CHƯƠNG 6. NHÓM NITƠ - PHOTPHO

A. TÓM TẮT LÍ THUYẾT

Nhóm VA của bảng tuần hoàn có các nguyên tố: nitơ, photpho, asen, antimoan (stibi) và bitmut.

Hai nguyên tố nitơ và photpho là những nguyên tố phổ biến và có nhiều ứng dụng nhất trong nhóm.

1. CẤU TẠO NGUYÊN TỬ CỦA CÁC NGUYÊN TỐ NHÓM VA

2. TÍNH CHẤT CHUNG CỦA CÁC NGUYÊN TỐ NHÓM VA

a. Tính chất của các đơn chất

Trong điều kiện b́nh thường về nhiệt độ và áp suất, nitơ là chất khí, các đơn chất c̣n lại là chất rắn.

1. 
   Các nguyên tố trong nhóm có số oxi hoá cao nhất là +5 và thấp nhất là -3.
   
2. 
   Nh́n chung các đơn chất trong nhóm VA có tính phi kim, tính chất này giảm dần từ N đến Bi.
   

- Hiđrua của các nguyên tố trong nhóm VA (NH₃, PH₃, AsH₃, SbH₃, BiH₃) là các chất khí. Dung dịch của những chất này trong nước có tính bazơ.

- Các hiđroxit như HNO₃, H₃PO₄, H₃AsO₄ là các axit, tính chất axit giảm dần theo chiều tử N đến As.
II. NITƠ

Nitơ là một chất khí không màu, không mùi, ít tan trong nước. Khí quyển chứa khoảng 78% khí nitơ về thể tích. Liên kết ba rất bền vững giữa hai nguyên tử nitơ làm cho nitơ hầu như trơ về mặt hoá học ở nhiệt độ thường. Phần lớn nitơ được dùng để sản xuất amoniac. Một phần nhỏ khí nitơ được nạp vào bóng đèn, hoặc dùng làm môi trường trơ cho một số phản ứng hoá học.

Tia lửa điện

Nitơ tác dụng với oxi ở nhiệt độ rất cao (3000⁰C) hay có tia lửa điện:

N₂ + O₂ 2NO

Nitơ tác dụng với hiđro, nhiệt độ cao và có xúc tác:

N₂ + 3H₂ 2NH₃

Trong công nghiệp, người ta sản xuất nitơ từ không khí bằng cách hoá lỏng không khí, rồi chưng cất phân đoạn.

Trong pḥng thí nghiệm, khi cần một lượng nhỏ khí nitơ có thể điều chế bằng cách đun nóng dung dịch NH₄NO₂ băo hoà.

NH₄NO₂ N₂ + 2H₂O

Các hợp chất quan trọng của nitơ gồm NH₃, HNO₃ các muối amoni và các muối nitrat.

Trong những điều kiện b́nh thường, amoniac là chất khí không màu, mùi khai, nhẹ hơn không khí, dễ bị hoá lỏng khi nén hoặc làm lạnh. Khí NH₃ tan nhiều trong nước, một thể tích nước ở 25⁰C hoà tan được 700 thể tích amoniac.

Amoniac có tính chất bazơ:

NH₃ + HCl  NH₄Cl

Amoniac là một chất khử:

4NH₃ + 3O₂ 2N₂ + 6H₂O

4NH₃ + 5O₂ 4NO + 6H₂O

2NH₃ + 3CuO 3Cu + N₂ + 3H₂O

Amoniac là một trong những hoá chất cơ bản, phần chủ yếu (80%) lượng amoniac dùng đề sản xuất phân bón hoá học, phần c̣n lại được sử dụng trong các ngành công nghiệp khác.

Sản xuất NH₃ trong công nghiệp đi từ nitơ không khí và hiđro thu được từ sự nhiệt phân khí tự nhiên (metan). Trong pḥng thí nghiệm, NH₃ được điều chế từ việc nung nóng hỗn hợp rắn NH₄Cl và CaO.

AXIT NITRIC HNO₃

I. Tính chất vật lí

Axit nitric là chất lỏng không màu, có khối lượng riêng là 1,5g/cm³ , sôi ở 86⁰C và hoá rắn ở -41⁰C. Axit nitric tan rất dễ dàng trong nước. Trong pḥng thí nghiệm, thường dùng HNO₃ đặc có nồng độ 68%, khối lượng riêng là 1,42g/cm³.

II.Tính chất hoá học

Axit nitric là axit rất mạnh, trong dung dịch nó điện li gần như hoàn toàn thành ion:

HNO₃  H⁺ + NO₃^-

1. 
   Tác dụng với chất chỉ thị màu: Axit nỉtic loăng đổi màu quỳ xanh thành đỏ.
   
2. 
   Tác dụng với kim loại: Dung dịch HNO₃ loăng oxi hoá được nhiều kim loại ở nhiệt độ thường. Tuỳ thuộc vào mức độ khử của kim loại mà HNO₃ có thể bị khử thành NO, N₂O, N₂ hoặc NH₃. Ví dụ:
   

1. 
   Dung dịch HNO₃ đặc không bền, ở nhiệt độ cao hoặc khi có ánh sáng, một phần axit HNO₃ bị phân huỷ tạo thành NO₂, O₂ và nước.
   

1. 
   Dung dịch HNO₃ đặc có thể oxi hoá hầu hết kim loại ( trừ Pt, Au) ở nhiệt độ thường, hoặc Fe, Al, Cr ở nhiệt độ cao, trong đó N⁺⁵ chuyển thành N⁺⁴ (NO₂). Dung dịch HNO₃ đặc, nguội làm thụ động hoá một số kim loại như Al, Fe, Cr...Ngoài ra Dung dịch HNO₃ đặc c̣n oxi hoá được một số phi kim như C, S và nhiều hợp chất vô cơ và hữu cơ khác.
   

1. B. ĐỀ BÀI

A. ns²np³

B. ns²np⁴

C. (n -1)d¹⁰ ns²np³

D. ns²np⁵

292. Trong số các nhận định sau về các nguyên tố nhóm VA, nhận định nào sai? Từ nitơ đến bitmut:

A. tính phi kim giảm dần.

B. độ âm điện giảm dần.

C. nhiệt độ sôi của các đơn chất tăng dần.

D. tính axit của các hiđroxit tăng dần.

293. Người ta sản xuất khí nitơ trong công nghiệp bằng cách nào sau đây?

A. Chưng cất phân đoạn không khí lỏng.

B. Nhiệt phân dung dịch NH₄NO₂ băo hoà.

C. Dùng photpho để đốt cháy hết oxi không khí.

D. Cho không khí đi qua bột đồng nung nóng.

294. Phản ứng của NH₃ với Cl₂ tạo ra “khói trắng“, chất này có công thức hoá học là:

A. HCl.

B. N₂.

D. NH₃.

295. Vật liệu gốm siêu dẫn nhiệt độ cao (nhiệt độ của nitơ lỏng) có ư nghĩa to lớn trong ngành công nghiệp năng lượng. Bởi khi đó việc truyền tải điện di xa hầu như không bị tổn thất năng lượng. Lí do nào sau đây là phù hợp?

A. Nitơ lỏng có giá thành rẻ hơn nhiều so với heli lỏng.

B. Hiện tượng siêu dẫn là hiện tượng điện trở bằng không.

C. Nguyên liệu để sản xuất nitơ lỏng là không khí, hầu như vô tận.

D. A, B, C đều đúng.

296. Để điều chế HNO₃ trong pḥng thí nghiệm, các hoá chất cần sử dụng là:

A. Dung dịch NaNO₃ và dung dịch H­₂SO₄ đặc.

B. NaNO₃ tinh thể và dung dịch H­₂SO₄ đặc.

C. Dung dịch NaNO₃ và dung dịch H­Cl đặc.

D. NaNO₃ tinh thể và dung dịch H­Cl đặc.

297. Để tách riêng NH₃ ra khỏi hỗn hợp gồm N₂, H₂ và NH₃ trong công nghiệp, người ta đă sử dụng phương pháp náo sau đây?

A. Cho hỗn hợp đi qua dung dịch nước vôi trong.

B. Cho hỗn hợp đi qua CuO nung nóng.

C. Cho hỗn hợp đi qua dung dịch H₂SO₄ đặc.

D. Nén và làm lạnh hỗn hợp, NH₃ hoá lỏng.

298. Nhỏ từ từ dung dịch NH₃ vào dung dịch CuSO₄ cho tới dư. Hiện tượng quan sát được là:

A. xuất hiện kết tủa màu xanh nhạt.

B. xuất hiện kết tủa màu xanh nhạt, lượng kết tủa tăng dần.

C. xuất hiện kết tủa màu xanh nhạt, lượng kết tủa tăng dần đến không đổi. Sau đó lượng kết tủa giảm dần cho tới khi tan hết thành dung dịch màu xanh đậm.

D. xuất hiện kết tủa màu xanh nhạt, lượng kết tủa tăng đến không đổi.

299. Cho hỗn hợp gồm N₂, H₂ và NH₃ có tỷ khối so với hiđro là 8. Dẫn hỗn hợp đi qua dung dịch H₂SO₄ đặc, dư th́ thể tích khí c̣n lại một nửa. Thành phần phần trăm (%) theo thể tích của mỗi khí trong hỗn hợp lần lượt là:

A. 25% N₂, 25% H₂ và 50% NH₃.

C. 25% N₂, 25% NH₃và 50% H₂.

D. Kết quả khác.

300. Khi nhiệt phân muối KNO₃ thu được các chất sau:

A. KNO₂, N₂ và O₂.

B. KNO₂ và O₂.

C. KNO₂ và NO₂.

D. KNO₂, N₂ và CO₂.

301. Khi nhiệt phân Cu(NO₃)₂ sẽ thu được các hoá chất sau:

A. CuO, NO₂ và O₂.

B. Cu, NO₂ và O₂.

C. CuO và NO₂.

D. Cu và NO₂.

302. Khi nhiệt phân, hoặc đưa muối AgNO₃ ra ngoài ánh sáng sẽ tạo thành các hoá chất sau:

A. Ag₂O, NO₂ và O₂.

B. Ag, NO₂ và O₂.

C. Ag₂O và NO₂.

D. Ag và NO₂.

303. Thuốc nổ đen là hỗn hợp của các chất nào sau đây?

A. KNO₃ và S.

B. KNO₃, C và S.

C. KClO₃, C và S.

D. KClO₃ và C.

304. V́ sao cần phải sử dụng phân bón trong nông nghiệp? Phân bón dùng để

A. bổ sung các nguyên tố dinh dưỡng cho đất.

B. làm cho đất tơi xốp.

C. giữ độ ẩm cho đất.

D. bù đắp các nguyên tố dinh dưỡng và vi lượng đă bị cây trồng lấy đi.

305. Amoniac có khả năng phản ứng với nhiều chất, bởi v́:

A. nguyên tử N trong amoniac có một đôi electron tự do.

B. nguyên tử N trong amoniac ở mức oxi hoá -3, có tính khử mạnh.

C. amoniac là một bazơ.

D. A, B, C đúng.

306. Phản ứng hoá học nào sau đây chứng tỏ amoniac là một chất khử mạnh?

A. NH₃ + HCl  NH₄Cl

B. 2NH₃ + H₂SO₄  (NH₄)₂SO₄

C. 2NH₃ + 3CuO N₂ + 3Cu + 3H₂O

D. NH₃ + H₂O NH₄⁺ + OH^-

307. Dung dịch HNO₃ đặc, không màu, để ngoài ánh sáng lâu ngày sẽ chuyển thành:

A. màu đen sẫm.

B. màu nâu.

C. màu vàng.

D. màu trắng sữa.

308. Khí nitơ (N₂) tương đối trơ về mặt hoá học ở nhiệt độ thường là do nguyên nhân nào sau đây?

A. Phân tử N₂ có liên kết cộng hoá trị không phân cực.

B. Phân tử N₂ có liên kết ion.

C. Phân tử N₂ có liên kết ba rất bền vững.

D. Nitơ có độ âm điện lớn nhất trong nhóm VA.

309. Để tách Al₂O₃ nhanh ra khỏi hỗn hợp với CuO mà không làm thay đổi khối lượng của nó, có thể dùng dung dịch nào sau đây?

A. Dung dịch amoniac.

B. Dung dịch natri hiđroxit.

C. Dung dịch axit clohiđric.

D. Dung dịch axit sunfuric loăng.

310. Dung dịch nào sau đây không hoà tan được đồng kim loại (Cu)?

A. Dung dịch FeCl₃.

B. Dung dịch HCl.

C. Dung dịch hỗn hợp NaNO_3­ và HCl.

D. Dung dịch axit HNO₃.

311. So sánh hai hợp chất NO₂ và SO₂. V́ sao chất thứ nhất có thể đime hoá tạo thành N₂O₄ trong khi chất thứ hai không có tính chất đó?

A. V́ nitơ có độ âm điện cao hơn lưu huỳnh.

B. V́ nguyên tử N trong NO₂ c̣n một electron độc thân.

C. V́ nguyên tử N trong NO₂ c̣n một cặp electron chưa liên kết.

D. Một nguyên nhân khác.

312. Cho 1,32g (NH₄)₂SO₄ tác dụng với dung dịch NaOH dư, đun nóng thu được một sản phẩm khi. Hấp thụ hoàn toàn lượng khí trên vào dung dịch chứa 3,92g H₃PO₄. Muối thu được là:

A. NH₄H₂PO₄.

B. (NH₄)₂HPO₄

C. (NH₄)₃PO₄

D. NH₄H₂PO₄ và (NH₄)₂HPO₄

A. Cầm P trắng bằng tay có đeo găng.

B. Dùng cặp gắp nhanh mẩu P trắng ra khỏi lọ và ngâm ngay vào chậu đựng đầy nước khi chưa dùng đến.

C. Tránh cho P trắng tiếp xúc với nước.

D. Có thể để P trắng ngoài không khí.

314. Sau khi làm thí nghiệm với P trắng, các dụng cụ đă tiếp xúc với hoá chất này cần được ngâm trong dung dịch nào để khử độc?

A. Dung dịch axit HCl.

B. Dung dịch kiềm NaOH.

C. Dung dịch muối CuSO₄.

D. Dung dịch muối Na₂CO₃.

315. Công thức hoá học của supephotphat kép là:

A. Ca₃(PO₄)₂.

B. Ca(H₂PO₄)₂.

C. CaHPO₄.

D. Ca(H₂PO₄)₂ và CaSO₄.

316. Đem nung một khối lượng Cu(NO₃)₂ sau một thời gian dừng lại, làm nguội, rồi cân thấy khối lượng giảm 0,54g. Vậy khối lượng muối Cu(NO₃)₂ đă bị nhiệt phân là:

A. 0,5g.

B. 0,49g.

C. 9,4g

D. 0,94g

A. Tạo ra khí có màu nâu.

B. Tạo ra dung dịch có màu vàng.

C. Tạo ra kết tủa có màu vàng.

D. Tạo ra khí không màu hoá nâu trong không khí.

318. Để nhận biết ion NO₃^- người ta thường dùng Cu và dung dịch H₂SO₄ loăng và đun nóng, bởi v́:

A. Tạo ra khí có màu nâu.

B. Tạo ra dung dịch có màu vàng.

C. Tạo ra kết tủa có màu vàng.

D. Tạo ra khí không màu hoá nâu trong không khí.

319. Khoanh tṛn chữ cái Đ nếu nhận định đúng và chữ S nếu sai trong các câu sau đây:

A. Trong phản ứng oxi hoá - khử th́ amoniac chỉ đóng vai tṛ là chất khử. Đ S

B. Muối nitrat trong nước có tính oxi hoá mạnh. Đ S

C. Tất cả các muối nitrat đều tan trong nước Đ S

D. Muối nitrat trong môi trường axit có tính oxi hoá mạnh. Đ S

E. Muối nitrat trong môi trường kiềm có thể oxi hoá Al, Zn và giải phóng khí amoniac khi bị đun nóng. Đ S

320. Nước cường toan là hỗn hợp một thể tích axit HNO₃ đặc với ba thể tích axit HCl đặc, có tính chất oxi hoá rất mạnh. Nó có thể hoà tan đựoc mọi kim loại, kể cả vàng và bạch kim. Nguyên nhân tạo nên tính chất oxi hoá mạnh của nước cường toan là:

A. do tính chất oxi hoá mạnh của ion NO₃^-.

B. do tính chất axit mạnh của HNO₃ và HCl.

C. do tạo ra clo nguyên tử có tính chất oxi hoá mạnh.

D. do một nguyên nhân khác.

321. Cho 11,0g hỗn hợp hai kim loại Al và Fe vào dung dịch HNO₃ loăng dư, thu được 6,72lit khí NO (đktc) duy nhất. Khối lượng (g) của Al và Fe trong hỗn hợp đầu là:

A. 5,4 và 5,6. B. 5,6 và 5,4.

C. 4,4 và 6,6. D. 4,6 và 6,4.

322. Trong công nghiệp sản xuất axit nitric, nguyên liệu là hỗn hợp không khí dư trộn amoniac. Trước phản ứng, hỗn hợp cần được làm khô, làm sạch bụi và các tạp chất để:

A. tăng hiệu suất của phản ứng. B. tránh ngộ độc xúc tác (Pt - Rh).

C. tăng nồng độ chất phản ứng. D. v́ một lí do khác.

323. Phản ứng hoá học nào sau đây xảy ra trong tháp tiếp xúc của nhà máy sản xuất axit nitric?

A. 4NH₃ + 5O₂ 4NO + 6H₂O

B. 4NH₃ + 3O₂ 2N₂ + 6H₂O

C. 2NO + O₂  2NO₂

D. 4NO₂ + O₂ + 2H₂O  4HNO₃

324. Photpho đỏ được lựa chọn để sản xuất diêm an toàn thay cho photpho trắng v́ lí do nào sau đây?

A. Photpho đỏ không độc hại đối với con người.

B. Photpho đỏ không dễ gây hoả hoạn như photpho trắng.

C. Photpho trắng là hoá chất độc, hại.

D. A, B, C đều đúng.

325. Phản ứng hoá học nào sau đây không đúng?

A. 2KNO₃ 2KNO₂ + O₂

B. 2Cu(NO₃)₂2CuO + 4NO₂ + O₂

C. 4AgNO₃ 2Ag₂O + 4NO₂ + O₂

D. 4Fe(NO₃)₃2Fe₂O₃ + 12NO₂ + 3O₂

326. Công thức hoá học của amophot, một loại phân bón phức hợp là:

A. Ca(H₂PO₄)₂. B. NH₄H₂PO₄ và Ca(H₂PO₄)₂.

C. NH₄H₂PO₄ và (NH₄)₂HPO₄. D. (NH₄)₂HPO₄ và Ca(H₂PO₄)₂.

327. Nhận định nào sau đây về axit HNO₃ là sai?

A. Trong tất cả các phản ứng axit - bazơ, HNO₃ đều là axit mạnh.

B. Axit HNO₃ có thể tác dụng với hầu hết kim loại trừ Au và Pt.

C. Axit HNO₃ có thể tác dụng với một số phi kim như C, S.

D. Axit HNO₃ có thể tác dụng với nhiều hợp chất hữu cơ.

328. Khi axit HNO₃ đặc tác dụng với kim loại giải phóng khí NO₂. Nhưng khi axit HNO₃ loăng tác dụng với kim loại giải phóng khí NO. Điều kết luận nào sau đây là không đúng?

A. Axit HNO₃ đặc có tính chất oxi hoá mạnh hơn axit HNO₃ loăng.

B. Yếu tố tốc độ phản ứng hoá học tạo nên sự khác biệt giữa hai trường hợp.

C. Axit HNO₃ đặc có tính chất oxi hoá yếu hơn axit HNO₃ loăng.

D. Axit HNO₃ đặc tác dụng với kim loại, sản phẩm NO₂ thoát ra nhanh nhất.

329. Hoà tan m gam Fe vào dung dịch HNO₃ loăng th́ thu được 0,448 lit khí NO duy nhất (đktc). Giá trị của m là:

A. 1,12 gam.

B. 11,2 gam.

C. 0,56 gam.

D. 5,6 gam.

330. Hoà tan hoàn toàn m gam Al vào dung dịch HNO₃ rất loăng th́ thu được hỗn hợp gồm 0,015mol khí N₂O và 0,01mol khí NO. Giá trị của m là:

A. 13,5 gam.

B. 1,35 gam.

C. 8,10 gam.

D. 10,80 gam.

331. Điện phân dung dịch hỗn hợp 0,1 mol Cu(NO₃)₂ và 0,06 mol HCl với ḍng điện một chiều có cường độ 1,34 A trong 2 giờ, các điện cực trơ. Khối lượng kim loại thoát ra ở katot (gam) và thể tích khí ở đktc thoát ra ở anot (lit) bỏ qua sự hoà tan của clo trong nước và coi hiệu suất điện phân là 100% nhận những giá trị nào sau đây:

A. 3,2 gam và 0,896 lit.

B. 0,32 gam và 0,896 lit.

C. 6,4 gam và 8,96 lit.

D. 6,4 gam và 0,896 lit.

1. C. HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI VÀ ĐÁP SỐ

A. Amoniac chỉ đóng vai tṛ là chất khử. S

B. Muối nitrat trong nước có tính oxi hoá mạnh. S

C. Tất cả các muối nitrat đều tan trong nước Đ

D. Muối nitrat trong môi trường axit có tính oxi hoá mạnh. Đ

E. Muối nitrat trong môi trường kiềm có thể oxi hoá Al, Zn và giải phóng khí amoniac khi bị đun nóng. Đ

321. Hướng dẫn:

Al + 4HNO_{3 loăng}  Al(NO₃)₃ + NO + 2H₂O

Fe + 4HNO_{3 loăng}  Fe(NO₃)₃ + NO + 2H₂O

NO

n = = 0,3 (mol). Áp dụng phương pháp bảo toàn electron, ta có:

 số mol Al và Fe = = 0,3;

Đặt x và y lần lượt là số mol Al và Fe trong hỗn hợp, theo đề bài ta có:

x + y = 0,3 (I)

27x + 56y = 11 (II) giải hệ ta được x = 0,2 và y = 0,1

Khối lượng Al = 0,2 x 27 = 5,4 (g). Khối lượng Fe = 0,1 x 56 = 5,6 (g).

Đáp số: A

330. Hướng dẫn: 0,015mol mol N₂O và 0,01 mol NO

8Al + 30HNO_{3 rất loăng}  8Al(NO₃)₃ + 3N₂O + H₂O

Al + 4HNO_{3 rất loăng}  Al(NO₃)₃ + NO + 2H₂O

Áp dụng phương pháp bảo toàn electron, ta có:

Số mol electron nhận: (0,015 x 8) + (0,01 x 3) = 0,15 (mol) = số mol electron nhường.

 số mol Al = = 0,05;

Khối lượng Al = 0,05 x 27 = 1,35 (g). Đáp số: B

331. Hướng dẫn: Áp dụng phương pháp bảo toàn electron ta có:

n_e = = = 0,1 (mol)

Cu²⁺ + 2e  Cu 2Cl^- - 2e  Cl₂

0,05 0,1 0,05 0.06 0,06 0,03 (mol)

Khối lượng đồng thoát ra là H₂O - 2e  O₂ + 2H⁺

0,05 x 64 = 3,2 (gam). 0,1 - 0,06 = 0,04 0,01

Thể tích khí thoát ra ở anot = (0,03 + 0,01) x 22,4 = 0,896 (lit). Đáp số: A.

1. 
   
   Каталог: images -> files
   files -> THỦ TỤc hành chính trong lĩnh vực quản lý HƯỚng dẫn du lịCH
   files -> BỘ y tế CỘng hòa xã HỘi chủ nghĩa việt nam độc lập – Tự do – Hạnh phúc
   files -> GIÁ DỊch vụ KỸ thuật kiểM ĐỊNH, hiệu chuẩN, SỬa chữa phưƠng tiệN ĐO
   files -> Sở giao dịch chứng khoán hà NỘi cấP ĐĂng ký niêm yết chứng khoán chỉ CÓ nghĩa là việC niêm yết chứng khoáN ĐÃ thực hiện theo các quy đỊnh của pháp luật liên quan mà không hàM Ý ĐẢm bảo giá trị CỦa chứng khoáN
   files -> GIẢi golf hữu nghị việt lào lần thứ II thứ BẢY, ngàY 4/7/2015
   files -> Mẫu A1-Đxnv phiếU ĐỀ xuất nhiệm vụ khoa học và CÔng nghệ
   files -> Bch trung tâm gdtx tỉnh đắk Lắk, ngày 07 tháng 10 năm 2014
   files -> Kinh phật thuyết a di ðÀ
   files -> Aedes aegypti
   
   
   
   tải về 2.88 Mb.
   
   Chia sẻ với bạn bè của bạn: