Héi H÷u nghÞ ViÖt Nam-Hungary Vietnami-Magyar Bar¸ti T¸rsas¸g B¶n tin HÝradã Sè 4
§¹i héi ®¹i biÓu lÇn thø 5 cña Héi ngêi ViÖt Nam t¹i Hungary
tải về 0.63 Mb.
|
- Điều hướng trang này:
- Mét nghÜa cö c¶m ®éng cña céng ®ång ViÖt Nam t¹i Hungary
- Linh Ng©n (Budapest) D©n Hungary sèng ra sao
- Nh÷ng ngêi giµu sinh sèng ra sao
- It nh÷ng dÊu tÝch m¸ch mái
- VËn ®éng th©n thÕ chõng mùc
- Thêi gian rçi r·i – tÝch cùc hay thô ®éng
- Cao Nguyªn
- KertÐsz Imre ®o¹t gi¶i Nobel v¨n häc 2002
- ThÕ Hng
- V¨n Anh (b¸o Ngêi lao ®éng 12.10.2002) Bíc ra tõ qu¸ khø ®au th¬ng
- ChÝ Hïng (b¸o TiÒn Phong 13-10-2002) Cuéc ®êi vµ sù nghiÖp cña KertÐsz Imre
| §¹i héi ®¹i biÓu lÇn thø 5 cña Héi ngêi ViÖt Nam t¹i Hungary.
§¹i héi (§H) ®¹i biÓu lÇn thø 5 cña Héi ngêi ViÖt Nam t¹i Hungary ®· ®îc tiÕn hµnh vµo tèi 1-4-2003 víi sù tham gia cña mét sè quan kh¸ch vµ chõng 60 ®¹i biÓu ®Õn tõ c¸c c¬ së cña Héi. Dù §H, vÒ phÝa §¹i sø qu¸n ViÖt Nam t¹i Hungary, cã c¸c «ng TrÇn H÷u Tïng (®¹i sø), Tr¬ng V¨n Minh (tham t¸n), Vò Hoµn (trëng bé phËn L·nh sù), Lª C«ng B»ng (trëng ban C«ng t¸c Céng ®ång) vµ NguyÔn Trung Dòng (tham t¸n th¬ng m¹i). §H cßn ®îc ®ãn tiÕp c¸c vÞ kh¸ch quý kh¸c nh «ng Szirmai Ernâ (chñ tÞch Héi H÷u nghÞ Hungary – ViÖt Nam), «ng Vò Quý D¬ng (chñ tÞch Héi Doanh nghiÖp ViÖt Nam t¹i Hungary) vµ ®¹i diÖn cña hai tê b¸o ngêi ViÖt t¹i Hungary. Më ®Çu §H, Ban ChÊp hµnh (BCH) khãa 4 cña Héi ®· tr×nh bµy b¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c trong nhiÖm kú 4 (2000-2003), §iÒu lÖ söa ®æi cña Héi vµ nh÷ng ph¬ng híng ph¸t triÓn cña Héi trong nhiÖm kú tíi. Trong phÇn th¶o luËn, cö täa tham dù §H ®· ®ång ý vÒ c¨n b¶n víi nh÷ng mÆt "®îc" vµ "cha ®îc" cña Héi. Tùu trung, c¸c ý kiÕn tËp trung vµo mét sè mÆt nh sau: Héi cÇn cã sù g¾n bã h¬n n÷a víi c¸c héi viªn vµ céng ®ång ViÖt Nam t¹i Hungary, ®a nh÷ng th«ng tin kÞp thêi vÒ mäi mÆt cuéc sèng, x· héi ViÖt - Hung nh»m gióp ®ì vµ b¶o vÖ nh÷ng quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña bµ con, còng nh cã nh÷ng ho¹t ®éng tõ thiÖn ®èi víi x· héi vµ ngêi d©n së t¹i khiÕn ngêi Hungary cã thiÖn c¶m vµ sù hiÓu biÕt h¬n n÷a ®èi víi céng ®ång ViÖt Nam. Ngoµi ra, nhiÒu ý kiÕn cho r»ng Héi cÇn ph¸t huy vai trß cña m×nh trong viÖc g×n gi÷ v¨n hãa ViÖt, tiÕng ViÖt trong céng ®ång, nh tæ chøc c¸c líp häc tiÕng ViÖt, më nhµ v¨n hãa cho ngêi ViÖt ë Hungary cã n¬i sinh ho¹t lµnh m¹nh vµ bæ Ých, hoÆc tæ chøc c¸c c©u l¹c bé, c¸c héi cho phô n÷, cho ngêi cao niªn... §Ó ®¹t ®îc nh÷ng môc tiªu ®ã, vÊn ®Ò g©y quü cho Héi ®· ®îc nªu ra vµ kh«ng Ýt ngêi ®ång ý víi ®Ò xuÊt cho r»ng cÇn ph¶i thu héi phÝ ë møc tèi thiÓu, ®Ó mçi thµnh viªn cña Héi nhËn thøc râ h¬n n÷a quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm cña m×nh víi Héi. Ph¸t biÓu t¹i §H, ®¹i sø TrÇn H÷u Tïng ®· nhÊn m¹nh tÇm quan träng cña viÖc ph¶i ph¸t triÓn §H thµnh mét tæ chøc quÇn chóng réng r·i, xøng ®¸ng víi vai trß mét tæ chøc x· héi ®Çu tiªn cña ngêi ViÖt Nam t¹i Hungary vµ ®Ó ®¸p øng víi t×nh h×nh míi, khi níc Hung chuÈn bÞ gia nhËp Liªn hiÖp ch©u ¢u. ¤ng Szirmai Erno, sau khi giíi thiÖu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ sù thµnh lËp vµ ho¹t ®éng trong vßng 14 n¨m qua cña Héi H÷u nghÞ Hungary – ViÖt Nam, ®· chØ ra nh÷ng mÆt mµ céng ®ång ViÖt Nam t¹i Hung cha lµm ®îc, nh hîp t¸c chÆt chÏ víi Héi H÷u nghÞ Hungary – ViÖt Nam ®Ó giíi thiÖu vÒ ®Êt níc, con ngêi vµ hiÖn tr¹ng mét níc ViÖt Nam gÇn 3 thËp niªn sau ngµy thèng nhÊt víi nh÷ng thay ®æi khã h×nh dung, ngay c¶ trong m¾t «ng, mét ngêi Hungary cã rÊt nhiÒu mèi quan hÖ vµ g¾n bã mËt thiÕt víi ViÖt Nam. Sau "nghi lÔ" tõ chøc cña BCH khãa 4 cña Héi Ngêi ViÖt Nam, §H ®· bá phiÕu bÇu ra mét BCH míi (më réng) gåm 23 ngêi (1 chñ tÞch, 3 phã chñ tÞch, 1 th ký vµ c¸c ñy viªn) KÕt qu¶, tiÕn sÜ Gi¸p V¨n Chung, mét g¬ng mÆt cã uy tÝn vµ tµi n¨ng cña céng ®ång ViÖt Nam t¹i Hungary, ®· ®îc tÝn nhiÖm trªn c¬ng vÞ chñ tÞch Héi. Trong BCH nhiÖm kú nµy, ®· cã sù tham gia cña giíi sinh viªn víi hai ®¹i diÖn. BÕ m¹c vµo håi 23 giê ®ªm sau h¬n 3 tiÕng th¶o luËn nghiªm tóc vµ d©n chñ, cã thÓ nãi kú §H lÇn nµy ®· ®¸nh dÊu mét bíc trêng thµnh vÒ tr×nh ®é nhËn thøc vµ kh¶ n¨ng cña céng ®ång ViÖt Nam t¹i Hungary.
1,5 triÖu forint (mét triÖu rëi forint) lµ sè tiÒn rÊt lín, ®èi víi ngêi Hungary vµ ®èi víi c¶ ®¹i ®a sè bµ con ViÖt Nam ®ang sinh sèng vµ lµm viÖc t¹i Hungary. VËy mµ, trong dÞp nµy, mét kho¶n tiÒn nh thÕ (chÝnh x¸c h¬n lµ 1.514.500 forint) ®· ®îc quyªn gãp trong vßng ván vÑn 4 tiÕng ®ång hå (tõ 10 giê s¸ng ®Õn 2 giê chiÒu ngµy 19-4-2003), chØ néi trong khu vùc chî Bèn Con Hæ, ®Ó gióp ®ì mét gia ®×nh xÊu sè. Mïa Phôc sinh n¨m nay, céng ®ång ViÖt Nam nhËn ®îc mét tin buån: ngµy 17-4-2003, chÞ Ph¹m ThÞ Khanh H¬ng (31 tuæi) ®· qua ®êi 2 tuÇn sau khi sinh ch¸u §Æng Lu B¶o ViÖt. Ngay sau khi ®îc tin d÷, Ban §¹i diÖn ngêi ViÖt Nam t¹i chî Bèn Con Hæ ®· hµnh ®éng rÊt nhanh chãng. Sau khi tËp trung vµ héi th¶o chíp nhoa'ng, 4 nhãm vËn ®éng ®· ®îc triÖu tËp vµ lËp tøc ®i vßng quanh chî ®Ó kªu gäi sù ®ãng gãp cña bµ con h¶o t©m. Mét lêi kªu gäi hµm sóc vµ c¶m ®éng còng ®îc th¶o ra rÊt nhanh vµ ®äc t¹i loa truyÒn thanh cña Chî. §iÒu ®¸ng nãi lµ mét sè b¹n níc ngoµi t¹i Chî, sau khi ®î biÕt môc ®Ých cao c¶ cña cuéc quyªn gãp, ®· tù nguyÖn ®i vËn ®éng trong céng ®ång cña hä vµ t×nh ®oµn kÕt trong ho¹n n¹n Êy ®· lµ mét yÕu tè khiÕn hµnh ®éng quyªn gãp lÇn nµy nhanh chãng ®¹t kÕt qu¶ tèt. Linh Ng©n (Budapest) D©n Hungary sèng ra sao? §©y h¼n lµ mét c©u hái mµ chóng ta, nh÷ng ngêi b¹n cña Hungary, rÊt quan t©m. Vµ, kh«ng g× b»ng, h·y theo dâi c¸c con sè thèng kª x· héi häc, mét ph¬ng ph¸p cã thÓ gióp chóng ta tiÕp cËn mét c¸ch chuÈn x¸c nhÊt c©u hái nµy Nh÷ng ngêi giµu sinh sèng ra sao? ViÖn Nghiªn cøu ThÞ trêng GfK Hungaria ®· chia 3,8 triÖu hé gia ®×nh Hungary thµnh 6 nhãm x· héi, theo b»ng cÊp vµ nghÒ nghiÖp cña ngêi chñ gia ®×nh. C¬ cÊu tiªu dïng vµ c¸ch sèng rÊt phô thuéc vµo nh÷ng tÇng líp x· héi. NghÒ kinh doanh ®éc lËp lµ nghÒ ®îc coi cã gi¸ trÞ nhÊt. Gfk chia 10% gia ®×nh giµu nhÊt vµ nghÌo nhÊt vµo hai nhãm A, E, nh÷ng gia ®×nh cßn l¹i ®· ®îc ph©n chia theo tõng 20% mét vµo nh÷ng nhãm B, C1, C2, vµ D. T¹i Hungary, t¹i c¸c c«ng ty cã Ýt nhÊt 6 c«ng nh©n vµ mçi n¨m bu«n b¸n Ýt nhÊt 50 triÖu forint, cã gÇn 200 ngµn nhµ qu¶n lý kinh tÕ (QLKT), theo b¶n nghiªn cøu cña viÖn Szonda Ipsos vµ GfK Hungaria trong n¨m 2000 vÒ vÊn ®Ò tiªu dïng cña c¸c nhµ kinh tÕ. §a sè nh÷ng nhµ kinh tÕ (69%) lµ ®µn «ng, løa tuæi 40-49 lµ nhiÒu nhÊt (38%), sau ®ã ®Õn nh÷ng ngêi 50 hoÆc h¬n 50 tuæi (36%). Møc sèng thêng ®îc ®o b»ng ®iÒu kiÖn nhµ ë. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ®iÒu kiÖn nhµ ë thay ®æi rÊt nhiÒu trong c¸c nhãm x· héi. Hai n¨m tríc ®©y, chØ cã 6% nh÷ng ngêi thuéc nhãm A sinh sèng t¹i nhµ riªng, ngµy nay tû lÖ nµy ®· t¨ng gÊp ®«i; c¹nh ®ã, sè ngêi cã nhµ riªng trong c¸c nhãm B vµ C còng t¨ng lªn. Nãi vÒ tr¹ng th¸i gia ®×nh, thêng nh÷ng ngêi thuéc vÒ tÇng líp cã møc sèng cao nhÊt ®Òu sèng trong gia ®×nh gåm hai ngêi, kh«ng cã con, hoÆc gia ®×nh hä cã hai con. Trong nhãm nghÌo nhÊt, h¬n 50% thêng sèng mét m×nh. TÝnh theo b»ng cÊp: 74% c¸c nhµ QLKT cã b»ng ®¹i häc, tuy còng cã kh«ng Ýt ngêi chØ häc hÕt cÊp hai hoÆc cha tèt nghiÖp phæ th«ng. Theo n¬i ë th× 63% lµ ngêi tØnh lÎ, 37% ngêi thñ ®«, nghÜa lµ thñ ®« ¸p ®¶o râ rÖt theo ph¬ng diÖn nµy (tû lÖ phÇn tr¨m cña c d©n theo n¬i ë lµ 80-20%). Theo tõng khu vùc th× ë tØnh Pest, ë vïng B¾c vµ Trung h÷u ng¹n s«ng Danube (Duna), tû lÖ nh÷ng ngêi QLKT vît tû lÖ c d©n; ë vïng Nam h÷u ng¹n s«ng Danube, vµ ®Æc biÖt lµ miÒn §«ng, Ýt nhµ QLKT lµm viÖc h¬n. It nh÷ng dÊu tÝch m¸ch mái VÒ trang bÞ m¸y mãc hiÖn ®¹i cña c¸c gia ®×nh trong nh÷ng tÇng líp riªng biÖt ®ang tiÕn vÒ møc c©n b»ng. ThiÕt bÞ kü thuËt hiÖn ®¹i cña nh÷ng gia ®×nh nghÌo díi trung b×nh ®· n©ng cao ë møc ®é nhiÒu h¬n so víi nh÷ng gia ®×nh thuéc hai nhãm cã thu nhËp cao thø nh× vµ ba. Hai n¨m võa qua, trong nöa sè hé thuéc ba nhãm nghÌo nhÊt, tû lÖ nh÷ng gia ®×nh cã m¸y vi tÝnh c¸ nh©n vµ m¸y ch¬i ®Üa CD ®· t¨ng mét c¸ch ®¸ng kÓ. Nh÷ng nhµ QLKT thêng kh«ng chiÒu m×nh víi nh÷ng ®å xa hoa, chØ cha ®Çy10% c¸c gia ®×nh trong nhãm nµy cã m¸y giÆt. ChØ 9,5% nh÷ng nhµ qu¶n lý vµ nh÷ng chñ c«ng ty dïng m¸y quay camera (hiÖn t¹i, ë T©y ¢u, m¸y quay camera kh«ng ®îc coi lµ vËt dông xa hoa). Còng nh vËy, Ýt ngêi cã xe h¬i riªng vµ ®iÖn tho¹i cÇm tay (chØ cã 14 ngµn ngêi cã m¸y ®iÖn tho¹i trong sè 180 ngµn). Tuy nhiªn, t¾m h¬i ngµy cµng lµ mét h×nh thøc th gi·n thêi thîng cña tÇng líp trªn. Cè nhiªn, nh÷ng sè liÖu nµy cã phÇn kh«ng ®óng sù thËt, chñ yÕu nã cho thÊy nh÷ng ngêi l·nh ®¹o c«ng ty thêng mua c¸c vËt dông díi tªn doanh nghiÖp cña hä. Ph¶i nh×n nhËn nh thÕ tû lÖ sau ®©y: trong sè 180 ngµn nhµ qu¶n lý, 140 ngµn cã xe h¬i riªng, trong ®ã h¬n 50% xe h¬i nh·n hiÖu ph¬ng T©y vµ Ýt h¬n 5 tuæi. ChØ 3.731 ngêi cã xe h¬i lo¹i sang träng. Ngîc l¹i, cã rÊt nhiÒu xe m¸c §«ng ¢u trªn 5 tuæi, cã lÏ chØ kh«ng bÞ mang ra b·i s¾t vôn bëi gÇn 20 ngµn nhµ QLKT chØ cã lo¹i xe Êy lµ tµi s¶n duy nhÊt. VËn ®éng th©n thÕ chõng mùc SÏ sai lÇm nÕu chóng ta nghÜ nh÷ng nhµ QLKT n¨ng ch¬i thÓ thao. Kú thùc, chØ h¬n 50% nh÷ng chñ c«ng ty hoÆc QLKT tËp thÓ thao vµ chØ 1/3 sè ®ã ch¬i thÓ thao thêng xuyªn. §a sè thêng ch¹y hoÆc b¬i, vµ mÆc dï nhiÒu ngêi cã thiÕt bÞ ®¸nh quÇn vît, nhng hä Ýt khi ®ông ®Õn chóng. C¸c nhµ doanh nghiÖp kh«ng a nh÷ng m«n thÓ thao tËp thÓ vµ rÊt Ýt ch¬i nh÷ng m«n dµnh cho thÕ giíi thîng lu nh golf, cìi ngùa, l¸i m¸y bay, nh¶y dï, ®¸nh tennis, ®i thuyÒn buåm, trît níc... Thêi gian rçi r·i – tÝch cùc hay thô ®éng ? Mét nhãm nghiªn cøu kh¸c cña Gfk l¹i chia c d©n Hungary theo nh÷ng nhãm x· héi c¨n cø trªn t×nh h×nh tµi s¶n. Theo nghiªn cøu nµy, chóng ta kh«ng thÓ biÕt nh÷ng ngêi thuéc vµo tÇng líp cao nhÊt cã nh÷ng g× mµ chØ cã biÕt lµ hiÖn nay trong níc Hungary, hä chiÕm 10%. §Ó thùc hiÖn nghiªn cøu nµy, c¸c nhµ khoa häc ®· lùa chän 27 ®Æc trng c¸ nh©n vµ hä ®· nh©n tû lÖ nghÞch theo sù lan truyÒn réng r·i cña ®Æc trng. Theo ph¬ng ph¸p nµy, 837 ngµn ngêi tõ 14 tuæi trë lªn ®îc liÖt vµo nhãm A (chiÕm 10% d©n sè Hung). Trong sè gÇn 1 triÖu ngêi nµy, 26% sèng rÊt tÝch cùc vµ hiÖn ®¹i, hä ch¬i thÓ thao, nghe nh¹c, ®i xem nh¹c nhÑ, th¨m thó b¹n bÌ, du lÞch, ®äc s¸ch chuyªn m«n vµ dïng m¸y tÝnh. 21% quan t©m ®Õn v¨n ho¸, nghe nh¹c, ®i du lÞch, ®i triÓn l·m, ®i xem hoµ nh¹c cæ ®iÓn hay kÞch nghÖ; 19% sèng nh nh÷ng ngêi thî, nghÜa lµ lµm nghÒ b¶o dìng xe h¬i, söa xe, lµm c¸c c«ng viÖc lÆt vÆt trong gia ®×nh, ch¨m vên tîc hoÆc ch¬i c¸c trß ch¬i tËp thÓ; 18% sèng nh c¸c bµ néi trî; 9% sèng rÊt n¨ng ®éng, thÓ thao; 4% sèng nh mét bµ giµ vµ 2% sång hoµn toµn thô ®éng. Cao Nguyªn dÞch theo b¸o Hungary Chuyªn môc vÒ Gi¶i Nobel v¨n häc 2002: KertÐsz Imre Nhµ v¨n Hungary KertÐsz Imre ®îc tÆng gi¶i Nobel v¨n häc 2002. B¸o chÝ ViÖt Nam ®· ®ång lo¹t ®a tin vµ b×nh luËn vÒ sù kiÖn träng ®¹i nµy. V× Hungary lµ thø tiÕng Ýt ngêi biÕt, cho nªn phÇn lín c¸c nhµ b¸o ®Òu dùa vµo c¸c tiÕng níc ngoµi kh¸c. Còng nhê vËy ngêi ta biÕt ®îc d luËn thÕ giíi vÒ cuéc ®êi vµ sù nghiÖp cña nhµ v¨n. Trong tÊt c¶ c¸c thø tiÕng ch©u ¢u (trõ Hungary) tªn ®øng tríc hä. ChØ duy nhÊt Hungary cã thø tù hä tªn gièng ViÖt Nam, Trung Quèc vµ NhËt B¶n: hä ®øng tríc tªn. Do vËy hä tªn cña nhµ v¨n KertÐsz (hä) Imre (tªn) thêng bÞ b¸o chÝ tiÕng Anh, tiÕng Ph¸p, tiÕng §øc. . . ®¶o ngîc thµnh Imre KertÐsz, vµ phµn lín b¸o chÝ níc ta còng viÕt theo thø tù ngîc nµy. Díi ®©y chóng t«i ®¶o l¹i theo ®óng thø tù cña Hungary vµ ViÖt Nam. T¸c phÈm chÝnh cña nhµ v¨n ®îc dÞch thµnh nhiÒu c¸ch: Kh«ng cã sè phËn, Vît qua sè phËn (Sorstalans¸g), V« phËn, Kh«ng lµ ®Þnh mÖnh (Fateless). Trong c¸c bµi b×nh luËn cã mét tõ hay ®îc nh¾c ®Õn lµ holocaust. §ã lµ lÔ thiªu sinh trong t«n gi¸o, sù thiªu hµng lo¹t c¸c vËt tÕ thÇn. NghÜa bãng cña nã lµ sù huû diÖt hµng lo¹t, sù tµn s¸t khñng khiÕp. Trong c¸c t¸c phÈm cña KertÐsz, ®ã lµ sù kiÖn §øc quèc x· th¶m s¸t hµng lo¹t ngêi Do Th¸i b»ng lß thiªu. §Ó chia vui víi nh©n d©n Hungary anh em vµ ®Ó cã mét c¸i nh×n bao qu¸t vÒ gi¶i Nobel v¨n häc nµy, chóng t«i xin giíi thiÖu 4 bµi b¸o in ë ViÖt Nam vµ mét bµi b¸o do ngêi ViÖt Nam ë Hungary biªn so¹n víi c¸c t liÖu phong phó vµ kÞp thêi. Sau cïng lµ b¶n tin tiÕng Hungary mµ b¹n Ph¹m V¨n Khuª ë Budapest ®· cã nh· ý göi b»ng ®iÖn th cho chóng t«i ngay sau khi gi¶i Nobel ®îc c«ng bè. Qua ®ã c¸c b¹n cã thÓ so s¸nh víi c¸c bµi viÕt kh¸c dùa vµomét thø tiÕng trung gian. KertÐsz Imre ®o¹t gi¶i Nobel v¨n häc 2002 Vèn khã dù ®o¸n, ngêi ®îc tÆng gi¶i thëng Nobel v¨n häc n¨m 2002 Ýt nhiÒu còng bÊt ngê: gi¶i thëng víi kho¶n tiÒn mÆt 10 triÖu Kronor (1 triÖu USD) ®îc tÆng cho nhµ v¨n Hungary KertÐsz Imre, tuy cã ngêi tõng cho lµ mét øng cö viªn trong sè hµng chôc nhµ v¨n, nhµ th¬ dï kh«ng thËt næi tiÕng trªn thÕ giíi. N¨m nay 72 tuæi, nhµ v¨n l·o thµnh sinh ra ë thµnh phè thñ ®« Budapest nµy ®· tõng bÞ lu ®µy t¹i tr¹i tËp trung Auschwitz n¨m 1944, råi chuyÓn ®Õn Buchenwald, n¬i «ng ®îc gi¶i tho¸t vµo n¨m 1945 khi ph¸t xÝt §øc thua trËn vµ ®Çu hµng. ViÖn Hµn l©m Thuþ §iÓn ®· chän thiªn truyÖn ®Çu tay cña nhµ v¨n viÕt n¨m 1975 cã tùa ®Ò lµ “Sorstalansag” (Kh«ng cã sè phËn) trong ®ã t¸c gi¶ viÕt vÒ mét chµng trai bÞ b¾t vµ bÞ ®a ®Õn tr¹i tËp trung nhng ®· t×m c¸ch tho¶ hiÖp vµ sèng sãt. Nhng theo c«ng bè trao gi¶i, ViÖn Hµn l©m Thuþ §iÓn nãi r»ng: “ViÖc khíc tõ tho¶ hiÖp trong th¸i ®é cña KertÐsz cã thÓ nhËn râ trong v¨n phong cña «ng, nã gîi nhí ®Õn mét hµng rµo ®Çy gai gãc, dµy ®Æc ®èi víi nh÷ng vÞ kh¸ch kh«ng ®Ò phßng. §èi víi nhµ v¨n, Auschwitz kh«ng ph¶i lµ mét hiÖn tîng riªng biÖt. §Êy lµ sù thùc cuèi cïng vÒ sù tha ho¸ cña con ngêi trong tr¶i nghiÖm hiÖn ®¹i”. Qu¶ vËy víi t¸c phÈm nµy KertÐsz ®· “kh¸m ph¸ t¹i sao c¸c c¸ nh©n l¹i cã thÓ sèng sãt khi lµ n¹n nh©n cña nh÷ng thÕ lùc x· héi d· man”. Vµ qua ®ã nhµ v¨n ®· “®Ò cao sù tr¶i nghiÖm mong manh cña mét c¸ nh©n tríc sù cè t×nh man rî cña lÞch sö” vµ “t×m hiÓu vÒ kh¶ n¨ng sèng sãt trong mét thêi ®¹i mµ sù ®Çu hµng cña con ngêi tríc thÕ lùc x· héi ®· trë nªn ngµy cµng trän vÑn” (trÝch c«ng bè gi¶i). Nh÷ng t¸c phÈm cña KertÐsz thêng trë l¹i víi sù kiÖn mang tÝnh quyÕt ®Þnh trong ®êi m×nh, giai ®o¹n t¸c gi¶ sèng trong tr¹i tËp trung thêi niªn thiÕu khi bän Quèc x· huû diÖt ngêi Do Th¸i ë Hungary. H¬n mäi gi¶i Nobel kh¸c, gi¶i Nobel v¨n häc lµ mét gi¶i rÊt nÆng tÝnh chñ quan. Danh s¸ch c¸c t¸c gi¶ ®o¹t gi¶i cho thÊy r»ng trong khi mét sè nhµ v¨n lín lao nhÊt cña thÕ kû qua ®îc t«n vinh, cã c¶ nh÷ng nhµ v¨n kh«ng tiÕng t¨m vµ nhanh chãng bÞ l·ng quªn. ý ®Þnh ban ®Çu cña Alfred Nobel lµ “tÆng cho ngêi ®· s¶n sinh ra trong lÜnh vùc v¨n häc t¸c phÈm xuÊt s¾c vÒ mÆt lý tëng”. Nhng b©y giê ViÖn Hµn l©m Thuþ §iÓn biÕn gi¶i nµy ngµy cµng trë thµnh viÖc thõa nhËn vÒ thµnh tùu v¨n häc suèt ®êi, vµ trong mét sè trêng hîp biÕn nã thµnh c«ng cô phôc vô chÝnh trÞ. §Êy lµ trêng hîp trao gi¶i cho c¸c nhµ v¨n chèng ®èi chÕ ®é nh Cao Hµnh KiÖn n¨m 2000, hay nhµ v¨n Liªn X« Alexander Solzhenitsyn 30 n¨m tríc. Bëi vËy hëng vinh dù lín lao nµy cßn cã c¶ nh÷ng nhµ v¨n h¹ng hai, c¶ nh÷ng kÎ bÞ coi lµ ngo¹i ®¹o cña v¨n ch¬ng nh trêng hîp Winston Churchill, vÞ thñ tíng Anh thêi §¹i chiÕn II. 50 n¨m nay, danh s¸ch nh÷ng ngêi ®îc ®Ò cö kh«ng hÒ ®a ra c«ng khai, khiÕn giíi v¨n häc thÕ giíi tha hå “pháng ®o¸n”. Tuy vËy, nhiÒu t¸c gi¶ ®îc giíi phª b×nh ®¸nh gi¸ cao ch¾c h¼n ®· cã mÆt trong danh s¸ch chung tuyÓn. Tríc khi gi¶i n¨m nay ®îc c«ng bè, nhµ phª b×nh v¨n häc Felicitas von Lovenberg, ngêi §øc, nãi r»ng nhiÒu ngêi cho lµ mét nhµ v¨n Mü cã kh¶ n¨ng ®o¹t gi¶i, nh Philip Roth, John Updike, Thomas Pynchon hay nhµ th¬ John Ashbery. Pietro Citali, nhµ phª b×nh v¨n häc ngêi Italia th× chän nhµ v¨n gèc TiÖp Milan Kundera, t¸c gi¶ thiªn tiÓu thuyÕt “NhÑ kiÕp nh©n sinh”. Giulio Ferroni, gi¸o s m«n v¨n t¹i thµnh Rome th× ®o¸n lµ hai nhµ v¨n Do Th¸i D. Grossman vµ B. Yehosua, v× “t¸c phÈm cña hä ph¶n ¸nh nh÷ng xung ®ét mµ ®Êt níc hä ®ang ®èi mÆt”. H·ng th«ng tÊn Thuþ §iÓn TT cho r»ng gi¶i lÇn nµy sÏ trao cho mét nhµ v¨n n÷ vµ nªu tªn J. C. Oates (Mü), Vizma Belsevia (Latvia), Inger Christensen (§an M¹ch), Doris Lessing (Anh), Margaret Atwood vµ Alice Munro (Canada). Nhµ v¨n n÷ ®o¹t gi¶i Nobel gÇn ®©y nhÊt lµ Toni Morrison (Mü) vµo n¨m 1993. Sù suy ®o¸n cßn tËp trung vµo kh¶ n¨ng ViÖn Hµn l©m Thuþ §iÓn sÏ híng vµo c¸c vïng ®Þa lý vµ lo¹i h×nh v¨n häc, vµ n¨m nay cã thÓ trao gi¶i cho th¬. Nh÷ng ngêi cã nhiÒu kh¶ n¨ng ®o¹t gi¶i lµ nhµ th¬ Adonis (gèc Syria), Koun (Hµn Quèc), Bei Dao (nhµ th¬ Trung Hoa lu vong) vµ Tomas Transtroemer (Thuþ §iÓn). Nh÷ng tªn tuæi kh¸c ®îc nh¾c tíi lµ Salman Rushdie (ngêi Anh gèc Ên §é), J. M. Coetzce (Céng hoµ Nam Phi). Mario Vargas Llosa (Peru), Amos OZ (Israel), Chinua Achebe (Nigieria), Raja Rao (Ên §é) vµ William Trevor (Ireland). H.V. (ThÓ thao & V¨n ho¸ 11-10-2002) Hµng rµo t¸o h¬ng ken dµy vµ tua tña gai KertÐsz Imre, nhµ v¨n Hungary, ngêi ®· tõng sèng qua tr¹i tËp trung cña ph¸t xÝt §øc, ®· ®o¹t gi¶i Nobel v¨n ch¬ng 2002 “cho nh÷ng t¸c phÈm ph¶n ¸nh t©m tr¹ng mong manh cña mét c¸ nh©n tríc sù chuyªn quyÒn d· man cña lich sö” – th«ng b¸o ngµy 10-10 cña ViÖn Hµn l©m Thuþ §iÓn cho hay. B¶n th«ng b¸o nªu râ: “Trong nh÷ng t¸c phÈm cña m×nh, KertÐsz Imre m« t¶ tØ mØ kh¶ n¨ng tiÕp tôc sèng vµ suy nghÜ nh mét con ngêi trong thêi ®¹i mµ sù khuÊt phôc con ngêi cña c¸c lîng x· héi trë nªn ngµy mét hoµn h¶o”. S¸ng t¸c cña KertÐsz thêng quay trë l¹i víi sù kiÖn quyÕt ®Þnh trong cuéc ®êi «ng - ®ã lµ giai ®o¹n sèng trong tr¹i tËp trung cña ph¸t xÝt §øc khi cßn lµ mét cËu bÐ. §èi víi «ng, tr¹i tËp trung kh«ng ph¶i lµ trêng hîp ngo¹i lÖ, tån t¹i bªn c¹nh lÞch sö b×nh thêng cña T©y ¢u, mµ lµ sù thËt tét cïng cña sù tho¸i ho¸ cña con ngêi trong x· héi hiÖn ®¹i. Nhµ v¨n 73 tuæi nµy ®· cã lÇn ph¸t biÓu: “Khi t«i nghÜ vÒ cuèn tiÓu thuyÕt míi, t«i lu«n lu«n nghÜ ®Õn tr¹i tËp trung”. Sinh ngµy 9-11-1929 trong mét gia ®×nh Do Th¸i, n¨m 1944 «ng cïng gia ®×nh bÞ trôc xuÊt vµ bÞ chë sang tr¹i tËp trung Auschwitz. Sau khi Hungary ®îc gi¶i phãng, KertÐsz trë vÒ vµ n¨m 1948 xin ®i lµm phãng viªn cho tê b¸o “Vil¸goss¸g” ë thñ ®« Budapest. Nhng ®Õn n¨m 1951, «ng ®· rêi bá c«ng viÖc nµy ®i lµm nghØa vô qu©n sù. Hai n¨m sau, «ng trë thµnh nhµ v¨n tù do kiªm dÞch gi¶ c¸c t¸c phÈm tiÕng §øc cña Nietzsche, Hofmannsthal, Schnitzler vµ Freud. Nh÷ng t¸c gi¶ nµy ®Òu cã ¶nh hëng lín ®Õn s¸ng t¸c cña «ng sau nµy. “Sù cù tuyÖt tho¶ hiÖp ë KertÐsz cã thÓ thÊy râ trong v¨n phong cña «ng, mang mïi h¬ng ®Ëm ®Æc cña hµng rµo b»ng c©y t¸o gai: Dµy ®Æc vµ tua tña gai nhän cho nh÷ng kh¸ch v·ng lai kh«ng víng chót ngê vùc. Tuy nhiªn, «ng lu«n biÕt c¸ch lµm cho b¹n ®äc trót khái g¸nh nÆng cña nh÷ng xóc c¶m cìng b¸ch vµ gióp ngêi ta ®îc tù do suy nghÜ”. – b¶n tëng thëng cña ViÖn Hµn l©m Thuþ §iÓn viÕt. M·i ®Õn n¨m 1975, KertÐsz míi xuÊt b¶n tiÓu thuyÕt ®Çu tay cã tùa ®Ò “V« phËn” (Fateless), ®Ò cËp nh÷ng kinh nghiÖm sèng cña «ng trong c¸c tr¹i tËp trung Auschwitz (Ba Lan) vµ sau ®ã ë Buchewald (§øc). Díi con m¾t ng©y th¬ cña cËu bÐ 15 tuæi Kâves Gyârgy, sè phËn cña nh÷ng ngêi Do Th¸i trong tr¹i tËp trung (trong ®ã cã c¶ cha cËu) trë nªn khñng khiÕp h¬n. ¤ng cßn cho xuÊt b¶n tiÕng Anh tËp “Kaddish cho ®øa trÎ kh«ng ®îc chµo ®êi” (Kaddish for a Child not Born). Kaddish lµ mét loai kinh cÇu nguyÖn cña ngêi Do Th¸i dµnh cho nh÷ng ngêi chÕt. Nhng trong b¶n kaddish ®Æc biÖt nµy, KertÐsz l¹i cÇu nguyÖn cho mét ®øa trÎ mµ nh©n vËt chÝnh kh«ng chÞu cho ra ®êi trong mét thÕ giíi ®Ó cho nh÷ng tr¹i tËp trung nh Auschwitz tån t¹i. Héi Nhµ v¨n Hungary tá ra v« cïng phÊn khëi tríc vinh dù cña nÒn v¨n häc níc nµy. ¤ng Kal¸sz M¸rton, Chñ tÞch Héi, ph¸t biÓu tríc H·ng tin Ph¸p AFP: “Tríc hÕt, «ng Êy lµ mét nhµ v¨n kiÖt xuÊt, vµ ®iÒu quan träng nhÊt, «ng Êy lµ ngêi Hungary. Chóng t«i c¶m thÊy rÊt h¹nh phóc”. Tõ Berlin, n¬i ®ang lµm viÖc, KertÐsz nãi: “§©y lµ niÒm vinh dù lín ®èi víi t«i vµ cã lÏ giê ®©y, t«i cã thÓ sèng mét cuéc s«ng trÇm lÆng h¬n”. KertÐsz nãi, mÆc dï c¸c t¸c phÈm cña «ng chñ yÕu xuÊt b¶n t¹i §øc vµ tiÕng mÑ ®Î cña «ng chØ lµ thø ng«n ng÷ cña “mét hßn ®¶o nhá bД, song gi¶i Nobel vÉn kh«ng quªn dµnh u ®·i nµy cho nÒn v¨n häc Hungary. ThÕ Hng (theo AFP) (b¸o Lao ®éng 11.10.2002) Th«ng ®iÖp cña KertÐsz Imre: Sèng vµ thÝch øng Gi¶i Nobel v¨n häc 2002 ®· ®îc trao cho mét nhµ v¨n vµ dÞch gi¶ tiÕng §øc ngêi Hungary, «ng KertÐsz Imre, 72 tuæi. §©y lµ mét bÊt ngê bëi c¸c nhµ quan s¸t tiªn ®o¸n gi¶i thëng trÞ gi¸ 10 triÖu krona (16,6 tØ ®ång ViÖt Nam ) n¨m nay sÏ ®îc trao cho mét t¸c gi¶ Mü næi tiÕng nh Philip Roth, John Updike hay Susan Sontag KertÐsz Imre lµ mét t¸c gi¶ Ýt ®îc biÕt ®Õn ngoµi Hungary tríc thËp niªn 1990. Ngay ë trong níc, «ng còng kh«ng ph¶i lµ mét nhµ v¨n cã nhiÒu ngêi ®äc. Sau khi ®îc ph¸t hiÖn ë §øc vµ sau ®ã lµ Ch©u ¢u, nh÷ng ngêi h©m mé vµ chÞu ®äc s¸ch cña «ng – chñ yÕu lµ ®éc gi¶ Thuþ §iÓn vµ Ph¸p – còng rÊt Ýt, bëi hÇu hÕt c¸c t¸c phÈm cña «ng ®îc x©y dùng trªn nÒn t¶ng kinh nghiÖm sèng b¶n th©n ë c¸c traÞ tËp trung ngêi Do Th¸i cña §øc Quèc x· nh Auschwitz vµ Buchenwald. “Khi t«i nghÜ vÒ tiÓu thuyÕt, t«i lu«n nghÜ vÒ Auschwitz” lµ mét c©u nãi ph¶n ¸nh quan ®iÓm s¸ng t¸c cña KertÐsz Imre. Nhng KertÐsz kh«ng viÕt vÒ Shoah (tiÕng Do Th¸i chØ sù kiÖn §øc Quèc x· tµn s¸t ngêi Do Th¸i b»ng lß thiªu, the Holocaust trong tiÕng Anh) theo kiÓu c¸c nhµ v¨n næi tiÕng vÒ ®Ò tµi nµy nh Primo Levi (Italia), Jorge Semprun (T©y Ban Nha) hay Elise Wiesel (Mü). ¤ng tõ chèi viÖc m« t¶ Shoah – vµ cuéc sèng nãi chung – nh mét vÊn ®Ò cña ®¹o ®øc (nhËn xÐt cña b¸o The Guardian, Anh). Bµi häc siªu h×nh häc mµ «ng rót ra tõ Shoah lµ “kÎ thñ ¸c còng nh n¹n nh©n ®Òu tù chèi bá m×nh vµ chèi bá kÎ kh¸c”. Tõ nh©n sinh quan nµy, «ng chØ “quan s¸t (Shoah) mµ kh«ng lªn ¸n, t¸i hiÖn Shoah nhng kh«ng t¸i hiÖn b¶n th©n” (nhËn xÐt cña b¸o Le Monde, Ph¸p). Riªng Hµn l©m viÖn Thuþ §iÓn nhËn ®Þnh: “Th«ng ®iÖp cña KertÐsz Imre lµ “sèng vµ thÝch øng”. §èi víi «ng, Auschwitz kh«ng ph¶i lµ mét sù cè ®Æc biÖt, kh«ng ph¶i mét thùc thÓ xa l¹ n»m ngoµi lÞch sö b×nh thêng cña thÕ giíi ph¬ng T©y. §ã lµ ch©n lý c¬ b¶n vÒ sù ®¸nh mÊt nh©n phÈm con ngêi trong cuéc sèng hiÖn ®¹i”. Sinh ra t¹i Budapest, thñ ®« Hungary, ngµy 9-11-1929, trong mét gia ®×nh gèc Do Th¸i, KertÐsz Imre bÞ b¾t vµo tr¹i tËp trung Auschwitz n¨m 1944. Sau ®ã, l¹i bÞ tËp trung vµo tr¹i Buchenwald. N¨m 1945, «ng míi ®îc gi¶i tho¸t. N¨m 1948, «ng trá vÒ Budapest, lµm phãng viªn tê Vil¸goss¸g. N¨m 1952, «ng nghØ viÖc, lµm phãng viªn tù do. Sau khi lµm nghÜa vô qu©n sù 2 n¨m, «ng sèng b»ng nghÒ viÕt v¨n tù do, dÞch c¸c t¸c gi¶ §øc nh Nietzsche, Hofmannsthal, Freud, Schnitzler, Wittgenstein vµ Canetti. C¸c t¸c gi¶ nµy Ýt nhiÒu ®Òu ¶nh hëng tíi t tëng vµ bót ph¸p cña Imre KertÐsz. T¸c phÈm ®Çu tay cña KertÐsz Imre lµ Sorstalans¸g (Kh«ng cã sè phËn) viÕt tõ n¨m 1965 ®Õn 1975 míi hoµn chØnh vµ xuÊt b¶n. Trong quyÓn nµy, KertÐsz dïng thÓ lo¹i tù truyÖn nhng kh«ng h¼n lµ mét cuèn tù truyÖn, kÓ l¹i cuéc ®êi cña Kâves Gyârgy, 15 tuæi bÞ ®µy ë tr¹i Auschwitz vµ Buchenwald. Kâves coi nh sè phËn cña em bÞ ®¸nh c¾p vµ t×m c¸ch thÝch øng víi hoµn c¶nh ®Ó mµ sèng sãt. NhËn xÐt cña Hµn l©m viÖn Thuþ §iÓn: “Kâves nh×n c¸c sù kiÖn chung quanh m×nh víi c¸i nh×n cña con trÎ, kh«ng hiÓu râ ®ã lµ c¸i g× còng kh«ng coi ®ã lµ chuyÖn ®¸ng ph¶n kh¸ng l¹i hay bÊt thêng”. QuyÓn s¸ch nµy ra ®êi trong sù thê ¬ cña ®éc gi¶. N¨m 1988, «ng cho in tiÕp quyÓn A Kudarc (ThÊt b¹i) ®îc coi lµ tËp hai cña bé tiÓu thuyÕt ba tËp mµ Kh«ng cã sè phËn lµ tËp 1. Nh©n vËt chÝnh vÉn lµ Kâves. N¨m 1990, «ng hoµn tÊt tËp ba Kinh cÇu siªu cho mét ®øa bÐ cha chµo ®êi. TÝnh ®Õn nay, ë Hungary, KertÐsz Imre ®· xuÊt b¶n 11 t¸c phÈm b»ng tiÕng Hungary. HiÖn nay «ng ®ang viÕt cuèn tiÓu thuyÕt, t¹m ®Æt tùa lµ Thanh lý. ¤ng cho biÕt ®Ò tµi t¸c phÈm nµy vÉn nh cò, mét c¸i nh×n cuèi cïng vÒ Shoah nhng trong bèi c¶nh mét níc Hungary gi÷a buæi giao thêi d©n chñ. §©y lµ mét tiÓu thuyÕt hiÖn ®¹i. T¸c phÈm cña KertÐsz Imre ®îc dÞch ra tiÕng níc ngoµi kh«ng nhiÒu, chØ hai tËp truyÖn ®îc dÞch ra tiÕng Anh (Fateless vµ Kaddish for a child not born), 4 t¸c phÈm tiÕng Ph¸p vµ 5 t¸c phÈm tiÕng Thuþ §iÓn. Cã d luËn cho r»ng nhê c¸c t¸c phÈm dÞch ra tiÕng Thuþ §iÓn nµy mµ KertÐsz Imre lät vµo m¾t xanh cña 18 thµnh viªn Hµn l©m viÖn Thuþ §iÓn. KertÐsz Imre nhËn ®îc tin vui ë Berlin – n¬i «ng ®ang gi¶ng d¹y t¹i mét trêng ®¹i häc. ¤ng nãi: “C¶m tëng cña t«i lµ sù pha trén gi÷a bÊt ngê vµ niÒm vui kh«n t¶. Gi¶i Nobel nµy còng lµ mét phÇn thëng cho nÒn v¨n häc Hungary”. KertÐsz Imre, theo lêi m« t¶ cña bµ Katarina M.Wilson, gi¶ng viªn m«n v¨n häc so s¸nh ë Trêng §¹i häc Georgia (Mü) – ngêi chuyªn dÞch truyÖn cña t¸c gi¶ Hungary nµy, “lµ mét ngêi rÊt ®Ñp trai, vãc ngêi dong dáng cao, ¨n mÆc rÊt lÞch sù, vui tÝnh, lµm viÖc chung rÊt lý thó, nãi rÊt giái tiÕng §øc nhng dèt tiÕng Anh”. KertÐsz Imre cã vî nhng kh«ng cã con c¸i. V¨n Anh (b¸o Ngêi lao ®éng 12.10.2002) Bíc ra tõ qu¸ khø ®au th¬ng TiÓu thuyÕt Vît qua sè phËn (Sostalans¸g) cña nhµ v¨n Hungary KertÐsz Imre lµ mét trong nh÷ng t¸c phÈm quan träng nhÊt cña v¨n häc Ch©u ¢u ®Çu thÕ kØ 20, khi xuÊt b¶n b»ng tiÕng §øc ®· ®îc coi nh mét sù kiÖn v¨n häc ®em l¹i danh tiÕng cho t¸c gi¶. N¨m 1975, b¶n gèc ®îc in t¹i Hungary nhng kh«ng g©y ®îc sù chó ý nµo. KertÐsz Imre vµ c¸c t¸c phÈm cña «ng chØ ®îc c«ng nhËn t¹i quª nhµ kÓ tõ 1985 khi t¸c phÈm thø hai ®îc xuÊt b¶n vµ nhÊt lµ khi Lêi cÇu nguyÖn cho ®øa trÎ kh«ng ®îc ra ®êi (Kaddis a meg nem szòletett gyermekÐrt) ra m¾t n¨m 1990. Sinh n¨m 1929 trong mét gia ®×nh Do Th¸i, KertÐsz Imre ®· tr¶i qua 15 n¨m trong tr¹i tËp trung Auschwitz Birkenau cña ph¸t-xÝt §øc. 15 n¨m sau khi tho¸t khái ®Þa ngôc ®ã (n¨m 1945), «ng b¾t tay vµo viÕt cuèn Vît qua sè phËn suèt 10 n¨m kÓ l¹i c©u chuyÖn cña chÝnh m×nh trong nh÷ng n¨m th¸ng khñng khiÕp nhÊt. Khi hoµn thµnh, «ng cha h×nh dung ®îc tÇm vãc cña nã: mét trong nh÷ng cuèn s¸ch hay nhÊt vÒ n¹n diÖt chñng cña ThÕ chiÕn 2. Tríc khi trë thµnh mét nhµ v¨n nh thÕ, KertÐsz Imre tõng lµ nhµ b¸o vµ sau nµy lµ nhµ viÕt kÞch, so¹n rÊt nhiÒu nh¹c kÞch vµ kÞch t¹p kü còng nh ®· dÞch sang tiÕng Hungary nh÷ng t¸c phÈm cña Friedrich Nietzsche, Sigmund Freud, Hugo von Hoflmannsthal... KertÐsz Imre ®· bíc nh÷ng bíc ©m thÇm trong bãng tèi, kh«ng tham väng triÕt lý hay nh÷ng tiÓu luËn r¾c rèi, «ng muèn thö nghiÖm tÝnh mê ¶o trong mçi t¸c phÈm ®Ó cã ®é gîi më cao nhÊt. Trong th«ng c¸o b¸o chÝ ViÖn Hµn l©m Thuþ §iÓn chiÒu 10-10 (giê ®Þa ph¬ng) vÒ viÖc trao gi¶i Nobel V¨n häc 2002 cho KertÐsz Imre cã ®o¹n: Gi¶i Nobel n¨m nay ®îc trao cho nhµ v¨n Hungary KertÐsz Imre víi mét t¸c phÈm ®ñ søc dùng nªn mét kinh nghiÖm mong manh cña mét c¸ nh©n ®èi ®Çu víi sù ®éc tµi man rî cña lÞch sö. Víi KertÐsz Imre, Auschwitz kh«ng ph¶i lµ mét trêng hîp ®Æc biÖt hay ngo¹i lÖ g× c¶, nã lµ minh ho¹ râ nhÊt cho mét bíc lïi cña loµi ngêi trong ®êi sèng hiÖn ®¹i. Ngêi ®äc ®èi mÆt víi sù tµn ¸c ®îc m« t¶ tõng chi tiÕt chÝnh x¸c vµ sèng trong c¶m gi¸c nh chÝnh m×nh ®ang chÞu nh÷ng cuéc hµnh h×nh man rî ®ã. §èi víi c¶ ®ao phñ lÉn n¹n nh©n, kh«ng cßn chç cho nh÷ng c©u hái T¹i sao??? Theo KertÐsz Imre, th× Sèng, tøc lµ thÝch nghi! Vµ sù thÝch nghi ë Auschwitz lµ tù ®ång hãa b¶n th©n víi c¸i ®ang ®iÒu khiÓn cuéc sèng hµng ngµy cña m×nh. ngêi ®äc ®Ó cã thÓ tiÕp nhËn t¸c phÈm tèt nhÊt còng ph¶i cã mét sù ®ång ho¸ víi nh©n vËt. KertÐsz Imre ®· gi¶i phãng ngêi ®äc khái g¸nh nÆng cña nh÷ng c¶m tÝnh ¸p ®Æt ®Ó híng ®Õn nh÷ng suy tëng riªng t nhÊt. Theo chiÒu híng nµy, KertÐsz Imre g¾n m×nh víi trêng ph¸i cña nh÷ng nhµ t tëng chÞu ph©n th©n gi÷a cuéc sèng thùc vµ linh hån. Trong Lêi cÇu nguyÖn cho ®øa trÎ kh«ng ®îc ra ®ê,i KertÐsz ®a ra mét h×nh ¶nh rÊt tiªu cùc vÒ thêi th¬ Êu. Vµ trong giai ®o¹n ®Çu tiªn cña cuéc ®êi nµy, «ng g¾n cho nh©n vËt cña m×nh mét t×nh c¶m kú dÞ vÒ b¶n th©n cÈm nhËn ®îc trong tr¹i tËp trung. ¤ng kÕt thóc nh÷ng ph©n tÝch cña m×nh b»ng coi t×nh yªu nh cøu rçi cña sù thÝch nghi, ý ®Þnh ®Çu hµng gôc ng· hoµn toµn tríc nh÷ng ham muèn sèng tét bËc cña con ngêi khi ®èi mÆt v¬Ý nh÷ng lß thiªu ngêi. Víi KertÐsz, gi¸ trÞ tinh thÇn cña mçi ngêi sÏ béc lé khi hä bÊt lùc tríc cuéc sèng. Cuèn ThÊt b¹i (A Kudarc) xuÊt b¶n n¨m 1988 cïng víi Vît qua sè phËn vµ Lêi cÇu nguyÖn cho ®øa trÎ kh«ng ®îc ra ®êi lµm thµnh bé ba t¸c phÈm vÒ mét ký øc ®au buån trong tr¹i tËp trung. Nh©n vËt chÝnh trong cuèn s¸ch lµ mét nhµ v¨n miÖt mµi viÕt c©u chuyÖn vÒ tr¹i Auschwitz mµ khi xong «ng nghÜ ch¾c ch¾n lµ bÞ tõ chèi. Nhng khi nã ®îc chÊp nhËn, «ng l¹i ph¶i cè c«ng ®Ó tho¶ hiÖp víi nh÷ng c¶m xóc cña m×nh. Vµ c©u hái vÒ sù thÊt b¹i kh«ng ®Æt ra víi t¸c phÈm mµ víi chÝnh ngêi s¸ng t¹o trong qu¸ tr×nh ®Êu tranh víi b¶n th©n. Trong tuyÓn tËp G¸lyanaplã (NhËt ký ngêi chÌo thuyÒn – (1992) KertÐsz béc lé tÇm cì trÝ tuÖ thùc sù. “Mäi kiÕn gi¶i lý thuyÕt chØ lµ qu¸ tr×nh x©y dùng” «ng viÕt rót ra sau khi theo ®uæi mét cuéc tranh luËn kh«ng mÖt mái víi truyÒn thèng phª b×nh v¨n ho¸ tõ Gothe tíi Schopenhauer, Nietzsche, Kafka, Camus, Beckett. KertÐsz Imre ë thÕ ®¹i diÖn cho mét thiÓu sè ®îc h¹n chÕ cßn... mét ngêi! ViÖc ghÐp «ng vµo “hÖ t tëng” Do Th¸i lµ do nh÷ng ý tëng thï ®Þch bµi Do Th¸i t¹o nªn. Nhng còng ë vÞ trÝ bÞ s¾p ®Æt nµy mµ «ng cã nh÷ng hiÓu biÕt s©u s¾c h¬n vÒ con ngêi thêi m×nh ®ang sèng. Trong nhiÒu n¨m qua, mét ®ång h¬ng vµ lµ mét ngêi b¹n cña KertÐsz Imre – nhµ quay phim Koltai Lajos, tõng ®îc ®Ò cö gi¶i Oscar, ®· cè g¾ng gom tiÒn dùng bé phim dùa trªn nh÷ng g× ®îc kÓ trong Vît qua sè phËn. Nay víi gi¶i Nobel V¨n häc, mong muèn trªn rÊt cã thÓ sÏ ®îc hiÖn thùc ho¸ víi ý tëng vÒ mét t¸c phÈm ®iÖn ¶nh nhiÒu søc gîi më nh nhµ v¨n ®· lµm ®îc víi nh÷ng trang s¸ch cña m×nh. C¶ KertÐsz vµ Koltai ®· mÊt h¬n 2 n¨m chuyÓn thÓ kÞch b¶n cho Vît qua sè phËn vµ hä hy väng cã thÓ bÊm m¸y vµo ®Çu n¨m tíi. ChÝ Hïng (b¸o TiÒn Phong 13-10-2002) Cuéc ®êi vµ sù nghiÖp cña KertÐsz Imre Níc Hungary nhá bÐ víi gÇn 10 triÖu c d©n, l¹i lµ mét “cêng quèc” trong khoa häc vµ kÜ thuËt: 12 gi¶i Nobel khoa häc giµnh cho c¸c nhµ khoa häc Hung, hoÆc gèc Hung, lµ mét b»ng chøng ®¸ng tù hµo cho nhËn ®Þnh trªn. Tuy nhiªn, ®· tõ bao n¨m nay, Hungary m¬ íc cã mét gi¶i Nobel trao cho mét ngêi Hungary ®ang sinh sèng t¹i cè quèc. Bëi lÏ, trong qu¸ khø, tÊt c¶ c¸c nhµ khoa häc Hungary (hay gèc Hungary) ®Òu ®îc gi¶ Nobel khi ®· ra níc ngoµi, cho dï trong sè hä, vÉn cã ng÷ng ngêi mang quèc tÞch Hungary hoÆc ®îc gi¶i v× nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu trong thêi gian cßn ë Hungary. Nh thÕ, gi¶i Nobel v¨n ch¬ng 2002 giµnh cho nhµ v¨n KertÐsz Imre cã mét gi¸ trÞ tinh thÇn v« cïng lín lao. LÇn ®Çu tiªn, thÕ giíi ®· chÝnh thøc nh×n nhËn d©n Hungary ch¼ng nh÷ng xuÊt s¾c vÒ khoa häc, mµ cßn cã nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ trong khoa häc. LÇn ®Çu tiªn, nÒn v¨n häc Hungary – víi nhiÒu tªn tuæi rÊt xøng ®¸ng ®îc gi¶i Nobel trong qu¸ khø vµ hiÖn t¹i - ®· ®¨ng quang víi mét t¸c gi¶ mµ cuéc ®êi lµ c¶ mét bµi ca vÒ nh©n c¸ch vµ vÒ sù chiÕn th¾ng cña phÈm gi¸ con ngêi tríc c¸c ®Õ chÕ tµn b¹o. LÇn ®Çu tiªn, c¸c t¸c phÈm cña Hungary – cho ®Õn nay thêng chØ ®îc a chuéng vµ biÕt ®Õn t¹i c¸c níc nãi tiÕng §øc, v× lý do rÊt khã chuyÓn ng÷ cña tiÕng Hung - ®· vît hµng rµo biªn giíi v« h×nh ®Ó ®Õn toµn thÕ giíi. Vµ còng lµ lÇn ®Çu tiªn, khi ®a sè ngêi Hungary trong níc vµ h¹i ngo¹i, ®· nhÊt lo¹t tù hµo vµ h·nh diÖn vÒ mét gi¶i thëng v¨n häc cao quý bËc nhÊt ®îc trao cho ngêi cña xø së Hung bÐ nhá. D©n Hungary, vèn cã tiÕng lµ bi quan vµ hay ngê vùc, lÇn nµy ®· trót bá “truyÒn thèng” ®ã ®Ó hoµ m×nh víi niÒm vui chung. Nh©n sù kiÖn träng ®¹i nµy, ®Ó chóc mõng thµnh c«ng cña nhµ v¨n KertÐsz Imre, chóng t«i muèn ®a mét sè th«ng tin vÒ KertÐsz vµ gi¶i Nobel ®Õn ®«ng ®¶o b¹n ®äc xa gÇn, víi mong íc thÇm kÝn lµ ch¼ng bao l©u n÷a, ®Êt níc ViÖt Nam còng sÏ ®îc vinh dù nh thÕ. Каталог: van hoa -> an pham an pham -> Mục lục Chính trị-Thời sự an pham -> Nhịp cầu Việt Nam-Hungary + Viện sĩ Kornai János và cuốn sách mới xuất bản ở Việt Nam Nhìn sang nước bạn tải về 0.63 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|