HỌc viện phật giáo việt nam tại tp. Hcm. 750- nguyễn Kiệm – Q. Phú nhuậN – Tp. Hcm


Môn: THIỀN HỌC ĐẠI CƯƠNG.

Trong Kinh Pháp cú (Dhammapada), Đức Phật có dạy: “Natthi jhānaṃ appaññassa natthi paññā ajjhāyino” nghĩa là: “Thiền định không phát sanh đến người không trí tuệ, trí tuệ cũng chẳng phát sanh đến người không có Thiền”. Lời Phật nói trên đây chỉ cho biết rằng: Nếu ta muốn được giải thoát thì phải nương theo trí tuệ mà tu hành, không trí tuệ thì chẳng suốt thông nhân sanh của ngũ uẩn được, song Trí tuệ mà phát sanh được là nhờ trước phải có tu tập Thiền làm nền tảng.

Thiền (Jhāna) là phương pháp tu tập để thiêu đốt phiền não, có hai loại là thiền Chỉ (hay thiền Định) và thiền Quán. Thiền Chỉ là phương pháp tập trung tư tưởng trên một trong 40 đề mục, để phát triển Định tâm (Samādhi), chỉ chứng đắc Thần thông (Abhiññā) nhưng chưa giải thoát được. Còn thiền Quán là phương pháp phát triển Tuệ giác (Ñāṇa) trên 04 đề mục (Thân, Thọ, Tâm và Pháp) để thấy rõ Tam Tướng (Trāyalakkhana): Vô thường, Khổ não và Vô ngã của Danh Sắc hay sự Sanh Diệt của Ngũ uẩn. Phương pháp tu thiền Định chỉ đè nén phiền não tạm thời, còn pháp tu thiền Quán thì sát tuyệt phiền não hoàn toàn, thành tựu Đạo Quả chứng ngộ Níp Bàn.

 ÐỀ MỤC CUẢ THIỀN

• 
  là đối tượng, một sự vật hoặc là một tiến trình hay một trạng thái, nơi (vị trí) mà tâm ta tập trung sự chú ý, quan sát hoặc theo dõi vào đó để có sự ghi nhận* đối tượng hay đề tài.
  

• 
  Có 02 loại đề mục: - 40 đề mục Thiền Chỉ (hay Thiền Định - Samādhi).
  

 THIỀN CHỈ (SAMATHA)

1. 
   10 đề mục Hoàn tịnh (Kasiṇa) là: Ðất (Pathavīkasiṇa), Nước (Āpokasiṇa), Lửa (Tejekasina), Gió (Vāyokasiṇa), Xanh (Nīlakasiṇa), Vàng (Pītakasiṇa), Ðỏ (Lohitakasiṇa), Trắng (Odātakasiṇa),
   

2. 
   10 đề mục Tử thi (Āsubha) là:
   

3. 
   10 đề mục Tùy Niệm (Anussati) là:
   

- Niệm về Ân đức của Giới hạnh (Sīlānussati).

- Niệm về sự Chết (Maranānussati).

4. 
   04 đề mục Tứ Vô Lượng Tâm (Appamaññā) là:
   

5. 
   04 đề mục Vô sắc (Arūpa) là:
   

6. 
   01 đề mục Phân biệt Thân tứ đại (Vavaṭṭhāna) là:
   

7. 
   01 đề mục Quán tưởng (Saññā) là:
   

 THẾ NÀO GỌI LÀ ÐỊNH (Samādhi)?

Trạng thái của tâm Đại thiện có sở hữu Định (Ekaggatā) thắng lực đồng sanh, an trụ vững chắc trong một đề mục gọi là Ðịnh. Có hai loại Ðịnh:

1) Phàm định (Lokiya samādhi) là cái thể trạng của tâm Đại an trụ trong cảnh giới tham luyến theo ba cõi là: cõi Dục giới, cõi Sắc giới và cõi Vô Sắc giới.

2) Thánh định (Lokuttara samādhi) là thể trạng của tâm lành an trụ trong một cảnh giới, nương theo Thánh Ðạo. Trong hai loại Ðịnh ấy, Thánh Ðịnh sẽ giải trong pháp Thiền Quán Tứ Niệm Xứ (Vipassana).

Phàm Ðịnh có hai bậc: 1) Cận định (Upacāra samādhi) .

2) Nhập định (Appanā samādhi) .

 Trong 2 bậc đó thì Cận định ở cõi Dục giới, Nhập định ở vào cõi Sắc giới và cõi Vô Sắc giới.

 Tâm hành giả thực hành Thiền Quán phát triển Tuệ giác trên nền tảng của Cận định và Phiến thời định. (Khanika samādhi). .

 CÁCH TU TẬP THIỀN ÐỊNH

Hành giả nếu muốn tu tập Thiền, theo Tam Vô Lậu Học thì trước nhất phải nghiêm trì Giới luật, bởi Giới năng sanh Ðịnh, Ðịnh năng phát Tuệ.

Những hành giả muốn học Thiền định, trước phải trau dồi giới hạnh cho tinh nghiêm. Nếu có một trong mười điều dính mắc (quyến luyến, bận rộn) giải sau đây phát khởi lên, thì phải trừ cho tuyệt và tìm nương theo một vị Thiền sư là bậc Thiện trí thức, để học hỏi cho thông thuộc một trong bốn chục đề mục nào hiệp theo tánh nết mình, lánh xa 18 nơi ở nghịch, không thích hợp tìm chổ ở chỗ thuận, xong rồi chú tâm niệm tưởng đề mục Thiền định đã chọn.

• 
  A. Trau giồi GIỚI HẠNH
  

Thuận theo sự ưa thích của thân và khẩu, nếu không tu tập cho tâm Đại thiện phát sanh thì người đời thường sống trong sự ô nhiễm, tâm mà được trong sạch là nhờ có tu Thiền (nhân Giới mà sanh Ðịnh, nhân Ðịnh mà phát Tuệ), rồi mới có thể đoạn tuyệt các nghiệp chướng phiền não, khiến cho hành giả nhờ đó mà được phần giải thoát. Pháp tu thiền Ðịnh là để thâu tâm, gom ý cho yên lặng vững vàng không cho duyên theo ngũ dục mà phải bị Ma vương trong tâm mình điều khiển.

• 
  B. Mười điều Dính mắc (Bân rộn):
  

02.- Dính mắc vì buộc ràng theo thân quyến hoặc theo gia tộc của người hộ độ mình (kūlapalibodha)

03.- Dính mắc vì thọ lợi nghĩa là buộc ràng theo sự tụng kinh chú nguyện hoặc thuyết pháp cho thí chủ nghe

(lābhapalibodha)