Câu lệnh trong chương trình Pascal

5.2.2. Lệnh gán

Tên_Biến := Biểu_thức ;

+ Ý nghĩa : tính toán biểu thức bên phải, rồi lưu kết quả tính được vào biến ở vế trái.

- Biểu thức bên vế phải có thể là một biến, một hằng, một hàm, hay một biểu thức,

Var A, B : Real;

K : Integer;

Khi dùng lệnh các lệnh:

K := 10 ;

B := K* 3+5.5;

thì biến K có giá trị là 10, biến B có giá trị là 35.5.

Nếu thực hiện tiếp lệnh gán :

B:= 17/2;

thì giá trị của B bây giờ sẽ là 8.5.

 Như vậy nếu một biến được gán nhiều lần thì nó sẽ lấy giá trị của lần gán sau cùng, tính đến thời điểm đang xét.

Đặc biệt, lệnh: B:=B +1;

có tác dụng tăng giá trị của biến B lên 1 đơn vị, kết quả là B có giá trị bằng 9.5.

Cách thực hiện lệnh B:=B+1 là như sau: lấy giá trị hiện thời của biến B (là 8.5) cộng thêm 1 (được 9.5), rồi đem kết quả gán cho chính biến B.

Tương tự, lệnh B:=B-1; có tác dụng giảm B đi 1 đơn vị.

Yêu cầu để cho lệnh gán thực hiện được là kiểu dữ liệu của biểu thức ở vế phải phải phù hợp với kiểu dữ liệu của biến ở vế trái, nếu không phù hợp thì khi dịch (Compile) chương trình, Turbo Pascal sẽ thông báo lỗi : "Error 26 : Type mismatch". Ví dụ, lệnh gán dưới đây là sai vì vế trái là kiểu thực còn vế phải là kiểu chuỗi :

A:=‘Pascal’;

Chú ý rằng một số nguyên có thể gán cho một biến thực, (chẳng hạn lệnh A:=10; là đúng ), nhưng một số thực không thể gán cho một biến nguyên. Ví dụ lệnh K:=10/4; là sai vì biến K có kiểu nguyên, còn vế phải cho kết quả là một số thực (=2.5).

Xét thêm ví dụ về các kiểu dữ liệu khác :

Ví dụ 5.10: Cho khai báo

Var Ch : Char ;

St: String[20];

Khi đó:

Lệnh St:=‘100’; là đúng.

Lệnh Ch:=‘ABCD’; là sai vì vế phải là một chuỗi.

Lệnh St:= 100; là sai vì vế phải là một số.

Lệnh Ch:=‘1’ ; là đúng.

Lệnh Ch:=St ; là sai vì vế phải là một chuỗi.

Lệnh St:=Ch; là đúng

5.3. Các lệnh nhập, xuất dữ liệu

5.3.1 Lệnh xuất (in) dữ liệu ra màn hình

Để in thông báo, lời mời nhập dữ liệu, kết quả của chương trình... ta dùng các lệnh xuất (lệnh in) dữ liệu. Có nhiều thiết bị để xuất thông tin ra, song trong phần này chúng ta chỉ nghiên cứu các lệnh đưa dữ liệu ra màn hình - thiết bị xuất chuẩn thông tin.

• 
  Các mục: mục1, mục2, mục3,...,mụcn có thể là:
  

• 
  Xâu ký tự
  
• 
  Biến
  
• 
  Biểu thức
  
• 
  Hàm
  
• 
  Hằng
  
• 
  Các giá trị thuộc kiểu dữ liệu đơn giản chuẩn
  
• 
  Các giá trị thuộc kiểu dữ liệu có cấu trúc, như: kiểu mảng, kiểu xâu
  

• 
  Các mục có thể in ra ở dạng không qui cách hoặc có qui cách.
  
• 
  Các mục phải đặt cách nhau dấu phẩy (,)
  

CONST kq=’Ket qua cua chuong trinh’;

so=189.64;

VAR a, b: Integer;

x: Real;

MT: Array[1..10, 1..10] of Real;

• 
  Có các phép gán:
  

b:=17;

• 
  Có thể viết một số lệnh in ra màn hình như sau:
  

WRITELN(a);

WRITELN(x);

WRITELN(ax+b);

WRITELN(SQRT(2*a*x));

WRITELN(so);

WRITELN(kq);

WRITELN(PI);

WRITELN(1999);

WRITELN(MT[3,2]);

WRITELN(‘So be nhat ’,a,’ so lon nhat ‘,b);

...

• 
  In không qui cách:
  

a:=5;

WRITELN(a);

WRITELN(b);

WRITELN(MAXINT);

• 
  Kết quả thu được trên màn hình:
  

164

• 
  Nhận xét:
  

• 
  In có qui cách:
  

Trong đó:

• 
  I là một biến kiểu số nguyên
  
• 
  m là số vị trí trên màn hình dành để in số nguyên I, m là một giá trị nguyên.
  

a:=5;

WRITELN(a:6);

WRITELN(b:6);

WRITELN(MAXINT:6);

• 
  Kết quả thu được trên màn hình:
  

164

• 
  Nhận xét:
  

• 
  In không qui cách:
  

x:=93.61;

y:=-0.0011;

WRITELN(x);

WRITELN(y);

WRITELN(PI);

• 
  Kết quả thu được trên màn hình:
  

-1.1000000000E-03

3.1415926536E+00

• 
  Nhận xét:
  

Số thực được in như vậy sẽ làm chúng ta khó xem kết quả của chương trình nếu chưa quen.

• 
  In có qui cách:
  

hay writeln(R:m:n)

Trong đó:

• 
  R là biến kiểu số thực
  
• 
  m là tổng số vị trí trên màn hình dành để in R
  
• 
  n là số vị trí dành để in phần thập phân của R hay là số chữ số sau dấu thập phân.
  
• 
  m, n là các giá trị nguyên; m>>n., nếu bạn để m<=n thì việc viết theo quy cách là không có ý nghĩa.
  

x:=93.61;

y:=-0.0011;

WRITELN(x:10:4);

WRITELN(y:10:4);

WRITELN(PI:10:4);

• 
  Kết quả thu được trên màn hình:
  

			9	3	.	6	1	0	0
			-	0	.	0	0	1	1
				3	.	1	4	1	6

• 
  Nhận xét:
  

Nếu m vị trí không được sử dụng hết thì sẽ để trống phía bên trái số thực được in ra.

Vậy, in các số thực có qui cách sẽ làm cho kết quả trở nên dễ đọc hơn và dữ liệu sẽ được in thành cột nếu mọi số thực đều in với cùng một qui cách.

• 
  Chú ý:
  

• 
  Xét đoạn trình sau:
  

y:=-0.0011;

WRITELN(x:10);

WRITELN(y:10);

• 
  Kết quả thu được trên màn hình:
  

	9	.	3	6	1	E	+	0	2
-	1	.	1	0	0	E	-	0	3

• 
  Viết không qui cách:
  

• 
  Viết có qui cách:
  

Trong đó:

• 
  CH là biến kiểu kí tự
  
• 
  ST là biến kiểu xâu kí tự
  
• 
  BL là biến kiểu logíc
  
• 
  m là số vị trí trên màn hình dành để in các biến CH, ST, BL
  

• 
  Kết quả thu được:
  

Uses Crt; {Khai báo dùng unit chuẩn CRT}

Var Ten, Nganhhoc: String[25];

Tuoi: Byte;

BEGIN

ClrScr; {Xoá màn hình}

WriteLn('*********************');

WriteLn;

{Gán dữ liệu cho các biến}

Ten := 'Nguyen Thanh Lam';

Tuoi := 20;

Nganhhoc := 'Tin hoc';

{In thông tin trong các biến ra màn hình}

WriteLn('Tentoi la:',Ten,' nam nay toi',Tuoi:3,' tuoi');

WriteLn('Toi dang hoc nganh ', Nganhhoc);

WriteLn;

WriteLn(' Xin chao cac ban. Hen gap lai');

WriteLn(' Ban hay nhan phim ENTER de ket thuc!');

ReadLn;