III.5 Gi¸ thÞt cao vµ kh«ng æn ®Þnh
Gi¸ thÞt t¹i ViÖt Nam cßn kh¸ cao, kh«ng thÓ c¹nh tranh ®îc víi c¸c thÞ trêng trªn thÕ giíi, gi¸ thÞt n¹c ë ViÖt Nam cao gÊp 1,3-1,6 lÇn gi¸ t¹i thÞ trêng Chicago. TiÒm n¨ng xuÊt khÈu thÞt cña ViÖt Nam yÕu kÐm c¶ vÒ gi¸ vµ chÊt lîng. Tuy nhiªn, ®iÒu nµy kh«ng cã nghÜa lµ ViÖt Nam sÏ cã lîi nÕu nhËp khÈu thÞt, bëi v× thÞ hiÕu tiªu dïng thÞt t¬i, chi phÝ vËn chuyÓn vµ marketing cao cha ®¶m b¶o ViÖt Nam nhËp khÈu cã lîi h¬n.
B
§å thÞ 3.1 Gi¸ thÞt lîn n¹c t¹i ViÖt Nam vµ Chicago (USD/tÊn)
ªn c¹nh ®ã, nh trªn ®· tr×nh bµy, gi¸ thÞt cña ViÖt nam biÕn ®éng rÊt m¹nh, nhÊt lµ gi¸ thÞt lîn. §iÒu nµy ¶nh hëng lín tíi t×nh h×nh cung trªn thÞ trêng vµ thu nhËp cña ngêi ch¨n nu«i. NhiÒu thêi ®iÓm gi¸ thÞt lîn xuèng thÊp h¬n møc gi¸ thµnh s¶n xuÊt, chØ kho¶ng 6000-7000 ®/kg. Ngêi ch¨n nu«i bÞ lç. §©y chÝnh lµ lý do mµ nhiÒu khi ngêi ch¨n nu«i kh«ng muèn b¸n s¶n phÈm ra thÞ trêng, hä dïng lµm l¬ng thùc gia ®×nh.
III.6 ChÊt lîng thÞt cßn thÊp
MÆc dï cã tèc ®é t¨ng trëng ®¸ng kÓ vÒ s¶n lîng nhng chÊt lîng thÞt cña ViÖt Nam so víi c¸c níc kh¸c cßn thÊp. Tû lÖ thÞt mãc hµm trung b×nh cña lîn néi vµ lîn c¶i tiÕn t¬ng tøng lµ 68,5 vµ 72,2%. Trªn thÕ giíi, tû lÖ nµy ph¶i ®¹t tõ 72 ®Õn 80%. Tû lÖ thÞt n¹c cßn thÊp. Trung b×nh tû lÖ n¹c cña gièng lîn ®Þa ph¬ng chØ chiÕm 34,5 %. Tû lÖ n¹c cao h¬n ®èi víi gièng lîn ngo¹i, chiÕm 42,6%. Trong khi ®ã tû lÖ n¹c b×nh qu©n trªn thÕ giíi chiÕm 55%. Tû lÖ thÞt x« cña bß ë ViÖt nam còng thÊp, chØ ®¹t 36,6% (B¶ng 3.8).
B¶ng 3.8 Tû lÖ thÞt n¹c vµ thÞt x« cña mét sè lo¹i theo vïng (%)
Lo¹i vËt nu«i
|
Vïng
|
Trung b×nh
|
MiÒn B¾c
|
MiÒn Trung
|
MiÒn Nam
|
Lîn ®Þa ph¬ng
|
33,6
|
36
|
34
|
34,5
|
Lîn c¶i tiÕn
|
40,6
|
41,4
|
46
|
42,6
|
Bß
|
35,7
|
37,5
|
36,7
|
36,6
|
Nguån: IFPRI -MARD, 1999
Tû lÖ n¹c thÊp mét phÇn do ch¨n nu«i ë ViÖt Nam quy m« nhá, chÊt lîng thøc ¨n ch¨n nu«i cña ViÖt Nam cßn kÐm, chñ yÕu lµ thøc ¨n tËn dông. Bªn c¹nh ®ã, gi¸ thøc ¨n c«ng nghiÖp kh¸ cao nªn c¸c hé chñ yÕu sö dông thøc ¨n xanh, th«. Ngoµi ra, tû lÖ ¸p dông gièng c¶i tiÕn cßn cha cao nhÊt lµ ®èi víi hé quy m« nhá, ®©y còng lµ yÕu tè ¶nh hëng kh«ng nhá tíi chÊt lîng thÞt vËt nu«i ë ViÖt Nam.
ChÊt lîng thÞt vµ c¸c s¶n phÈm thÞt thÊp kh«ng chØ do kh©u s¶n xuÊt mµ cßn do c«ng nghÖ thiÕt bÞ giÕt mæ vµ chÕ biÕn, ph¬ng tiÖn lu kho l¹c hËu, ®iÒu kiÖn vÖ sinh kh«ng ®¶m b¶o. HiÖn nay, chØ cã mét vµi c¬ së ®¸p øng tiªu chuÈn vÒ vÖ sinh dÞch tÔ cho xuÊt khÈu nh XÝ nghiÖp ChÕ biÕn XuÊt khÈu VÜnh NiÖm, C«ng ty Visan vµ XÝ nghiÖp ChÕ biÕn Thùc phÈm Lam S¬n. Mét vÊn ®Ò quan träng n÷a ¶nh hëng tíi chÊt lîng thÞt ë ViÖt Nam lµ t×nh tr¹ng bÖnh dÞch cßn kh¸ phæ biÕn.
III.7 Gi¸ thøc ¨n ch¨n nu«i ë ViÖt nam cao
Thøc ¨n gia sóc chiÕm tû träng cao nhÊt trong tÊt c¶ c¸c lo¹i chi phÝ trong s¶n xuÊt ch¨n nu«i. ë ViÖt Nam, tû träng nµy thêng chiÕm kho¶ng tõ 70% ®Õn 77% tæng chi phÝ ch¨n nu«i, trong khi ®ã chi phÝ gièng chiÕm tõ 18-25 % vµ chi phÝ lao ®éng chØ chiÕm kho¶ng 2-5% (B¶ng 3.11). ChÝnh v× thÕ, viÖc t¨ng gi¶m gi¸ thøc ¨n ¶nh hëng rÊt lín tíi chi phÝ s¶n xuÊt ch¨n nu«i.
B¶ng 3.9 Tû lÖ c¸c lo¹i chi phÝ trong tæng chi phÝ (%)
Quy m« hé
|
Lao ®éng
|
Gièng
|
Thøc ¨n
|
Hé ch¨n nu«i nhá
|
1,57
|
21,14
|
77,29
|
Hé trung b×nh
|
2,17
|
22,83
|
75,00
|
Hé lín
|
3,21
|
18,63
|
78,16
|
Nguån: IFPRI - Bé NN&PTNT, 1999
ChÊt lîng thøc ¨n còng lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®èi víi t¨ng trëng vÒ mÆt sinh trëng vµ søc khoÎ cña vËt nu«i. ViÖc sö dông thøc ¨n ®Ëm ®Æc vµ thøc ¨n c«ng nghiÖp trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®ang t¨ng víi tèc ®é nhanh, nhng tr¸i l¹i, ngµnh s¶n xuÊt trong níc vÉn ph¶i ®èi mÆt víi mét vµi trë ng¹i trong viÖc t¨ng s¶n lîng còng nh n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm.
Gi¸ thøc ¨n gia sóc ë ViÖt Nam lµ cao so víi gi¸ cña c¸c lo¹i t¬ng øng ë c¸c níc Ch©u ¸ kh¸c. VÝ dô, vµo thêi ®iÓm ®Çu n¨m 2000, gi¸ thøc ¨n hçn hîp cho vç bÐo lîn ë ViÖt Nam cao h¬n kho¶ng 28% so víi Malaysia, vµ thøc ¨n cho gµ con vµo kho¶ng 285 USD/tÊn ë ViÖt Nam nhng chØ vµo kho¶ng 213 USD ë Malaysia. Gi¸ thøc ¨n cao mét phÇn lµ do gi¸ cña c¸c lo¹i nguyªn liÖu th« chñ yÕu trong s¶n xuÊt thøc ¨n cao. VÝ dô, n¨m 1999, gi¸ ng« ë ViÖt Nam lµ 160 USD/tÊn nhng trªn thÞ trêng quèc tÕ chØ vµo kho¶ng 84 USD/tÊn. §Ëu t¬ng vµ kh« dÇu ®Ëu t¬ng lµ lo¹i thêng ®îc sö dông ®Ó s¶n xuÊt thøc ¨n ë nhiÒu níc trªn thÕ giíi. Tuy nhiªn, gi¸ ®Ëu t¬ng cña ViÖt Nam l¹i qu¸ ®¾t, trªn 400 USD/tÊn n¨m 1999, trong khi chØ vµo kho¶ng 178 USD/tÊn trªn thÞ trêng quèc tÕ.
Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm cho gi¸ thøc ¨n ë ViÖt Nam cao lµ do thuÕ nhËp khÈu ¸p dông cho c¸c lo¹i nguyªn liÖu th«. VÝ dô, thuÕ nhËp khÈu ®èi víi ng« ë ViÖt Nam dao ®éng tõ 5% ®Õn 7,5%. Ngîc l¹i, thuÕ nhËp khÈu t¬ng øng ë Malaysia, Indonesia vµ NhËt B¶n b»ng 0. T¬ng tù nh vËy, thuÕ nhËp khÈu ®èi víi ®Ëu t¬ng (15%), bét c¸ (kho¶ng 10%) ë ViÖt Nam cao h¬n møc thuÕ nhËp khÈu ë phÇn lín c¸c níc Ch©u ¸ kh¸c (chØ dao ®éng tõ 0% ®Õn 5%). Kho¶ng 60% c¸c nhµ m¸y thøc ¨n ë ViÖt Nam cho r»ng gi¸ cao ®èi víi c¸c lo¹i nguyªn liÖu giÇu chÊt dinh dìng nh ng« vµ ®Ëu t¬ng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh ¶nh hëng xÊu tíi sù ph¸t triÓn trong t¬ng lai cña c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt thøc ¨n vµ më réng nhu cÇu cña ngêi ch¨n nu«i ®èi víi c¸c lo¹i thøc ¨n c«ng nghiÖp chÊt lîng cao, ®Æc biÖt víi ng«, c¸m g¹o, hiÖn lµ thµnh phÇn chÝnh trong s¶n xuÊt thøc ¨n cho lîn vµ gia cÇm ë ViÖt Nam.
Bªn c¹nh viÖc gi¸ thøc ¨n cao, tæng s¶n lîng s¶n xuÊt trong níc cña c¸c nguyªn liÖu th« giÇu dinh dìng phôc vô cho c«ng nghiÖp thøc ¨n dêng nh kh«ng ®¸p øng ®ñ nhu cÇu cña ngµnh c«ng nghiÖp thøc ¨n, mÆc dï hiÖn t¹i s¶n lîng trong níc ®ang t¨ng lªn. VÝ dô, s¶n lîng ng« t¨ng víi tèc ®é b×nh qu©n 10%/n¨m trong suèt giai ®o¹n tõ 1990 ®Õn 2000. Sù t¨ng trëng cao do sù ®ãng gãp t¬ng ®èi b»ng nhau cña t¨ng n¨ng suÊt vµ diÖn tÝch canh t¸c ng«. Tuy nhiªn, n¨ng suÊt b×nh qu©n vÉn ë møc thÊp h¬n 2,5 tÊn/ha, tøc lµ rÊt thÊp nÕu so s¸nh víi n¨ng suÊt ng« lai cã chÊt lîng tèt nhÊt hiÖn nay (8 tÊn/ha). Møc s¶n lîng t¬ng ®èi thÊp cña ng« còng nh c¸c lo¹i nguyªn liÖu kh¸c, thªm vµo ®ã lµ n¨ng suÊt thÊp, nhu cÇu thøc ¨n c«ng nghiÖp t¨ng, thuÕ nhËp khÈu cao, cho thÊy gi¸ ng« vµ c¸c h¹t kh¸c vÉn ®¾t nÕu nh kh«ng t¨ng n¨ng suÊt vµ tù do ho¸ thÞ trêng.
Trong nh÷ng n¨m qua, lîng ®Çu t lín khu vùc s¶n xuÊt thøc ¨n gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng nhanh c¶ vÒ sè lîng thøc ¨n vµ c«ng suÊt nhµ m¸y. Trong n¨m 1999, lîng thøc ¨n c«ng nghiÖp ë khu vùc phÝa Nam vµo kho¶ng 1,7 triÖu tÊn, trong ®ã khu vùc níc ngoµi, t nh©n trong níc, vµ nhµ níc ®ãng gãp t¬ng øng lµ 1; 0,5 vµ 0,1 triÖu tÊn. Trong 10 nhµ m¸y lín nhÊt víi mét nöa lµ c¸c doanh nghiÖp t nh©n trong níc ®· chiÕm gÇn 81% trong tæng lîng thøc ¨n c«ng nghiÖp ë khu vùc phÝa Nam. Lîng thøc ¨n s¶n xuÊt cña c¸c xÝ nghiÖp nhµ níc chiÕm tû träng kh«ng ®¸ng kÓ. MÆc dï cã nh÷ng bíc tiÕn kh¶ quan trong giai ®o¹n ®Çu ph¸t triÓn c«ng nghiÖp thøc ¨n ë ViÖt Nam, nhng c¸c c«ng ty t nh©n trong níc vÉn khã cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh dµi h¹n. VÝ dô, 5 doanh nghiÖp t nh©n n»m trong sè 10 doanh nghiÖp lín nhÊt ë ViÖt Nam hiÖn nay, hä chØ chÕ biÕn kho¶ng 19% lîng thøc ¨n c«ng nghiÖp ®îc s¶n xuÊt. Trong khi ®ã, n¨m doanh nghiÖp níc ngoµi hµng ®Çu chiÕm tíi 62%.
M
§å ThÞ 3.2 DRC cña thÞt lîn vµ n«ng s¶n kh¸c
ét nguyªn nh©n gi¶i thÝch sù kh¸c biÖt vÒ qui m« gi÷a hai lo¹i doanh nghiÖp nµy lµ thiÕu tÝn dông x©y dùng vµ më réng nhµ m¸y thøc ¨n. MÆc dï c¶ doanh nghiÖp t nh©n trong vµ ngoµi níc ®Òu vay tiÒn tõ c¸c nguån kh¸c nhau ®Ó mua c¸c lo¹i nguyªn liÖu th« s¶n xuÊt thøc ¨n, tuy nhiªn c¸c doanh nghiÖp t nh©n níc ngoµi cßn cã kh¶ n¨ng vay tiÒn ®Ó x©y dùng c¸c nhµ m¸y thøc ¨n cña hä ë ViÖt Nam. Ngîc l¹i, c¸c kho¶n vèn dïng cho x©y dùng nhµ m¸y cña c¸c doanh nghiÖp trong níc lµ do hä tù trang tr¶i. Do vËy, thiÕu vèn vµ kh«ng cã kh¶ n¨ng tiÕp cËn víi tÝn dông - ®· buéc c¸c doanh nghiÖp t nh©n trong níc tiÕn hµnh x©y dùng c¸c nhµ m¸y cã qui m« nhá h¬n vµ kÐm hiÖu qu¶ h¬n. NÕu c¸c doanh nghiÖp t nh©n trong níc muèn cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi c¸c doanh nghiÖp t nh©n níc ngoµi còng nh lîng thøc ¨n ph¶i nhËp khÈu trong nh÷ng n¨m tíi cÇn ph¶i ®îc cñng cè v÷ng ch¾c nh»m t¨ng nhanh tû träng cña m×nh trong thÞ trêng néi ®Þa. H¬n n÷a, nÕu nhu cÇu thÞ trêng ®èi víi thøc ¨n t¨ng, sÏ tËp trung chñ yÕu cho c¸c s¶n phÈm cã chÊt lîng cao. §iÒu ®ã b¾t buéc c¸c doanh nghiÖp trong níc ph¶i thay ®æi viÖc s¶n xuÊt thøc ¨n, chiÕn lîc marketing, liªn kÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi nhau vµ më réng qui m« cña nhµ m¸y nh»m ho¹t ®éng hiÖu qu¶ vµ c¹nh tranh thµnh c«ng.
Do chi phÝ thøc ¨n cao céng víi ph¬ng thøc ¨n s¶n xuÊt nhá, manh món nªn nh×n chung gi¸ thµnh s¶n xuÊt thÞt lîn cña ViÖt Nam cao, trong khi ®ã gi¸ xuÊt khÈu kh«ng cao h¬n nhiÒu so víi gi¸ thµnh. ChÝnh v× thÕ, lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam lµ rÊt thÊp. ThËm chÝ cã nh÷ng n¨m, nÕu ®em so s¸nh hiÖu qña kinh tÕ th× nÕu xuÊt khÈu thÞt lîn sÏ bÞ lç. §iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn th«ng qua chØ sè Chi phÝ nguån lùc néi ®Þa (DRC) cña ViÖt Nam cßn rÊt cao, nhÊt lµ mét vµi n¨m tríc ®©y10. N¨m 1997, DRC cña thÞt lîn lµ xÊp xØ 1,5. §iÒu nµy cã nghÜa lµ chóng ta ph¶i bá ra 1,5 USD chi phÝ nguån lùc trong níc ®Ó s¶n xuÊt th× nÕu xuÊt khÈu chØ thu vÒ ®îc 1 USD. Trong khi ®ã, DRC cña g¹o, cµ phª n¨m 1997 chØ ®¹t kho¶ng 0,5. §iÒu nµy cho thÊy kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm thÞt lîn so víi c¸c n«ng s¶n kh¸c nh g¹o, cµ phª cßn thÊp vµ thùc chÊt trong nh÷ng n¨m qua, ViÖt Nam kh«ng cã lîi thÕ c¹nh tranh trong viÖc xuÊt khÈu thÞt lîn. Tuy nhiªn, ®iÒu nµy kh«ng cã nghÜa lµ chóng ta nªn nhËp khÈu thÞt lîn, bëi v× khi nhËp vÒ tíi ViÖt Nam th× gi¸ thÞt lîn cßn cã thÓ cao h¬n nhiÒu so víi gi¸ trong níc, ®©y lµ cha ®Ò cËp ®Õn c¸c vÊn ®Ò kh¸c nh khi t¨ng nhËp khÈu thÞt sÏ ¶nh hëng ®Õn s¶n xuÊt ch¨n nu«i trong níc, kh«ng khuyÕn khÝch t¹o c«ng ¨n viÖc lµm vµ thu nhËp cho d©n c n«ng th«n.
ViÖc nghiªn cøu DRC cho thÊy 1-2 n¨m gÇn ®©y, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm thÞt lîn cã t¨ng lªn, tuy nhiªn vÉn cßn rÊt yÕu vµ vÊn ®Ò chñ yÕu lµ do "gi¸ thµnh s¶n xuÊt thÞt cña ta cßn cao". ChÝnh v× thÕ, chØ cã mét sè Ýt c¸c doanh nghiÖp hay trang tr¹i quy m« lín, ¸p dông ch¨n nu«i theo kiÓu c«ng nghiÖp, gièng tèt th× míi cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu ra thÞ trêng Hång K«ng, Nga, §µi Loan,...cßn phÇn lín lîng thÞt lîn s¶n xuÊt vÉn lµ phôc vô néi tiªu.
III.8 C«ng nghiÖp giÕt mæ vµ chÕ biÕn thÞt chËm ph¸t triÓn
Ngµnh c«ng nghiÖp giÕt mæ vµ chÕ biÕn thÞt cßn nhiÒu h¹n chÕ, kh«ng kÝch thÝch sù ph¸t triÓn cña ngµnh ch¨n nu«i. §iÒu kiÖn vÖ sinh vµ sö lý chÊt th¶i cña c¸c c¬ ë giÕt mæ kÐm, thiÕu kho l¹nh gióp b¶o qu¶n vµ ph©n phèi thÞt.
§iÒu kiÖn vÒ sinh nghÌo nµn
Nh×n chung giÕt mæ gia sóc ®îc tiÕn hµnh ë c¸c c¬ së giÕt mæ cã qui m« lín vµ nhá, vµ thêng diÔn ra ngoµi trêi gÇn víi ®êng ®i l¹i. ë c¸c tØnh phÝa nam, hiªn nay c¸c c¬ së giÕt mæ ®· quy m« nhá, lÎ ®· dÇn tËp trung vµo c¬ së giÕt mæ lín. NhiÒu c¬ së, ®Æc biÖt ë nh÷ng c¬ së kh«ng ®¨ng ký kinh doanh, rÊt Ýt hay hÇu nh kh«ng cã sù quan t©m ®Õn viÖc duy tr× vÖ sinh thÞt vµ sù « nhiÔm thÞt. §Ó ®¶m b¶o cã m«i trêng vÖ sinh ë c¸c lß mæ còng nh trong qu¸ tr×nh ph©n phèi thÞt, c¸c ®¬n vÞ giÕt mæ vµ chÕ biÕn thÞt thêng ®îc kiÓm tra ®Þnh kú. Tuy nhiªn, theo ®iÒu tra cña Bé NN&PTNT- IFPRI n¨m 1999 chØ cã kho¶ng 33% c¸c c¬ së giÕt mæ vµ 46% c¸c c¬ së chÕ biÕn ë ViÖt Nam ®îc thanh tra vÖ sinh ®Ó ®¶m b¶o c¬ së ®ã chÊp hµnh c¸c qui ®Þnh vµ xö lý chÊt th¶i thÝch hîp11. C¸c c¬ së giÕt mæ vµ chÕ biÕn lín ®îc kiÓm tra ®Þnh kú thêng xuyªn nhiÒu h¬n so víi c¸c c¬ së giÕt mæ vµ chÕ biÕn nhá.
Tr×nh ®é c«ng nghÖ thÊp
Tr×nh ®é c«ng nghÖ dïng trong ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn thÞt hiÖn nay t¬ng ®èi thÊp. Theo ®iÒu tra cña Bé NN&PTNT vµ IFPRI, cã tíi 80% c¸c thiÕt bÞ sö dông ë c¸c c¬ së vµ 74% c¸c thiÕt bÞ sö dông t¹i c¸c c¬ së chÕ biÕn cã qui m« lín ®îc chÕ t¹o t¹i ViÖt Nam. Kho¶ng 14% c¸c thiÕt bÞ ®îc sö dông t¹i c¸c c¬ së chÕ biÕn nhá nhËp khÈu tõ níc ngoµi cã c«ng nghÖ thÊp, vµ kho¶ng 3% ®îc nhËp khÈu tõ c¸c níc ph¸t triÓn ë Ch©u ¸ vµ c¸c níc T©y ¢u. Kho¶ng 15% vµ 12% c¸c thiÕt bÞ ®îc sö dông t¹i c¸c c¬ së chÕ biÕn lín ®îc nhËp tõ c¸c níc chËm ph¸t triÓn vµ c¸c níc ph¸t triÓn12.
ThiÕu thiÕt bÞ lµm l¹nh
Mét yÕu tè kh¸c còng rÊt quan träng t¸c ®éng tíi ph©n phèi thÞt vµ sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp thÞt ë ViÖt Nam lµ thiÕu c¸c thiÕt bÞ lµm l¹nh. C¸c thiÕt bÞ nµy bao gåm hµng lo¹t c¸c kho dù tr÷ l¹nh, ph¬ng tiÖn vËn t¶i l¹nh nh»m lµm t¬i thÞt còng nh b¶o qu¶n thÞt tõ c¸c c¬ së giÕt mæ tíi ngêi b¸n lÎ. T¹i ViÖt Nam, chØ cã kho¶ng 3.5% c¬ së giÕt mæ, 15% c¬ së chÕ biÕn thÞt vµ gÇn nh kh«ng cã nhµ bu«n thÞt nµo cã ph¬ng tiÖn vËn t¶i vµ dù tr÷ l¹nh. C¸c c¬ së chÕ biÕn vµ giÕt mæ lín thêng cã nhiÒu thiÕt bÞ l¹nh h¬n c¸c c¬ së cßn l¹i, vµ chñ yÕu ®ãng ë phÝa Nam. Do thiÕu c¸c thiÕt bÞ lµm l¹nh nªn c¸c s¶n phÈm khã cã thÓ ®îc vËn chuyÓn ®êng dµi mµ kh«ng ¶nh hëng xÊu tíi søc khoÎ con ngêi. H¬n n÷a, vËn chuyÓn c¸c ®éng vËt sèng cã khèi lîng lín, cång kÒnh vµ yªu cÇu thøc ¨n níc uèng, chØ thùc hiÖn ®îc ë kho¶ng c¸ch vµ thêi gian ng¾n. Do thiÕu hôt c¸c thiÕt bÞ l¹nh nªn ph¶i h×nh thµnh c¸c c¬ së giÕt mæ vµ chÕ biÕn qui m« nhá nh»m ®¸p øng nhu cÇu ngay lËp tøc cña tõng vïng vµ c¶n trë sù lu th«ng thÞt gi÷a c¸c thÞ trêng.
III.9 DÞch vô thó y cßn yÕu
ViÖt Nam cã mét m¹ng líi thó y tõ trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng. T¹i cÊp trung ¬ng, Tæng côc Thó y lµ c¬ quan phô tr¸ch c¸c vÊn ®Ò vÒ kiÓm so¸t dÞch bÖnh, kiÓm tra c¸c c¬ së giÕt mæ, vÖ sinh dich tÔ, qu¶n lý thuèc vµ v¸cxin. ë tØnh huyÖn còng cã c¸c chi côc, vµ c¸c tr¹m thó y.
MÆc dï m¹ng líi thó y ®îc quan t©m ph¸t triÓn, nhng sè lîng nh©n viªn thó y vÉn cßn rÊt thiÕu, ®Æc biÖt ë c¸c cÊp huyÖn vµ x·. Tr¹m thó y huyÖn thêng chØ cã 3-5 nh©n viªn ®¶m nhiÖm tÊt c¶ c¸c dÞch vô thó y. T¹i c¸c x· còng cã c¸c nh©n viªn thó y, tuy nhiªn tr×nh ®é cßn rÊt h¹n chÕ. ha ®ñ ®¸p øng nhu cÇu kiÓm tra, ch÷a trÞ dÞch bÖnh, thêi gian qua dÞch bÖnh lan réng ¶nh hëng m¹nh tíi hiÖu qu¶ ch¨n nu«i. Theo ®iÒu tra cña Bé NN&PTNT- IFPRI n¨m 1999, tû lÖ chÕt do bÖnh cña lîn ngo¹i chiÕm 3,69%, cña lîn lai lµ 2,28% tæng ®µn vµ lîn néi lµ 2,48% tæng ®µn. Tû lÖ nµy ®èi víi gµ cao h¬n, gµ néi lµ 14,67%, gµ lai 8,29% vµ gµ ngo¹i lµ 5,31% (B¶ng 3.10).
B¶ng 3.10 Tû lÖ vËt nu«i chÕt trong tæng theo lo¹i gièng (%)
Lo¹i vËt nu«i
|
Lîn
|
Gµ
|
VÞt
|
Bß
|
Tr©u
|
Gièng néi
|
2,48
|
14,67
|
4,71
|
0,97
|
1,67
|
Gièng lai
|
2,28
|
8,29
|
4,60
|
0,75
|
-
|
Gièng ngo¹i
|
3,69
|
5,31
|
5,50
|
-
|
-
|
Nguån: §iÒu tra MARD - IFPRI, 1999
NhiÒu nh©n viªn thó y ®Þa ph¬ng, bao gåm c¶ c¸c b¸c sÜ t nh©n, cßn thiÕu kiÕn thøc, tr×nh ®é h¹n chÕ, hiÖu qu¶ ch÷a trÞ kh«ng cao. Kh¶ n¨ng chuÈn ®o¸n bÖnh dÞch kÐm nªn c¸c b¸o c¸o vÒ bÖnh dÞch sÏ kh«ng chÝnh x¸c. Trang thiÕt bÞ cña c¸c tr¹m thó y rÊt cò kü l¹c hËu. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy, bªn c¹nh viÖc ®µo t¹o båi dìng, bæ sung c¸c c¸n bé thó y,ViÖt Nam ph¶i tæ chøc tËp huÊn ®µo t¹o trùc tiÕp cho ngêi ch¨n nu«i, ®Ó hä cã thÓ cã ®îc nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ phßng dÞch bÖnh vµ ch÷a bÖnh.
HiÖn nay thÞ trêng thuèc thó y rÊt ®a d¹ng ®îc cung cÊp bëi nhiÒu nhµ s¶n xuÊt kh¸c nhau. ViÖt Nam cã 6 xÝ nghiÖp thó y trùc thuéc MARD, 3 liªn doanh vµ trªn 40 c¬ së s¶n xuÊt vµ kinh doanh thuèc thó y. Nhng theo ý kiÕn cña ngêi ch¨n nu«i, gi¸ thuèc vµ v¸cxin cña ViÖt Nam lµ rÊt cao, ®©y còng lµ mét vÊn ®Ò rÊt khã kh¨n ®èi víi ngêi ch¨n nu«i. ViÖc qu¶n lý, kiÓm so¸t thuèc vµ v¸c-xin thó y rÊt khã. ChÝnh v× thÕ trªn thÞ trêng vÉn cßn tån t¹i c¸c lo¹i thuèc gi¶, thuèc kÐm chÊt lîng, thuèc nhËp lËu...
ChÝnh do h¹n chÕ vÒ viÖc phßng vµ ®iÒu trÞ nªn t×nh h×nh dÞch bÖnh gia sóc gia cÇm c¸c n¨m qua x¶y ra nhiÒu. Cha cã vïng an toµn dÞch phôc vô cho cho xuÊt khÈu thÞt. ThiÖt h¹i do bªnh dÞch g©y ra trong c¶ níc rÊt nghiªm träng, lµm tæn thÊt rÊt lín cho ngµnh ch¨n nu«i vµ cho ngêi n«ng d©n vµ còng lµm cho gi¸ thµnh ch¨n nu«i cao. Riªng ®µn lîn thiÖt h¹i do bÖnh dÞch gÇn chiÕm 10% sè ®Çu con13. Theo ®iÒu tra cña Bé NN&PTNT vµ IFPRI, tæn thÊt cña toµn quèc do gia sóc chÕt n¨m 1999 lªn tíi gÇn 60 triÖu USD, trong ®ã tæn thÊt do gµ chÕt chiÕm nhiÒu nhÊt víi 29 triÖu USD, tiÕp theo lµ tæn thÊt do lîn chÕt kho¶ng 23,2 triÖu USD (B¶ng 3.11)
B¶ng 3.11 Tæn thÊt toµn quèc do gia sóc chÕt
Lo¹i
|
% tæn thÊt do gia sóc chÕt so víi doanh thu cña ngêi s¶n xuÊt (%)
|
Tæn thÊt toµn quèc do gia sóc chÕt(triÖu ®ång)
|
Tæn thÊt toµn quèc do gia sóc chÕt
(triÖu USD)
|
Lîn
|
2,38
|
325425
|
23,24
|
Gµ
|
10,18
|
408972
|
29,21
|
VÞt
|
5,68
|
48054
|
3,43
|
Bß
|
1,78
|
15504
|
1,11
|
Tr©u
|
2,95
|
10846
|
0,77
|
Tæng
|
|
808000
|
57,77
|
Nguån: §iÒu tra IFPRI - MARD, 1999
Tµi liÖu tham kh¶o:
1. ViÖn Nghiªn cøu ChÝnh s¸ch L¬ng thùc Quèc tÕ, Lùa chän chÝnh s¸ch sö dông ch¨n nu«i ®Ó thóc ®Èy ®a d¹ng ho¸ thu nhËp n«ng th«n vµ ph¸t triÓn ë ViÖt Nam, Hµ Néi, 2001
2. Kevin Chen, vµ Céng sù, S¾p xÕp thø tù quan träng c¸c ®Æc tÝnh vÒ thÞt lîn cña ngêi tiªu dïng ch©u ¸ ë Caliorlia. Khoa Kinh tÕ, §¹i häc Alberta, Edmonton, AB T6G 2H1, 2000.
3. Zhang Cungen, C¸ch m¹ng ch¨n nu«i ë Trung Quèc, ViÖn Kinh tÕ N«ng nghiÖp, ViÖn Hµn l©m khoa häc n«ng nghiÖp TQ, th¸ng 9, 1999
-
L¬ng TÊt Nhî vµ céng sù, §¸nh gi¸ nhu cÇu vµ thÞ hiÕu thÞt lîn ë thÞ trêng trong níc, 2001.
-
ViÖn Kinh tÕ N«ng nghiÖp, §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c mÆt hµng n«ng s¶n, 1997
-
Vietnam Economic Times, No. 140, 11/11/2001.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |