Khoa ngôn ngữ HỌC ĐỀ CƯƠng môn họC

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

Chương trình đào tạo : Cử nhân Ngôn ngữ học

Đào tạo theo nhiệm vụ chiến lược của ĐHQG Hà Nội

Người biên soạn:

GS.TS. Nguyễn Văn Hiệp

HÀ NỘI - 2012

• 
  Họ và tên: Nguyễn Văn Hiệp
  
• 
  Chức danh, học vị: Giáo sư. Tiến sĩ
  
• 
  Thời gian làm việc: Thứ…….. (8:00 -16:00)
  
• 
  Địa điểm làm vịêc: Viện Ngôn ngữ học (P.404, Số 5 Kim Mã Thượng)
  
• 
  Điện thoại: 0904763131 Email: nvhseoul@yahoo.com
  

• 
  Họ và tên: Đỗ Hồng Dương
  
• 
  Chức danh, học vị: Tiến sĩ
  
• 
  Thời gian làm việc: Thứ…….. (8:00 -16:00)
  
• 
  Địa điểm làm vịêc: Khoa Ngôn ngữ học (P.303 nhà A, Số 336 Nguyễn Trãi, Thanh xuân, Hà Nội)
  
• 
  Điện thoại: Email:
  

• 
  Tên môn học: NHẬP MÔN NGỮ PHÁP CHỨC NĂNG
  

• 
  Mã môn học: LIN3056
  

• 
  Số tín chỉ: 2
  
• 
  Các môn học tiên quyết: LIN 2033
  
• 
  Giờ tín chỉ đối với các hoạt động:
  

+ Tự học: 0

• 
  Địa chỉ Khoa/bộ môn phụ trách môn học: Khoa Ngôn ngữ học, Bộ môn Lý luận ngôn ngữ học….
  

Môn học này nhằm giúp người học:

• 
  Nắm được đường hướng chức năng trong sự đối lập với đường hướng hình thức.
  
• 
  Nắm được 3 bình diện phân tích câu của ngữ pháp chức năng.
  
• 
  Nắm được các khái niệm và thao tác phân tích của ngữ pháp chức năng.
  

• 
  Thực hành thuần thục các thao tác xác định cấu trúc, nghĩa và công dụng của câu theo tinh thần ngữ pháp chức năng.
  
• 
  Biết phân tích câu qua các cấp độ khác nhau.
  

• 
  Thông qua môn học, xây dựng cho sinh viên lòng yêu thích ngữ pháp học nói chung và ngữ pháp chức năng nói riêng, có kĩ năng phân tích cú pháp, từ đó thấy được nét đặc thù và cái hay cái đẹp trong cách tạo câu nói riêng và cách diễn đạt nói chung của người Việt. Tri thức về ngữ pháp chức năng sẽ là cơ sở giúp sinh viên sau này khi ra trường có thể làm tốt những công việc được giao (giảng dạy, nghiên cứu, làm báo, làm biên tập ở các nhà xuất bản v.v.)
  

Giáo trình nhắm trang bị cho sinh viên những kiến thức nền tảng nhất của ngữ pháp chức năng hiện đại. Quan điểm được giáo trình lựa chọn là quan điểm được tổng kết từ những nghiên cứu của Dik, Halliday và Cao Xuân Hạo. Giáo trình hướng sinh viên áp dụng cách phân tích của ngữ pháp chức năng cho tiếng Việt nhằm thấy được những đặc điểm thực sự của một ngôn ngữ đơn lập, không biến đổi hình thái.

Giáo trình lấy kết cấu vị tính (predication) làm đơn vị cơ sở để phân tích câu, lần lượt trên các bình diện: cấu trúc (Structure), nghĩa (Meaning) và công dụng (Function)

Các vấn đề của cú pháp truyền thống sẽ được định vị lại trong khung ngữ pháp chức năng. Đặc biệt, giáo trình hướng sinh viên vào những vấn đề tranh luận mà ngữ pháp chức năng đặt ra đối với tiếng Việt, nhằm khêu gợi lòng yêu thích tranh luận và khám phá khoa học của sinh viên.

1. 
   Ngữ pháp chức năng là gì ?
   
2. 
   So sánh mô hình ngữ pháp chức năng với mô hình ngữ pháp hình thức.
   
3. 
   Những mô hình ngữ pháp chức năng trong ngôn ngữ học hiện đại.
   

1. 
   Miêu tả kết học
   
   1. 
      Ngữ pháp chức năng của Halliday
      
   2. 
      Ngữ pháp chức năng của S.Dik.
      
2. 
   Một số thảo luận
   

1. 
   Áp dụng ngữ pháp chức năng vào miêu tả tiếng Việt
   
   1. 
      Giải pháp của Cao Xuân Hạo
      
   2. 
      Giải pháp của Diệp Quang Ban
      
2. 
   Một số thảo luận
   

1. 
   Nghĩa miêu tả của câu
   
   1. 
      Các tham tố ngữ nghĩa dùng để phân loại các kiểu sự tình
      
   2. 
      Phân loại các kiểu sự tình
      
2. 
   Một số thảo luận
   

1. 
   Nghĩa tình thái của câu
   
   1. 
      Phân biệt tình thái khách quan và tình thái chủ quan
      
   2. 
      Phân loại tình thái chủ quan
      
2. 
   Một số thảo luận
   

1. 
   Cấu thông thông tin của câu
   
2. 
   Tiêu điểm thông báo của câu.
   
3. 
   Một số thảo luận
   

1. 
   Những hành động ngôn từ
   
2. 
   Quan hệ giữa kiểu câu và lực ngôn trung.
   
3. 
   Một số thảo luận
   

1. 
   Sở chỉ của câu và các yếu tố chỉ xuất.
   
2. 
   Tiền ước, tiền giả định và hàm ngôn.
   
3. 
   Một số thảo luận
   

1. 
   Đánh dấu cách
   
2. 
   Các loại hệ thống cách
   
3. 
   Một số thảo luận
   

1. 
   Các mô hình trật tự theo lí thuyết
   
2. 
   Vị trí của chủ ngữ và vị trí của bổ ngữ.
   
3. 
   Vị trí của vị từ.
   
4. 
   Một số thảo luận
   

1). Tiếng Việt- Sơ thảo ngữ pháp chức năng.

Tác giả: Cao Xuân Hạo

Nxb Giáo dục, H. 2004.

2). Ngữ pháp chức năng

Tác giả: S.Dik

Nxb Đại học Quốc gia Tp HCM, 2005.

(Bản dịch của Nguyễn Vân Phổ, Trần Thuỷ Vịnh, Nguyễn Hoàng Trung, Đào Mục Đích. Nguyễn Thanh Phong. Người hiệu đính: Cao Xuân Hạo)

3). Halliday, An Introduction to Fumtional Grammar, Oxford University Press, 2004.

4) Dẫn luận ngữ pháp chức năng.

Tác giả: Halliday

Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, 2001.

(Bản dịch của Hoàng Văn Vân)

6.2. Học liệu tham khảo

1). Ngữ nghĩa học dẫn luận.

Tác giả: J.Lyons

Bản dịch của Nguyễn Văn Hiệp.

Nxb Giáo dục, H. 2006.

2). Cơ sở ngữ nghĩa phân tích cú pháp

Tác giả: Nguyễn Văn Hiệp

Nxb Giáo dục, H. 2007.

3). Ngữ pháp Việt Nam

Tác giả: Diệp Quang Ban

Nxb Đại học Sư phạm, H. 2004.

4). Phân tích cấu trúc câu đơn tiếng Việt theo cấu trúc Đề-Thuyết.

Tác giả: Đào Thanh Lan

Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, H.2002.

5). Một số bài trong tạp chí Ngôn ngữ (theo hướng dẫn ở 7.2.Lịch trình tổ chức

dạy học cụ thể)

Yêu cầu đối với sinh viên:

• 
  Tích cực tự học (tìm tài liệu, chuẩn bị câu hỏi thảo luận)
  
• 
  Làm đầy đủ các bài tập
  
• 
  Tham gia đầy đủ các buổi thảo luận
  
• 
  Tích cực viết tiểu luận môn học
  

(Tùy tình hình cụ thể của Khoa)