2Caùc khaùi nieäm cô baûn cuûa moâ hình quan heä iThuoäc tính (Attribute, Arity)
Chaúng haïn vôùi baøi toaùn quaûn lyù ñieåm thi cuûa sinh vieân; vôùi ñoâái töôïng sinh vieân ta caàn phaûi chuù yù ñeán caùc ñaëc tröng rieâng nhö hoï teân, ngaøy sinh, nöõ (giôùi tính), tænh thöôøng truù, hoïc boång, lôùp maø sinh vieân theo hoïc,. . . caùc ñaëc tröng naøy goïi laø thuoäc tính.
Caùc thuoäc tính ñöôïc phaân bieät qua teân goïi vaø phaûi thuoäc vaøo moät kieåu döõ lieäu nhaát ñònh (soá, chuoãi, ngaøy thaùng, logic, hình aûnh,…). Kieåu döõ lieäu ôû ñaây laø kieåu ñôn. Trong cuøng moät ñoái töôïng khoâng ñöôïc coù hai thuoäc tính cuøng teân.
Thoâng thöôøng moãi thuoäc tính chæ choïn laáy giaù trò trong moät taäp con cuûa kieåu döõ lieäu vaø taäp hôïp con ñoù goïi laø mieàn giaù trò cuûa thuoäc tính ñoù. Thuoäc tính ngaøy trong thaùng thì coù kieåu döõ lieäu laø soá nguyeân, mieàn giaù trò cuûa noù laø 1 ñeán (toái ña laø) 31. Hoaëc ñieåm thi cuûa sinh vieân chæ laø caùc soá nguyeân töø 0 ñeán 10.
Thöôøng ngöôøi ta duøng caùc chöõ caùi hoa A,B,C,… ñeå bieåu dieãn caùc thuoäc tính, hoaëc A1,A2,…., An ñeå bieåu dieãn moät soá löôïng lôùn caùc thuoäc tính.
iiLöôïc Ñoà Quan Heä (Relation Schema)
Taäp taát caû caùc thuoäc tính caàn quaûn lyù cuûa moät ñoái töôïng cuøng vôùi moái lieân heä giöõa chuùng ñöôïc goïi laø löôïc ñoà quan heä. Löôïc ñoà quan heä Q vôùi taäp thuoäc tính {A1,A2,...,An} ñöôïc vieát laø Q(A1,A2,...,An). Taäp caùc thuoäc tính cuûa Q ñöôïc kyù hieäu laø Q+. Chaúng haïn löôïc ñoà quan heä sinh vieân (Ñaët teân laø Sv) vôùi caùc thuoäc tính nhö treân laø:
Sv(MASV, HOSV,TENSV,NU, NGAYSINH, MALOP, HOCBONG, TINH)
Thöôøng khi thaønh laäp moät löôïc ñoà, ngöôøi thieát keá luoân gaén cho noù moät yù nghóa nhaát ñònh, yù nghóa ñoù goïi laø taân töø cuûa löôïc ñoà quan heä ñoù. Döïa vaøo taân töø ngöôøi ta xaùc ñònh ñöôïc taäp thuoäc tính khoùa cuûa löôïc ñoà quan heä (khaùi nieäm khoaù seõ ñöôïc trình baøy ôû phaàn sau).
Khi phaùt bieåu taân töø cho moät löôïc ñoà quan heä, ngöôøi thieát keá caàn phaûi moâ taû ñaày ñuû yù nghóa ñeå ngöôøi khaùc traùnh hieåu nhaàm. Chaúng haïn taân töø cuûa löôïc ñoà quan heä treân laø:”moãi sinh vieân coù moät maõ sinh vieân (MASV) duy nhaát, moãi maõ sinh vieân xaùc ñònh taát caû caùc thuoäc tính cuûa sinh vieân ñoù nhö hoï teân (HOTEN), nöõ (NU) ,ngaøy sinh (NGAYSINH), lôùp theo hoïc (MALOP), hoïc boång (HOCBONG), tænh cö truù (TINH).
Nhieàu löôïc ñoà quan heä cuøng naèm trong moät heä thoáng quaûn lyù ñöôïc goïi laø moät löôïc ñoà cô sôû döõ lieäu.
Ví duï löôïc ñoà cô sôû döõ lieäu ñeå quaûn lyù ñieåm sinh vieân coù theå goàm caùc löôïc ñoà quan heä sau:
Sv(MASV, HOSV,TENSV, NU, NGAYSINH, MALOP, TINH, HOCBONG)
Lop(MALOP,TENLOP,SISO,MAKHOA)
Kh(MAKHOA,TENKHOA, SOCBGD)
Mh(MAMH, TENMH, SOTIET)
Kq(MASV, MAMH, DIEMTHI)
Phaàn giaûi thích caùc thuoäc tính:
MASV
|
Maõ sinh vieân
|
HOTEN
|
Teân sinh vieân
|
NU
|
Nöõ
|
NGAYSINH
|
ngaøy sinh
|
LOP
|
lôùp
|
TENLOP
|
teân lôùp
|
SISO
|
sæ soá lôùp
|
MAKHOA
|
maõ khoa
|
HOCBONG
|
hoïc boång
|
TINH
|
tænh
|
TENKHOA
|
teân khoa
|
SOCBGD
|
soá caùn boä giaûng daïy
|
MAMH
|
maõ moân hoïc
|
TENMH
|
teân moân hoïc
|
SOTIET
|
soá tieát
|
DIEMTHI
|
ñieåm thi
| iiiQuan Heä (Relation)
Söï theå hieän cuûa löôïc ñoà quan heä Q ôû moät thôøi ñieåm naøo ñoù ñöôïc goïi laø quan heä, roõ raøng laø treân moät löôïc ñoà quan heä coù theå ñònh nghóa raát nhieàu quan heä. Thöôøng ta duøng caùc kyù hieäu nhö R, S, Q ñeå chæ caùc löôïc ñoà quan heä, coøn quan heä ñöôïc ñònh nghóa treân noù töông öùng ñöôïc kyù hieäu laø laø r, s, q.
ivBoä (Tuple)
Boä laø taäp moãi giaù trò lieân quan cuûa taát caû caùc thuoäc tính cuûa moät löôïc ñoà quan heä.
Chaúng haïn quan heä sau coù 2 boä.
MASV
|
HOTEN
|
NU
|
NGAYSINH
|
MALOP
|
TINH
|
HOCBONG
|
99001
|
TRAN DAN THU
|
TRUE
|
15-03-1977
|
CÑTH2B
|
TIEN GIANG
|
120000
|
99002
|
NGUYEN HA DA THAO
|
TRUE
|
25-04-1986
|
TCTH29C
|
TPHCM
|
120000
|
Thöôøng ngöôøi ta duøng caùc chöõ caùi thöôøng (nhö t,p,q,…) ñeå bieåu dieãn caùc boä. Chaúng haïn ñeå noùi boä t thuoäc quan heä r ta vieát: t r.
Veà tröïc quan thì moãi quan heä xem nhö moät baûng, trong ñoù moãi coät laø thoâng tin veà moät thuoäc tính, moãi doøng laø thoâng tin veà moät boä. Chaúng haïn sau ñaây laø caùc theå hieän cuûa caùc quan heä ñònh nghóa treân löôïc ñoà cô sôû döõ lieäu quaûn lyù sinh vieân ôû treân:
rSv
|
|
|
|
|
|
|
|
MASV
|
HOTEN
|
|
NU
|
NGAYSINH
|
MALOP
|
TINH
|
HOCBONG
|
99001
|
TRAN DAN
|
THU
|
TRUE
|
15-03-1977
|
CÑTH2B
|
TIEN GIANG
|
120000
|
99002
|
NGUYEN HA DA
|
THAO
|
TRUE
|
25-04-1986
|
CÑTH2B
|
TPHCM
|
120000
|
99003
|
PHAM ANH
|
HUY
|
FALSE
|
16-08-1977
|
CÑTH2B
|
BAC LIEU
|
|
99004
|
NGUYEN NGOC
|
THUAN
|
FALSE
|
24-12-1980
|
CÑTH2B
|
CA MAU
|
|
99005
|
LE THANH
|
TRUNG
|
FALSE
|
20-11-1978
|
CÑAV1
|
CA MAU
|
120000
|
99006
|
NGUYEN HONG
|
VAN
|
FALSE
|
19-09-1979
|
CÑAV1
|
SOC TRANG
|
|
99007
|
VU THI
|
LOAN
|
TRUE
|
15-03-1975
|
CÑAV1
|
CA MAU
|
|
99008
|
TRUONG KIM
|
QUANG
|
FALSE
|
15-05-1975
|
CÑTH2B
|
HA NOI
|
|
99009
|
TON THAT
|
QUYEN
|
FALSE
|
26-06-1976
|
CÑTH2B
|
VUNG TAU
|
60000
|
99010
|
HA VAN
|
LONG
|
FALSE
|
14-04-1973
|
CÑAV1
|
BAC LIEU
|
|
99011
|
BUI VAN
|
ANH
|
FALSE
|
22-12-1972
|
CÑAV1
|
AN GIANG
|
|
99012
|
LE HUU
|
CHI
|
FALSE
|
28-08-1977
|
CÑÑT2
|
CAN THO
|
60000
|
99013
|
VU THANH
|
CONG
|
FALSE
|
29-03-1979
|
CÑTH2B
|
KIEN GIANG
|
60000
|
99014
|
TRAN QUANG
|
CUONG
|
FALSE
|
30-05-1981
|
CÑÑT2
|
DONG THAP
|
120000
|
99015
|
PHAM VAN
|
HAI
|
FALSE
|
30-06-1976
|
CÑÑT2
|
CA MAU
|
|
99016
|
HUYNH THANH
|
HOANG
|
FALSE
|
29-07-1982
|
CÑÑT2
|
TPHCM
|
80000
|
99017
|
TRAN MINH
|
LAM
|
FALSE
|
21-08-1977
|
CÑTH2B
|
TRA VINH
|
|
99018
|
PHAN VAN
|
SANG
|
FALSE
|
19-05-1979
|
CÑDL1
|
DONG THAP
|
120000
|
99019
|
PHAM THI
|
HUYEN
|
FALSE
|
16-06-1982
|
CÑDL1
|
CAN THO
|
120000
|
99020
|
NGUYEN THI
|
NGAN
|
TRUE
|
11-11-1981
|
CÑTH2B
|
CA MAU
|
120000
|
99021
|
PHAM TAN
|
QUANG
|
FALSE
|
01-01-1980
|
CÑDL1
|
CA MAU
|
|
99022
|
TRAN PHUOC
|
QUYEN
|
FALSE
|
12-12-1979
|
CÑTH2B
|
BAC LIEU
|
60000
|
99023
|
LE THI THANH
|
VAN
|
TRUE
|
11-11-1980
|
CÑDL1
|
TPHCM
|
120000
|
rKh
|
|
|
|
rMh
|
|
|
MAKHOA
|
TENKHOA
|
SOCBGD
|
|
MAMH
|
TENMH
|
SOTIET
|
CNTT
|
CONG NGHE THONG TIN
|
60
|
|
CSDL
|
CO SO DU LIEU
|
90
|
AV
|
ANH VAN
|
60
|
|
FOX
|
FOXPRO
|
120
|
HOA
|
HOA CHAT
|
20
|
|
THVP
|
TIN HOC VAN PHONG
|
90
|
MAÙY TÍNH
|
MOI TRUONG
|
10
|
|
AVTH
|
ANH VAN TIN HOC
|
60
|
XD
|
XAY DUNG
|
10
|
|
KTS
|
KY THUAT SO
|
60
|
DL
|
DU LICH
|
5
|
|
CTDL
|
CAU TRUC DU LIEU
|
60
|
TTIN
|
TOAN -TIN HOC
|
30
|
|
TTNT
|
TRI TUE NHAN TAO
|
45
|
SINH
|
CONG NGHE SINH HOC
|
30
|
|
MANG
|
MANG MAY TINH CB
|
45
|
VL
|
VAT LY
|
20
|
|
VB
|
VI SUAL BASIC
|
90
|
ÑT
|
ÑIEÄN TÖÛ
|
20
|
|
AC
|
ACCESS
|
180
|
|
|
|
|
LR
|
LAP RAP MAY TINH
|
60
|
|
|
|
|
INTER
|
CAC DICH VU INTERNET
|
45
|
|
|
|
|
HDH
|
HE DIEU HANH
|
60
|
|
|
|
|
KTLT
|
KY THUAT LAP TRINH
|
45
|
|
|
|
|
VIFOX
|
VISUAL FOXPRO
|
60
|
rKq
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
MASV
|
MAMH
|
DIEMTHI
|
|
|
|
|
|
|
|
|
99001
|
CSDL
|
3.0
|
|
99006
|
MANG
|
6.0
|
|
99016
|
KTS
|
7.0
|
99002
|
CSDL
|
8.0
|
|
99007
|
MANG
|
2.0
|
|
99017
|
KTS
|
7.0
|
99003
|
CSDL
|
8.0
|
|
99008
|
MANG
|
7.0
|
|
99017
|
FOX
|
4.0
|
99004
|
CSDL
|
3.0
|
|
99009
|
MANG
|
3.0
|
|
99017
|
MANG
|
8.0
|
99005
|
CSDL
|
2.0
|
|
99010
|
TTNT
|
5.0
|
|
99017
|
CSDL
|
8.0
|
99001
|
THVP
|
6.0
|
|
99011
|
FOX
|
4.0
|
|
99017
|
TTNT
|
6.0
|
99002
|
THVP
|
3.0
|
|
99012
|
FOX
|
5.0
|
|
99002
|
MANG
|
8.0
|
99003
|
THVP
|
8.0
|
|
99013
|
FOX
|
7.0
|
|
99004
|
MANG
|
4.0
|
99004
|
THVP
|
9.0
|
|
99014
|
VB
|
7.0
|
|
99018
|
TTNT
|
7.0
|
99005
|
THVP
|
5.0
|
|
99015
|
VB
|
3.0
|
|
99019
|
CSDL
|
8.0
|
99020
|
THVP
|
7.0
|
|
99023
|
TTNT
|
3.0
|
|
99021
|
CSDL
|
8.0
|
99021
|
MANG
|
7.0
|
|
99023
|
THVP
|
6.0
|
|
99021
|
THVP
|
9.0
|
99022
|
MANG
|
6.0
|
|
99023
|
FOX
|
8.0
|
|
99022
|
FOX
|
5.0
|
99023
|
CSDL
|
8.0
|
|
99023
|
VB
|
9.0
|
|
99022
|
TTNT
|
6.0
|
99023
|
MANG
|
6.0
|
|
99023
|
KTS
|
6.0
|
|
|
|
|
rLop
|
|
|
|
MALOP
|
TENLOP
|
SISO
|
MAKHOA
|
CÑTH2B
|
CAO ÑAÚNG TIN HOÏC KHOAÙ 2000B
|
60
|
cntt
|
TCTH29C
|
TRUNG CAÁP TIN HOÏC KHOAÙ 29 C
|
121
|
cntt
|
CÑAV1
|
CAO ÑAÚNG ANH VAÊN 1
|
120
|
av
|
CÑÑT2
|
CAO ÑAÚNG ÑIEÄN TÖÛ 2
|
80
|
ñt
|
CÑDL1
|
CAO ÑAÚNG DU LÒCH 1
|
42
|
dl
| vKhoùa (Key, Candidate Key):
Cho löôïc ñoà quan heä R, SR+. S ñöôïc goïi laø moät sieâu khoùa (superkey) cuûa löôïc ñoà quan heä R neáu vôùi hai boä tuøy yù trong quan heä R thì giaù trò cuûa caùc thuoäc tính trong S laø khaùc nhau.
Moät löôïc ñoà quan heä coù theå coù nhieàu sieâu khoaù. Sieâu khoaù chöùa ít thuoäc tính nhaát ñöôïc goïi laø khoùa chæ ñònh, trong tröôøng hôïp löôïc ñoà quan heä coù nhieàu khoùa chæ ñònh, thì khoùa ñöôïc choïn ñeå caøi ñaët goïi laø khoùa chính (Primary key) (trong caùc phaàn sau khoùa chính ñöôïc goïi taét laø khoùa)
Caùc thuoäc tính tham gia vaøo moät khoùa ñöôïc goïi laø thuoäc tính khoùa (prime key), ngöôïc laïi ñöôïc goïi laø thuoäc tính khoâng khoùa (non prime key).
Moät thuoäc tính ñöôïc goïi laø khoùa ngoaïi neáu noù laø thuoäc tính cuûa moät löôïc ñoà quan heä naøy nhöng laïi laø khoùa chính cuûa löôïc ñoà quan heä khaùc.
Ví duï: Ta haõy xem löôïc ñoà quan heä sau:
Xe(SODANGBO,QUICACH, INHDANG,MAUSAC,SOSUON,SOMAY,MAXE,QUOCGIA)
Sieâu khoùa: (SOSUON,QUICACH),...
Khoùa chæ ñònh: (SODANGBO,QUOCGIA), (SOSUON), (SOMAY), (MAXE)
Khoùa chính: MAXE
Thuoäc tính khoùa: SODANGBO,QUOCGIA, SOSUON, SOMAY, MAXE
Thuoäc tính khoâng khoùa: QUICACH, HINHDANG, MAUSAC
Khoùa cuûa Sv laø (MASV), Khoaù cuûa Mh laø (MAMH), khoaù cuûa Kh laø (MAKHOA), khoùa cuûa Kq laø (MASV,MAMH) khoùa cuûa Lop laø MALOP, trong Lop thuoäc tính MAKHOA laø khoùa ngoaïi
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |