LÕÌi nóI ÐÂÌU
tải về 1.12 Mb.
|
|
Trong các phâÌn tiêìp sau chiÒ hêò thôìng hoá và nói ðêìn các phýõng pháp thành lâòp baÒn gôìc biên veÞ theo truyêÌn thôìng. Týò ðôòng hoá thành lâòp baÒn ðôÌ ðýõòc xem xét kyÞ hõn trong môn hoòc “Tin hoòc ýìng duòng” và “Týò ðôòng hoá saÒn xuâìt baÒn ðôÌ”. 6.4.1. Các phýõng pháp chính thành lâòp baÒn ðôÌ gôìc Trong các sách võÒ baÒn ðôÌ ðêÌu phân loaòi các phýõng pháp thành lâòp baÒn ðôÌ gôìc theo 4 dâìu hiêòu sau: - Theo môìi liên quan cuÒa quá trình thành lâòp baÒn ðôÌ võìi các quá trình tiêìp theo chuâÒn biò in baÒn ðôÌ. - Theo kyÞ thuâòt thành lâòp, phuò thuôòc vào phýõng pháp chuyêÒn veÞ hình aÒnh týÌ baÒn ðôÌ tài liêòu lên baÒn ðôÌ câÌn thành lâòp. - Theo tyÒ lêò baÒn ðôÌ câÌn thành lâòp. - Theo phýõng pháp côì ðiònh hình aÒnh lên các nguyên vâòt liêòu khác nhau (giâìy, ðiamát, màng khãìc,...). Viêòc ghi chú, tên goòi trên baÒn ðôÌ cuÞng có ý nghiÞa quan troòng. Công viêòc này không phuò thuôòc phýõng pháp thành lâòp baÒn ðôÌ. Phân loaòi các phýõng pháp thành lâòp baÒn ðôÌ: 1- Theo môìi liên hêò giýÞa thành lâòp và chuâÒn biò in baÒn ðôÌ: + Thành lâòp baÒn gôìc biên veÞ và baÒn gôìc thanh veÞ riêng biêòt. + ÐôÌng thõÌi thành lâòp baÒn gôìc biên veÞ và baÒn gôìc thanh veÞ. + Kêìt hõòp baÒn gôìc biên veÞ và thanh veÞ trên 1 baÒn. 2- Theo tyÒ lêò baÒn gôìc: + Thành lâòp õÒ tyÒ lêò cuÒa baÒn ðôÌ seÞ in. + Thành lâòp õÒ tyÒ lêò lõìn hõn tyÒ lêò baÒn ðôÌ tý liêòu. + Thành lâòp õÒ tyÒ lêò nhoÒ hõn. 3- Theo kyÞ thuâòt chuyêÒn veÞ hình aÒnh baÒn ðôÌ: + Phýõng pháp quang cõ. + Phýõng pháp thu phóng ðôÌng daòng. + Phýõng pháp phân tích: - Cõ hoòc. - Quang hoòc. - Ðiêòn týÒ - tin hoòc. 4- Theo phýõng pháp côì ðiònh hình aÒnh: + VeÞ trên nêÌn không trong suôìt (giâìy, màng khãìc,...) + VeÞ trên nêÌn trong suôìt (ðiamát). + VeÞ trên vâòt liêòu aÒnh bãÌng duòng cuò quang hoòc. 5- VeÞ trên khuôn in bãÌng tia lazer hoãòc tia ðiêòn týÒ. 6- VeÞ trên màng khãìc: - Khãìc cõ hoòc (duòng cuò khãìc). - Khãìc bãÌng tia lazer. - Khãìc bãÌng ãn mòn hoá hoòc. 1. Các phýõng pháp ðýõòc phân theo môìi liên quan võìi quá trình chuâÒn biò in baÒn ðôÌ a. Phýõng pháp thành lâòp và chuâÒn biò in baÒn ðôÌ riêng biêòt ÕÒ phýõng pháp này quá trình thành lâòp và chuâÒn biò in ðýõòc tiêìn hành trên các baÒn gôìc khác nhau. Các baÒn gôìc này do nhýÞng ngýõÌi có trình ðôò và tay nghêÌ khác nhau thýòc hiêòn. Chúng ðýõòc thýòc hiêòn tuâÌn týò theo công nghêò saÒn xuâìt chung (baÒn gôìc biên veÞ „_ baÒn gôìc thanh veÞ). NgýõÌi thành lâòp baÒn ðôÌ làm ra baÒn gôìc biên veÞ (là hình mâÞu baÒn ðôÌ câÌn lâòp). ÐêÒ in âìn xuâìt baÒn ðôÌ phaÒi làm baÒn gôìc thanh veÞ. Phýõng pháp này thýõÌng áp duòng cho ða sôì các loaòi baÒn ðôÌ có nôòi dung phýìc taòp ðòi hoÒi phaÒi sýÒ duòng nhiêÌu nguôÌn tài liêòu và phaÒi xýÒ lý chúng. b. Phýõng pháp ðôÌng thõÌi thành lâòp và chuâÒn biò in trên môòt baÒn gôìc ÕÒ phýõng pháp này thýõÌng thành lâòp baÒn gôìc biên veÞ và thanh veÞ là môòt và thýõÌng veÞ trên ðiamát hay màng khãìc. Trên baÒn gôìc này, nét veÞ, chýÞ sôì, ký hiêòu phaÒi ðáp ýìng yêu câÌu cuÒa quy phaòm, thõÌi gian saÒn xuâìt, tiêìt kiêòm. Nhýng ðêÒ thýòc hiêòn phýõng pháp này ðòi hoÒi ngýòi thành lâòp phaÒi có trình ðôò tay nghêÌ cao (kiêìn thýìc, khaÒ nãng veÞ, ðôÌ hoaò tôìt). Phýõng pháp này chiÒ áp duòng ðôìi võìi baÒn ðôÌ có mýìc ðôò phýìc taòp trung bình vêÌ nôòi dung, các tài liêòu, tý liêòu baÒn ðôÌ phaÒi ðôÌng nhâìt vêÌ tyÒ lêò và gâÌn võìi tyÒ lêò cuÒa baÒn ðôÌ. Ðôi khi trong phýõng pháp này, các nhà baÒn ðôÌ thành lâòp baÒn ðôÌ trên baÒn copy tài liêòu baÒn ðôÌ, sau ðó các thõò veÞ, công nhân kyÞ thuâòt veÞ laòi trên baÒn gôìc thanh veÞ võìi châìt lýõòng ðôÌ hoaò tôìt hõn. c. Phýõng pháp kêìt hõòp thành lâòp và chuâÒn biò in baÒn ðôÌ ÕÒ phýõng pháp này, nôòi dung phýìc taòp khó khãn thì thành lâòp trên baÒn gôìc biên veÞ, phâÌn ðõn giaÒn hõn thì thành lâòp trên baÒn gôìc thanh veÞ. Phýõng pháp này cuÞng rút ngãìn ðýõòc thõÌi gian saÒn xuâìt, sýÒ duòng ðôÌng thõÌi các cán bôò, nhân viên có trình ðôò tay nghêÌ khác nhau. ÐêÒ thýòc hiêòn phýõng pháp này có 2 phýõng án: - Phýõng án 1: Các kyÞ sý baÒn ðôÌ thýòc hiêòn công viêòc tôÒng quát hoá nôòi dung baÒn ðôÌ bãÌng bút chì. Sau ðó veÞ theo ðó, thýòc hiêòn veÞ trên màng khãìc, giâìy hay ðiamát. - Phýõng án 2: Thýòc hiêòn phýìc taòp hõn. Khi ðó, týÌ baÒn gôìc can ghép ngýõÌi ta làm baÒn copy (baÒn lam). Trên baÒn này tiêìn hành thành lâòp các ðôìi týõòng nôòi dung câÌn tôÒng hõòp hoá hình aÒnh. Môòt trong nhýÞng phýõng án cuÒa phýõng pháp kêìt hõòp là thành lâòp baÒn gôìc trên copy 2 mãòt cuÒa nêÌn nhýòa trong ðiamát. Phýõng pháp này áp duòng khi tyÒ lêò baÒn ðôÌ tài liêòu chính bãÌng hay gâÌn bãÌng tyÒ lêò baÒn ðôÌ câÌn lâòp. ÐêÒ thýòc hiêòn công viêòc theo phýõng pháp này, týÌ các baÒn gôìc can ghép cuÒa baÒn ðôÌ tài liêòu chính, ngýõÌi ta tiêìn hành làm copy 2 màu lên 2 mãòt cuÒa baÒn nhýòa trong ðiamát. Trên môòt mãòt là copy màu lam, trên mãòt kia là copy màu nâu hoãòc ðen. Trên diêòn tích câÌn choòn loòc ðôìi týõòng hay khái quát hình aÒnh ðôìi týõòng (sýÒa chýÞa hình aÒnh), ngýõÌi ta xoá boÒ hình aÒnh trên copy màu ðen, còn trên copy màu lam tiêìn hành veÞ thành lâòp ðôìi týõòng theo tài liêòu. ÕÒ nhýÞng chôÞ không có gì thay ðôÒi thì tiêìn hành veÞ bình thýõÌng. Kêìt quaÒ trên baÒn gôìc này là baÒn gôìc biên veÞ, týÌ ðó làm copy cho baÒn thanh veÞ. 2. Các phýõng pháp thành lâòp phân loaòi theo tyÒ lêò baÒn ðôÌ câÌn lâòp Theo tyÒ lêò thì baÒn gôìc biên veÞ có thêÒ thành lâòp õÒ tyÒ lêò baÒn ðôÌ câÌn lâòp, hay lõìn hõn hoãòc nhoÒ hõn. - Ða sôì các trýõÌng hõòp baÒn gôìc biên veÞ ðýõòc thành lâòp õÒ tyÒ lêò baÒn ðôÌ câÌn lâòp vì nó cho chúng ta khái niêòm tôÒng quan vêÌ taÒi troòng baÒn ðôÌ và lýõòng các ký hiêòu, kích thýõìc ký hiêòu câÌn thêÒ hiêòn. Ðôìi võìi baÒn ðôÌ ðiòa lý chung thì baÒn ðôÌ tài liêòu chính thýõÌng có tyÒ lêò lõìn hõn tyÒ lêò baÒn ðôÌ câÌn lâòp. Ðôìi võìi baÒn ðôÌ chuyên ðêÌ thì sýÒ duòng nêÌn cõ sõÒ ðiòa lý õÒ tyÒ lêò hay gâÌn võìi tyÒ lêò baÒn ðôÌ câÌn lâòp. - Thành lâòp baÒn ðôÌ õÒ tyÒ lêò khác biêòt: Trong trýõÌng hõòp các baÒn ðôÌ tài liêòu có tyÒ lêò lõìn hõn nhiêÌu lâÌn tyÒ lêò baÒn ðôÌ câÌn lâòp (4 lâÌn) thì ngýõÌi ta thýòc hiêòn phýõng pháp này. Khi tiêìn hành thành lâòp baÒn ðôÌ õÒ tyÒ lêò câÌn lâòp, baÒn ðôÌ tài liêòu chính õÒ các tyÒ lêò khác biêòt thì phaÒi thýòc hiêòn choòn loòc, khái quát ðôìi týõòng có tính ðêìn tyÒ lêò baÒn ðôÌ câÌn lâòp. Khi ðó các yêìu tôì nôòi dung ðýõòc veÞ bãÌng các ký hiêòu có kích thýõìc lõìn hõn ðêÒ sau này còn thu nhoÒ laòi. TýÌ các baÒn ðôÌ tài liêòu ngýõÌi ta làm baÒn copy và cãìt dán lên khung baÒn ðôÌ õÒ tyÒ lêò câÌn lâòp. Trên ðó ngýõÌi ta tiêìn hành chính xác hoá viêòc choòn loòc, khái quát ðôìi týõòng, ghi chú, tô màu nêÌn. Kêìt quaÒ ta thu ðýõòc baÒn gôìc biên veÞ õÒ tyÒ lêò câÌn lâòp. - Thành lâòp õÒ tyÒ lêò nhoÒ hõn: Ít khi ngýõÌi ta sýÒ duòng phýõng pháp này trong thành lâòp baÒn ðôÌ: Phýõng pháp này ðýõòc sýÒ duòng khi thành lâòp các baÒn ðôÌ treo týõÌng. NhýÞng baÒn ðôÌ này có taÒi troòng baÒn ðôÌ không lõìn, dùng ðêÒ ðoòc và sýÒ duòng týÌ xa, kích thýõìc baÒn ðôÌ lõìn. ÐiêÌu này cho phép thành lâòp baÒn ðôÌ õÒ tyÒ lêò nhoÒ hõn tyÒ lêò baÒn ðôÌ câÌn lâòp, týÌ ðó rút bõìt ðýõòc khôìi lýõòng công viêòc thành lâòp và trình bày baÒn ðôÌ. TaÒi troòng cuÒa baÒn ðôÌ trong các trýõÌng hõòp này ðýõòc thýÒ nghiêòm trên các baÒn mâÞu, trích maÒnh ðóng võìi tyÒ lêò baÒn ðôÌ câÌn lâòp. Kích thýõìc ký hiêòu ðýõòc thu nhoÒ tyÒ lêò thuâòn võìi tyÒ lêò baÒn gôìc biên veÞ. 3. Phân loaòi các phýõng pháp thành lâòp theo kyÞ thuâòt thành lâòp và daòng nêÌn sýÒ duòng Theo kyÞ thuâòt thành lâòp, phuò thuôòc vào phýõng pháp chuyêÒn veÞ týÌ baÒn ðôÌ tài liêòu lên nêÌn cuÒa baÒn ðôÌ câÌn lâòp, ngýõÌi ta chia ra: - Phýõng pháp quang cõ. - Phýõng pháp ðôÌ thiò (Thu phóng ðôÌng daòng). - Phýõng pháp phân tích. a. Phýõng pháp quang cõ gôÌm có 2 phýõng pháp: phýõng pháp cõ aÒnh và phýõng pháp chiêìu aÒnh. - Phýõng pháp cõ aÒnh: Là phýõng pháp ngýõÌi ta thành lâòp baÒn ðôÌ theo các baÒn lam. NhýÞng baÒn lam này ðýõòc làm ra týÌ quá trình chuòp aÒnh. Phýõng pháp này thýõÌng ðýõòc áp duòng ðêÒ làm baÒn ðôÌ ðiòa hình. TýÌ các baÒn ðôÌ tài liêòu có tyÒ lêò lõìn hõn, ngýõÌi ta chuòp laòi (trên máy aÒnh chuyên duòng) thu vêÌ tyÒ lêò baÒn ðôÌ câÌn lâòp. Sau ðó týÌ phim âm làm ra các baÒn lam. Các baÒn lam ðýõòc can ghép trên nêÌn ðêì cýìng không co giãn (nhôm, keÞm). Sau ðó chuyêÒn veÞ cõ sõÒ toán hoòc, lýõìi chiêìu baÒn ðôÌ lên. Ðây chính là nêÌn baÒn ðôÌ. Theo các nét lam này ngýõÌi ta thành lâòp nôòi dung baÒn ðôÌ bãÌng các màu mýòc ðã quy ðiònh trong quy phaòm cho baÒn ðôÌ (trên giâìy). Thành công chính cuÒa phýõng pháp là không phaÒi khái quát hình aÒnh theo tyÒ lêò baÒn ðôÌ, dêÞ dàng tôÒng quát hoá nôòi dung. Nó ðaÒm baÒo ðôò chính xác câÌn thiêìt, tãng nãng suâìt lao ðôòng. Phýõng pháp này chiÒ áp duòng khi baÒn ðôÌ tài liêòu chính có tyÒ lêò lõìn hõn không quá 2 ¨C 3 lâÌn tyÒ lêò baÒn ðôÌ câÌn lâòp. - Phýõng pháp chiêìu aÒnh nhõÌ các thiêìt biò quang hoòc chuyên duòng: Hình aÒnh baÒn ðôÌ tài liêòu ðýõòc chiêìu lên giâìy. Theo ðó ngýõÌi ta tiêìn hành tôÒng quát hoá nôòi dung bãÌng nét chì và veÞ laòi bãÌng mýòc luôn. Phýõng pháp này thýòc hiêòn khi thành lâòp baÒn ðôÌ týÌ nguôÌn tài liêòu khác nhau ðòi hoÒi ðýa lên hình aÒnh sôì lýõòng lõìn các ðãòc trýng cuÒa ðôìi týõòng. Phýõng pháp này thýõÌng dùng ðêÒ hiêòu chiÒnh baÒn ðôÌ theo aÒnh hàng không. Nhýõòc ðiêÒm cuÒa phýõng pháp này là nãng suâìt lao ðôòng không cao, sýÒ duòng máy quang hoòc ðãòt và côì ðiònh aÒnh bãÌng tay. Ýu ðiêÒm là cho khaÒ nãng nãìn aÒnh, biêìn ðôÒi lýõìi chiêìu baÒn ðôÌ. b. Phýõng pháp ðôÌ thiò (thu phóng ðôÌng daòng, keÒ lýõìi ô vuông) Ðây là phýõng pháp ðõn giaÒn có týÌ lâu ðõÌi. Thành lâòp baÒn ðôÌ theo phýõng pháp này có thêÒ biêìn ðôÒi hình aÒnh õÒ moòi hình daòng. Phýõng pháp này thýòc hiêòn vâìt vaÒ, chiÒ áp duòng trong các trýõÌng hõòp khi lýõìi chiêìu baÒn ðôÌ tài liêòu và baÒn ðôÌ câÌn lâòp khác nhau hoàn toàn. ÐêÒ áp duòng phýõng pháp này có thêÒ sýÒ duòng thýõìc thu phóng ðôÌng daòng Pantograph hay theo cách keÒ lýõìi ô vuông. Phýõng pháp này cho ðôò chính xác không cao, nãng suâìt lao ðôòng thâìp, hiêòn nay ít sýÒ duòng. c. Phýõng pháp phân tích: Ðýõòc thýòc hiêòn trên cõ sõÒ cuÒa týò ðôòng hoá thành lâòp baÒn ðôÌ. Phýõng pháp này có liên quan ðêìn kyÞ thuâòt ðiêòn týÒ, tin hoòc, trang thiêìt biò saÒn xuâìt. Nôòi dung cuÒa phýõng pháp này ðýõòc xem xét kyÞ trong môn hoòc “Týò ðôòng hoá saÒn xuâìt baÒn ðôÌ”. Ðây là phýõng pháp ðang ðýõòc áp duòng, thýÒ nghiêòm trong saÒn xuâìt baÒn ðôÌ hiêòn nay. 4. Các phýõng pháp veÞ hình aÒnh baÒn ðôÌ trên baÒn gôìc biên veÞ Các phýõng pháp thành lâòp baÒn ðôÌ có thêÒ ðýõòc thýòc hiêòn trên các nguyên vâòt liêòu khác nhau, taòo ra các baÒn gôìc biên veÞ trên giâìy, ðiamát, trên màng khãìc, vâòt liêòu aÒnh (giâìy aÒnh, phim âm, phim dýõng), trên các bãng ðiÞa, týÌ. ÐêÒ chuyêÒn veÞ hình aÒnh baÒn ðôÌ lên nêÌn baÒn ðôÌ, có thêÒ veÞ bãÌng bút chì, bút mýòc (veÞ bãÌng tay) hay veÞ bãÌng các công cuò chuyên duòng ðõn giaÒn trên ðiamát, khãìc trên màng khãìc hay veÞ trên máy veÞ ploter. 6.4.2. Sõ ðôÌ chung thành lâòp các baÒn ðôÌ gôìc týÌ các tý liêòu baÒn ðôÌ Thành lâòp baÒn ðôÌ là tâòp hõòp các công viêòc có liên quan týõng hôÞ võìi nhau. Nó bao gôÌm: - Xây dýòng cõ sõÒ toán hoòc cho baÒn ðôÌ. - ChuyêÒn veÞ hình aÒnh baÒn ðôÌ lên cõ sõÒ toán hoòc, týÌ baÒn ðôÌ tài liêòu ðôÌng thõÌi tôÒng quát hóa các hình aÒnh ðó. Kêìt quaÒ ta nhâòn ðýõòc baÒn gôìc biên veÞ. BaÒn gôìc biên veÞ là phâÌn cõ baÒn cuÒa saÒn phâÒm baÒn ðôÌ. BaÒn gôìc biên veÞ có thêÒ môòt baÒn hay nhiêÌu baÒn. Sôì lýõòng baÒn gôìc biên veÞ phuò thuôòc vào mýìc ðôò phýìc taòp cuÒa nôòi dung baÒn ðôÌ, công nghêò thành lâòp và ðãòc ðiêÒm baÒn ðôÌ. 1. ChuâÒn biò tý liêòu baÒn ðôÌ và nêÌn baÒn ðôÌ: Thành lâòp baÒn ðôÌ bãìt ðâÌu týÌ chuâÒn biò tý liêòu, Ðãòc ðiêÒm công viêòc này phuò thuôòc vào nguôÌn tý liêòu baÒn ðôÌ câÌn lâòp, vào công nghêò thành lâòp baÒn ðôÌ. Trên nêÌn không biêìn daòng, ngýõÌi ta chuyêÒn veÞ lýõìi trãìc ðiòa, lýõìi chiêìu baÒn ðôÌ (ðôìi võìi baÒn ðôÌ ðiòa hình). Sau ðó ngýõÌi ta can chãìp các baÒn lam ðêÒ theo ðó chuyêÒn veÞ hình aÒnh baÒn ðôÌ. Ðôìi võìi baÒn ðôÌ ðiòa lý chung tyÒ lêò nhoÒ và các baÒn ðôÌ chuyên ðêÌ, công viêòc chuâÒn biò nêÌn baÒn ðôÌ gôÌm các viêòc: - Tính toán toaò ðôò vuông góc cuÒa các ðiêÒm trên lýõìi chiêìu baÒn ðôÌ và các góc khung baÒn ðôÌ, tính toán kích thýõìc tõÌ baÒn ðôÌ. - ChuyêÒn lên nêÌn không biêìn daòng các ðiêÒm ðã ðýõòc tính toán. - Biêìn ðôÒi hình aÒnh baÒn ðôÌ tài liêòu lên lýõìi chiêìu baÒn ðôÌ mõìi và làm copy màu lam. - Can chãìp và nãìn hình các baÒn copy lam theo góc khung và các ðiêÒm côì ðiònh ðiònh viò. Sau khi hoàn thành công viêòc, các biên tâòp viên tiêìn hành kiêÒm tra ðêÒ trên nêÌn này ngýõÌi ta tiêìn hành thành lâòp baÒn gôìc biên veÞ. 2. Thành lâòp baÒn gôìc biên veÞ và trình bày nó: Thành lâòp baÒn gôìc biên veÞ là phâÌn công viêòc râìt phýìc taòp, khó khãn và mang nhiêÌu tính sáng taòo. Trên các baÒn lam nhâòn ðýõòc týÌ baÒn ðôÌ tài liêòu, ngýõÌi ta tiêìn hành tôÒng quát hoá hình aÒnh baÒn ðôÌ. Ðôìi võìi các loaòi baÒn ðôÌ khác nhau thì tôÒng quát hoá õÒ mýìc ðôò khác nhau và có nhýÞng ðãòc thù riêng. Các yêìu tôì và phýõng pháp aÒnh hýõÒng ðêìn quá trình tôÒng quát hoá chúng ta ðã xem xét õÒ phâÌn “TôÒng quát hoá nôòi dung baÒn ðôÌ”. Thành lâòp baÒn ðôÌ có thêÒ thýòc hiêòn týÌ môòt nguôÌn tý liêòu baÒn ðôÌ hay nhiêÌu nguôÌn khác nhau. NhýÞng tý liêòu baÒn ðôÌ này có thêÒ khác nhau vêÌ cõ sõÒ toán hoòc (Phép chiêìu baÒn ðôÌ, ðôò chính xác, hêò elipxoit), vêÌ hêò thôìng ký hiêòu quy ýõìc, vêÌ mýìc ðôò tôÒng quát hoá nôòi dung,.... ÐêÒ ðýa lên baÒn gôìc câÌn thành lâòp, ngýõÌi ta phaÒi thýòc hiêòn các công viêòc chuyêÒn ðôÒi vêÌ môòt hêò thôìng nhâìt cho baÒn ðôÌ câÌn lâòp: ðõn viò ðo, ðõn viò diêòn tích, góc, hêò toaò ðôò, elipxoit ðýõòc choòn,... Ðôìi võìi các tý liêòu phi baÒn ðôÌ (vãn baÒn, sôì liêòu thôìng kê,...) ngýõÌi ta phaÒi tiêìn hành xýÒ lý sõ bôò và xác ðiònh cái gì câÌn cho baÒn ðôÌ mõìi. Trong quá trình thành lâòp baÒn ðôÌ, baÒn ðôÌ trýòc nhâòt có ý nghiÞa râìt lõìn. Nó cho ta biêìt thýòc traòng cuÒa các ðôìi týõòng baÒn ðôÌ, sýò thay ðôÒi cuÒa thýòc têì so võìi baÒn ðôÌ cuÞ. Quá trình thành lâòp baÒn ðôÌ chuyên ðêÌ có nhýÞng ðãòc ðiêÒm riêng. Ðó là phaÒi chuyêÒn ðôÒi lýõìi chiêìu, hêò thôìng ký hiêòu quy ýõìc, lýòa choòn phýõng pháp thêÒ hiêòn, ðãòt ra các nguyên tãìc tôÒng quát hoá nôòi dung baÒn ðôÌ. Khi thành lâòp loaòi baÒn ðôÌ này, ngýõÌi ta tiêìn hành qua 2 giai ðoaòn: - Thành lâòp nêÌn cõ sõÒ ðiòa lý. Mýìc ðôò chi tiêìt, ðâÌy ðuÒ các yêìu tôì ðiòa lý phuò thuôòc vào ý nghiÞa, ðêÌ tài baÒn ðôÌ. - Thành lâòp các yêìu tôì nôòi dung chuyên ðêÌ theo mâÞu thêÒ hiêòn nôòi dung chuyên môn (thiêìt kêì theo phýõng pháp thêÒ hiêòn ðã choòn). Thýì týò thành lâòp týÌng yêìu tôì nôòi dung baÒn ðôÌ phuò thuôòc vào loaòi baÒn ðôÌ câÌn lâòp và các nguôÌn tý liêòu baÒn ðôÌ dùng ðêÒ thành lâòp. Viêòc ðãòt thýì týò thành lâòp các ðôìi týõòng nôòi dung nhãÌm ðaÒm baÒo thêÒ hiêòn chính xác hõn, rõ ràng hõn các yêìu tôì, ðôìi týõòng baÒn ðôÌ. TýÌ ðó xác ðiònh ðýõòc taÒi troòng baÒn ðôÌ, thêÒ hiêòn chính xác các tính châìt ðiêÒn hình, ðãòc trýng cuÒa ðôìi týõòng baÒn ðôÌ. Khi thành lâòp týÌng yêìu tôì nôòi dung, các yêìu tôì chính quan troòng ðýõòc thêÒ hiêòn trýõìc, sau ðó ðêìn các yêìu tôì phuò có liên quan. Ðôìi võìi baÒn ðôÌ ðiòa hình, thýì týò thành lâòp các yêìu tôì nôòi dung ðã ðýõòc quy ðiònh trong quy trình quy phaòm. Trong saÒn xuâìt ngýõÌi ta thýõÌng sýÒ duòng 2 phýõng án lâòp baÒn ðôÌ: - Phýõng án 1: Thành lâòp týÌng nôòi dung baÒn ðôÌ trên toàn bôò tõÌ baÒn ðôÌ. Thành lâòp các nôòi dung chính trýõìc sau ðó ðêìn các nôòi dung phuò. Trình týò thành lâòp baÒn ðôÌ theo các yêìu tôì nôòi dung: 1- ThuyÒ vãn 4- Ðiòa hình 2- ÐiêÒm dân cý 5- Ranh giõìi hành chính 3- Hêò thôìng ðýõÌng giao thông 6- Tên goòi, ghi chú. Trình týò thành lâòp baÒn ðôÌ theo mýìc ðôò quan troòng cuÒa các yêìu tôì nôòi dung: 1- Các ðôìi týõòng chính cuÒa nôòi dung baÒn ðôÌ 2- Các ðôìi týõòng chi tiêìt cuÒa nôòi dung baÒn ðôÌ. - Phýõng án 2: Thành lâòp nôòi dung theo týÌng khu výòc. Thành lâòp hêìt tâìt caÒ các nôòi dung õÒ khu výòc này mõìi chuyêÒn sang khu výòc khác. Phýõng án 1 thýòc hiêòn khi các nôòi dung baÒn ðôÌ nãÌm trên nhiêÌu baÒn ðôÌ tý liêòu khác nhau. Phýõng án 2 thýõÌng áp duòng khi thành lâòp các baÒn ðôÌ ðiòa hình. CuÞng có thêÒ kêìt hõòp caÒ 2 phýõng án trên. BaÒn gôìc biên veÞ ðýõòc hoàn thành õÒ daòng baÒn gôìc có các hình veÞ nét và các yêìu tôì nôòi dung nêÌn diêòn tích ðýõòc tô màu bôÒ trõò (diêòn tích mãòt nýõìc, diêòn tích rýÌng, thýòc vâòt). Châìt lýõòng baÒn gôìc biên veÞ ðýõòc coi là tôìt nêìu nó ðýõòc ðaÒm baÒo: + Thành lâòp baÒn ðôÌ bãÌng các ký hiêòu, màu sãìc gâÌn võìi baÒn ðôÌ câÌn lâòp. + Màu mýòc veÞ trên baÒn biên veÞ phaÒi thuâòn tiêòn cho các công viêòc vêÌ aÒnh õÒ giai ðoaòn sau. (Ví duò: ÐêÒ veÞ thuyÒ hêò bãÌng màu xanh lá cây; mâòt ðôò quang hoòc cuÒa mýòc veÞ phaÒi ðaÒm baÒo). + Màu tô cho các yêìu tôì nêÌn phaÒi khó hâìp thuò trên phim aÒnh (Víduò: Tô màu tím ðoÒ thay cho màu xanh lá cây õÒ các diêòn tích rýÌng). + Tuân thuÒ hình daòng, kích thýõìc tâìt caÒ các ký hiêòu chýÞ sôì ghi chú trên baÒn biên veÞ. Yêìu tôì quan troòng cuÒa baÒn biên veÞ là trình bày. Nó bao gôÌm: Sõ ðôÌ bôì cuòc, phân bôì baÒng chú giaÒi, ðôÌ thiò, tên goòi ðâÌu ðêÌ, khung baÒn ðôÌ. BaÒn biên veÞ làm ra phaÒi týõng týò võìi các baÒn ðôÌ ðã xuâìt baÒn trýõìc ðó. Ðôìi võìi các baÒn ðôÌ nhiêÌu tõÌ nhý baÒn ðôÌ ðiòa hình hay môòt sôì baÒn ðôÌ chuyên ðêÌ thì câÌn có sõ ðôÌ ghép maÒnh, có phâÌn tiêìp biên trên các tõÌ baÒn ðôÌ. TýÌ baÒn gôìc biên veÞ, ngýõÌi ta tiêìn hành làm baÒn thôìng kê chýÞ sôì (trên baÒng này chiÒ ra sôì lýõòng chýÞ sôì, kiêÒu chýÞ và kích thýõìc chýÞ ) ðêÒ tiêìn hành chuòp chýÞ hay chêì baÒn ðiêòn týÒ trên máy vi tính phuòc vuò cho giai ðoaòn trình bày và chuâÒn biò in. Toàn bôò quá trình thành lâòp baÒn ðôÌ ðýõòc ghi laòi trong lý liòch baÒn ðôÌ. Kêìt quaÒ cuÒa quá trình thành lâòp baÒn ðôÌ gôÌm: Các baÒn gôìc biên veÞ, các mâÞu, sõ ðôÌ cho giai ðoaòn chuâÒn biò in, mâÞu màu, baÒng thôìng kê chýÞ sôì, lý liòch baÒn ðôÌ. 6.5. Các thiêìt biò kyÞ thuâòt ðýõòc sýÒ duòng trong saÒn xuâìt baÒn ðôÌ Trong quy trình saÒn xuâìt baÒn ðôÌ có nhiêÌu công ðoaòn chính. ÕÒ môÞi giai ðoaòn có nhýÞng ðãòc thù công viêòc riêng, do ðó khác võìi các quy trình saÒn xuâìt khác, quy trình saÒn xuâìt baÒn ðôÌ chiÒ có thêÒ ýìng duòng các thành týòu khoa hoòc kyÞ thuâòt trong môòt sôì công viêòc nhâìt ðiònh nhãÌm tãng nãng suâìt lao ðôòng, nâng cao châìt lýõòng saÒn phâÒm, rút ngãìn thõÌi gian saÒn xuâìt, thuâòn tiêòn cho viêòc lýu trýÞ, baÒo quaÒn saÒn phâÒm,... Vâìn ðêÌ ðãòt ra trong chýõng này chiÒ cho chúng ta biêìt các khái quát chung, cuò thêÒ chi tiêìt seÞ ðýõòc xem xét trong môn hoòc “Tin hoòc ýìng duòng” và “Týò ðôòng hoá saÒn xuâìt baÒn ðôÌ”. Các thiêìt biò dùng cho thành lâòp baÒn ðôÌ trong giai ðoaòn ðâÌu tiên saÒn xuâìt baÒn ðôÌ - biên tâòp và thành lâòp baÒn ðôÌ: ÕÒ giai ðoaòn ðâÌu: ChuâÒn biò biên tâòp vâÞn là công viêòc quan troòng nhâìt, nó ðýõòc quyêìt ðiònh bõÒi trình ðôò cuÒa biên tâòp viên baÒn ðôÌ (không có máy móc nào có thêÒ thay thêì). SaÒn phâÒm dùng cuÒa giai ðoaòn này là kêì hoaòch biên tâòp và các phuò luòc, chiÒ dâÞn kèm theo. Các tý liêòu baÒn ðôÌ dùng ðêÒ thành lâòp baÒn ðôÌ mõìi có thêÒ õÒ daòng baÒn ðôÌ tý liêòu (hình aÒnh baÒn ðôÌ) hay õÒ daòng sôì liêòu biêÒu baÒng, vãn baÒn,..., ðêÒ nhâòp vào máy tính ðiêòn týÒ câÌn phaÒi qua quá trình sôì hoá tý liêòu baÒn ðôÌ. Sôì hoá tý liêòu baÒn ðôÌ thýòc châìt là quá trình biêìn ðôÒi các ngôn ngýÞ, hình aÒnh thông thýõÌng sang daòng ngôn ngýÞ máy tính. Quá trình sôì hoá tý liêòu baÒn ðôÌ có thêÒ ðýõòc thýòc hiêòn bãÌng nhýÞng phâÌn mêÌm chuyên duòng mua cuÒa các hãng máy tính nýõìc ngoài nhý: Autocad, Mapinfo, Intergraph,... trên các máy tính ðiêòn týÒ hoãòc có thêÒ sôì hoá bãÌng các thiêìt biò thuÒ công (Bàn sôì hoá). TuyÌ thuôòc vào trang thiêìt biò cuÒa các cõ sõÒ saÒn xuâìt, trình ðôò tay nghêÌ cán bôò công nhân viên, nguôÌn tý liêòu baÒn ðôÌ, yêu câÌu kyÞ thuâòt, ðôò chính xác cuÒa baÒn ðôÌ câÌn thành lâòp, môìi liên hêò võìi quy trình công nghêò saÒn xuâìt tiêìp theo mà ngýõÌi ta lýòa choòn phýõng pháp sôì hoá và các phâÌn mêÌm dùng ðêÒ sôì hoá. Thí duò ðôìi võìi các tý liêòu baÒn ðôÌ cuÞ có hình aÒnh không rõ ràng thì sôì hoá bãÌng bàn sôì hóa, các tý liêòu õÒ daòng sôì, biêÒu baÒng ðýõòc nhâòp qua bàn phím, các tý liêòu baÒn ðôÌ cuÞng có thêÒ ðýõòc quét trên máy quét sau ðó sôì hoá (vectõ hoá) trên máy tính bãÌng các phâÌn mêÌm chuyên duòng. Theo ðãòc ðiêÒm và các tính nãng kyÞ thuâòt, các thiêìt biò sôì hoá có thêÒ chia làm 2 nhóm chính: 1- Các thiêìt biò sôì hoá thuÒ công (bàn sôì hoá) ðýõòc các hãng máy tính nýõìc ngoài saÒn xuâìt (MyÞ, Anh, Ðýìc,...). 2. Các trang thiêìt biò sôì hoá bán týò ðôòng và týò ðôòng: Bao gôÌm các máy quét (scanner) ðen trãìng, màu võìi ðôò phân giaÒi khác nhau, kích thýõìc baÒn veÞ týÌ A4 „_ A0. Tý liêòu baÒn ðôÌ sau khi quét trên máy quét ðýõòc ðýa vào máy tính. BãÌng các phâÌn mêÌm chuyên duòng, ngýõÌi ta tiêìn hành sôì hoá. TuyÌ thuôòc vào châìt lýõòng hình aÒnh ðã quét và phâÌn mêÌm sýÒ duòng ðêÒ sôì hoá, ngýõÌi ta tiêìn hành sôì hoá týò ðôòng hoãòc bán týò ðôòng. ÐêÒ thuâòn tiêòn cho sýÒ duòng và lýu trýÞ thông tin baÒn ðôÌ và cuÞng ðêÒ tránh nhâÌm lâÞn, boÒ sót trong quá trình sôì hoá baÒn ðôÌ, ngýõÌi ta thýõÌng tiêìn hành tách lõìp nôòi dung baÒn ðôÌ. Viêòc tách lõìp nôòi dung baÒn ðôÌ phuò thuôòc vào ðãòc ðiêÒm cuÒa tý liêòu baÒn ðôÌ, yêu câÌu ðôìi võìi baÒn ðôÌ câÌn lâòp, sýò thuâòn tiêòn cho sýÒ duòng và lýu trýÞ, baÒo quaÒn thông tin baÒn ðôÌ. Các dýÞ liêòu thông tin baÒn ðôÌ khi nhâòp vào máy tính ðiêòn týÒ thýõÌng ðýõòc thêÒ hiêòn dýõìi 2 daòng chính: + Daòng raster (tõ ram) ðó là daòng lýu và thêÒ hiêòn hình aÒnh baÒn ðôÌ bãÌng tâòp hõòp các ðiêÒm aÒnh có ðôò sáng tôìi, mâòt ðôò quang hoòc và màu sãìc khác nhau. Châìt lýõòng hình aÒnh phuò thuôòc vào ðôò phân giaÒi cuÒa máy móc thiêìt biò (Kích thýõìc cuÒa môòt ðõn viò ðiêÒm aÒnh: pixel). + Daòng vectõ: Hình aÒnh baÒn ðôÌ là tâòp hõòp các ðiêÒm có toaò ðôò xác ðiònh (x,y,z) trong môòt hêò toòa ðôò xác ðiònh và chúng có môìi liên hêò mâòt thiêìt võìi nhau. MôÞi hình aÒnh baÒn ðôÌ õÒ daòng dýÞ liêòu này có thêÒ õÒ 3 daòng: - ÐiêÒm: Ðó là các ðiêÒm riêng biêòt có toaò ðôò xác ðiònh ðôòc lâòp (x,y,z). - ÐýõÌng: Ðó là tâòp hõòp cuÒa môòt sôì ðiêÒm có cùng tính châìt, ðãòc ðiêÒm, chúng liên hêò võìi nhau theo môòt quy luâòt nào ðó. - Vùng: Ðó là môòt diêòn tích ðýõòc xác ðiònh bãÌng môòt ðýõÌng bao xung quanh. NhýÞng ðiêÒm nãÌm trong diêòn tích này có cùng ðãòc ðiêÒm và tính châìt. Sôì hoá baÒn ðôÌ là quá trình chuyêÒn ðôÒi hình aÒnh baÒn ðôÌ tý liêòu (daòng rater) sang hình aÒnh baÒn ðôÌ câÌn lâòp (daòng vectõ). Trong quá trình sôì hoá, ngýõÌi ta có thêÒ tiêìn hành biên tâòp, tôÒng quát hoá các ðôìi týõòng, hiêòn týõòng. Viêòc biên tâòp, tôÒng quát hoá nôòi dung baÒn ðôÌ có thêÒ ðýõòc thýòc hiêòn bãÌng nhiêÌu cách: - TôÒng quát hoá sõ bôò trýõìc khi sôì hoá. - ÐôÌng thõÌi tôÒng quát hoá trong quá trình sôì hoá. - TôÒng quát hoá sau khi sôì hoá. Sau khi sôì hoá ta mõìi ðýõòc các yêìu tôì nét baÒn ðôÌ, ngýõÌi ta dýòa vào các yêìu tôì nét ðêÒ tô màu nêÌn baÒn ðôÌ õÒ các diêòn tích câÌn tô. Trên máy tính ðiêòn týÒ có thêÒ taòo ra 256 màu týÌ 3 màu cõ baÒn. Ba màu cõ baÒn này có thêÒ choòn theo các hêò màu khác nhau (tuyÌ theo màu cuÒa máy tính hay màu do phâÌn mêÌm ðiêÌu khiêÒn). Viêòc bôì trí, sãìp xêìp chýÞ sôì trên baÒn ðôÌ dýòa vào các phông chýÞ (kiêÒu, kích thýõìc chýÞ) ðã cài ðãòt trên máy tính. Các ký hiêòu quy ýõìc dùng cho các ðôìi týõòng riêng reÞ ðôòc lâòp có thêÒ lâìy týÌ thý viêòn ngân hàng ký hiêòu cuÒa môÞi phâÌn mêÌm hay týò thiêìt kêì (bãÌng cách viêìt các chýõng trình veÞ ký hiêòu bãÌng ngôn ngýÞ týõng thích cuÒa máy tính và phâÌn mêÌm). tải về 1.12 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|