Héi H÷u nghÞ ViÖt Nam-Hungary Vietnami-Magyar Bar¸ti T¸rsas¸g B¶n tin HÝradã Sè 4
§Þa lý vµ kiÕn tróc trêng §¹i häc kü thuËt vµ kinh tÕ Budapest
tải về 0.63 Mb.
|
- Điều hướng trang này:
- Ph¹m Minh ViÖt Nhµ khoa häc thó y, Gi¸o s ViÖn sÜ Marek Jãzsef
- D¬ng C«ng ThuËn
- Thanh Hµ V¨n ho¸ - NghÖ thuËt
- D¬ng Trang TriÓn l·m tranh cña häa sü NguyÔn C¬ng
- Tëng nhí
- V¨n häc
- Vò Ngäc C©n Lêi hÞch
- Vò Ngäc C©n
| §Þa lý vµ kiÕn tróc trêng §¹i häc kü thuËt vµ kinh tÕ Budapest
Vµo cuèi thÕ kû 18, trêng ®¹i häc Buda tiÕp qu¶n häc viÖn Geometricum. Vµo nh÷ng n¨m 1850, ViÖn Geometricum chuyÓn ®Õn thµnh phè Buda vµ sau ®ã lµ thµnh phè Pest. Ngµi Steindl Imre (1839-1902), kiÕn tróc s thiÕt kÕ toµ nhµ Quèc héi ë Budapest ®· thiÕt kÕ trêng §¹i häc Budapest lóc ®ã gäi lµ trêng Hoµng gia Joseph theo kiÓu kiÕn tróc thêi phôc hng. Hauzsman Alajos (1847-1926) vµ Pecz Samu (1854-1922), hai gi¸o s cña trêng §¹i häc Hoµng gia ®· hoµn thµnh c«ng viÖc x©y dùng khu trêng vµo kho¶ng tõ n¨m 1892 ®Ðen1898. Khi nhËn thÊy khu«n viªn cña trêng nhá qu¸, nhµ trêng ®· x©y dùng thªm mét khu nhµ häc míi bªn bê s«ng §a-nuýp. S¬ ®å b¶n vÏ cÊu tróc cña trêng do ngµi Czigler Gyâzâ (1850-1905), gi¸o s thuéc bé m«n KiÕn tróc chÞu tr¸ch nhiÖm thiÕt kÕ. Ngµi Czigler Gyâzâ lµ ngêi thiÕt kÕ x©y khu nhµ khoa vËt lý (khu nhµ F), khu nhµ ho¸ häc (khu nhµ Ch), vµ khu nhµ khoa §iÖn tö, ®îc thiÕt kÕ theo kiÓu trung cæ b¶o thñ. Pecz Samu, ngêi ñng hé trêng ph¸i trung cæ ®· thiÕt kÕ ®µi khÝ tîng, phßng m¸y vµ th viÖn trung t©m. Ngµy nay, th viÖn trêng cã 450.000 ®Çu s¸ch vµ 120.000 lo¹i b¸o chuyªn ngµnh. Sau khi ngµi Czigler Gyâzâ qua ®êi, ngµi Hauszman Alajos, kiÕn tróc s thiÕt kÕ cung ®iÖn Hoµng gia Buda, tiÕp qu¶n gi¸m s¸t c«ng viÖc x©y dùng toµ nhµ cña trêng ®¹i häc. Hauszman Alajos, mét trong nh÷ng kiÕn tróc s thµnh c«ng trong phong trµo thiÕt kÕ kiÓu phôc hng ë Hungary ®· thiÕt kÕ toµ nhµ trung t©m cña trêng ®¹i häc (toµ nhµ K) víi nh÷ng vËt liÖu vµ kiÓu trang trÝ thêi Trung cæ. Vµo n¨m 1987, UNESCO tuyªn bè toµn bé khu nhµ nµy lµ mét phÇn cña di s¶n thÕ giíi. Sau ThÕ chiÕn lÇn thø 1, do kÕt qu¶ cña hiÖp íc Triano, nhiÒu trêng kü thuËt ®· bÞ gi¶i thÓ bªn ngoµi biªn giíi cña Hungary, v× thÕ trêng §¹i häc Kü thuËt vµ Kinh tÕ Budapest ph¶i ph¸t triÓn c¸c ch¬ng tr×nh ®µo t¹o cña m×nh ®Ó phï hîp víi nhu cÇu ®µo t¹o vÒ kü thuËt vµ kinh tÕ cña Hungary. H¬n mét nöa kiÕn tróc cña trêng bÞ ph¸ huû trong cuéc chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø 2, nhng trêng vÉn cßn gi÷ l¹i ®îc khu nhµ kiÕn tróc cæ vµ x©y dùng thªm nh÷ng toµ nhµ míi. C¸c toµ nhµ míi cña trêng §¹i häc Kü thuËt vµ Kinh tÕ Budapest vÉn tiÕp tôc ®îc x©y dùng bªn bê s«ng §a-nuýp. Trong nh÷ng n¨m tõ 1949 ®Õn 1955, c¸c toµ nhµ mäc lªn bªn hai bê s«ng §a-nuýp ®Òu dùa theo kiÕn tróc Gyula Riman«zi thêi trung cæ. C¸c nhµ kiÕn tróc s c¶m thÊy c«ng viÖc cña hä lóc nµy khã kh¨n h¬n nhiÒu trong nh÷ng n¨m 1950 vµ 1960. Hai «ng Jan¸ky Istv¸n (1901-1966) vµ Farkasdy Zolt¸n thiÕt kÕ khu nhµ giao th«ng kh«ng theo kiÕn tróc chÝnh thèng. Mét khu nhµ 10 tÇng víi nh÷ng gi¶ng ®êng réng lín, m¸i ®îc x©y b»ng nh÷ng phiÕn ®¸ gÊp ®îc hoµn thµnh vµo n¨m 1960. Mét tr¹m thÝ nghiÖm h¹t nh©n ®îc x©y dùng vµo n¨m 1971. Trong nh÷ng n¨m 1980, phßng thÝ nghiÖm cña khoa KiÕn tróc, toµ nhµ cña khoa Giao th«ng, khu nhµ ë nhiÒu tÇng vµ nhiÒu nhµ v¨n tù phôc vô ®îc x©y dùng vµ thiÕt kÕ theo kiÓu kiÕn tróc c«ng nghiÖp. Sù t¨ng trëng vÒ sè lîng sinh viªn vµ më réng c¸c ch¬ng tr×nh ®µo t¹o cña nhµ trêng ®· lµm thay ®æi ph¹m vi toµ nhµ trêng §¹i häc Budapest. Khu nhµ 10, 15 tÇng míi vµ c¸c khu nhµ ký tóc x¸ ngµy nay kh«ng cßn gièng víi kiÕn tróc nhµ cña thÕ kû tríc nhng toµn c¶nh trêng ®¹i häc nµy vÉn lµ h×nh ¶nh g©y Ên tîng bªn bê s«ng §a-nuýp. C¸c khoa, bé m«n, viÖn Khoa Kü thuËt kiÕn tróc, khoa Kü thuËt ho¸ chÊt, khoa Kü thuËt x©y dùng, khoa Kü thuËt ®iÖn-th«ng tin, khoa Kü thuËt c¬ khÝ, khoa Khoa häc tù nhiªn, khoa Khoa häc x· héi vµ Kinh tÕ, khoa Kü thuËt vËn t¶i vµ Ban hµnh chÝnh. theo tµi liÖu cña Ph¹m Minh ViÖt Nhµ khoa häc thó y, Gi¸o s ViÖn sÜ Marek Jãzsef Nhµ khoa häc thó y Marek Jãzsef , gi¸o s, viÖn sÜ ViÖn Hµn l©m khoa häc Hungary, gi¶i thëng Kossuth, sinh ngµy 18 th¸ng 3 n¨m 1868, mÊt ngµy 7 th¸ng 9 n¨m 1952, hëng thä 84 tuæi. ¤ng lµ mét nhµ khoa häc thó y næi tiÕng cña Hungary ®îc thÕ giíi c«ng nhËn. N¨m ngo¸i ®· kû niÖm 50 n¨m ngµy mÊt cña «ng. Tèt nghiÖp b¸c sÜ thó y trêng thó y Budapest n¨m 1892, «ng nhËn c«ng t¸c t¹i Së thó y tØnh Kâb¸nya, sau ®ã ®îc cö lµm Gi¸m ®èc Phßng thÝ nghiÖm C¬ quan thó y tØnh nµy. N¨m 1898 «ng nhËn b»ng tiÕn sÜ triÕt häc (bolcsÐszdoktor). Tõ 1897 «ng tham gia c«ng t¸c gi¶ng d¹y t¹i trêng Cao ®¼ng Thó y Budapest (nay lµ trêng §¹i häc Thó y), lµm trî gi¶ng t¹i bé m«n néi khoa vµ tõ 1901 ®îc phong lµ gi¸o s cña trêng. Còng cÇn nãi thªm: trêng Thó y Budapest lµ mét trong nh÷ng trêng thó y l©u ®êi nhÊt ch©u ¢u còng nh thÕ giíi , chØ sau trêng thó y Lyon cña Ph¸p. N¨m 2002 trêng kû niÖm lÇn thø 215 n¨m thµnh lËp ( 1787-2002). C¸c c«ng tr×nh khoa häc vµ gi¶ng d¹y cña «ng ®· ®îc thÕ giíi c«ng nhËn vµ ®¸nh gi¸ cao. Nh÷ng s¸ch chuyªn m«n cña «ng viÕt cïng gi¸o s Hótyra Ferenc ®· ®îc t¸i b¶n nhiÒu lÇn b»ng nhiÒu thø tiÕng (§øc, Anh, Nga, Italia, T©y Ban Nha, Thæ NhÜ Kú...). ¤ng ®· cã c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ bÖnh b¹i liÖt, bÖnh s¸n l¸ gan loµi nhai l¹i, bÖnh tÞ th ë ngùa, bÖnh cßi x¬ng gia sóc. «ng còng lµ ngêi ®Çu tiªn t×m ra bÖnh t¨ng m« lympho thÇn kinh (neurolymphomatosis) cña gµ vµ quèc tÕ ®· lÊy tªn «ng ®Æt cho bÖnh nµy (bÖnh Marek). Trong y häc còng nh trong thó y rÊt Ýt tªn ngêi t×m ra bÖnh ®îc dïng ®Ó ®Æt tªn mÇm bÖnh hoÆc tªn bÖnh, vÝ dô vi trïng Koch cña bÖnh lao, vi trïng Hansen cña bÖnh phong, ...riªng Hungary ®· cã 2 nhµ khoa häc thó y ®îc lÊy ®Æt tªn cho bÖnh lµ bÖnh Marek ë gµ vµ bÖnh Aujeszky ë lîn ( Marek’s disease vµ Aujeszky’s disease). C¸c c«ng tr×nh gi¸o khoa chÝnh cña «ng : ChÈn ®o¸n l©m sµng thó y (1902), BÖnh néi khoa thó y (viÕt chung víi Hótyra Ferenc n¨m 1924), quyÓn nµy sau ®îc c¸c GS Mãcsy J¸nos vµ Manninger Rezsâ tham kh¶o vµ bæ sung, xuÊt b¶n quyÓn s¸ch cïng tªn (1952) vµ ®· ®îc dÞch sang tiÕng ViÖt . §èi víi bÖnh s¸n l¸ gan loµi nhai l¹i, «ng ®· t×m ra lo¹i thuèc ®Æc trÞ cã c«ng hiÖu cao ®îc thÕ giíi biÕt ®Õn víi tªn Distol vµ h·ng dîc Chinoin ®· bÇu «ng lµ héi viªn danh dù n¨m 1935-40. HiÖn nay tªn «ng ®· ®îc ®Æt cho mét phè æ sau trêng §¹i häc Thó y Budapest (Marek ótca, VII keròlet). Ghi chó: BÖnh Marek do mét lo¹i virut herpes g©y ra. BÖnh chñ yÕu g©y ra trªn gµ vµ cã thÓ g©y bÖnh cho chim cót vµ gµ t©y. BÖnh l©y lan nhanh , triÖu chøng thÊy râ nhÊt lµ gµ bÞ liÖt ch©n vµ c¸nh, khèi u ph¸t triÓn ë lç ch©n l«ng trªn da, gµ bÖnh kÐm ¨n, gÇy yÕu råi chÕt. Mæ kh¸m thÊy bÖnh tÝch ®iÓn h×nh lµ d©y thÇn kinh khíp h«ng sng to, khèi u h¬i tr¾ng ë gan. §Ó phßng bÖnh gµ cÇn ®îc chñng v¨cxin khi võa míi në. D¬ng C«ng ThuËn (Héi thó y ViÖt Nam) Mét ngêi “kh«ng gièng ai” T«i vÉn cßn gi÷ nguyªn Ên tîng vÒ mét b¶n b¸o c¸o thµnh tÝch rÊt “l¹” bëi qu¸ ®çi méc m¹c víi nh÷ng con ngêi, sù viÖc, suy nghÜ cô thÓ vµ ch©n thËt mµ «ng ®· tr×nh bµy ë ®¹i héi thi ®ua yªu níc cña ngµnh gi¸o dôc. §Õn khi gÆp «ng t«i míi hay b¶n b¸o c¸o kh«ng cã nh÷ng ng«n tõ bãng bÈy Êy thÓ hiÖn ®óng con ngêi, tÝnh c¸ch «ng – mét ngêi mµ khi nh¾c ®Õn kh«ng Ýt ngêi vÉn l¾c ®Çu: “ThËt kh«ng gièng ai...” ¤ng chÝnh lµ nhµ gi¸o u tó, PGS-TS NguyÔn Kh¸nh Qu¾c - ngêi võa ®îc Nhµ níc phong tÆng danh hiÖu Anh hïng lao ®éng, ngêi võa nhËn Gi¶i thëng Hå ChÝ Minh cïng tËp thÓ t¸c gi¶ cña ngµnh ch¨n nu«i cho c«ng tr×nh “Nghiªn cøu lîn (heo) lai cã n¨ng suÊt vµ chÊt lîng cao ë VN”. Lµ ngêi d©n téc Tµy quª ë Cao B»ng, n¨m 1961 tèt nghiÖp THPT «ng ®îc chän cö ®i häc §H ë trêng §H N«ng nghiÖp Hoa Nam (Trung Quèc). Tèt nghiÖp ngµnh ch¨n nu«i vÒ níc, «ng kh«ng chót ngÇn ngõ ghi vµo phÇn nguyÖn väng c«ng t¸c: s½n sµng ®i bÊt cø n¬i ®©u theo sù ph©n c«ng cña ®Êt níc, nguyÖn väng lµ ®îc vÒ miÒn nói c«ng t¸c. ¤ng ®îc ph©n c«ng vÒ ViÖn Khoa häc N«ng nghiÖp råi viÖn ch¨n nu«i quèc gia lµm viÖc, tõ ®ã «ng ®i nghiªn cøu sinh ë Hungary. N¨m 1978 nép luËn ¸n tríc thêi h¹n, ngay khi vÒ níc «ng kh«ng vÒ l¹i viÖn nghiªn cøu, kh«ng ë l¹i Hµ Néi mµ nhÊt ®Þnh xin chuyÓn c«ng t¸c lªn miÒn nói, “ngîc dßng” víi nh÷ng ngêi ®ang t×m mäi c¸ch chuyÓn gia ®×nh vÒ thµnh phè. “ThËt kh«ng gièng ai” – nhiÒu ngêi ng¹c nhiªn nhËn xÐt. ¤ng ®îc vÒ gi¶ng d¹y, nghiªn cøu ë §H N«ng l©m Th¸i Nguyªn. Suèt nh÷ng n¨m qua «ng lu«n dµnh hÕt t©m huyÕt, c«ng søc cho nh÷ng c«ng tr×nh vÒ lîn lai kinh tÕ, víi ®iÒu kiÖn cam kÕt “nÕu cã sù cè, khã kh¨n kh«ng ®îc ®Ò nghÞ gióp ®ì”. ¤ng chÊp nhËn (l¹i kh«ng gièng ai) vµ råi suèt nh÷ng n¨m 70 «ng nç lùc nghiªn cøu theo híng t¹o ra ®µn lîn n¨ng suÊt cao, nhiÒu mì, ®¸p øng nhu cÇu cña mét thêi kú bao cÊp khã kh¨n. §Õn nh÷ng n¨m sau nµy «ng l¹i nghiªn cøu sao cho cã tØ lÖ n¹c cao ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng míi. KÕt qu¶ nghiªn cøu lîn híng n¹c ®îc nghiÖm thu n¨m 1995 vÉn ®ang ph¸t triÓn tèt ë Th¸i Nguyªn vµ nhiÒu ®¹i ph¬ng kh¸c. PGS-TS NguyÔn Kh¸nh Qu¾c ®îc bÇu lµm hiÖu trëng §H N«ng l©m Th¸i Nguyªn ®Çu n¨m 1991 vµ lµ hiÖu trëng ®Çu tiªn cña trêng ®îc “bÇu” chø kh«ng ph¶i “cö”. Giê nhí l¹i, «ng béc b¹ch: “Néi bé trêng lóc ®ã mÊt ®oµn kÕt nghiªm träng. Cã n¨m tíi h¬n 70 ngêi nép ®¬n xin ®i khái trêng...C¬ së vËt chÊt phôc vô ®µo t¹o võa thiÕu thèn võa xuèng cÊp. Cã n¨m sè thÝ sinh xin thi vµo trêng chØ t¬ng ®¬ng chØ tiªu tuyÓn sinh... Khi t«i nhËm chøc kh«ng Ýt ngêi b¶o d¹i ®i “gi¬ ®Çu chÞu b¸ng”. Mét trong nh÷ng viÖc ®Çu tiªn cña «ng khi b¾t ®Çu lµm hiÖu trëng lµ thùc hiÖn chñ tr¬ng “tam ho¸” gåm cao häc ho¸, tin häc ho¸ vµ Anh v¨n ho¸. Sau t¸m n¨m kiªn tr× thùc hiÖn chñ tr¬ng nµy, tr×nh ®é ®éi ngò c¸n bé gi¶ng viªn ®¹i häc N«ng l©m Th¸i Nguyªn cã sù ph¸t triÓn vît bËc: 85% GV cã tr×nh ®é th¹c sÜ trë lªn so víi tØ lÖ 5,8% khi «ng míi nhËm chøc. Tõ chç chØ ®µo t¹o cö nh©n, cao ®¼ng vµ trung cÊp, §H N«ng l©m Th¸i Nguyªn b¾t ®Çu ®îc Bé Gi¸o dôc-§µo t¹o cho phÐp ®µo t¹o th¹c sÜ tõ n¨m 1993 vµ tiÕn sÜ tõ n¨m 1998. Tõ bèn chuyªn ngµnh, ®Õn nay trêng ®· cã t¸m chuyªn ngµnh víi sè thÝ sinh dù thi ngµy cµng ®«ng. Còng chÝnh vµo lóc mäi chuyÖn trë nªn tèt ®Ñp th× «ng kh¨ng kh¨ng m×nh ®· hÕt hai nhiÖm k× hiÖu trëng vµ xin ®îc xuèng chøc. NhiÒu ngêi l¹i b¶o «ng “thËt kh«ng gièng ai, sao kh«ng lµm hiÖu trëng nèt hai n¨m chê ®Õn tuæi nghØ hu lu«n?”. ¤ng chØ gi¶n dÞ: “§· cã tuæi råi, rêi khái chøc vô ®óng lóc võa cã lîi cho b¶n th©n võa cã lîi cho trêng. Líp kÕ cËn trÎ khoÎ h¬n, tµi n¨ng h¬n sÏ lµm tèt h¬n m×nh Êy chø “. ¤ng lµm c«ng v¨n ®Ó nghÞ bé bæ nghiÖm hiÖu trëng míi ®óng ngµy, ®óng th¸ng råi bµn giao ngay. ¤ng thæ lé: “Giê th«i lµm qu¶n lý, cã chót thêi gian r¶nh rçi ®Ó quan t©m, ch¨m sãc bµ Êy. ThØnh tho¶ng ®a bµ Êy ®i chç nµy chç kia tham quan cho biÕt...”. ¤ng nh¾c ®Õn ngêi vî ®¶m ®ang víi sù tr©n träng ®Æc biÖt. H¬n ai hÕt, «ng thÊu hiÓu sù hi sinh cña bµ v× còng chÝnh bµ lµ ngêi lu«n ®éng viªn, cïng «ng chia sÎ nh÷ng quyÕt ®Þnh “kh«ng gièng ai”. ThÕ nhng «ng vÉn cha cã ngµy nµo nghØ. VÉn m¶i mª víi nh÷ng ®Ò tµi nghiªn cøu míi vÒ ong mËt trong khu«n khæ dù ¸n b¶o vÖ tµi nguyªn khu vùc vên quèc gia Ba BÓ víi nhiÖm vô ph¸t triÓn ®µn ong gióp ngêi d©n ë ®©y cã thu nhËp æn ®Þnh, kh«ng ph¶i ph¸ rõng lÊy gç, lµm n¬ng. C«ng viÖc khiÕn «ng vÉn cha thùc hiÖn ®îc ý ®Þnh ®a bµ ®i ®©y ®i ®ã. Thanh Hµ V¨n ho¸ - NghÖ thuËt S¸ch míi vÒ Hungary C¸c t¸c phÈm míi sau ®©y võa ®îc xuÊt b¶n trong n¨m nay: + Con trai ngêi cã tr¸i tim ®¸, tiÓu thuyÕt lÞch sö Hungary, Lª Xu©n Giang dÞch, Nhµ xuÊt b¶n Héi Nhµ v¨n vµ Trung t©m V¨n ho¸ ng«n ng÷ §«ng T©y Ên hµnh, Hµ Néi 2003. Jãkai Mãr (1825-1904) lµ mét trong nh÷ng nhµ tiÓu thuyÕt lín nhÊt cña Hungary. ¤ng tõng lµ b¹n chiÕn ®Êu cña thi hµo Petâfi S¸ndor trong cuéc c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ th¸ng ba 1848. §Õn gi÷a thÕ kØ XX, Petâfi vµ «ng lµ hai nhµ v¨n Hungary ®îc ®äc nhiÒu nhÊt trªn thÕ giíi. B»ng nh÷ng tiÓu thuyÕt cña m×nh, «ng ®· t¹o nªn mét m¶ng riªng ®Ëm ®µ mµu s¾c Hungary trong nÒn v¨n häc l·ng m¹n cña thÕ giíi. Hai m¶ng ®Ò tµi chÝnh cña «ng lµ cuéc chiÕn ®Êu giµnh ®éc lËp tù do cña d©n téc vµ nh÷ng vÊn ®Ò trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh chñ nghÜa t b¶n ë Hungary. «ng lµ mét nhµ v¨n viÕt rÊt nhanh vµ rÊt nhiÒu, ®óng lµ mét “nhµ m¸y tiÓu thuyÕt”. Tæng tËp t¸c phÈm cña «ng in tõ 1894-1898 gåm 100 quyÓn, ®Õn 1912 ®îc bæ sung thªm 10 quyÓn n÷a tõ di c¶o. nhiÒu tiÓu thuyÕt cña «ng ®· ®îc chuyÓn thÓ thµnh kÞch vµ phim. “A kâszÝvò ember fiai” (xuÊt b¶n lÇn ®Çu n¨m 1869) lµ b¶n anh hïng ca ®Ñp nhÊt, lín nhÊt vÒ cuéc chiÕn ®Êu giµnh ®éc lËp thêi k× 1848-1849 cña d©n téc Hungary. Trong tiÓu thuyÕt nµy, lßng yªu níc, t×nh mÉu tö, t×nh anh em vµ t×nh yªu ®«i løa ®Òu ®îc kh¾c ho¹ b»ng mét thi ph¸p l·ng m¹n cùc h¹n, lÝ tëng. C¸c nh©n vËt thêng lµ nh÷ng ®iÓn h×nh siªu quÇn hoÆc ®éc ¸c xÊu xa cïng cùc. Víi khiÕu quan s¸t giái vµ tµi kÓ chuyÖn hµi híc cña Jãkai, cuèn tiÓu thuyÕt trë nªn mét cuèn s¸ch ®äc rÊt hÊp dÉn.
NguyÔn Hång Nhung quª ë Phñ Lý, Hµ Nam. ChÞ tèt nghiÖp ngµnh Ng«n ng÷ vµ v¨n häc Hungary kho¸ 1972-1978 t¹i trêng §¹i häc Tæng hîp Budapest (ELTE). Tõ 1979 ®Õn 1989 chÞ c«ng t¸c t¹i ViÖn X· héi häc, Uû ban Khoa häc X· héi, nay lµ Trung t©m Khoa häc X· héi vµ Nh©n v¨n Quèc gia. Tõ n¨m 1989 chÞ sinh sèng t¹i Hungary, lµ biªn tËp viªn tuÇn b¸o tin tøc vµ v¨n ho¸ “NhÞp cÇu ThÕ giíi” xuÊt b¶n b»ng tiÕng ViÖt t¹i Hungry. §îc biÕt chÞ ®· dÞch s¸ch cña c¸c t¸c gi¶ Hungary vµ ®a in ë ViÖt Nam: “NÕu t«i lµ ngêi lín” (“Ha Ðn felnâtt volnÐk“ cña Janikovszky Eva), Nhµ xuÊt b¶n Kim §ång 1986, vµ “PhÐp lÞch sù hµng ngµy” cña Hal¸k L¸szlã, Nhµ xuÊt b¶n Thanh niªn in trong “Tñ s¸ch lèi sèng”.
Nemere Istv¸n, nhµ v¨n, dÞch gi¶, nhµ b¸o Hungary sinh n¨m 1944 ë PÐcs. Thêi trÎ «ng ®· tõng lµ c«ng nh©n nhµ m¸y c¬ khÝ, chó tiÓu nhµ chïa, tr¾c ®Þa viªn, ngêi b¸n s¸ch, nh©n viªn l©m nghiÖp. Tõ n¨m 1966 ®Õn n¨m 1972 «ng sèng ë Ba Lan, lµm thñ th, phiªn dÞch, híng dÉn viªn du lÞch, gi¸o viªn ngo¹i ng÷, vµ häc §¹i häc Torun trong kho¶ng thêi gian 1968-1970. N¨m 1972 «ng vÒ níc, lµm thñ th, nh©n viªn b¶o hiÓm, hé lý cÊp cøu, th ký b¸o chÝ. Tõ n¨m 1980 «ng sèng b»ng nghÒ viÐt v¨n ,viÕt b¸o vµ dÞch s¸ch. N¨m 1993 «ng ®îc bÇu lµ chñ tÞch nhãm Quèc tÕ ng÷ Esperranto cña Héi V¨n Bót (PEN). Tõ n¨m 1974 ®Õn n¨m 1998 «ng ®a in 195 quyÓn s¸ch b»ng tiÕng Hungary vµ 15 quyÓn s¸ch b»ng Quèc tÕ ng÷ Esperanto (gåm c¸c tiÓu thuyÕt t©m lý, h×nh sù, khoa häc viÔn tëng vµ c¸c s¸ch phæ biÕn kiÐn thøc), dÞch 25 quyÓn s¸ch.kh¸c. «ng ®îc b×nh chän lµ nhµ v¨n khoa häc viÔn tëng hay nhÊt ch©u ¢u cña n¨m 1982. D¬ng Trang TriÓn l·m tranh cña häa sü NguyÔn C¬ng §îc sù gióp ®ì cña Héi Mü thuËt ViÖt Nam vµ Quü §an M¹ch ph¸t triÓn hîp t¸c vµ giao lu v¨n ho¸ gi÷a ViÖt Nam vµ §an M¹ch, ho¹ sü NguyÔn C¬ng, héi viªn Héi Mü thuËt ViÖt Nam, ®· triÓn l·m tranh t¹i Nhµ triÓn l·m 16 Ng« QuyÒn. Ho¹ sü sinh n¨m 1943 t¹i H¶i Phßng. 1969-1974: tèt nghiÖp §¹i häc Mü thuËt Hµ Néi. 1980-1983: tèt nghiÖp cao häc t¹i §¹i häc Mü thuËt Budapest, Hungary. §Þa chØ: 42/4 Hoa L, Hµ Néi. Tel: 8217867. §Õn dù lÔ khai m¹c TriÓn l·m tranh cña ho¹ sü NguyÔn C¬ng lóc 17 giê ngµy 17.1.2003, cïng víi c¸c ®¹i diÖn cña Héi Mü thuËt ViÖt Nam, Quü §an M¹ch, c¸c ho¹ sü, ngêi th©n, bÌ b¹n, cã tham t¸n toµn quyÒn §¹i sø qu¸n Hungary V¸raljai M¸rton, c¸c anh TrÇn V¨n §¾c vµ Bïi V¨n Mai, phã chñ tÞch vµ tæng th ký Héi H÷u nghÞ ViÖt Nam-Hungary kho¸ 1. ¤ng tham t¸n ®· chóc mõng ho¹ sü, trß chuyÖn håi l©u vµ ®Æc biÖt quan t©m tíi bøc tranh Tëng nhí Visegr¸d. M.C. (Tranh tëng nhí Visegr¸d cña ho¹ sÜ NguyÔn C¬ng) Ablakomba, ablakomba magyar nÐpdal D©n ca Hungary do Bartãk BÐla su tÇm ë lµng Tura (gÇn Gâdâllâ, tØnh Pest) Lêi ViÖt : Em ngåi bªn song cöa Pháng dÞch: TrÇn H÷u Hoµng K×a ¸nh tr¨ng mê chiÕu s¸ng xuyªn qua Bao c¸nh song cña t«i diÖu huyÒn Nµo biÕt ch¨ng lßng t«i nhí tíi ai Bao th¸ng n¨m cïng nhau hÑn thÒ Cã ai ngoµi song Nh¾n bao lêi ca Tr¸ch cho chµng trai §· quen c©u thÒ Chµng sao yªu nhiÒu n¬i ®¸ng chª thay Bao ®ín ®au v× ®©u hìi chµng. V¨n häc Th¬ Vârâsmarty Mih¸ly Vârâmarty Mih¸ly (1800-1855) lµ mét nhµ th¬, nhµ viÕt kÞch næi tiÕng cña Hunga ry. ¤ng sinh ra trong mét gia ®×nh dßng dâi quý téc, nhng ®Õn ®êi bè «ng ®· trë nªn sa sót, l¹i ®«ng con, nªn gia d×nh kh«ng thÓ chu cÊp cho «ng ¨n häc t¹i quª h¬ng ®îc n÷a. N¨m 1816 tõ gi· quª h¬ng-tØnh FejÐr, «ng chuyÓn lªn thñ ®« tù kiÕm sèng vµ tiÕp tôc häc tËp, ®Õn n¨m 1923 th× trë thµnh luËt s. Tuy nhiªn tµi n¨ng vµ søc lùc cña «ng l¹i giµbnh trän cho sù nghiÖp v¨n häc nghÖ thuËt. Kho¶ng 15-16 tuæi, Vârâmarty ®· viÕt ®îc nh÷ng bµi th¬ chøa chan t×nh yªu níc vµ yªu con ngêi. Nguån c¶m høng ®Çu tiªn vµ s©u s¾c nhÊt ®èi víi th¬ «ng lµ t×nh yªu nång th¾m víi mét c« g¸i tªn lµ Etelka. Tõ n¨m 1923 trë ®i «ng chuyÓn sang lµm biªn tËp viªn cho c¸c b¸o vµ t¹p chÝ nh Su t©pk khoa häc, V¬ng miÖn, Athenaeum...vµ cho in nh÷ng bµi th¬ quan träng ph¶n ¸nh sù chuyÓn biÕn to lín vÒ nhËn thøc t tëng vµ nghÖ thuËt cña «ng nh: Sù trèn ch¹y cña Zalan (1823), Lêi hÞch (1836), ThÊt väng (1843), ¤ng giµ Zigan (1850)... Nh÷ng n¨m 1830 Vârâmarty, chÞu ¶nh hëng s©u s¾c c¸c t tëng tù do quý téc, vµ sau ®ã tham gia tÝch cùc vµo phong trµo c¸ch m¹ng tõ sau 1848 do Petâfi vµ c¸c ®ång chÝ cña «ng l·nh ®¹o. C¸ch m¹nh thÊt b¹i, «ng ph¶i bá trèn, sau ®oa mét n¨m ®îc ©n x¸. Tõ ®©y «ng viÕt nhiÒu bµi th¬ thÓ hiÖn nçi ®au thèng thiÕt ®èi víi tæ quèc vµ d©n téc. ¤ng ®îc coi lµ nh©n vËt vÜ ®¹i nhÊt thêi kú c¶i l¬ng, ®ång thêi còng lµ ngêi më ®êng cho phong trµo l·ng m¹n trong v¨n häc nghÖ thuËt cña Hungary. Chóng t«i xin trÇn träng giíi thiÖu mét sè bµi th¬ tiªu biÓu cña «ng.
(trÝch)
Lu«n trung thµnh, kh«ng g× lay chuyÓn ®îc N¬i sinh anh vµ må ch«n khi chÕt §¸t nµy liÖu lo, vun ®¾p, chë che.
Kh«ng n¬i nµo cho anh, kh«ng cã ! Sè phËn ra tay, ®é tr×, trõng trÞ Anh ph¶i sèng ®êi, ph¶i chÕt ë d©y th«i ! §Êt tæ tiªn thÊm ®Ém m¸u bao ®êi H·y gi÷ g×n giang s¬n gÊm vãc §Ó cã ®îc c¸i tªn Tæ quèc Thiªng liªng thay ph¶i mÊt mét ngh×n n¨m ! Nh÷ng ®éi qu©n Arp¸d* hiªn ngang X«ng pha trËn tiÒn hy sinh kh«ng hÒ n¶n Nh÷ng c¸nh tay Hunyadi** dòng c¶m BÎ gÉy xiÒng g«ng, ¸ch n« lÖ tan tµnh. Cê tù do phÇn phËt bay tung ChÝnh n¬i ®©y m¸u thÊm mµu cê ®á M¸u cña nh÷ng tinh hoa, nh÷ng anh hïng xø së ChiÕn ®Êu hy sinh cho tæ quèc muon ®êi Bao tai ¬ng, ®Ì nÆng nh÷ng rñi ro Nh÷ng gi»ng co, nh÷ng ®Êu tranh quyÕt liÖt Dï cã khi søc cïng lùc kiÖt VÉn v÷ng vµng mét d©n téc nh ai ! C¶ thÕ giíi – c¸c d©n téc h« to KhÝch lÖ d©n ta v¬n lªn gi¶i phãng: “ChÞu ®ùng ngµn n¨m råi, nay ta quyÕt ®Êu Sèng chÕt g× ph¶i ®Þnh ®o¹t mét phen !” --------------------------------------------------------------------------- * Arp¸d: VÞ vua cã c«ng l·nh ®¹o 7 bé l¹c ®Õn chiÕm vïng ®Êt Hungary ngµy nay vµ x©y dùng thµnh mét ®Êt níc hïng m¹nh ** Hunyadi: Nh÷ng vÞ anh hïng d©n téc cã c«ng ®¸nh th¨ng giÆc x©m lîc Thæ NhÜ Kú.
V× t×nh yªu cña em Anh xíi tung bé ãc cña m×nh §Ó t×m ra mäi th¼m s©u ý nghÜ Mäi tëng tîng ngät ngµo tinh tÕ Anh xÐ n¸t linh hån ®Ó hiÕn d©ng em V× em – mét t×nh yªu dÞu ªm
Anh sÏ lµ c©y cao trªn ®Ønh nói Anh sÏ kho¸c lªn m×nh t¸n l¸ xanh cøng cái SÏ chÞu ®ùng mäi hiÓm nguy, sÊm sÐt, b·o gi«ng Vµ anh sÏ chÕt ®i vµo mçi tiÕt hõng ®«ng V× t×nh yªu cña em m¹nh mÏ V× t×nh yªu cña em anh sÏ Lµ t¶ng ®¸ ngÇm n©ng ngän nói ngÊt ng©y Anh sèng b»ng ngän löa tõ lßng ®Êt sôc s«i B»ng nçi ®au kh«ng thÓ nµo quªn ®îc Vµ anh sÏ lÆng c©m mµ chÞu ®ùng V× t×nh yªu cña em ch¸y nång V× em mét t×nh yªu bao dung Thîng ®Õ sÏ rñ lßng th¬ng – anh tin vËy Linh hån n¸t b¬m råi anh xin g¾n l¹i SÏ ®iÓm t« b»ng ®øc h¹nh cao sang Vµ sÏ l¹i vui vÎ d©ng em V× thiªng liªng mét t×nh yªu vÜnh cöu ! Nh÷ng ngêi yªu Kh«ng ph¶i ngñ mµ t«i dang m¬ méng Lo l¾ng cña t«i thËt ªm ¸i tuyÖt vêi Bµ tay em ch¬m ®Çu t«i hiÕu ®éng Tr¸i tim em n¬i yªn nghØ tr¸i tim t«i Ng«i sao kia s¸ng lung linh kú diÖu Cã lÏ lµ sao sang sím – sao mai Nã g¾n kÕt nh÷ng ngêi yªu nhau l¹i Nã t¸ch l×a nh÷ng ngêi yªu nhau ra DËy ®i th«i, b«ng hång cña anh ¬i Ta ph¶i ng¾m sao mai ®Ñp ®Ï Cho ®Õn khi thµnh sao h«m em sÏ L¹i chç anh ®Ó khu©y kho¶ cuéc ®êi Vò Ngäc C©n dÞch (tõ nguyªn b¶n tiÕng Hungary) Ph¹m §¹o Каталог: van hoa -> an pham an pham -> Mục lục Chính trị-Thời sự an pham -> Nhịp cầu Việt Nam-Hungary + Viện sĩ Kornai János và cuốn sách mới xuất bản ở Việt Nam Nhìn sang nước bạn tải về 0.63 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|