hõòp ðýõòc thành lâòp týÌ kêìt quaÒ khái quát hàng loaòt các baÒn ðôÌ phân tích (theo thýòc têì và ý nghiÞa). Ví duò: TýÌ kêìt quaÒ nghiên cýìu baÒn ðôÌ phân tích khí hâòu và ðiòa hình, ngýõÌi ta lâòp ra baÒn ðôÌ tôÒng hõòp ðánh giá chung vêÌ các ðiêÌu kiêòn týò nhiên aÒnh hýõÒng ðêìn ðõÌi sôìng dân cý, sýìc khoeÒ cuÒa côòng ðôÌng,...

Có thêÒ thành lâòp các baÒn ðôÌ tôÒng hõòp này õÒ daòng baÒn ðôÌ dâÞn xuâìt trên các máy tính và phâÌn mêÌm chuyên duòng.

Môòt sôì baÒn ðôÌ tôÒng hõòp còn thêÒ hiêòn ðôÌng thõÌi môòt sôì thýì bâòc khác nhau cuÒa hiêòn týõòng trong cùng môòt ðõn viò chiÒ sôì ðo ðaòc.

Ví duò: Trên baÒn ðôÌ kinh têì xã hôòi có tâòp hõòp ðãòc ðiêÒm dân cý, kinh têì, môi trýõÌng diòch vuò trên môòt ðõn viò lãnh thôÒ (theo hành chính...).

Daòng ðãòc biêòt cuÒa 2 loaòi kêÒ trên là baÒn ðôÌ phýìc hõòp. Trên các baÒn ðôÌ này thêÒ hiêòn ðôÌng thõÌi môòt sôì ðãòc ðiêÒm, tính châìt cuÒa các hiêòn týõòng và môìi liên hêò cuÒa chúng mãòc dù chúng ðýõòc thêÒ hiêòn theo các thông sô, chiÒ sôì riêng ðãòc trýng. Ví duò rõ nét nhâìt là baÒn ðôÌ ðiòa hình.

Nhý vâòy trên baÒn ðôÌ phýìc hõòp có caÒ các yêìu tôì nôòi dung cuÒa baÒn ðôÌ tôÒng hõòp và phân tích.

3. Phân loaòi baÒn ðôÌ theo mýìc ðôò khách quan cuÒa thông tin baÒn ðôÌ có thêÒ chia ra:

+ BaÒn ðôÌ tý liêòu

+ BaÒn ðôÌ kêìt luâòn và tôÒng kêìt.

BaÒn ðôÌ tý liêòu chiÒ ra các hiêòn týõòng thýòc têì (biêÒu hiêòn, quá trình) và kêìt quaÒ viêòc nghiên cýìu ðýõòc ðôìi chiêìu võìi thýòc têì. ÐêÒ thành lâòp các baÒn ðôÌ này có thêÒ sýÒ duòng aÒnh hàng không, ðiòa hình, thuÒy vãn, ðiòa châìt,... Các baÒn ðôÌ tý liêòu chýìa các dýÞ liêòu thýòc têì vêÌ lãnh thôÒ, khu výòc, ðiêÌu kiêòn týò nhiên, các hiêòn týõòng kinh têì xã hôòi, các phýõng pháp thêÒ hiêòn thêì giõìi thýòc võìi ðôò chi tiêìt và ðôò chính xác câÌn thiêìt.

BaÒn ðôÌ kêìt luâòn và tôÒng kêìt ðó là các baÒn ðôÌ trên ðó ngoài các ðôìi týõòng, hiêòn týõòng thýòc têì còn có các kêìt luâòn, ðánh giá, giaÒ thuyêìt cuÒa các tác giaÒ baÒn ðôÌ.

Mýìc ðôò chính xác và tin câòy cuÒa baÒn ðôÌ kêìt luâòn phuò thuôòc vào hiêÒu biêìt cuÒa tác giaÒ võìi hiêòn týõòng baÒn ðôÌ, vào tính ðúng ðãìn cuÒa nó vêÌ ý týõÒng, sýò suy xét và tính suy diêÞn logic. Chính vì thêì ðêÒ làm các baÒn ðôÌ này câÌn chuâÒn biò nghiêm túc, khoa hoòc trên quan ðiêÒm cuÒa thêì giõìi quan duy vâòt ¨C biêòn chýìng.

Môòt sôì loaòi baÒn ðôÌ trong nhóm này là:

- BaÒn ðôÌ giaÒ ðiònh, giaÒ thuyêìt. Ðây là các baÒn ðôÌ mô taÒ môòt giaÒ thuyêìt nào ðó vêÌ liòch sýÒ hay týõng lai phát triêÒn cuÒa môòt vâìn ðêÌ hiêòn týõòng nào ðó.

- BaÒn ðôÌ dýò báo, dýò ðoán cuÞng gâÌn giôìng nhý baÒn ðôÌ giaÒ ðiònh, giaÒ thuyêìt. Ðây là các baÒn ðôÌ có muòc ðích ðýa ra dýò ðoán, dýò báo vêÌ môòt hiêòn týõòng, quá trình cuò thêÒ nào ðó sãìp xaÒy ra trong týõng lai gãìn liêÌn võìi thõÌi gian gâÌn. Thí duò dýò báo vêÌ mýìc ðôò xói mòn, bôÌi ðãìp, mýìc ðôò ðô thiò hoá, ô nhiêÞm môi trýõÌng, tìm kiêìm xác ðiònh trýÞ lýõòng khoáng saÒn...

- BaÒn ðôÌ suy diêÞn, suy týõÒng ðó là các baÒn ðôÌ biêÒu diêÞn theo các suy diêÞn týÌ các thoaÒ thuâòn, hiêòp thýõng, vãn baÒn, hay theo truyêÌn thuyêìt,... Do ðó các baÒn ðôÌ ít chính xác và hay dâÞn ðêìn các tranh châìp (chính triò, lãnh thôÒ, quân sýò).

4. Hýõìng thýòc têì cuÒa phân loaòi baÒn ðôÌ ðiòa lý là theo muòc ðích cuÒa baÒn ðôÌ.

- BaÒn ðôÌ hiêòn traòng là baÒn ðôÌ thêÒ hiêòn toàn bôò traòng thái thýòc têì cuÒa ðiêÌu kiêòn týò nhiên, kinh têì xã hôòi, tiêÌm nãng khoáng saÒn và lao ðôòng...

- BaÒn ðôÌ ðánh giá ðãòc trýng cho các ðiêÌu kiêòn týò nhiên thuâòn lõòi cho ðõÌi sôìng con ngýõÌi hay theo mýìc ðôò thuâòn lõòi ðêÒ giaÒi quyêìt các vâìn ðêÌ cuò thêÒ (xây dýòng ðýõÌng sá, quy hoaòch ruôòng ðâìt...).

- BaÒn ðôÌ tý vâìn là loaòi baÒn ðôÌ phát triêÒn cuÒa baÒn ðôÌ ðánh giá. Nó cho ta nhýÞng lõÌi khuyên, tý vâìn bãÌng hình aÒnh baÒn ðôÌ vêÌ baÒo vêò môi trýõÌng và sýÒ duòng tài nguyên thiên nhiên.

BaÒn ðôÌ ðánh giá và tý vâìn luôn câÌn tiêìn hành ðo ðaòc trong kinh têì, týò nhiên ðêÒ taòo ra tâòp baÒn ðôÌ dýò báo.

4.6. NhýÞng khái niêòm cõ baÒn vêÌ tâòp baÒn ðôÌ

4.6.1. Ðiònh nghiÞa tâòp baÒn ðôÌ

Trýõìc hêìt câÌn phaÒi hiêÒu rãÌng tâòp baÒn ðôÌ không phaÒi bao gôÌm nhýÞng baÒn ðôÌ ðýõòc sãìp xêìp môòt cách máy móc, mà nó bao gôÌm môòt hêò thôìng các baÒn ðôÌ có liên hêò chãòt cheÞ võìi nhau và bôÒ sung cho nhau, ðýõòc thành lâòp theo môòt chuÒ ðêÌ và có muòc ðích sýÒ duòng nhâìt ðiònh. Hay nói môòt cách khác, tâòp baÒn ðôÌ là môòt hêò thôìng các baÒn ðôÌ theo môòt chýõng trình chung nhý là môòt tác phâÒm hoàn chiÒnh.

Các tâòp baÒn ðôÌ có thêÒ râìt ða daòng nhýng ðêÌu câÌn phaÒi ðaÒm baÒo ðýõòc nhýÞng tính châìt sau ðây:

- Tính hoàn chiÒnh: Môòt tâòp baÒn ðôÌ ðýõòc coi là hoàn chiÒnh khi mà toàn bôò các baÒn ðôÌ cuÒa nó làm sáng toÒ tõìi mýìc ðôò câÌn thiêìt và ðâÌy ðuÒ tâìt caÒ nhýÞng vâìn ðêÌ thuôòc phaòm vi ðêÌ tài cuÒa nó.

- Tính thôìng nhâìt: môÞi tâòp baÒn ðôÌ phaÒi ðaÒm baÒo sýò thôìng nhâìt nôòi taòi. Tính thôìng nhâìt cuÒa tâòp baÒn ðôÌ ðýõòc thêÒ hiêòn õÒ nhiêÌu khía caònh: Trýõìc hêìt ðó là tính thôìng nhâìt vêÌ các nguyên tãìc thêÒ hiêòn và trình týò sãìp xêìp. Tình thôìng nhâìt còn thêÒ hiêòn õÒ sýò lýòa choòn hõòp lý hêò thôìng các phép chiêìu và hêò thôìng các tyÒ lêò ðýõòc sýÒ duòng trong tâòp baÒn ðôÌ; tính thôìng nhâìt cuÒa các phýõng pháp biêÒu thiò và các phýõng hýõìng tôÒng quát hoá; tính thôìng nhâìt cuÒa sýò trình bày baÒn ðôÌ (màu sãìc, hêò thôìng ký hiêòu quy ýõìc cho tâòp baÒn ðôÌ).

Tính thôìng nhâìt cuÒa tâòp baÒn ðôÌ ðaÒm baÒo sýò bôÒ sung lâÞn nhau cuÒa các baÒn ðôÌ; ðaÒm baÒo sýò phù hõòp và khaÒ nãng so sánh giýÞa chúng.

4.6.2. Phân loaòi các tâòp baÒn ðôÌ

Các tâòp baÒn ðôÌ ðiòa lý cuÞng ðýõòc phân loaòi cõ baÒn týõng týò nhý phân loaòi các baÒn ðôÌ ðiòa lý.

a. Theo phaòm vi lãnh thôÒ, phân ra:

- Tâòp baÒn ðôÌ thêì giõìi

- Tâòp baÒn ðôÌ châu luòc hay 1 phâÌn thêì giõìi

- Tâòp baÒn ðôÌ quôìc gia

- Tâòp baÒn ðôÌ khu výòc, vùng

- Tâòp baÒn ðôÌ các tiÒnh, thành phôì...

Ðôìi võìi các tâòp baÒn ðôÌ veÞ biêÒn, chia ra:

- Tâòp baÒn ðôÌ các ðaòi dýõng.

- Tâòp baÒn ðôÌ biêÒn, các biêÒn cuÒa týÌng khu výòc.

b. Theo nôòi dung có thêÒ phân ra:

- Các tâòp baÒn ðôÌ ðiòa lý chung.

- Các tâòp baÒn ðôÌ ðiòa lý týò nhiên, tâòp baÒn ðôÌ chuyên ðêÌ.

Phân loaòi tâòp baÒn ðôÌ chuyên ðêÌ có thêÒ theo sõ ðôÌ sau:

Tâòp baÒn ðôÌ chuyên ðêÌ
Tâòp baÒn ðôÌ týò nhiên

1. Tâòp baÒn ðôÌ týò nhiên phýìc taòp

2. Tâòp baÒn ðôÌ týò nhiên chuyên ðêÌ:

+ Tâòp baÒn ðôÌ ðiòa châìt

+ Tâòp baÒn ðôÌ ðiòa maòo

+ Tâòp baÒn ðôÌ ðiòa vâòt lý

+ Tâòp baÒn ðôÌ khí hâòu

+ Tâòp baÒn ðôÌ thuyÒ vãn

+ Tâòp baÒn ðôÌ thôÒ nhýõÞng

+ Tâòp baÒn ðôÌ thýòc vâòt

+ Tâòp baÒn ðôÌ ðôòng vâòt

+ Tâòp baÒn ðôÌ biêÒn.Tâòp baÒn ðôÌ kinh têì xã hôòi

Tâòp baÒn ðôÌ kinh têì xã hôòi phýìc hõòp.

Tâòp baÒn ðôÌ kinh têì xã hôòi chuyên ðêÌ:

+ Tâòp baÒn ðôÌ dân cý

+ Tâòp baÒn ðôÌ công nghiêòp

+ Tâòp baÒn ðôÌ nông nghiêòp

+ Tâòp baÒn ðôÌ thýõng nghiêòp

+ Tâòp baÒn ðôÌ giao thông

+ Tâòp baÒn ðôÌ y têì

+ Tâòp baÒn ðôÌ vãn hoá giáo duòc

+ Tâòp baÒn ðôÌ môi trýõÌng

+ Tâòp baÒn ðôÌ liòch sýÒ.c. Theo muòc ðích sýÒ duòng thì phân ra:

- Tâòp baÒn ðôÌ giáo khoa: ThýõÌng nôòi dung cuÒa nó phù hõòp võìi chýõng trình daòy hoòc trong nhà trýõÌng.

- Tâòp baÒn ðôÌ tra cýìu khoa hoòc: Dùng trong nghiên cýìu khoa hoòc, phuòc vuò saÒn xuâìt và các muòc ðích sýÒ duòng khác.

- Tâòp baÒn ðôÌ du liòch: Các baÒn ðôÌ trong tâòp baÒn ðôÌ này thêÒ hiêòn maòng lýõìi ðýõÌng giao thông, các danh lam thãìng caÒnh, các nhà hàng khách saòn, nõi vui chõi giaÒi trí, các tuò ðiêÒm sinh hoaòt vãn hoá. Trong tâòp baÒn ðôÌ du liòch ngoài các baÒn ðôÌ còn có nhiêÌu trang, bài viêìt, tranh aÒnh ðêÒ giõìi thiêòu và bôÒ trõò cho nôòi dung tâòp baÒn ðôÌ.

- Tâòp baÒn ðôÌ quâòn sýò: Nôòi dung phuòc vuò cho ðaÒm baÒo an ninh, quôìc phòng cuÒa vùng lãnh thôÒ.

- Các tâòp baÒn ðôÌ khác: Ðýõòc thành lâòp theo muòc ðích sýÒ duòng cuò thêÒ.

d. Theo khuôn khôÒ ðýõòc phân ra:

- Tâòp baÒn ðôÌ cõÞ lõìn (tôÒng diêòn tích cuÒa các tõÌ baÒn ðôÌ > 15m2)

- Tâòp baÒn ðôÌ cõÞ trung bình (tôÒng diêòn tích cuÒa các tõÌ baÒn ðôÌ týÌ 6„_14m2)

- Tâòp baÒn ðôÌ cõÞ nhoÒ (tôÒng diêòn tích cuÒa các tõÌ baÒn ðôÌ < 6m2).

4.6.3. Ðãòc ðiêÒm thành lâòp tâòp baÒn ðôÌ

Khi xây dýòng tâòp baÒn ðôÌ thì môòt trong nhýÞng vâìn ðêÌ quan troòng ðâÌu tiên là xác ðiònh ðúng câìu trúc cuÒa nó.

Sýò biêÒu thiò lãnh thôÒ baÒn ðôÌ câÌn phaÒi tiêìn hành theo nguyên tãìc týÌ chung ðêìn riêng. Trýõìc tiên trong tâòp baÒn ðôÌ phaÒi có các baÒn ðôÌ khái quát toàn bôò lãnh thôÒ õÒ tyÒ lêò nhoÒ, tiêìp theo là nhýÞng baÒn ðôÌ cuÒa các phâÌn lãnh thôÒ õÒ tyÒ lêò lõìn hõn và cuôìi cùng là các baÒn ðôÌ cuÒa các khu výòc quan troòng nhâìt ðýõòc thêÒ hiêòn trong các tyÒ lêò lõìn nhâìt ðã choòn cho tâòp baÒn ðôÌ.

Viêòc lýòa choòn tyÒ lêò cho các baÒn ðôÌ thì phuò thuôòc vào nhýÞng yêu câÌu ðôìi võìi sýò thêÒ hiêòn nôòi dung baÒn ðôÌ; phuò thuôòc vào kích thýõìc cuÒa khu výòc thêÒ hiêòn và kích thýõìc cuÒa tâòp baÒn ðôÌ. GiýÞa các tyÒ lêò câÌn phaÒi có quan hêò bôòi sôì và ýõìc sôì ðõn giaÒn (dêÞ chuyêÒn ðôÒi tyÒ lêò). Không nên sýÒ duòng nhiêÌu tyÒ lêò và có sýò khác biêòt nhiêÌu bõÒi vì ðiêÌu ðó seÞ gây khó khãn cho viêòc sýÒ duòng.

Khi lýòa choòn các phép chiêìu cho tâòp baÒn ðôÌ thì ngýõÌi ta côì gãìng giõìi haòn sôì lýõòng các phép chiêìu khác nhau và côì gãìng sýÒ duòng thôìng nhâìt phép chiêìu cho các baÒn ðôÌ cùng kiêÒu.

Viêòc lýòa choòn phaòm vi các baÒn ðôÌ và sýò sãìp xêìp lãnh thôÒ baÒn ðôÌ trên các trang phaÒi ðaÒm baÒo sao cho các ðaòi luòc, các quôìc gia hoãòc các ðôìi týõòng týò nhiên không biò ðýìt ðoaòn.

ÐêÌ cýõng chung cuÒa tâòp baÒn ðôÌ quy ðiònh nhýÞng ðòi hoÒi vêÌ tính thôìng nhâìt ðôìi võìi nôòi dung cuÒa các baÒn ðôÌ, ðôìi võìi phýõng hýõìng và mýìc ðôò tôÒng quát hoá, ðôìi võìi viêòc lýòa choòn các phýõng pháp thêÒ hiêòn và hêò thôìng các ký hiêòu quy ýõìc, xác ðiònh các nguôÌn tý liêòu, công nghêò thành lâòp và trình bày các baÒn ðôÌ. Trong ðêÌ cýõng xác ðiònh rõ kiêÒu và muòc ðích sýÒ duòng cuÒa tâòp baÒn ðôÌ, cõ sõÒ toán hoòc, nôòi dung, nguyên tãìc tôÒng quát hoá, ký hiêòu quy ýõìc, các tài liêòu, công nghêò saÒn xuâìt.

Kèm theo võìi ðêÌ cýõng là sõ ðôÌ bôì cuòc cuÒa tâòp baÒn ðôÌ, trong ðó thêÒ hiêòn sýò sãìp xêìp tâìt caÒ các baÒn ðôÌ, kích thýõìc các baÒn ðôÌ. ÐêÌ cýõng và sõ ðôÌ bôì cuòc chính là cõ sõÒ chính ðêÒ thành lâòp tâòp baÒn ðôÌ.

Ngoài ra, tâòp baÒn ðôÌ là tác phâÒm hoàn chiÒnh, nó mang các ðãòc ðiêÒm, tính châìt cuÒa môÞi dân tôòc, môÞi quôìc gia (ý nghiÞa chính triò tý týõÒng).

Vì vâòy, nôòi dung cuÒa tâòp baÒn ðôÌ mà ðãòc biêòt là các vâìn ðêÌ vêÌ kinh têì chính triò bao giõÌ cuÞng mang phong cách, ý nghiÞa quan ðiêÒm chính triò cuÒa ngýõÌi thành lâòp. TýÌ ðãòc ðiêÒm này khi sýÒ duòng các tý liêòu baÒn ðôÌ ðêÒ thành lâòp tâòp baÒn ðôÌ (ðãòc biêòt là tâòp baÒn ðôÌ thêì giõìi, các quôìc gia) câÌn chú ý choòn loòc và xýÒ lý các thông tin tý liêòu.

4.6.4. NhýÞng bài thuyêìt minh trong tâòp baÒn ðôÌ và chiÒ dâÞn ðiòa danh

Trong tâòp baÒn ðôÌ, ngoài các baÒn ðôÌ còn có môòt sôì lýõòng nhâìt ðiònh các bài thuyêìt minh, baÒng chiÒ dâÞn, tra cýìu tên ðiòa danh.

Các bài thuyêìt minh có thêÒ chia ra 2 loaòi:

- NhýÞng bài thuyêìt minh chung vêÌ nôòi dung tâòp baÒn ðôÌ, hýõìng dâÞn sýÒ duòng baÒn ðôÌ, tâòp baÒn ðôÌ.

- NhýÞng thuyêìt minh cuò thêÒ cho các tõÌ baÒn ðôÌ nhãÌm bôÒ sung, giaÒi thích và làm phong phú thêm nôòi dung cuÒa baÒn ðôÌ.

a. NhýÞng thuyêìt minh trong tâòp baÒn ðôÌ

NhýÞng bài thuyêìt minh trong tâòp baÒn ðôÌ có tác duòng bôÒ sung râìt quan troòng. Cùng võìi lõÌi thuyêìt minh còn có các ðôÌ thiò, biêÒu ðôÌ, baÒng biêÒu,... ðêÒ biêÒu thiò nhýÞng ðãòc ðiêÒm biêìn ðôÒi và phát triêÒn cuÒa hiêòn týõòng mà hình aÒnh baÒn ðôÌ chýa thêÒ biêÒu thiò ðâÌy ðuÒ.

Thuyêìt minh cho 1 tõÌ baÒn ðôÌ hoãòc nhóm baÒn ðôÌ cùng loaòi thýõÌng có bài viêìt ngãìn goòn, trong ðó nói rõ các nguyên tãìc thành lâòp, phép chiêìu và biêìn daòng, giaÒi thích thýòc châìt các chiÒ tiêu và phân loaòi nhýÞng tài liêòu cõ baÒn ðýõòc sýÒ duòng.

Nêìu trong tâòp baÒn ðôÌ, các tõÌ baÒn ðôÌ chiÒ in trong môòt mãòt thì bài thuyêìt minh thýõÌng ðýõòc in õÒ mãòt kia, cuÞng có khi chúng ðýõòc in õÒ lêÌ ngoài khung baÒn ðôÌ, nêìu các tõÌ baÒn ðôÌ ðýõòc in õÒ caÒ 2 mãòt thì lõÌi thuyêìt minh ðýõòc ðãòt õÒ phâÌn giõìi thiêòu hay phâÌn cuôìi tâòp baÒn ðôÌ. Ðôìi võìi tâòp baÒn ðôÌ phaÒi có thuyêìt minh nhiêÌu thì chúng ðýõòc viêìt thành phâÌn phuò luòc riêng, xen keÞ võìi các thuyêìt minh là biêÒu ðôÌ, baÒng biêÒu, tranh aÒnh minh hoaò...

b. BaÒng chiÒ dâÞn, tra cýìu tên ðiòa danh

BaÒng chiÒ dâÞn tra cýìu tên ðiòa danh thýõÌng có trên môòt sôì tâòp baÒn ðôÌ, ðãòc biêòt là các tâòp baÒn ðôÌ ðiòa lý chung cõÞ lõìn và cõÞ trung bình. PhâÌn chiÒ dâÞn này thýõÌng ðýõòc in õÒ cuôìi tâòp baÒn ðôÌ. Tên các ðiòa danh ghi trên tâòp baÒn ðôÌ ðýõòc sãìp xêìp theo môòt trình týò nhâìt ðiònh ðêÒ ngýõÌi sýÒ duòng có thêÒ dêÞ dàng tra cýìu, sýÒ duòng.

*****


CHÝÕNG 5:

CÁC PHÝÕNG PHÁP THÀNH LÂòP HIÊòU CHIÒNH BAÒN ÐÔÌ ÐIòA HÌNH

5.1. BaÒn ðôÌ ðiòa hình

5.1.1. Muòc ðích sýÒ duòng và nhýÞng yêu câÌu cõ baÒn ðôìi võìi baÒn ðôÌ ðiòa hình

a. Muòc ðích sýÒ duòng

Các baÒn ðôÌ ðiòa hình chính là các baÒn ðôÌ ðiòa lý chung có tyÒ lêò „d 1:100.000. Chúng có vai trò râìt lõìn trong thýòc têì saÒn xuâìt, trong nghiên cýìu khoa hoòc và trong quân sýò. Các baÒn ðôÌ ðiòa hình ðýõòc dùng làm tài liêòu cõ baÒn ðêÒ thành lâòp các baÒn ðôÌ tyÒ lêò nhoÒ hõn.

Các baÒn ðôÌ ðiòa hình tyÒ lêò 1:2000 và 1:5000 thýõÌng ðýõòc dùng ðêÒ: thiêìt kêì mãòt bãÌng các thành phôì và các ðiêÒm dân cý khác; lâòp thiêìt kêì kyÞ thuâòt các xí nghiêòp công nghiêòp và các traòm phát ðiêòn; tiêìn hành các công tác thãm dò và tìm kiêìm, thãm dò chi tiêìt và tính toán trýÞ lýõòng các khoáng saÒn có ích, dùng trong các công tác quy hoaòch và caÒi taòo ruôòng ðôÌng...

Các baÒn ðôÌ ðiòa hình tyÒ lêò 1:10.000 và 1:25.000 thýõÌng có nhýÞng tác duòng sau ðây: dùng trong công tác quy hoaòch ruôòng ðâìt và làm cõ sõÒ ðêÒ ðo veÞ thôÒ nhýõÞng, thýòc vâòt; dùng ðêÒ thiêìt kêì các công trình thuyÒ nông, dùng trong công tác quaÒn lý ruôòng ðâìt, dùng ðêÒ choòn nõi xây dýòng các traòm thuyÒ ðiêòn, dùng trong công tác thãm dò ðiòa châìt chi tiêìt, dùng ðêÒ choòn các tuyêìn ðýõÌng sãìt và ðýõÌng ô tô, dùng trong công tác quy hoaòch và caÒi taòo riêng, dùng ðêÒ khaÒo sát các phýõng án xây dýòng thành phôì,...

Các baÒn ðôÌ ðiòa hình tyÒ lêò 1:50.000 và 1:100.000 ðýõòc sýÒ duòng trong nhiêÌu ngành kinh têì quôìc dân. Chúng thýõÌng có nhýÞng tác duòng sau: dùng trong công tác quy hoaòch và tôÒ chýìc các vùng kinh têì; dùng ðêÒ choòn sõ bôò các tuyêìn ðýõÌng sãìt, ðýõÌng ô tô và kênh ðào giao thông; dùng ðêÒ nghiên cýìu các vùng vêÌ mãòt ðiòa châìt, thuyÒ vãn... Các baÒn ðôÌ tyÒ lêò 1:100.000 là cõ sõÒ ðiòa lý ðêÒ thành lâòp các baÒn ðôÌ chuyên ðêÌ tyÒ lêò lõìn và trung bình nhý baÒn ðôÌ ðiòa châìt, baÒn ðôÌ thôÒ nhýõÞng và môòt sôì baÒn ðôÌ khác.

b. NhýÞng yêu câÌu cõ baÒn ðôìi võìi baÒn ðôÌ ðiòa hình

- BaÒn ðôÌ phaÒi rõ ràng, dêÞ ðoòc, cho phép ðiònh hýõìng nhanh chóng õÒ thýòc ðiòa.

- Các yêìu tôì biêÒu thiò trên baÒn ðôÌ câÌn phaÒi ðâÌy ðuÒ, chính xác. Mýìc ðôò tiÒ miÒ cuÒa nôòi dung phaÒi phù hõòp võìi muòc ðích sýÒ duòng baÒn ðôÌ và ðãòc ðiêÒm khu výòc.

5.1.2. Cõ sõÒ toán hoòc cuÒa baÒn ðôÌ ðiòa hình

Cõ sõÒ toán hoòc cuÒa baÒn ðôÌ ðiòa hình bao gôÌm các yêìu tôì: tyÒ lêò, hêò thôìng toaò ðôò, phép chiêìu, sýò phân maÒnh.

- Hêò thôìng tyÒ lêò: Theo quy phaòm baÒn ðôÌ ðiòa hình trýõìc nãm 2000, nýõìc ta dùng dãy tyÒ lêò nhý hâÌu hêìt các nýõìc khác trên thêì giõìi, gôÌm các tyÒ lêò: 1:2000, 1:5000, 1:25.000, 1:50.000 và 1:100.000. Sau nãm 2000, hêò thôìng tyÒ lêò baÒn ðôÌ ðiòa hình nýõìc ta theo quy phaòm mõìi còn có thêm các tyÒ lêò: 1:500 và 1:1000.

- Hêò thôìng toaò ðôò và phép chiêìu:

BaÒn ðôÌ nýõìc ta trýõìc nãm 2000 ðêÌu sýÒ duòng múi chiêìu Gauss, trong hêò thôìng múi 6o ðôìi võìi các baÒn ðôÌ có tyÒ lêò týÌ 1:500.000 ðêìn 1:25000, trong hêò thôìng múi 3o ðôìi võìi các baÒn ðôÌ có tyÒ lêò „d 10.000.

TýÌ tháng 7 nãm 2000, TôÒng cuòc Ðiòa chính ðã công bôì và ðýa vào sýÒ duòng hêò quy chiêìu và hêò toaò ðôò quôìc gia VN-2000 ¨C ðýõòc áp duòng thôìng nhâìt ðêÒ xây dýòng hêò thôìng baÒn ðôÌ ðiòa hình và áp duòng trong viêòc triêÒn khai các dýò án (hoãòc luâòn chýìng kinh têì kyÞ thuâòt) vêÌ ðo veÞ baÒn ðôÌ ðiaò hình võìi lýõìi chiêìu toaò ðôò phãÒng cõ baÒn là lýõìi chiêìu hình truò ngang ðôÌng góc UTM quôìc têì. Lýõìi chiêìu baÒn ðôÌ ðýõòc quy ðiònh nhý sau:

+ SýÒ duòng lýõìi chiêìu hình nón ðôÌng góc võìi 2 viÞ tuyêìn chuâÒn 11o và 21o ðêÒ thêÒ hiêòn các baÒn ðôÌ ðiòa hình cõ baÒn õÒ tyÒ lêò 1:1.000.000

+ SýÒ duòng lýõìi chiêìu hình truò ngang ðôÌng góc võìi múi chiêìu 6o có hêò sôì ðiêÌu chiÒnh tyÒ lêò biêìn daòng chiêÌu dài k0 = 0,9996 ðêÒ thêÒ hiêòn các baÒn ðôÌ ðiòa hình cõ baÒn tyÒ lêò týÌ 1:500.000 ðêìn 1:25.000.

+ SýÒ duòng lýõìi chiêìu hình truò ngang ðôÌng góc võìi múi chiêìu 3o có hêò sôì ðiêÌu chiÒnh tyÒ lêò biêìn daòng chiêÌu dài k0 = 0,9999 ðêÒ thêÒ hiêòn các baÒn ðôÌ ðiòa hình cõ baÒn tyÒ lêò týÌ 1:10.000 ðêìn 1:2.000.


tải về 1.12 Mb.

Chia sẻ với bạn bè của bạn:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   15




Cơ sở dữ liệu được bảo vệ bởi bản quyền ©hocday.com 2024
được sử dụng cho việc quản lý

    Quê hương