CHƯƠNG 2: ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC PHỐI HỢP GIỮA CHI CỤC HẢI QUAN CỬA KHẨU CẢNG ĐÌNH VŨ VỚI KHO BẠC NHÀ NƯỚC NGÔ QUYỀN VÀ CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TRONG QUÁ TRÌNH THU THUẾ ĐỐI VỚI HÀNG HÓA XUẤT NHẬP KHẨU

CHƯƠNG 2: ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC PHỐI HỢP GIỮA CHI CỤC HẢI QUAN CỬA KHẨU CẢNG ĐÌNH VŨ VỚI KHO BẠC NHÀ NƯỚC NGÔ QUYỀN VÀ CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TRONG QUÁ TRÌNH THU THUẾ ĐỐI VỚI HÀNG HÓA XUẤT NHẬP KHẨU

2.1 Khái quát về chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Đình Vũ, Kho bạc Nhà nước Ngô Quyền và các Ngân hàng thương mại tham gia phối hợp thu ngân sách Nhà nước với cơ quan Hải quan.

Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Đình Vũ là một đơn vị Hải quan cửa khẩu trực thuộc Cục Hải quan thành phố Hải Phòng, được thành lập từ năm 2010 với tiền thân là Chi cục Hải quan điện tử, từ nhu cầu cải cách hoạt động nghiệp vụ Hải quan theo hướng chuyển đổi từ thủ tục Hải quan thủ công sang thủ tục Hải quan điện tử.

Theo yêu cầu phát triển cảng biển của Hải Phòng tại khu vực Đình Vũ đưa đến nhu cầu cần thiết phải thành lập một chi cục Hải quan cửa khẩu quản lý địa bàn hoạt động Hải quan này, thực hiện thông quan điện tử đối với hàng hoá xuất nhập khẩu và phương tiện xuất nhập cảnh trong khu vực.

Ngày 19/5/2010, Bộ Tài chính đã ra Quyết định đối tên Chi cục Hải quan điện tử Hải Phòng thành Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Đình Vũ, đánh dấu sự ra đời Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Đình Vũ.

Từ khi thành lập, Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Đình Vũ đã luôn xuất sắc hoàn thành nhiệm vụ được giao, đạt được nhiều thành tích đáng kể, đáp ứng sự kỳ vọng của các cấp lãnh đạo Cục Hải quan thành phố Hải Phòng và Tổng cục Hải quan.

2.1.1.2 Nhiệm vụ

Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Đình Vũ có nhiệm vụ kiểm tra, giám sát và kiểm soát đối với hàng hóa xuất nhập khẩu và phương tiện vận tải xuất nhập cảnh trong địa bàn quản lý của Chi cục.

Theo quy định tại quyết định số 1358/QĐ-HQHP ngày 05/12/2011 của Cục Hải quan thành phố Hải Phòng, Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Đình Vũ được tổ chức thành 05 đội công tác với các chức năng, nhiệm vụ khác nhau, bao gồm:

- Đội Thủ tục hàng hóa xuất nhập khẩu;

- Đội Quản lý thuế

- Đội Thủ tục phương tiện vận tải xuất nhập cảnh;

- Đội giám sát cổng cảng, tàu, kho bãi

Sau đây là sơ đồ tổ chức của Chi cục:



Hình 2.1: Sơ đồ tổ chức Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Đình Vũ

Nhiệm vụ thu thuế và các khoản thu khác theo quy định của pháp luật đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu do Đội Quản lý thuế đảm nhiệm.

Để thực hiện nhiệm vụ này, Đội Quản lý thuế đã bố trí bộ phận kế toán gồm 03 công chức, trong đó:

- 01 công chức thủ quỹ - thu thuế - tính và thu lệ phí Hải quan; thanh khoản hàng an ninh quốc phòng đối với các tờ khai có Quyết định miễn của Tổng cục Hải quan; giao nhận chứng từ với Kho bạc hàng ngày vào buổi sáng. Nhận, quản lý, báo cáo việc sử dụng các loại biên lai và lưu cuống biên lai. Báo cáo liên quan đến thu lệ phí, phạt vi phạm hành chính;

- 01 công chức kế toán tổng hợp – thu ngân sách nhà nước, lập bảng cân đối, phân tích nợ thuế; cập nhật chứng từ thu thuế và thu khác đối với hàng hóa xuất nhập khẩu nhận từ Kho bạc Nhà nước vào hệ thống kế toán ngay trong ngày nhận dữ liệu; Tổng hợp cân đối tài khoản kế toán; báo cáo, in sổ cái; Định kỳ, đột xuất báo cáo phân tích nợ, các báo cáo số liệu liên quan đến số nợ thuế; Xác nhận số tiền thuế đã nộp bằng chuyển khoản và giấy nộp tiền bằng tiền mặt vào tài khoản của Chi cục và lưu các chứng từ này; Kiểm tra, tra soát hoặc thông báo cho Doanh nghiệp, kho bạc điều chỉnh thuế đối với các trường hợp nộp không đúng để cập nhật hạch toán theo quy định. Xác nhận điều chỉnh do Doanh nghiệp nộp nhầm, báo cáo hoàn thuế đối với các khoản dư nợ; Giải quyết miễn tiền chậm nộp thuế chuyên thu theo quy định; Khai thác báo cáo liên quan đến kế toán thuế và theo dõi đôn đốc thu đòi nợ thuế; Xử lý chuyển thuế tạm thu sang tài khoản chuyên thu khi đến hạn theo quy định.

- 01 kế toán hoàn thuế nộp thừa và khấu trừ (tiền thuế nhập khẩu, giá trị gia tăng, tiền đảm bảo...); Tiếp nhận kiểm tra hồ sơ hoàn thuế theo quy định; Báo cáo lãnh đạo để ra quyết định hoàn thuế nộp thừa, cập nhật kịp thời quyết định hoàn vào hệ thống kế toán; Xác nhận việc nộp thừa thuế giá trị gia tăng cuar doanh nghiệp. Thông báo cho Chi cục thuế các địa phương về việc hoàn thuế của Doanh nghiệp.

Từ những năm đầu thành lập đến nay, Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Đình Vũ luôn cố gắng phấn đấu hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao với kết quả thực hiện năm sau tăng dần qua các năm. Kết quả thực hiện nhiệm vụ của Chi cục qua những năm gần đây được đánh giá qua các chỉ tiêu:

Từ các số liệu về kết quả thực hiện nhiệm vụ của Chi cục trong những năm gần đây cho thấy, số lượng doanh nghiệp làm thủ tục và số lượng tờ khai xuất nhập khẩu tại Chi cục biến đổi lên xuống qua các năm, từ 2.016 doanh nghiệp, 22.168 tờ khai trong năm 2011 tăng lên thành 5.277 doanh nghiệp (gấp 262%) và 29.888 tờ khai (gấp 132%) trong năm 2013.

Năm 2013 và 2014 là năm bản lề của ngành hải quan nói chung và Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Đình Vũ nói riêng. Nó đánh dấu sự thay đổi lớn trong phương thức làm thủ tục hải quan. Luật quản lý thuế mới ra đời, hệ thống thông quan điện tử mới VNACCS/VCIS được thay thế cho hệ thống e-customs 4.0 với nhiều điểm khác biệti; thay đổi quy định về địa điểm làm thủ tục hải quan,... Do tác động của việc thay đổi chính sách và những biến động của nền kinh tế thế giới ảnh hưởng xấu đến việc làm thủ tục của doanh nghiệp đã làm cho số lượng doanh nghiệp và số lượng tờ khai Hải quan làm thủ tục tại Chi cục giảm mạnh xuống còn 2.108 doanh nghiệp và 25.170 tờ khai và trong 6 tháng đầu năm 2015 là 1.908 doanh nghiệp và 14.688 tờ khai.

Mặc dù vậy nhưng số thu thuế của Chi cục từ năm 2011 đến hết năm 2014 và 6 tháng đầu năm 2015 đều tăng dần, từ 5.631,88 nghìn tỷ đồng năm 2011 lên đến 7.247,69 nghìn tỷ đồng năm 2014. Điều này đạt được là do Chi cục đã quyết liệt thực hiện các biện pháp đôn đốc, thu đòi và cưỡng chế nợ thuế. Số lượt nộp thuế của Doanh nghiệp cũng không hệ giảm mà tăng từ 16.803 lượt nộp thuế trong năm 2011 lên thành 32.237 lượt trong năm 2014 (gấp 1,92 lần). Tính riêng trong 6 tháng đầu năm 2015, số lượt nộp thuế của Doanh nghiệp vào tài khoản Chi cục là 19.366 lượt.

Qua bảng số liệu, ta thấy được một số điểm nhấn sau đây:

- Bảng số liệu cho ta thấy quy mô và tốc độ phát triển nhanh chóng của Chi cục trong những năm gần đây. Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Đình vũ có quy mô đủ lớn và có số lượng nghiệp vụ phát sinh phong phú để có thể lựa chọn làm mô hình nghiên cứu.

- Các chỉ tiêu “Số lượng tờ khai nộp thuế” và “số thuế đã thu ngân sách nhà nước” cho ta thấy được khối lượng công việc lớn và áp lực ngày càng tăng của công tác thu thuế đối với hàng hóa xuất nhập khẩu tại đơn vị.

2.1.2 Kho bạc Nhà nước Ngô Quyền

2.2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển

Kho bạc Nhà nước Ngô Quyền là một đơn vị trực thuộc Kho bạc thành phố Hải Phòng, được thành lập từ những năm 1990. Từ những ngày còn hoạt động thí điểm trong những năm tháng mới thành lập, hệ thống Kho bạc Nhà nước nói chung và Kho bạc Nhà nước Ngô Quyền nói riêng còn rất đơn sơ và thiếu thốn.

Tuy nhiên, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Kho bạc Nhà nước thành phố Hải Phòng; Kho bạc Nhà nước trung ương và các cấp uỷ đảng, chính quyền, sự phối kết hợp giúp đỡ của các cấp, các ngành, đặc biệt là sự quyết tâm phấn đấu của toàn thể cán bộ công nhân viên chức, trải qua 25 năm xây dựng và phát triển, Kho bạc Nhà nước Ngô Quyền đã vượt qua rất nhiều khó khăn, thử thách trưởng thành về mọi mặt, , hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, cùng với các cơ quan khác trong hệ thống Kho bạc Nhà nước, trở thành người giữ chìa khóa ngân quỹ quốc gia.

2.2.1.2 Nhiệm vụ, chức năng thu ngân sách nhà nước

Chức năng và nhiệm vụ của Kho bạc Nhà nước cấp huyện được quy định tại Quyết định số 163/QĐ-KBNN ngày 17/3/2010 của Tổng giám đốc Kho bạc Nhà nước.

Theo đó, ta có thể khái quát, Kho bạc Nhà nước thực hiện những nhiệm vụ chính sau đây:

- Thu, chi ngân sách: Tập trung và hạch toán các khoản thu cho các cấp ngân sách; Kiểm soát thanh toán, chi trả các khoản chi ngân sách trên địa bàn theo quy định của pháp luật;

- Quản lý quỹ ngân sách và các quỹ tài chính khác được giao;

- Mở tài khoản, kiểm soát tài khoản và thực hiện thanh toán bằng tiền mặt, bằng chuyển khoản đối với các cơ quan, đơn vị, cá nhân có quan hệ giao dịch với Kho bạc;

- Phát hành, thanh toán trái phiếu Chính phủ theo quy định...

Tính đến năm 2014, Kho bạc Nhà nước Ngô Quyền đã và đang thực hiện nhiệm vụ quản lý đối với 57 tài khoản của khoảng 28 đơn vị hành chính sự nghiệp nhà nước, bao gồm 16 đơn vị công an và an ninh quốc phòng; 7 trường học, 01 Chi cục Thuế và 04 Chi cục Hải quan.

Hiện nay, Kho bạc Nhà nước Ngô Quyền đang thực hiện phối hợp với 04 Chi cục Hải quan trong quá trình thu ngân sách nhà nước, bao gồm:

- Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng Khu vực 3;

- Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Đình Vũ;

- Chi cục Hải quan quản lý hàng Đầu tư – Gia công;

- Chi cục Kiểm tra sau thông quan.

Trong đó, Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng Khu vực 3; Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Đình Vũ và Chi cục Hải quan quản lý hàng đầu tư – Gia công là 03 đơn vị có số thu lớn trong Cục Hải quan thành phố Hải Phòng.

Với khối lượng công việc như trên, Kho bạc Nhà nước Ngô Quyền, được tổ chức thành các tổ nghiệp vụ: tổ Hành chính-Tổng hợp, tổ Kế toán và tổ Kho quỹ.

Sau đây là sơ đồ cơ cấu tổ chức của Kho bạc Nhà nước Ngô Quyền


Hình 2.2: Cơ cấu tổ chức Kho bạc Nhà nước Ngô Quyền

Tổ kế toán là bộ phận phụ trách công tác phối hợp thu ngân sách nhà nước, trong đó phân công:

- 01 cán bộ kế toán bàn thu phạt; tổng hợp, đóng chứng từ.

- 01 cán bộ kế toán nhận chứng từ thu từ ngân hàng thương mại, rà soát kiểm tra các món thu, đối chiếu trên chương trình TCS; in bảng kê chứng từ nộp ngân sách; kèm kết hợp kiểm soát tiền gửi khối an ninh quốc phòng (16 đơn vị)

- 01 cán bộ kế toán phụ trách 04 Chi cục Hải quan; Thanh toán song phương; Giao diện, cập nhật dữ liệu thu ngân sách nhà nước vào chương trình TABMIS.

2.2.1.4 Kết quả thực hiện nhiệm vụ thu ngân sách nhà nước trong những năm gần đây

Tình hình thực hiện nhiệm vụ thu ngân sách nhà nước của Kho bạc Nhà nước Ngô Quyền được thể hiện qua bảng số liệu dưới đây:

Số liệu đã cho thấy sự phát triển của Kho bạc Nhà nước Ngô Quyền trong những năm gần đây.

Số lượng đơn vị mở tài khoản đã tăng từ 25 đơn vị trong năm 2011 lên thành 28 đơn vị trong năm 2014. Số lượng tài khoản do Kho bạc quản lý cũng tăng dần từ 45 tài khoản lên thành 57 tài khoản.

Về số thu ngân sách nhà nước, số thu qua Kho bạc tăng từ 13.631,5 tỷ đồng trong năm 2011 đã tăng lên gấp 1,6 lần thành 21.686,4 tỷ đồng trong năm 2014 và 12.585,8 tỷ đồng trong 06 tháng đầu năm 2015.

Số chi ngân sách nhà nước qua các năm cũng tăng dần từ 328,5 tỷ đồng năm 2011 lên thành 964 tỷ đồng trong năm 2014 và 496,2 tỷ đồng trong 6 tháng đầu năm 2015.

Ta thấy kết quả thực hiện nhiệm vụ thu ngân sách nhà nước của Kho bạc Nhà nước Ngô Quyền đạt được là hết sức khả quan.

Riêng số thu của cơ quan hải quan chiếm phần lớn trong tổng số thu ngân sách nhà nước của Kho bạc Nhà nước Ngô Quyền. Đây là số thu của 04 Chi cục Hải quan mở tài khoản tại Kho bạc bao gồm Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Đình Vũ, Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng Khu vực 3; Chi cục Hải quan quản lý hàng Đầu tư – Gia công và Chi cục Kiểm tra sau thông quan.

Mặc dù chỉ tiêu này đạt giá trị tăng dần qua các năm nhưng tỷ trọng của khoản thu trong tổng số thu của Kho bạc Nhà nước Ngô Quyền có xu hướng giảm. Điều này phản ánh sự phát triển của nguồn thu thuế hải quan trong bối cảnh phát triển chung của các ngành trong hệ thống thu ngân sách nhà nước. Mặc dù nền kinh tế trong nước có nhiều khởi sắc và tổng kim ngạch hàng hóa xuất nhập khẩu vẫn tăng nhưng do tác động của các cam kết cắt giảm thuế suất thuế nhập khẩu khi Việt Nam gia nhập các tổ chức thương mại thế giới, tỷ trọng của nguồn thu thuế của ngành hải quan ngày cảng giảm so với cơ quan thuế nội địa và một số ngành khác trong hệ thống thu ngân sách nhà nước.

Số thu của Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Đình Vũ cũng chiếm một tỷ trọng đáng kể trong tổng số thu của 04 Chi cục một lần nữa cho thấy mặc dù là đơn vị “trẻ” nhất trong Cục Hải quan thành phố Hải Phòng nhưng Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Đình Vũ đã có những kết quả ấn tượng, là một trong những nguồn thu lớn đóng góp vào tổng số thu ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước Ngô Quyền.

Như vậy, số liệu thực tế đã cho thấy quy mô và tốc độ phát triển của Kho bạc Nhà nước Ngô Quyền trong những năm qua. Kết quả trên cho thấy sự nỗ lực của cán bộ nhân viên Kho bạc trong việc hoàn thành nhiệm vụ được giao.

Tính đến ngày 30/6/2015, đã có 27 ngân hàng thương mại tham gia phối hợp thu với cơ quan Hải quan. Đó là:

- Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam

- Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam

- Ngân hàng TMCP Quân đội

- Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam

- Ngân hàng TMCP Quốc tế

- Ngân hàng TMCP Kỹ thương Việt Nam

- Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam

- Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam

- Ngân hàng TMCP Hàng Hải

- Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng

- Ngân hàng Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh

- Ngân hàng TMCP Phát triển nhà Đồng bằng Sông Cửu Long

- Ngân hàng TMCP Phương Đông

- Ngân hàng TNHH MTV ANZ (Việt Nam)

- Ngân hàng TMCP An Bình

- Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt

- Ngân hàng TMCP Xăng dầu

- Ngân hàng THE BANK OF TOKYO-MITSUBISHI UFJ, LTD (Chi nhánh Hà Nội và Chi nhánh Hồ Chí Minh)

- Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội

- Ngân hàng TMCP Đông Á

- Ngân hàng SHINHAN BANK

- Ngân hàng Đại Chúng Việt Nam

- Ngân hàng TMCP Sài Gòn Công Thương

- Ngân hàng Phương Nam

- Ngân hàng Việt Á

- Ngân hàng Nam Á

Như vậy, tính đến ngày 30/6/2015, vẫn còn 6 ngân hàng trong nước và 35 ngân hàng nước ngoài chưa tham gia phối hợp thu với Tổng cục Hải quan.