Quy hoạch hệ thống thủy lợi tại các thành phố, thị xã, huyện đến năm 2020, tầm nhìn 2030

6. Giải pháp thực hiện quy hoạch

Vốn đầu tư thực hiện các giải pháp công trình thủy lợi khai thác và bảo vệ tài nguyên nước các lưu vực sông của Tỉnh Quảng Ninh theo quy hoạch dự tính rất lớn. Giải quyết huy động vốn là vấn đề quan trọng hàng đầu đảm bảo cho việc thực hiện quy hoạch. Vì vậy cần phải có giải pháp khả thi, chính sách ổn định huy động mọi nguồn vốn có thể và có cơ cấu huy động vốn phù hợp với khả năng thực tế. Trong đó cần xét tới các nguồn vốn có thể huy động như:

• 
  Vốn xây dựng cơ bản tập trung hàng năm: Ưu tiên bố trí thanh toán cho các công trình, dự án hoàn thành, các khoản vốn vay đến hạn thanh toán, bố trí vốn đối ứng cho các dự án cam kết; bố trí các công trình chuyển tiếp có khả năng hoàn thành và các dự án khởi công xây mới, tạo khả năng thu hút vốn. Đối với các công trình do cấp huyện, xã làm chủ đầu tư, quản lý và sử dụng giao cho cấp huyện bố trí từ ngân sách huyện, xã.
  
• 
  Vốn hỗ trợ có mục tiêu và các chương trình mục tiêu: Bố trí thực hiện theo hướng tập trung cho các công trình dự án trọng điểm, đảm bảo đúng mục tiêu, nhiệm vụ của từng chương trình, dự án. Thực hiện lồng ghép các nguồn vốn để đẩy nhanh tiến độ, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.
  
• 
  Viện trợ phát triển chính thức (ODA): Tập trung cho các dự án liên vùng. Rà soát các dự án đang triển khai để có giải pháp đẩy nhanh tiến độ, sớm đưa công trình vào sử dụng. Tập trung thu hút các dự án có tỷ lệ vốn đối ứng từ ngân sách địa phương thấp (không quá 25-30%). Chú trọng tranh thủ các dự án mới cho giai đoạn trước mắt.
  
• 
  Đối với nguồn vốn tín dụng và các nguồn vốn khác từ ngân sách Nhà nước: Tiếp tục vay đầu tư các công trình nhỏ hiệu quả xã hội cao. Nghiên cứu mở rộng hình thức cho vay các dự án đầu tư cho thuỷ lợi theo phương thức BOT, BT, EPC, EC,... khi xác định dự án đầu tư có hiệu quả.
  
• 
  Đối với nguồn đầu tư của các Bộ, ngành: Chủ động phối hợp chặt chẽ với các chủ đầu tư, nhất là phối hợp đền bù, giải phóng mặt bằng, trong đó công tác quy hoạch, tái định cư, vốn đối ứng cần đẩy nhanh một bước, nhằm đẩy nhanh tiến độ các dự án trọng điểm, mang tính chiến lược.
  

• 
  Đối với hệ thống công trình lớn:
  

• 
  Các công trình hồ, đập lớn phục vụ đa mục tiêu trình Chính Phủ và các Bộ, ngành Trung ương xem xét bố trí bằng nguồn vốn trái phiếu Chính phủ.
  
• 
  Công trình cải tạo nâng cấp liên vùng: Tranh thủ các nguồn vốn ODA.
  
• 
  Các công trình đê điều, kè, cống: Sử dụng vốn trái phiếu Chính phủ và ngân sách do các Bộ, ngành ở Trung ương quản lý.
  

• 
  Đối với công trình loại vừa và nhỏ: Công trình vừa và nhỏ dùng vốn đầu tư từ ngân sách tỉnh, huyện và đặc biệt tranh thủ các nguồn vốn ODA, vốn vay của các tổ chức quốc tế, vốn các chương trình mục tiêu...
  

Tiếp tục thực hiện các cơ chế, chính sách đã được tỉnh ban hành để hỗ trợ phát triển hệ thống công trình thuỷ lợi.

• 
  Chính sách đầu tư: Cho xây dựng, nâng cấp công trình, huy động các nguồn vốn trong, ngoài nước và sự đóng góp của dân trong vùng nhất là trong khôi phục nâng cấp, kiên cố hoá kênh mương.
  
• 
  Chính sách ưu tiên cộng đồng: Gắn công tác thủy lợi với các chính sách xã hội trong việc giải quyết nước tưới, sinh hoạt cho nhân dân, nhất là ở vùng cao, góp phần xoá đói giảm nghèo, định canh định cư, hạn chế nạn phá rừng.
  
• 
  Chính sách xã hội hoá về thủy lợi: Nhằm khuyến khích sự tham gia của người dùng nước từ khâu quy hoạch, xây dựng và quản lý để nâng cao hiệu quả đầu tư.
  
• 
  Các văn bản về xử phạt hành chính: Quy định việc thưởng, phạt khi có hành vi phá hoại công trình, gây ô nhiễm nguồn nước, nhằm không ngừng nâng cao trách nhiệm của người quản lý và hưởng lợi trong lưu vực.
  
• 
  Tạo cơ chế khuyến khích phát triển khoa học công nghệ trong Ngành.
  

• 
  Căn cứ Luật, Nghị định và nhiệm vụ của các cơ quan kiện toàn hệ thống tổ chức quản lý thống nhất tài nguyên nước trên địa bàn tỉnh.
  
• 
  Các quy phạm tính toán tưới, tiêu, thiết kế hệ thống tưới tiêu, các tài liệu hướng dẫn quản lý vận hành, thiết kế công trình.
  
• 
  Các chính sách của Tỉnh về quản lý khai thác công trình thủy lợi trên địa bàn tỉnh.
  

Bộ máy quản lý khai thác hệ thống thuỷ lợi của Quảng Ninh như sau:

• 
  Về tổ chức: Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Chi cục Thuỷ lợi & PCLB, Công ty TNHH 1 TV Thủy Lợi Yên Lập, Đông Triều, Miền Đông phụ trách theo dõi chung hệ thống công trình thuỷ lợi của Tỉnh. Ở cấp huyện, thị, các phòng Nông - lâm nghiệp hoặc phòng kinh tế các cán bộ chuyên trách về thuỷ lợi có nhiệm vụ theo dõi tình hình hoạt động của các công trình trên địa bàn quản lý. Ở cấp xã có HTX dịch vụ NLN hầu hết nông dân đều là xã viên của HTX. HTX có quy mô thôn hoặc xã mà xã là chủ yếu. Bàn giao công trình cho HTXDVNN của xã trên cơ sở củng cố tổ chức thuỷ nông cơ sở của xã đó.
  
• 
  Về nhân sự: Cán bộ quản lý thuỷ lợi của Quảng Ninh hiện còn thiếu, ở nhiều huyện cán bộ chuyên trách thường là kiêm nhiệm. Do vậy không tránh khỏi tình trạng, cán bộ không nắm bắt hết được tình hình thực tế của hệ thống công trình trên địa bàn, từ đó sẽ không có được định hướng chính xác trong công tác phát triển thuỷ lợi.
  
• 
  Về phát triển hệ thống: Hệ thống công thuỷ lợi ở Quảng Ninh được đầu tư bằng khá nhiều nguồn: Vốn trái phiếu Chính phủ, vốn xây dựng tập trung, vốn 135,134, JIBIC, định canh - định cư,... và một số tổ chức phi Chính phủ. Với nhiều dạng đầu tư và cấp quản lý khác nhau, công tác quản lý về phát triển hệ thống cũng gặp nhiều khó khăn nên hoạt động kém hiệu quả, công trình bị xuống cấp không có kinh phí tu sửa.
  

Nhằm tăng cường công tác phòng chống lụt bão, UBND tỉnh đã thành lập Ban Chỉ huy Phòng chống Thiên tai và Tìm kiến Cứu nạn. Hàng năm Ban chỉ đạo của tỉnh phối hợp với các huyện tổ chức diễn tập phòng chống lụt bão và thiên tai, giải quyết và xử lý các tình huống thiên tai xảy ra.

Xác định được tầm quan trọng của công tác phòng chống và giảm nhẹ thiên tai, tỉnh đề ra các biện pháp tổng hợp nhằm phòng chống và hạn chế thiệt hại do thiên tai gây ra:

• 
  Dự trữ hàng hoá, thuốc men, nhu yếu phẩm, lương thực, thực phẩm, vật tư nông lâm nghiệp tại các vùng trọng điểm.
  
• 
  Thực hiện tốt phương châm 4 tại chỗ.
  
• 
  Xây dựng bản đồ quy hoạch vùng hay xảy ra lũ lụt, thiên tai trên địa bàn toàn tỉnh, từ đó có cơ sở đưa ra các giải pháp phòng tránh phù hợp và hiệu quả.
  
• 
  Các huyện lập kế hoạch duy tu, sửa chữa các công trình thuỷ lợi, lập các kế hoạch chủ động phòng chống lụt bão hàng năm.
  
• 
  Khi có lũ lụt, lũ quét để nhanh chóng khắc phục hậu quả, UBND Tỉnh ban hành chính sách hỗ trợ khắc phục hậu quả thiên tai với phương châm “Lá lành đùm lá rách”. Giao cho Ban chỉ đạo phòng chống lụt bão hướng dẫn cho các huyện, các xã biện pháp hạn chế và khắc phục hậu quả lũ lụt.
  

Cần tiếp tục tăng cường công tác điều tra cơ bản về nguồn nước để chính xác hoá các giải pháp được đề xuất trong quy hoạch, có thể điều chỉnh kịp việc đầu tư khai thác thời cho phù hợp với thực tế và làm cơ sở dữ liệu phục vụ cho công tác quản lý phát triển tài nguyên nước, cho dự báo, cảnh báo mưa lũ phục vụ cho công tác chỉ đạo phòng tránh giảm nhẹ thiệt hại do thiên tai gây ra. Gồm:

• 
  Bố trí thêm các trạm quan trắc dòng chảy ở những sông chưa có trạm đo.
  
• 
  Lập mạng lưới trạm giám sát chất lượng nước, phòng chống ô nhiễm nguồn nước và khôi phục các nguồn nước bị ô nhiễm, cạn kiệt.
  
• 
  Điều tra, thống kê các hộ dùng nước, thải nước làm cơ sở cho việc cấp phép khai thác sử dụng nước và thải nước và quản lý các nguồn thải, ngăn ngừa ô nhiễm môi trường nước.
  

• 
  Thống nhất và củng cố hệ thống quản lý từ cấp Sở đến các Phòng của các Huyện, Thành phố, Thị xã.
  
• 
  Tăng cường năng lực cho Công ty khai thác công trình thủy lợi.
  
• 
  Tăng cường tập huấn về pháp lệnh quản lý khai thác và bảo vệ công trình thủy lợi, chế độ chính sách, chuyên môn kỹ thuật về quản lý khai thác các công trình thủy lợi cho các HTX quản lý công trình ở cấp xã, lực lượng cán bộ chuyên ngành thủy lợi và lực lượng tham gia làm thủy lợi ở cơ sở và các hộ hưởng lợi.
  
• 
  Thành lập và xây dựng phương thức hoạt động của các tổ chức dùng nước ở địa phương.
  
• 
  Tuyên truyền, vận động nhân dân nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng tích cực tham gia công tác quản lý khai thác và bảo vệ công trình thủy lợi.
  
• 
  Cần có kế hoạch đào tạo, nâng cao trình độ chuyên môn của lực lượng tham gia công tác quản lý, nghiên cứu, thiết kế, xây dựng thuỷ lợi và quản lý, khai thác các công trình thuỷ lợi từ cấp Tỉnh đến huyện, xã, hợp tác xã...
  
• 
  Tiếp tục giao thêm các công trình thuỷ lợi có quy mô vừa cho Công ty TNHH một thành viên khai thác công trình thủy lợi tỉnh quản lý.
  
• 
  Các công trình loại nhỏ nằm trong phạm vi 1 thôn, xã giao cho UBND xã quản lý khai thác.
  
• 
  Đẩy mạnh việc ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ trong nghiên cứu, tính toán, thiết kế và xây dựng thuỷ lợi, quản lý, khai thác công trình.
  
• 
  Đẩy mạnh hợp tác, tranh thủ sự hợp tác, hỗ trợ, chuyển giao công nghệ, chính sách tài chính của các tổ chức quốc tế cho phát triển kinh tế xã hội, nông nghiệp nông thôn, tài nguyên nước. Tăng cường hợp tác với các Tỉnh bạn trong lĩnh vực thuỷ lợi.
  

Công tác quản lý đầu tư xây dựng công trình thủy lợi phải thể hiện đúng đường lối xây dựng và chiến lược phát triển kinh tế xã hội; quy hoạch và kế hoạch phát triển ngành, nhằm sử dụng có hiệu quả nhất là các nguồn vốn đầu tư, khai thác tốt tài nguyên, tiềm năng lao động, đất đai và mọi tiềm lực khác, đồng thời bảo vệ môi trường sinh thái.

Trong những năm qua, Nhà nước đã ưu tiên đầu tư cho phát triển thuỷ lợi phục vụ sản xuất nông nghiệp và các mục tiêu kinh tế xã hội bằng nhiều nguồn vốn khác nhau, như: Vốn ngân sách thuỷ lợi (Trung ương và địa phương), định canh định cư, thuỷ lợi nhỏ,… Tuy nhiên công tác quản lý kỹ thuật và đầu tư thuỷ lợi chưa đi vào một đầu mối dẫn đến tình trạng xây dựng công trình không đúng quy hoạch, công trình dở dang vì hết vốn, chất lượng công trình thấp, hư hỏng, đổ vỡ,… gây hậu quả về kinh tế, xã hội. Trách nhiệm không rõ ràng.

Để khắc phục tình trạng trên và tăng cường công tác quản lý Nhà nước toàn ngành trên địa bàn tỉnh:

• 
  Giao cho Sở Nông nghiệp và PTNT tham mưu giúp Uỷ ban nhân dân tỉnh thống nhất quản lý từ quy hoạch đến khảo sát, thiết kế, thi công, quản lý khai thác đối với tất cả các công trình thủy lợi được xây dựng từ bất kỳ nguồn vốn nào đảm bảo đúng mục tiêu kỹ thuật an toàn, đúng trình tự xây dựng cơ bản.
  
• 
  Đối với các công trình UBND tỉnh là cấp quyết định đầu tư nhưng có quy mô lớn nằm trên địa bàn nhiều huyện hoặc những công trình có kỹ thuật phức tạp, áp dụng công nghệ mới cần có sự thoả thuận về chủ trương và giải pháp kỹ thuật của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn.
  

Đẩy mạnh việc ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ trong nghiên cứu, tính toán, thiết kế và xây dựng thuỷ lợi, quản lý, khai thác công trình như:

• 
  Trong điều kiện biến đối khí hậu, đối với những hồ > 10 triệu khối cần lắp thiết bị cảnh báo lũ đầu nguồn và xây dựng đập tràn sự cố.
  
• 
  Trong lĩnh vực khảo sát, quy hoạch và thiết kế: Ứng dụng công nghệ mới, các phần mềm tin học tính toán thuỷ văn dòng chảy, thuỷ lực, cân bằng nước điều tiết hồ chứa, ổn định, thấm, thuỷ lực, kết cấu, lập bản vẽ, cơ sở dữ liệu, quản lý tài liệu địa hình, địa chất... trong giai đoạn khảo sát, quy hoạch và thiết kế.
  
• 
  Trong lĩnh vực thi công và xây dựng: Sử dụng trang thiết bị và công nghệ mới, hiện đại. Nghiên cứu, chế tạo và ứng dụng vật liệu mới trong xây dựng như vải địa kỹ thuật làm vật liệu thấm, vật liệu chống thấm, gia cố nền công trình.
  
• 
  Trong lĩnh vực quản lý, khai thác vận hành hệ thống thuỷ lợi: Tăng cường mạng lưới quan trắc, đo đạc, trang thiết bị; ứng dụng rộng rãi phần mềm tin học trong quản lý, điều hành hệ thống thuỷ lợi để phục vụ kịp thời và nâng cao hiệu quả. Nghiên cứu ứng dụng công nghệ tưới tiết kiệm nước.
  
• 
  Trong quản lý đê điều, phòng chống lụt bão: Sử dụng vật liệu và kết cấu mới trong xây dựng, xử lý và củng cố các công trình chống lũ, bảo vệ bờ; sử dụng hệ thống thông tin tin học, chọn mô hình chỉ huy phòng tránh thiên tai phù hợp ở các cấp, các ngành...
  

• 
  Cần có kế hoạch đào tạo, nâng cao nhận thức của công đồng dân cư trong công tác thuỷ lợi khai thác quản lý bảo vệ công trình thủy lợi.
  
• 
  Cần có kế hoạch đào tạo, nâng cao trình độ chuyên môn của lực lượng tham gia công tác quản lý, nghiên cứu, thiết kế, xây dựng thuỷ lợi và quản lý, khai thác các công trình thuỷ lợi từ cấp Tỉnh đến huyện, xã, hợp tác xã...
  

• 
  Tăng cường hợp tác giữa Quảng Ninh với các tỉnh lân cận về quản lý tài nguyên nước và công trình thủy lợi để chủ động phát triển nguồn nước và kinh tế xã hội trong thế ổn định.
  
• 
  Tranh thủ sự hợp tác, hỗ trợ, chuyển giao công nghệ, chính sách tài chính của các tổ chức quốc tế cho phát triển kinh tế xã hội, nông nghiệp nông thôn, tài nguyên nước.
  

• 
  Tất cả các hoạt động đầu tư và xây dựng thuộc mọi tổ chức có liên quan đều phải chịu sự thanh tra, kiểm tra của các cơ quan chức năng Nhà nước theo từng lĩnh vực quản lý.
  
• 
  Các cơ quan quản lý chuyên ngành xây dựng có trách nhiệm kiểm tra, thanh tra thường kỳ và đột xuất với các công trình thuộc phạm vi chuyên ngành, phát hiện kịp thời những thiếu sót trong quản lý ở tất cả các khâu trong quá trình xây dựng nhất là trong việc đấu thầu và giao, nhận thầu, khối lượng thực hiện, giá cả, thanh toán để chống tiêu cực, lãng phí thất thoát vốn đầu tư và nâng cao chất lượng xây dựng.
  
• 
  Các cơ quan quản lý tổng hợp của Nhà nước cùng với chủ đầu tư phối hợp tổ chức thanh tra, kiểm tra trong tất cả các khâu của quá trình đầu tư xây dựng, kiểm tra việc ghi kế hoạch, cấp vốn và thanh toán.
  
• 
  Tổ chức chặt chẽ việc xét duyệt đăng ký hành nghề kinh doanh xây dựng đi đôi với tăng cường kiểm tra hành nghề khảo sát, thiết kế và xây lắp theo giấy phép được duyệt.
  

Tiến tới xã hội hóa công tác thủy lợi và quản lý tài nguyên nước theo phương châm: Nhà nước và nhân dân cùng làm, chú trọng phát huy nội lực và sức mạnh của toàn xã hội đồng thời khuyến khích các nhà đầu tư trong và ngoài nước cùng tham gia vào quá trình đầu tư xây dựng và khai thác có hiệu quả tài nguyên nước. Tiến tới dân chủ hóa và thực hiện công bằng xã hội trong hưởng lợi từ công trình thủy lợi.

Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục thông qua các chương trình, phát thanh truyền hình, báo chí chuyển tải các thông tin cần thiết, các mô hình và những kinh nghiệm quản lý tốt, phổ biến các chính sách của nhà nước đã ban hành, nâng cao ý thức cộng đồng về: Tham gia quản lý tài nguyên nước và công trình thủy lợi là trách nhiệm, nghĩa vụ và quyền lợi của mỗi người dân.