LÕÌi nóI ÐÂÌU

Khi thành lâòp baÒn ðôÌ týò ðôòng hoá câÌn có cõ sõÒ toán hoòc và thêÒ hiêòn tâìt caÒ các mãòt trong quá trình tôÒng quát hoá nôòi dung baÒn ðôÌ. Ðây là vâìn ðêÌ râìt khó khãn phýìc taòp cuÒa baÒn ðôÌ hoòc hiêòn ðaòi.

d. Xác ðiònh các chiÒ sôì tôÒng quát hoá

Khi phân tích baÒn ðôÌ môòt cách hêò thôìng thông qua các ký hiêòu và dâìu hiêòu cuÒa nó ngýõÌi ta có thêÒ giaÒi quyêìt ðýõòc môòt sôì vâìn ðêÌ vêÌ chiÒ sôì tôÒng quát hoá:

- Ðãòt ra taÒi troòng ðôÌ hoaò cho baÒn ðôÌ câÌn thiêìt kêì (giá triò lõìn nhâìt và tôìi ýu cho taÒi troòng baÒn ðôÌ).

- ChiÒ ra ðýõòc mâòt ðôò cuÒa ðôìi týõòng trên thýòc ðiòa và mýìc ðôò choòn loòc các ðôìi týõòng này cho phù hõòp võìi ðãòc ðiêÒm ðiòa lý lãnh thôÒ.

- Xác ðiònh kích thýõìc nhoÒ nhâìt cuÒa ðôìi týõòng cho các yêu tôì nôòi dung khác nhau cuÒa baÒn ðôÌ.

- Xác ðiònh mýìc ðôò chi tiêìt có thêÒ cho các ðýõÌng, ðýõÌng viêÌn ðôìi týõòng và chiÒ rõ các giá triò cuò thêÒ.

Viêòc lýòa choòn các chiÒ sôì tôÒng quát hoá còn bao gôÌm caÒ viêòc lýòa choòn các thang tâÌng ðãòc trýng cho ðãòc tính châìt lýõòng, sôì lýõòng cuÒa các yêìu tôì nôòi dung baÒn ðôÌ.

Sau khi ðã lýòa choòn ðýõòc các ðiònh mýìc, tôÒng quát hoá, ngýõÌi ta thýõÌng phaÒi tiêìn hành thành lâòp thýÒ nghiêòm trích maÒnh cuÒa baÒn ðôÌ. (Ðãòc biêòt là ðôìi võìi các baÒn ðôÌ mõìi lâòp lâÌn ðâÌu và có nôòi dung phýìc taòp).

Trên baÒn ðôÌ trích maÒnh thýÒ nghiêòm, ngýõÌi ta tiêìn hành kiêÒm tra mýìc ðôò, châìt lýõòng tôÒng quát hoá và châìt lýõòng trình bày nôòi dung baÒn ðôÌ sau tôÒng quát hoá.

Muòc ðích chính cuÒa viêòc làm trích maÒnh thýÒ nghiêòm này là soaòn thaÒo ra. Ví duò, hình mâÞu tôÒng quát hoá cho các vùng ðãòc trýng trên baÒn ðôÌ. TýÌ các hình mâÞu, trích maÒnh này, các chiÒ dâÞn choòn loòc, lâìy boÒ nôòi dung baÒn ðôÌ ðýõòc xác ðiònh và áp duòng cho týÌng vùng lãnh thôÒ baÒn ðôÌ.

Trên các baÒn ðôÌ chuâÒn hoá, ðã xuâìt baÒn nhiêÌu lâÌn thì trích maÒnh baÒn ðôÌ thýÒ nghiêòm không nhâìt thiêìt phaÒi làm, nhýng các baÒn ðôÌ gôìc mõìi làm lâÌn ðâÌu, các tác phâÒm baÒn ðôÌ phýìc taòp, baÒn ðôÌ tác giaÒ thì bãìt buôòc phaÒi có.

6.3. Các công tác chuâÒn biò và biên tâòp baÒn ðôÌ

6.3.1. Khái niêòm vêÌ biên tâòp baÒn ðôÌ

Biên tâòp baÒn ðôÌ là môòt trong các daòng công viêòc chính trong saÒn xuâìt baÒn ðôÌ. Nó ðýõòc chia làm 2 loaòi công viêòc:

- Công tác chuâÒn biò biên tâòp.

- Biên tâòp trong toàn bôò các giai ðoaòn saÒn xuâìt baÒn ðôÌ.

Công tác chuâÒn biò biên tâòp là giai ðoaòn ðâÌu tiên cuÒa quy trình saÒn xuâìt baÒn ðôÌ. ÕÒ giai ðoaòn này ngýõÌi ta tiêìn hành:

+ Thiêìt kêì baÒn ðôÌ và các công viêòc khác có liên quan.

+ Soaòn thaÒo tài liêòu biên tâòp.

Công viêòc chuâÒn biò biên tâòp ðýõòc tiêìn hành ðôÌng thõÌi võìi thiêìt kêì baÒn ðôÌ và nó bao gôÌm:

+ Các công viêòc tôÒ chýìc chuâÒn biò.

+ Thu thâòp, hêò thôìng hoá và phân tích các tý liêòu baÒn ðôÌ.

Kêì hoaòch biên tâòp ðýõòc soaòn thaÒo trên cõ sõÒ các tý liêòu thiêìt kêì baÒn ðôÌ. Nó là tài liêòu cõ baÒn thiêìt kêì baÒn ðôÌ (gôÌm các tý liêòu cho trýõìc và chiÒ dâÞn thành lâòp, chuâÒn biò in và in baÒn ðôÌ). Biên tâòp trong quá trình thành lâòp, chuâÒn biò in và in baÒn ðôÌ bao trùm toàn bôò các chiÒ ðaòo kyÞ thuâòt, kiêÒm tra châìt lýõòng trong các giai ðoaòn saÒn xuâìt baÒn ðôÌ.

Biên tâòp viên baÒn ðôÌ là ngýõÌi thýòc hiêòn các công viêòc biên tâòp. Hoò là nhýÞng nhà baÒn ðôÌ có kinh nghiêòm, là nhà lãnh ðaòo saÒn xuâìt baÒn ðôÌ. Hoò lãnh ðaòo và kiêÒm tra các giai ðoaòn saÒn xuâìt baÒn ðôÌ cho phù hõòp và tuân thuÒ theo các quy phaòm ðã ðêÌ ra cho baÒn ðôÌ. Cùng làm viêòc võìi biên tâòp viên baÒn ðôÌ còn có biên tâòp viên kyÞ thuâòt, ðãòc biêòt là biên tâòp viên kyÞ thuâòt trong giai ðoaòn chuâÒn biò in và in baÒn ðôÌ.

Công tác biên tâòp ðýõòc thýòc hiêòn theo nguyên tãìc tâòp trung õÒ trong các nhà máy cuÞng nhý trong týÌng phân xýõÒng, bôò phâòn.

Nhý vâòy, biên tâòp baÒn ðôÌ là quá trình thýòc hiêòn các công viêòc chuâÒn biò biên tâòp, soaòn thaÒo ra các tài liêòu biên tâòp vêÌ thành lâòp, chuâÒn biò in và in baÒn ðôÌ; là chiÒ ðaòo khoa hoòc kyÞ thuâòt toàn bôò các daòng công viêòc saÒn xuâìt baÒn ðôÌ.

Thông qua các tài liêòu biên tâòp, tính sáng taòo cuÒa tâòp thêÒ các chuyên gia baÒn ðôÌ õÒ các trình ðôò khác nhau trên 1 cõ sõÒ thôìng nhâìt vêÌ tôÒ chýìc và kyÞ thuâòt ðýõòc thêÒ hiêòn, cuÞng qua ðó ðaÒm baÒo saÒn xuâìt ra các tác phâÒm baÒn ðôÌ châìt lýõòng cao.

6.3.2. Công tác chuâÒn biò biên tâòp

1. Công tác tôÒ chýìc chuâÒn biò

Công tác chuâÒn biò vêÌ phýõng diêòn tôÒ chýìc xuyên suôìt trong týÌng công viêòc cuÒa giai ðoaòn chuâÒn biò biên tâòp baÒn ðôÌ.

ÕÒ giai ðoaòn ðâÌu tiên, biên tâòp viên baÒn ðôÌ soaòn thaÒo các nhiêòm vuò kyÞ thuâòt cho thiêìt kêì baÒn ðôÌ và các nhiêòm vuò khác.

Công viêòc chuâÒn biò bao gôÌm xem xét và ðánh giá các tý liêòu trong saÒn xuâìt baÒn ðôÌ (các baÒn ðôÌ gôìc, makét nôòi dung chuyên ðêÌ, các biêÒu baÒng,...). Sýò nghiên cýìu, xem xét này nhãÌm ðãòt ra các ðiêÌu kiêòn thuâòn lõòi cho công viêòc thành lâòp baÒn ðôÌ, sýò phù hõòp võìi quy phaòm và các tài liêòu ðiònh mýìc khác. Ngoài ra, ðêÒ lâòp ra các tài liêòu biên tâòp câÌn có sýò hõòp tác cuÒa các cõ quan, các chuyên gia chuyên ngành có liên quan ðêìn ðêÌ tài nôòi dung baÒn ðôÌ (cung câìp các tý liêòu,...).

2. Thu thâòp và hêò thôìng hoá các tý liêòu baÒn ðôÌ

Nhiêòm vuò quan troòng cuÒa saÒn xuâìt baÒn ðôÌ là cung câìp ðâÌy ðuÒ các tý liêòu baÒn ðôÌ cho các công viêòc biên tâòp và thành lâòp baÒn ðôÌ. Các daòng công viêòc õÒ giai ðoaòn này gôÌm:

+ Thu thâòp, hêò thôìng hoá, baÒo quaÒn và cung câìp tý liêòu baÒn ðôÌ cho sýÒ duòng, saÒn xuâìt.

+ Sãìp xêìp và giõìi thiêòu các baÒn ðôÌ, atlas, chuâÒn biò các chiÒ dâÞn, phýõng pháp tra cýìu baÒn ðôÌ.

Các tý liêòu baÒn ðôÌ là: Các baÒn ðôÌ ðiòa hình, baÒn ðôÌ ðiòa lý chung, aÒnh hàng không, aÒnh mãòt ðâìt, các baÒn ðôÌ chuyên ðêÌ, các tài liêòu tham khaÒo, niêm giám thôìng kê. Trong sôì ðó có tý liêòu ðýõòc dùng hêìt, có cái chiÒ dùng tra cýìu môòt vâìn ðêÌ nào ðó trong quá trình thành lâòp baÒn ðôÌ.

Các tý liêòu này ðýõòc kiêÒm kê, hêò thôìng hoá và ghi vào tài liêòu (õÒ daòng baÒng tra danh muòc, phiêìu tra tìm nhý trong các thý viêòn).

Tâìt caÒ các tý liêòu baÒn ðôÌ có thêÒ chia thành 2 daòng chính:

+ Daòng ðôÌ hoaò.

+ Daòng vãn baÒn, sôì liêòu biêÒu baÒng.

Theo mýìc ðôò sýÒ duòng chúng chia ra: Các tý liêòu chính và các tý liêòu bôÒ sung, hôÞ trõò.

CâÌn nhâìn maònh thêm, các tý liêòu baÒn ðôÌ quan troòng và các chiÒ dâÞn tra cýìu mýìc ðôò hiêòn thýòc cuÒa các ðôìi týõòng ðêÒ týÌ ðó quyêìt ðiònh hiêòu chiÒnh baÒn ðôÌ hay làm mõìi. Ðó chính là baÒn ðôÌ trýòc nhâòt và các chiÒ dâÞn tra cýìu hoÒi ðáp. BaÒn ðôÌ trýòc nhâòt phaÒi ðaÒm baÒo sýò ðúng ðãìn, tính hiêòn thýòc nôòi dung cuÒa baÒn ðôÌ câÌn thành lâòp.

Ngày nay, ngýõÌi ta ýìng duòng các công nghêò tin hoòc ðêÒ thu nhâòp, baÒo quaÒn, truy nhâòp, cung câìp các thông tin baÒn ðôÌ. Các baÒn ðôÌ có thêÒ thành lâòp và lýu trýÞ õÒ daòng baÒn ðôÌ sôì.

3. Soaòn thaÒo các tài liêòu biên tâòp cho saÒn xuâìt tác phâÒm baÒn ðôÌ và các daòng tài liêòu

Soaòn thaÒo tài liêòu biên tâòp baÒn ðôÌ và thiêìt kêì baÒn ðôÌ là 2 quá trình týõng hôÞ liên quan võìi nhau. Chúng ðýõòc thýòc hiêòn ðôÌng thõÌi trong thýì týò xác ðiònh, khi biên tâòp viên quyêìt ðiònh các vâìn ðêÌ vêÌ câìu trúc baÒn ðôÌ, nôòi dung baÒn ðôÌ, nguyên tãìc tôÒng quát hoá, công nghêò saÒn xuâìt baÒn ðôÌ.

Thiêìt kêì baÒn ðôÌ và các giaÒi pháp kyÞ thuâòt trên baÒn ðôÌ kêìt hõòp võìi các nguyên tãìc biên tâòp taòo ra tài liêòu biên tâòp cho saÒn xuâìt tõÌ baÒn ðôÌ cuò thêÒ.

Tài liêòu biên tâòp ðýõòc chia làm 2 loaòi:

+ Tài liêòu biên tâòp chung (cho các loaòi baÒn ðôÌ).

+ Tài liêòu biên tâòp cho saÒn xuâìt tõÌ baÒn ðôÌ cuò thêÒ.

ƒx Tài liêòu chung cho biên tâòp gôÌm:

- Lý thuyêìt chung cho saÒn xuâìt các daòng, loaòi baÒn ðôÌ khác nhau; các hýõìng dâÞn cho in baÒn ðôÌ, các quy phaòm, ðiònh mýìc, baÒng ký hiêòu quy ýõìc, các hýõìng dâÞn tý liêòu kyÞ thuâòt.

- Các thiêìt kêì biên tâòp kyÞ thuâòt, ðêÌ cýõng cho các tác phâÒm baÒn ðôÌ lõìn (BaÒn ðôÌ nhiêÌu tõÌ, sêri baÒn ðôÌ, atlas).

Tài liêòu biên tâòp cho tõÌ baÒn ðôÌ goòi là kêì hoaòch biên tâòp hay hýõìng dâÞn biên tâòp.

Lý thuyêìt chung, quy phaòm, chiÒ dâÞn biên tâòp taòo ra hêò thôìng thôìng nhâìt các tài liêòu ðiònh mýìc kyÞ thuâòt và ðiêÌu hành saÒn xuâìt (thí duò ðôìi võìi baÒn ðôÌ ðiòa hình ta thâìy râìt rõ).

Ngoài ra cho týÌng cõ sõÒ baÒn ðôÌ còn có tý liêòu hýõìng dâÞn kyÞ thuâòt cho phù hõòp võìi baÒn thân cõ sõÒ saÒn xuâìt. Tý liêòu hýõìng dâÞn kyÞ thuâòt này ðýõòc dùng cho saÒn xuâìt các loaòi baÒn ðôÌ khác nhau: baÒn ðôÌ du liòch, baÒn ðôÌ hành chính ¨C chính triò...

Tài liêòu hýõìng dâÞn quan troòng cuÒa tác phâÒm baÒn ðôÌ là thiêìt kêì biên tâòp - kyÞ thuâòt.

Ðãòc ðiêÒm chung cuÒa chuâÒn biò biên tâòp và soaòn thaÒo ðêÌ cýõng cho sêri baÒn ðôÌ, atlas là:

- Xác ðiònh muòc ðích, ý nghiÞa baÒn ðôÌ.

- Các thông sôì chính và ðãòc tính kyÞ thuâòt cuÒa baÒn ðôÌ (kích thýõìc baÒn ðôÌ, dung lýõòng thông tin...).

- Các vâìn ðêÌ chung vêÌ saÒn xuâìt baÒn ðôÌ: cõ sõÒ toán hoòc, tý liêòu biên tâòp baÒn ðôÌ, nôòi dung và câìu trúc baÒn ðôÌ, các phýõng pháp thêÒ hiêòn, nguyên tãìc tôÒng quát hoá, hêò thôìng ký hiêòu quy ýõìc, công nghêò thýòc hiêòn công viêòc và các phuò luòc.

Biên tâòp các tác phâÒm baÒn ðôÌ lõìn ðýõòc thýòc hiêòn bõÒi nhóm biên tâòp, ban biên tâòp baÒn ðôÌ. Ðýìng ðâÌu ban biên tâòp là chuÒ biên.

ÐêÌ cýõng và baÒn thiêìt kêì biên tâòp kyÞ thuâòt ðýõòc xem xét taòi hôòi ðôÌng biên tâòp nhà máy.

Ðôìi võìi các tác phâÒm baÒn ðôÌ lõìn, ban biên tâòp có sýò tham gia cuÒa các chuyên gia ðâÌu ngành, các giáo sý, các nhà baÒn ðôÌ có uy tín và kinh nghiêòm.

ƒx Lý liòch baÒn ðôÌ là tài liêòu saÒn xuâìt. Nó ðýõòc hoàn thành cho chuâÒn biò công viêòc và trong quá trình saÒn xuâìt baÒn ðôÌ õÒ tâìt caÒ các giai ðoaòn. Lý liòch baÒn ðôÌ có thêÒ cho biêìt các chiÒ dâÞn biên tâòp kyÞ thuâòt vêÌ thành lâòp tõÌ baÒn ðôÌ mõìi hoàn thành.

Trong ðó câÌn thêÒ hiêòn các khái niêòm cuò thêÒ vêÌ các tý liêòu baÒn ðôÌ, các phýõng pháp và mýìc ðôò thêÒ hiêòn chúng, ðãòc ðiêÒm hoàn thành các loaòi công viêòc. Ghi chép tâìt caÒ các tý liêòu, nguyên liêòu dùng ðêÒ thành lâòp baÒn ðôÌ, các býõìc thýÒ nét và thýÒ màu baÒn ðôÌ.

Lý liòch baÒn ðôÌ ghi chép cuò thêÒ ngýõÌi thýòc hiêòn công viêòc, ngýõÌi kiêÒm tra, ngýõÌi biên tâòp, ngày tháng thýòc hiêòn và hoàn thành công viêòc.

ƒx Sõ ðôÌ biên tâòp ðýõòc thành lâòp trong trýõÌng hõòp vùng lãnh thôÒ baÒn ðôÌ thêÒ hiêòn và baÒn ðôÌ câÌn thành lâòp không có các ðãòc ðiêÒm tính châìt chung.

Biên tâòp viên thành lâòp sõ ðôÌ trên giâìy veÞ (60x90 cm). Nôòi dung cuÒa nó gôÌm các khái niêòm vêÌ ðãòc ðiêÒm vùng lãnh thôÒ, các chiÒ dâÞn thành lâòp các yêìu tôì nôòi dung và các phuò luòc. Tài liêòu biên tâòp ðýõòc soaòn thaÒo không nhýÞng cho các baÒn ðôÌ mõìi làm mà caÒ võìi các baÒn ðôÌ tái baÒn, in laòi.

6.3.3. Ðãòc ðiêÒm tôÒ chýìc công tác biên tâòp

TôÒ chýìc công tác biên tâòp gãìn liêÌn võìi câìu trúc cuÒa các cõ sõÒ saÒn xuâìt baÒn ðôÌ. ÕÒ môÞi xí nghiêòp saÒn xuâìt baÒn ðôÌ có nhýÞng ðãòc ðiêÒm riêng cuÒa mình.

Nói chung, lãnh ðaòo biên tâòp theo nguyên tãìc tâòp trung, phân chia các công viêòc cho biên tâòp viên týõng ýìng võìi trình ðôò, nghiÞa vuò cuÒa hoò.

Các biên tâòp viên ðýõòc chia ra làm 3 loaòi:

+ ChuÒ biên.

+ Biên tâòp viên chính.

+ Biên tâòp viên.

ChuÒ biên ¨C là biên tâòp viên có trình ðôò, tay nghêÌ cao, có kinh nghiêòm saÒn xuâìt, kinh nghiêòm biên tâòp nhiêÌu tác phâÒm baÒn ðôÌ lõìn. ChuÒ biên thýõÌng chuÒ trì thiêìt kêì các sêri, atlas baÒn ðôÌ.

Trong các xí nghiêòp saÒn xuâìt baÒn ðôÌ, lãnh ðaòo công tác biên tâòp là biên tâòp viên chính (Phó giám ðôìc kyÞ thuâòt, quaÒn ðôìc phân xýõÒng thành lâòp baÒn ðôÌ, giám ðôìc trung tâm biên tâòp baÒn ðôÌ). NghiÞa vuò cuÒa hoò là ký duyêòt châìt lýõòng các baÒn ðôÌ cuÒa xí nghiêòp saÒn xuâìt ra.

Biên tâòp viên ¨C là ngýõÌi tham gia biên tâòp môòt hay môòt sôì baÒn ðôÌ trong tâòp baÒn ðôÌ, hay trong týÌng công ðoaòn saÒn xuâìt baÒn ðôÌ.

- ÐêÒ tôÒ chýìc tôìt, lãnh ðaòo biên tâòp câÌn có kêì hoaòch rõ ràng. ÐêÌ tài, thõÌi haòn hoàn thành công viêòc ðýõòc ðãòt ra trong kêì hoaòch tháng, quý, nãm và dài hõn. Trên cõ sõÒ cuÒa kêì hoaòch này ðêÒ soaòn thaÒo liòch hoàn thành công viêòc thành lâòp tõÌ baÒn ðôÌ (lýòa choòn công nghêò thành lâòp baÒn ðôÌ).

- VêÌ phýõng diêòn lãnh ðaòo biên tâòp cuÒa chuÒ biên hay biên tâòp viên chính gôÌm có các công viêòc sau:

+ ChuâÒn biò lýòc lýõòng biên tâòp viên tham gia biên tâòp tác phâÒm baÒn ðôÌ.

+ TôÒ chýìc làm các chiÒ dâÞn biên tâòp, các chiÒ dâÞn kyÞ thuâòt.

+ TôÒ chýìc nâng cao trình ðôò cho biên tâòp viên.

Trong saÒn xuâìt baÒn ðôÌ thýòc têì cho thâìy: Các biên tâòp viên ðýõòc chuyên môn hoá theo các daòng công tác biên tâòp. Các biên tâòp viên ðýõòc chuyên môn hoá theo vùng lãnh thôÒ, theo choòn tyÒ lêò cho baÒn ðôÌ, theo daòng baÒn ðôÌ và ðêÌ tài baÒn ðôÌ. Sýò chuyên môn hoá ðýõòc xác ðiònh theo nhiêòm vuò cuÒa saÒn xuâìt.

ChiÒ dâÞn biên tâòp cuÒa xí nghiêòp còn là môòt daòng hýõìng dâÞn khoa hoòc cuÒa các biên tâòp viên, là tôÒng kêìt các kinh nghiêòm saÒn xuâìt cuÒa xí nghiêòp.

- Nhiêòm vuò mõìi và nguyên tãìc tôÒ chýìc công tác biên tâòp là soaòn thaÒo thýì týò thiêìt kêì biên tâòp kyÞ thuâòt các baÒn ðôÌ và atlas. Các thiêìt kêì này có áp duòng các ðiònh mýìc mõìi, tiêu chuâÒn mõìi phù hõòp võìi công nghêò và thiêìt biò hiêòn ðaòi tiên tiêìn nhãÌm tãng nãng suâìt lao ðôòng, nâng cao châìt lýõòng saÒn phâÒm, caÒi thiêòn ðiêÌu kiêòn làm viêòc, nâng cao ðõÌi sôìng cán bôò công nhân viên.

6.3.4. Công tác biên tâòp baÒn ðôÌ

1. Công viêòc chuâÒn biò biên tâòp và soaòn thaÒo các tài liêòu biên tâòp cho saÒn xuâìt baÒn ðôÌ.

Biên tâòp tõÌ baÒn ðôÌ cuò thêÒ trong giai ðoaòn chuâÒn biò biên tâòp baÒn ðôÌ ngoài thiêìt kêì bao gôÌm:

- Làm sáng toÒ, thu thâòp, phân tích các tý liêòu baÒn ðôÌ.

- Nghiên cýìu vùng lãnh thôÒ, ðôìi týõòng, hiêòn týõòng baÒn ðôÌ thêÒ hiêòn.

- Soaòn thaÒo kêì hoaòch biên tâòp (hýõìng dâÞn biên tâòp).

Muòc ðích chính cuÒa thu thâòp, phân tích và ðánh giá các tý liêòu baÒn ðôÌ và các tý liêòu khác là lýòa choòn, xác ðiònh nguôÌn tý liêòu chính, phuò câÌn thiêìt cho chuâÒn biò biên tâòp và thành lâòp baÒn ðôÌ. Công viêòc thu thâòp tài liêòu ðýõòc thýòc hiêòn theo ðõn ðãòt, yêu câÌu cuÒa biên tâòp viên. Chúng có thêÒ lâìy, tìm õÒ bôò phâòn lýu trýÞ, õÒ các cõ quan, thý viêòn khác nhau.

Phân tích tý liêòu baÒn ðôÌ ðýõòc tiêìn hành theo muòc ðích, nôòi dung baÒn ðôÌ.

Khi ðánh giá các thông tin, tý liêòu baÒn ðôÌ câÌn tính ðêìn:

- Mýìc ðôò hiêòn ðaòi, mõìi, ðâÌy ðuÒ, chi tiêìt cuÒa nôòi dung.

- Ðôò chính xác.

- Sýò týõng ýìng cuÒa baÒn ðôÌ võìi thýòc têì.

- KhaÒ nãng ýìng duòng công nghêò mõìi trong saÒn xuâìt.

- Muòc ðích khoa hoòc và ý týõÒng cuÒa baÒn ðôÌ.

Khi phân tích, ðánh giá tý liêòu baÒn ðôÌ câÌn: Nghiên cýìu kyÞ các nguôÌn tý liêòu ðêÒ nhâòn ðýõòc các khái niêòm vêÌ ðôìi týõòng, cách tôÒng quát hoá ðôìi týõòng; câÌn sýÒ duòng các baÒn ðôÌ trýòc nhâòt ðêÒ thôìng kê sýò thay ðôÒi cuÒa khu výòc baÒn ðôÌ thêÒ hiêòn.

Kêìt quaÒ thu thâòp và nghiên cýìu nguôÌn tý liêòu ðýõòc viêìt õÒ daòng baÒng, biêÒu, bài viêìt, sõ ðôÌ sýÒ duòng baÒn ðôÌ tài liêòu, sõ ðôÌ khoanh vùng ðiòa lý, vùng lãnh thôÒ baÒn ðôÌ.

Nghiên cýìu ðãòc ðiêÒm ðiòa lý lãnh thôÒ và ðôìi týõòng theo ðêÌ tài baÒn ðôÌ, theo các chiÒ dâÞn ðã ðiònh và khuôn khôÒ ðã xác ðiònh. Trong moòi trýõÌng hõòp ðêÌu phaÒi làm sáng toÒ ðãòc ðiêÒm ðiòa lý cuÒa lãnh thôÒ, ðãòc ðiêÒm phân bôì và môìi liên quan cuÒa các ðôìi týõòng baÒn ðôÌ.

Dýòa vào ðãòc ðiêÒm ðiòa lý vùng câÌn lâòp baÒn ðôÌ, các biên tâòp viên seÞ lýòa choòn các ðôìi týõòng câÌn biêÒu thiò (nôòi dung baÒn ðôÌ).

NgýõÌi biên tâòp ðãòt kêì hoaòch xýÒ lý các tý liêòu dùng ðêÒ thành lâòp baÒn ðôÌ, tiêìn hành thýÒ mâÞu baÒn ðôÌ có tính ðêìn ðãòc ðiêÒm ðiòa lý vùng, lãnh thôÒ, soaòn thaÒo các vâìn ðêÌ câÌn thiêìt cho tiêìn hành công viêòc thành lâòp baÒn ðôÌ (nhý baÒng ký hiêòu quy ýõìc, sõ ðôÌ bôì cuòc baÒn ðôÌ).

Các tài liêòu biên tâòp là thêÒ hiêòn toàn bôò các ý týõÒng cuÒa biên tâòp viên võìi baÒn ðôÌ câÌn thành lâòp.

Kêì hoaòch biên tâòp gôÌm các phâÌn chính sau:

1- Các khái niêòm chung vêÌ baÒn ðôÌ, vêÌ muòc ðích và các ðãòc tính cõ baÒn cuÒa baÒn ðôÌ.

2- Cõ sõÒ toán hoòc baÒn ðôÌ, các chiÒ dâÞn xây dýòng nó.

3- Các tý liêòu baÒn ðôÌ, các chiÒ dâÞn thýì týò và phýõng pháp sýÒ duòng chúng.

4- Ðãòc ðiêÒm ðiòa lý và các khái niêòm vêÌ các ðôìi týõòng baÒn ðôÌ.

5- Các yêìu tôì nôòi dung baÒn ðôÌ, các chiÒ dâÞn thành lâòp và tôÒng quát hóa chúng.

6- Công nghêò thành lâòp, chuâÒn biò in và in baÒn ðôÌ.

Ði kèm tài liêòu biên tâòp nhâìt thiêìt phaÒi có các phuò luòc: sõ ðôÌ bôì cuòc, baÒng ký hiêòu quy ýõìc (có thêÒ câÌn ðêìn mâÞu tôÒng quát hoá ðôìi týõòng, trích maÒnh mâÞu baÒn ðôÌ).

Ðôìi võìi baÒn ðôÌ chuyên ðêÌ, phuò luòc ði kèm seÞ có các ðãòc tính riêng.

Cuò thêÒ trong tài liêòu biên tâòp, mõìi ðâÌu ngýõÌi ta xác ðiònh chính xác ðâÌy ðuÒ tên baÒn ðôÌ, vùng lãnh thôÒ (viò trí ðiòa lý), tyÒ lêò baÒn ðôÌ, muòc ðích cuÒa baÒn ðôÌ, sôì trang, sôì tõÌ baÒn ðôÌ, kích thýõìc baÒn ðôÌ, phép chiêìu baÒn ðôÌ. Trong môòt sôì trýõÌng hõòp chiÒ rõ tên và kích thýõìc baÒn ðôÌ phuò, sõ ðôÌ bôì cuòc.

NhýÞng viêòc này còn chiòu aÒnh hýõÒng và liên quan ðêìn các ðãòc tính kyÞ thuâòt in (Kích thýõìc giâìy in, tiêu chuâÒn cãìt xén, âìn xuâìt baÒn ðôÌ,...).

PhâÌn tiêìp theo tiêìn hành tính toán, xây dýòng cõ sõÒ toán hoòc cho baÒn ðôÌ (tính toán ðêÒ dýòng khung, lýõìi chiêìu baÒn ðôÌ, yêìu tôì tiêìp biên (nêìu câÌn thiêìt), nãìn aÒnh,...).

Trên sõ ðôÌ bôì cuòc, lâòp theo ðúng tyÒ lêò baÒn ðôÌ nêìu có thêÒ, chiÒ rõ kích thýõìc baÒn ðôÌ (khung trong, khung ngoài), bôì trí: viò trí tên goòi baÒn ðôÌ, baÒng chú giaÒi, baÒn ðôÌ phuò, biêÒu baÒng, ðôÌ thiò õÒ ðâu, veÞ sõ lýõòc cõ sõÒ ðiòa lý baÒn ðôÌ.

ÕÒ phâÌn “Tý liêòu baÒn ðôÌ” thôìng kê toàn bôò các tý liêòu baÒn ðôÌ dùng ðêÒ thành lâòp baÒn ðôÌ, các ðãòc trýng, ðãòc ðiêÒm và mýìc ðôò sýÒ duòng chúng.

ChiÒ rõ tý liêòu baÒn ðôÌ chính, phuò, tham khaÒo. Trong môòt sôì trýõÌng hõòp phaÒi xýÒ lý sõ bôò các tý liêòu baÒn ðôÌ trýõìc khi sýÒ duòng (ví duò: BaÒn ðôÌ tài liêòu chính trýõìc khi chuòp aÒnh ðêÒ làm baÒn lam cho thành lâòp baÒn ðôÌ phaÒi tô laòi các nét lõ cuÒa hêò thuyÒ vãn bãÌng mýòc nýõìc ðen; trýõìc khi quét baÒn ðôÌ tài liêòu, ngýõÌi ta câÌn tách lõìp môòt sôì nôòi dung cõ baÒn hay quá phýìc taòp cuÒa baÒn ðôÌ).

Trong phâÌn choòn loòc ðôìi týõòng, xác ðiònh nôòi dung baÒn ðôÌ. Dýòa vào ðãòc ðiêÒm ðiòa lý vùng lãnh thôÒ, theo muòc ðích cuÒa baÒn ðôÌ, ðêÌ tài baÒn ðôÌ, ngýõÌi ta chiÒ rõ các ðôìi týõòng nào câÌn thêÒ hiêòn, mýìc ðôò thêÒ hiêòn (TôÒng quát hoá nôòi dung baÒn ðôÌ).

PhâÌn cõ baÒn và quan troòng là chiÒ dâÞn, hýõìng dâÞn thành lâòp baÒn ðôÌ. ÕÒ ðây chiÒ ra phýõng pháp thêÒ hiêòn týÌng nôòi dung, thýì týò thành lâòp týÌng yêìu tôì nôòi dung, cách bôì trí tên goòi, chýÞ viêìt trên baÒn ðôÌ, hýõìng dâÞn sýÒ duòng các trang thiêìt biò và nguyên liêòu, công nghêò thành lâòp baÒn ðôÌ.

Trong phâÌn kêì hoaòch biên tâòp có công nghêò thành lâòp, trình bày, chuâÒn biò in và in baÒn ðôÌ võìi các chiÒ dâÞn ðâÌy ðuÒ, ngãìn goòn (tyÒ lêò baÒn gôìc biên veÞ, baÒn gôìc thanh veÞ, sôì lýõòng baÒn gôìc, nguyên liêòu ðêÒ làm baÒn gôìc (giâìy, ðiamát,...)).

2. Biên tâòp baÒn ðôÌ trong giai ðoaòn thành lâòp, chuâÒn biò in và in baÒn ðôÌ

- Trong quá trình thành lâòp baÒn ðôÌ, biên tâòp viên làm công viêòc lãnh ðaòo kyÞ thuâòt cho ngýõÌi thành lâòp và kiêÒm tra baÒn ðôÌ. Muòc ðích chính là ðaÒm baÒo các công viêòc thành lâòp baÒn ðôÌ ðýõòc thýòc hiêòn võìi châìt lýõòng cao. ÐêÒ ðaòt ðýõòc ðiêÌu này, ngýõÌi thýòc hiêòn phaÒi châìp hành, tuân thuÒ nghiêm ngãòt các chiÒ dâÞn (quy trình, quy phaòm, hýõìng dâÞn biên tâòp).

+ Biên tâòp viên phaÒi cho ngýõÌi thành lâòp baÒn ðôÌ nghiên cýìu và làm quen võìi kêì hoaòch biên tâòp, công nghêò saÒn xuâìt, yêu câÌu kyÞ thuâòt, châìt lýõòng võìi saÒn phâÒm.

+ Biên tâòp viên tý vâìn, giaÒi quyêìt các vâìn ðêÌ naÒy sinh trong quá trình thành lâòp baÒn ðôÌ ngay taòi nõi làm viêòc. Toàn bôò hoaòt ðôòng cuÒa biên tâòp viên nhãÌm ðaÒm baÒo saÒn phâÒm baÒn ðôÌ có tính khoa hoòc, chính triò cao, có tính sáng taòo cuÒa ngýõÌi thành lâòp baÒn ðôÌ.

+ Biên tâòp viên phaÒi tiêìn hành theo dõi, hýõìng dâÞn thýõÌng xuyên công viêòc thành lâòp baÒn ðôÌ (týÌng công viêòc, týÌng nôòi dung), hýõìng dâÞn sýÒ duòng các tài liêòu biên tâòp, các nguyên liêòu mõìi, công nghêò trang thiêìt biò mõìi.

Khi kiêÒm tra xem xét baÒn gôìc biên veÞ ngýõÌi biên tâòp viên xem xét châìt lýõòng thành lâòp tâìt caÒ các yêìu tôì nôòi dung, kiêÒm tra sýò ðúng ðãìn choòn loòc và loaòi boÒ, khái quát ðôìi týõòng, sýò áp duòng các ký hiêòu quy ýõìc cho baÒn ðôÌ, sýò phù hõòp nôòi dung võìi các baÒn ðôÌ khác lân câòn (ðôìi võìi baÒn ðôÌ ðiòa hình).

+ Biên tâòp viên ðãòc biêòt chú ý hýõìng dâÞn thêÒ hiêòn các nôòi dung baÒn ðôÌ có liên quan ðêìn chuÒ trýõng, chính sách và các tài liêòu pháp lý cuÒa nhà nýõìc (nhý ranh giõìi hành chính ¨C chính triò,...).

+ Biên tâòp viên cuÞng là ngýõÌi chiÒ ðaòo, kiêÒm tra sýÒa chýÞa các sai sót trong các býõìc công viêòc. Sau khi kiêÒm tra, hoàn thành toàn bôò công viêòc thành lâòp baÒn ðôÌ gôìc biên veÞ, tiêìn hành ghi lý liòch baÒn ðôÌ và ký duyêòt. Sau ðó, các baÒn ðôÌ gôìc biên veÞ ðýõòc chuyêÒn ðêìn bôò phâòn kiêÒm tra kyÞ thuâòt và ðêìn bôò phâòn chuâÒn biò in và in baÒn ðôÌ.

- Muòc ðích biên tâòp trong giai ðoaòn trình bày và chuâÒn biò in baÒn ðôÌ là ðaÒm baÒo chuâÒn biò tôìt các baÒn thanh veÞ týõng ýìng võìi ký hiêòu quy ýõìc, võìi baÒn gôìc biên veÞ vêÌ nôòi dung, tuân thuÒ công nghêò hoàn thành công viêòc õÒ giai ðoaòn này. Sau khi kiêÒm tra baÒn gôìc thanh veÞ, võÌn bóng ðiòa hình (nêìu có), baÒn gôìc màu, mâÞu hýõìng dâÞn phân tô tách màu, baÒn thýÒ nét, lý liòch baÒn ðôÌ, biên tâòp viên ký duyêòt rôÌi chuyêÒn sang OTK và chuyêÒn cho bôò phâòn in baÒn ðôÌ.

- Trong giai ðoaòn in baÒn ðôÌ, biên tâòp viên cùng võìi biên tâòp viên kyÞ thuâòt giaÒi quyêìt các vâìn ðêÌ có liên quan ðêìn yêu câÌu và khaÒ nãng cuÒa công nghêò in âìn (phýõng pháp phiên hình, phýõng pháp chêì khuôn in, lýòa choòn máy in,...).

+ Biên tâòp viên xem xét câÒn thâòn baÒn thýÒ màu và các ghi chú, nhâòn xét cuÒa biên tâòp viên kyÞ thuâòt, cuÒa ngýõÌi kiêÒm tra, sau ðó ký duyêòt lên baÒn thýÒ màu.

+ Biên tâòp viên cuÞng xem xét các tõÌ in kiêÒm tra trong quá trình in âìn xuâìt baÒn ðôÌ và ký duyêòt cho phát hành baÒn ðôÌ.

+ Khi in laòi các baÒn ðôÌ (còn có khuôn in, baÒn gôìc) biên tâòp viên chiÒ ra, xác ðiònh sýò thay ðôÒi cuÒa lãnh thôÒ baÒn ðôÌ so võìi baÒn ðôÌ cuÞ týÌ ðó xác ðiònh các nôòi dung baÒn ðôÌ câÌn hiêòu chiÒnh và phýõng pháp hiêòu chiÒnh baÒn ðôÌ. TuyÌ thuôòc vào mýìc ðôò thay ðôÒi nôòi dung trên baÒn ðôÌ cuÞ mà ngýõÌi ta quyêìt ðiònh hiêòu chiÒnh baÒn ðôÌ hay làm mõìi baÒn ðôÌ (thông thýõÌng nôòi dung baÒn ðôÌ thay ðôÒi dýõìi 45% thì hiêòu chiÒnh, nêìu lõìn hõn 45% nôòi dung thì tiêìn hành làm mõìi baÒn ðôÌ.

6.4. Lý thuyêìt chung vêÌ thành lâòp baÒn ðôÌ gôìc

Thành lâòp baÒn ðôÌ là sýò liên kêìt hàng loaòt các công viêòc, quá trình ðêÒ taòo ra baÒn gôìc. BaÒn góc này seÞ là hình aÒnh cuÒa baÒn ðôÌ ðýõòc saÒn xuâìt.

BaÒn gôìc biên veÞ ðýõòc thành lâòp týõng ýìng chãòt cheÞ võìi các yêu câÌu cuÒa quy phaòm, cuÒa các tài liêòu biên tâòp khác.

Hiêòn nay trong saÒn xuâìt baÒn ðôÌ, thành lâòp baÒn ðôÌ gôìc biên veÞ có thêÒ thýòc hiêòn theo 2 hýõìng:

- Theo phýõng pháp truyêÌn thôìng

- Týò ðôòng hoá thành lâòp baÒn ðôÌ có sýÒ duòng các máy tính ðiêòn týÒ và các phâÌn mêÌm chuyên duòng.

MôÞi phýõng pháp thành lâòp baÒn gôìc biên veÞ có nhýÞng ýu, nhýõòc ðiêÒm riêng. Viêòc lýòa choòn phýõng pháp tôìi ýu phuò thuôòc vàp nhiêÌu yêìu tôì cuÒa týÌng cõ sõÒ saÒn xuâìt: máy móc, trang thiêìt biò, trình ðôò tay nghêÌ cuÒa cán bôò công nhân viên, nguyên vâòt liêòu, yêu câÌu ðòi hoÒi cuÒa baÒn ðôÌ câÌn thành lâòp,...