Bối cảnh cho chiến lược và cạnh tranh của doanh nghiệp

3.3.1.2.2 Mức độ cạnh tranh.

• 
  Doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác nhau chưa được đặt trong môi trường cạnh tranh bình đẳng, trong đó nhiều ưu ái được dành cho các DNNN
  

Tuy khung pháp lý nhằm tạo dựng môi trường cạnh tranh bình đẳng đã được xây dựng, nhưng việc áp dụng trên thực tế còn nhiếu vấn đề. Các độc quyền Nhà nước và những ưu đãi đặc biệt giành cho các DNNN đã làm méo mó sân chơi chung của các doanh nghiệp. Trong khi quá trình cổ phần hóa các DNNN ở các địa phương đã góp phần làm giảm đáng kể sự thiên vị của chính quyền địa phương đối với các DNNN, thì ở cấp trung ương, các cơ quan vẫn đối xử với các DNNN như một đối tượng đặc biệt. Sự đối xử đặc biệt này có thể làm ảnh hưởng đến NLCT nói chung vì hiệu quả hoạt động của các DNNN có ảnh hưởng lớn tới kết quả chung của nhiều ngành công nghiệp.

• 
  Tiếp cận các nguồn tín dụng ưu đãi, trực tiếp từ ngân sách nhà nước hoặc được chính phủ bảo lãnh hoặc gián tiếp từ các ngân hàng thương mại quốc doanh mà họ có những mối liên hệ chặt chẽ.³⁴ Bảo lãnh của Chính phủ đối với các khoản vay được sử dụng ngày càng phổ biến và tăng lên nhanh chóng chiếm 7% GDP, trong đó 90% là giành cho các DNNN (theo ước tính của Ngân hàng Nhà nước).
  

• 
  Tiếp cận đất đai: các DNNN thường sở hữu những bất động sản ở những vị trí có giá trị thương mại cao với mức thuê đất thấp hơn giá thị trường rất nhiều. Việc đánh giá thấp các bất động sản và các tài sản khác là hiện tuợng phổ biến, đặc biệt khi các DNNN được cổ phần hóa (xem ví dụ tại Hộp 3.3 dưới).
  

• 
  Được nhận các hợp đồng của chính phủ thông qua chỉ định thầu hoặc được tiếp cận các thông tin nội bộ nhờ các mối quan hệ, đặc biệt đối với các dự án đầu tư công.
  

• 
  Được miễn trừ đối một số quy định về quản lý tài chính và quản trị rủi ro mà tất cả các công ty đại chúng khác đều phải tuân theo như kiểm toán độc lập, công bố và minh bạch thông tin, …
  

• 
  DNNN chiếm vị trí độc quyền hoặc vị trí chi phối trong hầu hết các ngành kinh tế chủ chốt như hàng không, cảng biển, vản tải thủy, điện, dầu khí và khai khoáng… và sở hữu nhiều bất động sản lớn so với các thành phần kinh tế khác, nhưng hiệu quả hoạt động lại đáng thất vọng³⁵. Cuối năm 2007, nợ của 70 tổng công ty và tập đoàn nhà nước đã lên đến 28 tỷ USD (chiếm 40% GDP). Thêm vào đó, đầu tư của các DNNN tăng gần 60%, điều này dẫn đến sự thâm hụt tài khoá nghiêm trọng năm 2007. Theo báo cáo của Bộ Tài chính, tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu của các tổng công ty và tập đoàn nhà nước rất cao, 42 lần trong trường hợp của Cienco 5, 22,5 lần trong trường hợp Cienco 1, 22 lần ở Vinashin và 21,5 lần tại Lilama (Chương trình Kinh tế Fulbright 2008, 8).
  

Những hành vi phi cạnh tranh nêu trên cùng những ưu đãi sẽ ảnh hưởng đến NLCT của các DNNN về dài hạn, làm triệt tiêu động lực hoạt động hiệu quả và nâng cao khả năng cạnh tranh của mình. Các DNNN luôn tin rằng Chính phủ sẽ không để họ phá sản và vì thế họ sẵn sàng chấp nhận rủi ro với đồng vốn của chính phủ vào những lĩnh vực có tính đầu cơ cao để kiếm lợi trong ngắn hạn. Những động thái phi thị trường như vậy cũng tạo gánh nặng chi phí khổng lồ lên các thành phần kinh tế khác vốn đang hoạt động hiệu quả hơn vì họ không có nhiều cơ hội kinh doanh và phải cạnh tranh hơn khi tiếp cận các nguồn lực ngày càng khan hiếm hơn.

3.3.1.3 Các điều kiện cầu

• 
  Thị trường lớn và tăng trưởng nhanh
  

Bức tranh về cầu nhu cầu nội địa phản ánh cả mức sống tăng lên và yêu cầu của người tiêu dùng cũng cao hơn. Phần thảo luận về mức sống tăng lên trong phần 2.1 đã cho thấy có một tầng lớp trung lưu đang nổi lên ngày càng đông, trong khi quy mô thị trường cũng được mở rộng. Chỉ số Phát triển bán lẻ toàn cầu của A.T.Kearney (GRDI) xếp Việt Nam ở hạng 14 trong số các thị trường bán lẻ hấp dẫn nhất năm 2010.

• 
  Yêu cầu và sự khắt khe của người tiêu dùng trong nước ngày càng tăng, nhưng vẫn ở mức thấp
  

23. 
    Mô hình phát triển thị trường của Việt Nam, CCI 2001-2009
    

Hình 3.23 cho thấy trên thực tế, các khách hàng nội địa ngày càng có yêu cầu cao và khó tính hơn.Các “tiêu chuẩn quản lý chất lượng” và “trình độ marketing” hầu như không có sự thay đổi theo thời gian (trừ sự biến động đột ngột về trình độ marketing từ năm 2008 sang năm 2009 mà rất khó tìm nguyên nhân lý giải cho sự biến động này, có thể là do vấn đề số liệu), Trong khi đó, hai chỉ số về “mức độ hướng tới khách hàng” và “sự khó tính của người tiêu dùng” biến động theo hình chữ U. Đầu những năm 2000, Việt Nam đạt điểm khá cao về những chỉ số này, rồi giảm đều đến thời điểm 2006. Từ 2006, sự phát triển chung của của cả hai chỉ số này đã tăng cao trở lại.
Kết quả này cho thấy, ít nhất theo đánh giá của các doanh nghiệp được khảo sát, Việt Nam đã có nhiều tiến bộ trong việc hình thành một thị trường hàng hoá và sản phẩm với những sự thay đổi trong các điều kiện nhu cầu và các công ty cũng đã hướng về khách hàng nhiều hơn. Kết quả của sự mở rộng nhu cầu này sẽ thúc đẩy cạnh tranh khốc liệt hơn trên thị trường, khi các công ty nước ngoài gia nhập thị trường nhiều hơn trước sự hấp dẫn và tăng trưởng nhanh của thị trường. Mặt tích cực của xu thế này là nó thúc đẩy các doanh nghiệp phải đổi mới, sáng tạo liên tục để duy trì và mở rộng thị phần.

3.3.2 Trình độ phát triển các cụm ngành (cluster)

3.3.2.1 Sự tồn tại và mức độ năng động của các cụm ngành

- Quá trình chuyên môn hóa và quần tụ về mặt địa lý của các hoạt động kinh tế tương tự nhau diễn ra một cách tự nhiên
Cụm ngành là một tập hợp trong một khu vực địa lý nhất định các công ty có mối quan hệ tương tác chặt chẽ và các tổ chức có liên quan cùng hoạt động trong một lĩnh vực nhất định, gắn kết với nhau bởi tính bổ sung và các đặc điểm chung. Trên thực tế, các công ty riêng lẻ thường phải đối mặt với những vấn đề ở cấp độ ngành mà bản thân các công ty không thể tự giải quyết được, khi đó cách tiếp cận theo cụm ngành sẽ giúp tăng cường NLCT chung của cả ngành – điều khó có thể đạt được thông qua việc hỗ trợ các công ty riêng lẻ.
Ở Việt Nam, mô hình sơ khai của cụm ngành chính là các làng nghề truyền thống hay khu phố nghề 36 phố phường của Hà Nội đã được hình thành một cách tự nhiên từ lâu đời và thường tập trung chuyên môn hoá vào các sản phẩm thủ công truyền thống. Những hình thức hiện đại hơn của cụm ngành cũng đã xuất hiện tại Việt Nam, đó là các doanh nghiệp hỗ trợ hình thành xung quanh các công ty tiên phong hoặc các cụm ngành ở các thành phố lớn nơi hình thành các quy trình sản xuất cơ bản (IDE JETRO 2005).
Ở Việt Nam, những cụm ngành mà sự hình thành có liên quan chặt chẽ tới các yếu tố tự nhiên như du lịch, dầu khí được phân bổ một cách tự nhiên tại các vùng được thiên nhiên ưu đãi, ví dụ như cụm du lịch miền Trung, cụm dầu khí vùng Đông Nam Bộ hay cụm nông sản vùng đồng bằng Sông Cửu Long. Các cụm công nghiệp nhẹ hoặc chế biến xuất khẩu thường tập trung nhiều ở phía Nam, khu vực xung quanh thành phố Hồ Chí Minh (ví dụ như dệt may, da giầy, chế biến thực phẩm, điện tử, v.v) trong khi các cụm công nghiệp nặng, sử dụng nhiều vốn thường có xu hướng tập trung ở phía Bắc nhiều hơn, khu vực xung quanh Hà Nội và các tỉnh lân cận (ví dụ cụm cơ khí ô khô, xe máy, điện tử điện lạnh, đóng tàu, v.v.). Một trong những lý do của sự phân bổ này có lẽ là do nguyên nhân lịch sử bắt nguồn từ xu hướng thiên về sản xuất công nghiệp nặng thay thế nhập khẩu và vai trò thống lĩnh của các DNNN trong lĩnh vực này từ thời kỳ kế hoạch hoá tập trung ở miền Bắc, trong khi miền Nam đã nổi lên như một trung tâm sản xuất hàng xuất khẩu năng động kể từ khi cải cách kinh tế và mở cửa thị trường. Do đó, khu vực miền Nam cũng là nơi phân bố nhiều của các cụm dịch vụ phục vụ xuất khẩu như logistics, cảng biển v.v.
Tóm lại, các loại hình cụm ngành đều đã xuất hiện và tồn tại tại Việt Nam, nhưng quá trình hình thành dường như xảy ra tự nhiên nhiều hơn là kết quả của các chính sách cụm ngành của Chính phủ.

• 
  Mức độ phát triển và sự năng động của các cụm ngành còn thấp, mối liên hệ còn lỏng lẻo, phần lớn đều hoạt động tương tự nhau.
  

Theo nghiên cứu năm 2005 của IDE-JETRO, tiếp cận đất đai và cơ sở hạ tầng (kết nối với thị trường và cảng biển) vẫn là các yếu tố chính tác động đến sự phân bổ của các cụm ngành chứ không phải là yếu tố lao động hay liên kết trong kinh doanh.

Một nghiên cứu do các sinh viên nghiên cứu kinh tế vi mô và cạnh tranh, trường Đại học Kinh doanh Harvard (Dost et al., 2008) cho rằng, sự thành công của cụm công nghiệp điện tử và da giày của Việt Nam vốn dựa trên những nền tảng không vững chắc là mối đe dọa đến tính bền vững trong dài hạn. Một trong những yếu tố đó là tính không bền vững của lợi thế cạnh tranh dựa vào giá nhân công thấp. Điều này cũng sẽ xảy ra với các sản phẩm khác mặc dù Việt Nam đang tăng trưởng mạnh về xuất khẩu.
Ý tưởng xây dựng các doanh nghiệp FDI làm trung tâm nhằm phát triển và tạo nền tảng cho các cụm ngành cho tới nay dường như chưa thành công. Hai nguyên nhân của sự thất bại này là các doanh nghiệp FDI hoạt động như một phần trong chuỗi giá trị toàn cầu chứ không “bám rễ” vào nền kinh tế nội địa, và hầu như không có các ngành công nghiệp hỗ trợ hay các ngành công nghiệp liên quan trong nước. Mặc dù tăng trưởng xuất khẩu rất ấn tượng, nhưng phần giá trị gia tăng trên từng sản phẩm còn rất hạn chế. Tỷ lệ nội địa hóa trong các sản phẩm ô tô và xe máy ước tính chỉ đạt khoảng 5 – 10%; trong khi với các sản phẩm may mặc thì đến 80 – 90% nguyên phụ liệu phải nhập khẩu. Hãng Intel chỉ mua dưới 10% chi tiết và nguyên liệu từ thị trường trong nước. Hãng Canon thường được nhắc đến như một điển hình thành công trong việc xây dựng chuỗi cung cấp nội điạ cũng có đến hơn 90% các nhà cung cấp cho họ thực chất là các công ty FDI hoạt động tại Việt Nam.
Việc thiếu các nhà cung cấp trong nước đã hạn chế các mối liên hệ hợp tác trong các cụm ngành và đã kìm hãm việc hội nhập sâu hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu của các công ty trong nước.

• 
  Thiếu cách hiểu thống nhất về khái niệm cụm ngành, và do đó chưa có các chính sách có tính hệ thống đối với các cụm ngành
  

Khái niệm “cụm ngành” hay “cluster” khá mới mẻ với Việt Nam, và trong nhiều trường hợp “cụm ngành” vẫn thường bị hiểu lầm và đánh đồng với các khu cụm công nghiệp (đơn thuần mang ý nghĩa tập trung về mặt địa lý của một số doanh nghiệp trong một khu công nghiệp chứ không nhất thiết phải có liên kết hay mối liên hệ giữa các doanh nghiệp đó) hay làng nghề thủ công.

Vì vậy, các chính sách cụm ngành cũng chưa được thảo luận một cách chính thống khi xây dựng các chính sách phát triển ngành. Mặc dù đã có nhiều ý kiến riêng lẻ và những nỗ lực nghiên cứu các khía cạnh khác nhau của cụm ngành như phát triển khu công nghiệp, các ngành công nghiệp hỗ trợ, mối liên kết giữa doanh nghiệp và viện nghiên cứu, v.v. nhưng vẫn thiếu một cách tiếp cận chính sách đồng bộ và toàn diện về cụm ngành.
Một điều rất đáng lưu ý là Chỉ số CCI đã xếp hạng Việt Nam ở vị trí rất tích cực về trình độ phát triển cụm ngành. Điều này có thể do cách định nghĩa cụm ngành không thống nhất như đã nói ở trên, dẫn đến những đánh giá quá lạc quan của những người tham gia trả lời phỏng vấn về mức độ phát triển cụm ngành tại Việt Nam.

• 
  Các chính sách công nghiệp, chính sách phát triển ngành còn mang tính can thiệp
  

Việt Nam có chính sách công nghiệp khá tham vọng, nhưng lại thiếu trọng tâm và chưa xác định được các ưu tiên cụ thể. 74 chiến lược và quy hoạch tổng thể về phát triển các ngành đã được xây dựng và ban hành cho giai đoạn tới năm 2020. Tất cả các chiến lược và quy hoạch tổng thể cho các ngành này đều có tham vọng biến ngành đó thành ngành mũi nhọn đi đầu của nền kinh tế.

Các biện pháp chính sách thường tập trung vào việc can thiệp thông qua bảo hộ, hỗ trợ nhằm bảo vệ một ngành nào đó trước sức ép cạnh tranh hoặc tạo lợi thế kinh tế theo quy mô. Công nghiệp ô tô là một ví dụ cho sự can thiệp và bảo hộ. Yêu cầu về nội địa hóa và các ưu đãi tài chính đối với ngành này để nhằm khuyến khích đặt hàng hoặc thầu phụ với các doanh nghiệp trong nước. Tuy nhiên, những biện pháp can thiệp và hỗ trợ trực tiếp và mang tính thụ động này đã tạo cơ hội cho các hành vi gian lận về chứng nhận nguồn gốc xuất xứ hay nhập khẩu hầu hết các bộ phận và linh kiện từ nước ngoài và chỉ thực hiện công đoạn lắp ráp đơn giản cuối cùng tại Việt Nam để hưởng những ưu đãi về chính sách. Công nghiệp đóng tàu là một ví dụ khác, những hỗ trợ và bảo hộ nhằm khiến ngành này trở thành ngành công nghiệp số một, cuối cùng đã bị sử dụng sai mục đích và mở đường cho tham nhũng.
Chính sách cho các cụm ngành cần được lồng ghép hài hoà trong chính sách phát triển của các địa phương, tuy nhiên, trong thực tế, chiến lược phát triển của các địa phương đang được xây dựng hoặc là quá tách biệt, không có sự gắn kết hoặc chỉ sao chép của nhau mà không chú trọng đến việc hình thành sự liên kết và bổ trợ cho nhau giữa các địa phương thông qua việc hình thành các cụm ngành.

• 
  Các khu công nghiệp không được định hướng để hình thành các cụm ngành
  

Các khu công nghiệp đang được chính quyền các địa phương xây dựng phổ biến và sử dụng như một công cụ để các nhà đầu tư có thể tiếp cận những khu đã sẵn sàng về cơ sở hạ tầng với thủ tục hành chính được đơn giản hóa. Năm 2007, đã có 550 khu công nghiệp, khu kinh tế được thành lập tại Việt Nam (xem Bảng 3.14 dưới). Tuy nhiên, hầu như không có các chính sách hay chương trình để phát triển các ngành công nghiệp hỗ trợ cũng như các dịch vụ liên quan nhằm hình thành mối liên kết cụm ngành trong và xung quanh các khu công nghiệp. Hiện nay, tại khu công nghiệp Quế Võ – Bắc Ninh, việc hình thành các ngành công nghiệp hỗ trợ cho các công ty chính như Canon và Foxconn đã tương đối thành công. Tuy nhiên, phần lớn các nhà cung cấp linh kiện/phụ kiện cho các công ty này đều là do họ đưa sang từ nước họ hoặc từ Trung Quốc. Mối liên kết ít khi vượt ra khỏi ranh giới của các khu công nghiệp. Cho tới nay, các khu công nghiệp mới chỉ được khai thác như là giải pháp về địa điểm và hạ tầng hơn là bệ phóng để hình thành các cụm ngành.

14. 
    Số lượng và cơ cấu các Khu kinh tế và Khu Công nghiệp chia theo vùng và theo loại hình khu công nghiệp
    

	Số lượng	Tỷ lệ (%)
		Khu công nghiệp	Khu chế xuất	Khu công nghệ cao	Khu kinh tế	Khu/Cụm công nghiệp làng nghề
Tình trạng hoạt động	550	36.7	1.1	0.4	1.3	60.55
Đang hoạt động	332	44.0	1.8	0.3	2.1	51.81
Đang xây dựng	112	33.0	0	0.9	0	66.07
Giai đoạn khởi động	105	17.1	0	0.0	0	82.86
Theo vùng
Đồng bằng sông Hồng	165	27.3	1.2	0	0.6	70.91
Đông bắc	31	32.3	0	0	0	67.74
Tây bắc	0	0	0	0	0	0
Bắc trung bộ	55	38.2	0	1.8	5.5	54.55
Nam trung bộ	119	20.2	0	0	2.5	77.31
Tây nguyên	16	40.8	0	0	6.3	50
Đông Nam Bộ	103	65.1	3.9	0	0	31.07
Đồng bằng sông Cửu Long	61	45.9	0	0	0	54.1
Nguồn: Tổng cục Thống kê

3.3.3 Mức độ tinh thông của doanh nghiệp

3.3.3.1 Cơ cấu kinh tế theo loại hình doanh nghiệp

- Cơ cấu GDP theo thành phần sở hữu thay đổi rất ít trong thập kỷ vừa qua, với tỷ trọng của khu vực nhà nước giảm nhẹ và được bù lại bởi sự tăng nhẹ tỷ trọng của khu vực đầu tư nước ngoài

Cơ cấu GDP theo sở hữu tương đối ổn định, tỷ trọng của khu vực nhà nước giảm nhẹ từ 40,8% trong năm 2000 xuống 37,8% trong năm 2009, tỷ trọng của khu vực tư nhân đứng ở mức ổn định 48-49% , khu vực có vốn đầu tư nước ngoài tăng từ 10,8% lên 13,4% trong giai đoạn 2000-2009. Khu vực nhà nước, mặc dù giảm về số lượng doanh nghiệp do quá trình cổ phần hoá, nhưng không giảm về quy mô do các doanh nghiệp được củng cố, sáp nhập lại và tạo thành các tổng công ty, tập đoàn nhà nước và được bơm thêm vốn để tạo tính kinh tế theo quy mô. Ngược lại, khu vực kinh tế tư nhân mặc dù tăng nhanh về số lượng và sử dụng nhiều lao động hơn, vẫn thiếu sự năng động để trở thành một động lực tăng trưởng kinh tế.

24. 
    Cơ cấu GDP theo sở hữu – 2009 so với 2000
    

• 
  Cơ cấu bất cân đối với các doanh nghiệp nhà nước chiếm tỷ lệ lớn vốn đầu tư nhưng tạo ra doanh thu và việc làm khiêm tốn
  

Theo báo cáo “ Thực hiện chính sách và Luật Tài sản công và Quản lý vốn trong các Tổng Công ty và Tập đoàn Nhà nước” của Uỷ ban Thường vụ quốc hội (NASC, tháng 11 năm 2009), trong giai đoạn 2005-2007, các doanh nghiệp Nhà nước chiếm 51,3% tổng vốn đầu tư nhưng chỉ đóng góp có 35,4% doanh thu và 28,3% việc làm. Ngược lại, các doanh nghiệp tư nhân lại tạo ra nhiều thu nhập và việc làm hơn trong khi lại chiếm tỷ trọng vốn đầu tư thấp hơn nhiều so với doanh nghiệp nhà nước.

25. 
    Tỷ trọng vốn, thu nhập và lao động của doanh nghiệp theo sở hữu (2005 – 2007)
    

Khu vực ngoài nhà nước cũng vượt trội hơn khu vực nhà nước trong sản xuất công nghiệp, đây cũng được coi là một lĩnh vực trọng tâm trong chiến lược phát triển của Việt Nam hướng tới công nghiệp hoá. Vào năm 1995, khu vực nhà nước và khu vực ngoài nhà nuớc có cùng tỷ trọng về giá trị sản xuất công nghiệp. Nhưng vào năm 2009, tỷ trọng của khu vực ngoài nhà nước đã cao hơn ba lần so với khu vực nhà nước. Đóng góp của khu vực nhà nước vào tăng trưởng công nghiệp giảm mạnh từ trên 40% trong năm 1995 xuống dưới 10% trong năm 2009.
- Trọng tâm đầu tư khác nhau giữa các thành phần kinh tế
Cơ cấu đầu tư của khu vực nhà nước trong năm 2009:

• 
  Giao thông vận tải và các dịch vụ tiện ích (điện, nước, v.v.) chiếm tỷ trọng đầu tư lớn nhất của khu vực nhà nước (20% tổng vốn đầu tư cho mỗi lĩnh vực), thể hiện tính chất thâm dụng vốn của khu vực này. Các lĩnh vực dịch vụ công khác như dịch vụ hành chính công, giáo dục, y tế và các dịch vụ xã hội khác chiếm khoảng 20% tổng vốn đầu tư. Trong khi tỷ trọng đầu tư vào các lĩnh vực này khá cao so với tổng đầu tư ngân sách, nhưng tỷ trọng trong tổng đầu tư công vẫn tương đối nhỏ do tỷ trọng quá lớn của đầu tư hạ tầng trong tổng đầu tư công.
  

• 
  40% tổng vốn đầu tư còn lại được phân chia như sau: công nghiệp chế tác chiếm 10%, khai mỏ: 7%, nông nghiệp: 5,4%. Tỷ trọng đầu tư vào lĩnh vực bất động sản và xây dựng tương đối cao – lên tới 7,4% trong khi đầu tư vào lĩnh vực khoa học và công nghệ chỉ chiếm có 1,6%.
  

26. 
    Cơ cấu đầu tư của khu vực nhà nước theo lĩnh vực, 2009
    

Cơ cấu đầu tư của khu vực có vốn đầu tư nước ngoài :

• 
  Trong năm 2009, vốn đầu tư của khu vực này tập trung nhiều vào lĩnh vực bất động sản (34% tổng vốn đăng ký) và nhà hàng, khách sạn (40%) - cả hai lĩnh vực này chiếm tới ba phần tư tổng số vốn đăng ký của khu vực này trong năm 2009.
  

• 
  Trong một phần tư còn lại, phần lớn nhất được đổ vào lĩnh vực chế tác: 17%. So với cả thời kỳ 1988-2009, tổng vốn đầu tư cho lĩnh vực chế tác là 45,6%, trong khi tỷ trọng đầu tư vào lĩnh vực bất động sản, nhà hàng, khách sạn chỉ chiếm có 33%. Xu hướng này phản ánh sự dịch chuyển nhanh của vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào lĩnh vực bất động sản và các lĩnh vực mang tính chất đầu cơ.
  

• 
  FDI đổ vào lĩnh vực nông nghiệp và dịch vụ tiện ích còn rất hạn chế (chỉ chiếm 0,6% và 0,8%). Điều này cho thấy những lĩnh vực này hoặc là kém hấp dẫn hoặc là còn tồn tại nhiều rào cản đối với FDI.
  

27. 
    Cơ cấu đầu tư khu vực đầu tư trực tiếp nước ngoài theo lĩnh vực, 2009
    

Cơ cấu đầu tư của khu vực ngoài nhà nước:
Cơ cấu đầu tư của khu vực này ít thay đổi. Năm 2005, các lĩnh vực chính thu hút đầu tư của khu vực này là thương mại, nông nghiệp và khai thác than như minh hoạ trong Hình dưới đây.

28. 
    Cơ cấu đầu tư của khu vực ngoài nhà nước theo lĩnh vực, 2005
    

Cho tới nay, 65% tổng vốn đầu tư của khu vực này vẫn được tập trung vào những lĩnh vực như thương mại, nhà hàng, khách sạn, xây dựng, vận tải, khai thác than, viễn thông, chế biến thuỷ sản (theo ước tính của Bộ Kế hoạch và Đầu tư).
Tóm lại, các doanh nghiệp nhà nước tập trung vào các lĩnh vực thâm dụng vốn như giao thông vận tải hay hạ tầng tiện ích. Các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tập trung vào các lĩnh vực mang tính ngắn hạn và dịch vụ nhiều hơn, ví dụ như bán lẻ, nhà hàng khách sạn, bất động sản… Các doanh nghiệp FDI ban đầu tập trung vào các ngành chế tác thay thế nhập khẩu nhưng sau đó chuyển dịch sang các ngành công nghiệp chế biến phục vụ xuất khẩu, và gần đây là chuyển dịch mạnh mẽ sang bất động sản.

3.3.3.2. Mức độ tinh thông của các công ty

Mặc dù có tốc độ tăng trưởng ấn tượng về số lượng, nhưng trình độ phát triển và chất lượng của các doanh nghiệp Việt Nam vẫn còn yếu và mang những đặc trưng sau:

- Trình độ học vấn và đào tạo của chủ doanh nghiệp còn thấp
Nếu tính cả doanh nghiệp hộ gia đình, số lượng doanh nhân có bằng đại học chỉ chiếm có 0,18%; có trình độ học vấn cấp 3 hoặc thấp hơn chiếm 4,26% (Tổng cục Thống kê - Điều tra về các đơn vị kinh doanh, 2007). Trong khi đó, 41,88% doanh nhân chưa bao giờ tham gia vào bất kỳ một khoá đào tạo nào về kinh doanh và 24,61% không nói được ngoại ngữ (Điều tra trong đề tài khoa học quốc gia 2009 số KX.04.17/06-10).
- Quản trị công ty và tính minh bạch còn yếu:
Việc áp dụng các quy tắc quản trị công ty hiện đại còn rất kém, ngay cả tại các công ty lớn. Hoạt động của Hội đồng quản trị và việc chỉ định nhân sự quản lý cao cấp, công bố thông tin và bảo vệ cổ đông thiểu số thường là những vấn đề các nhà đầu tư lo ngại nhất trong lĩnh vực quản trị công ty. Quan hệ thân hữu còn phổ biến trong thực tế quản trị công ty. Cán bộ quản lý cao cấp được chỉ định là do có quan hệ thân quen chứ không dựa vào năng lực thực sự của cán bộ.

Xếp hạng dưới đây của Viện Nghiên cứu Chính sách Công nghiệp (Hàn Quốc) về Năng lực Cạnh tranh Quốc gia 2008–2009 cho thấy Việt Nam đứng sau tất cả các nước trong khu vực về chỉ số quản trị công ty.

29. 
    Chỉ số quản trị công ty – Việt Nam và một số nước châu Á
    

- Vai trò trong đối thoại và vận động chính sách còn yếu:
Ngoại trừ các tập đoàn đa quốc gia và các tập đoàn nhà nước lớn có thế mạnh và quan hệ để tham gia trong quá trình đưa ra các quyết định chính sách, đa số các doanh nghiệp nhỏ hơn chưa chủ động trong vận động chính sách, hoặc không có cơ hội để tham gia do mức độ nhận thức và quan tâm của họ còn hạn chế. Trong số 493 đại biểu quốc hội hiện nay, chỉ có 26 đại biểu đại diện cho cộng đồng doanh nghiệp - một con số quá nhỏ so với vai trò của cộng động kinh doanh trong nền kinh tế.

15. 
    Số lượng đại biểu quốc hội khóa 12 là đại diện khu vực doanh nghiệp
    

Đại biểu là đại diện	Số lượng
Các hiệp hội doanh nghiệp, hiệp hội ngành nghề	2
Các doanh nghiệp nhà nước	7
Các doanh nghiệp tư nhân và cổ phần	15
Các hợp tác xã	2
Tổng	26
Nguồn: Quốc hội Việt Nam, Danh sách các đại biểu quốc hội khoá 12, www.quochoi.vn.

3.3.3.3 Khả năng đáp ứng nhu cầu khách hàng

• 
  Ứng dụng công nghệ thông tin trong kinh doanh tương đối tốt và mức độ linh hoạt cao trong đáp ứng nhu cầu khách hàng:
  

Một điều tra phối hợp của VCCI- ACI (2009) đối với 630 doanh nghiệp cho thấy 78,4% tin rằng hội nhập kinh tế là động lực quan trọng để tăng trưởng kinh tế và nâng cao NLCT; 65,1% cho rằng vai trò của xuất khẩu vẫn là động lực chính trong sự phát triển của doanh nghiệp của họ trong những năm tiếp theo. 97,3% số doanh nghiệp được phỏng vấn có sử dụng Internet và 64,1% có websites riêng. 67% cho rằng mối liên hệ với khách hàng là đặc biệt quan trọng đối với họat động kinh doanh – một tỷ lệ cao hơn nhiều so với số doanh nghiệp đánh giá cao tầm quan trọng của sự hợp tác giữa doanh nghiệp với chính phủ và các viện nghiên cứu.

6. 
   
   Каталог: 2010
   2010 -> Học thêm Hóa học 11 axit bazơ muối câu 1
   2010 -> CHÍnh phủ  CỘng hoà XÃ HỘi chủ nghĩa việt nam
   2010 -> Danh mục các loại giấy tờ VỀ tạo lập nhà Ở ĐẤT Ở làm cơ SỞ pháp lý ĐỂ CẤp giấy chứng nhậN
   2010 -> Ủy ban nhân dân cộng hòa xã HỘi chủ nghĩa việt nam thành phố CẦn thơ Độc lập Tự do Hạnh phúc
   2010 -> BỘ TƯ­ pháp cộng hoà XÃ HỘi chủ nghĩa việt nam
   2010 -> PHÁt triển nông thôN
   2010 -> BỘ chính trị ĐẢng cộng sản việt nam
   2010 -> CHÍnh phủ CỘng hoà XÃ HỘi chủ nghĩa việt nam
   2010 -> Ngày 20 tháng 5 năm 2007 Ủy ban nhân dân quận gò VẤP
   
   
   
   tải về 1.02 Mb.
   
   Chia sẻ với bạn bè của bạn: