Quản lý nhà nước về bổ trợ tư pháp, trợ giúp pháp lý

7. Quản lý nhà nước về bổ trợ tư pháp, trợ giúp pháp lý

Thể chế trong lĩnh vực bổ trợ tư pháp tiếp tục được hoàn thiện; công tác quản lý nhà nước về bổ trợ tư pháp từ Trung ương đến địa phương đã được tăng cường, nhất là hoạt động thanh tra, kiểm tra, kịp thời nắm bắt tình hình và chú trọng hướng dẫn nghiệp vụ, giải quyết khó khăn, vướng mắc của địa phương, các cá nhân, tổ chức hành nghề trong lĩnh vực bổ trợ tư pháp³⁴, cụ thể như sau:

Tính đến nay, cả nước có 9313 luật sư, tăng 1157 luật sư so với năm 2013, bảo đảm đúng định hướng phát triển luật sư tại Chiến lược phát triển nghề luật sư đến năm 2020 (Chỉ tiêu phát triển luật sư: 800 - 1.000 luật sư/năm) (xin xem Biểu đồ số 4); các luật sư đang hành nghề tại 3408 tổ chức (Văn phòng/Công ty luật).

Triển khai Đề án phát triển đội ngũ luật sư phục vụ hội nhập kinh tế quốc tế, Bộ Tư pháp (Học viện Tư pháp) đã thành lập và đưa vào hoạt động Trung tâm liên kết đào tạo luật sư thương mại quốc tế và Trung tâm đang xúc tiến việc đàm phán, ký kết Chương trình đào tạo với Trường luật Nottingham, Vương quốc Anh, tổ chức các lợp đào tạo luật sư phục vụ hội nhập kinh tế quốc tế, tiếng Anh pháp lý.

Năm 2014, các tổ chức hành nghề công chứng đã công chứng được 3.485.543 hợp đồng, giao dịch, tăng nhiều so với năm 2013 (tăng 971.388 hợp đồng, giao dịch, tương ứng tăng 38,63%), đóng góp cho Ngân sách nhà nước hoặc nộp thuế ...... tỷ đồng. Triển khai thực hiện Nghị định số 04/2013/NĐ-CP ngày 07/01/2013 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Công chứng, nhiều địa phương³⁵ đã xây dựng cơ sở dữ liệu liên thông trong lĩnh vực công chứng. Hội công chứng Thành phố Hồ Chí Minh đã đăng cai tổ chức thành công Hội thảo quốc tế về Công chứng và giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do Liên minh Công chứng quốc tế (UINL) tổ chức.

Bên cạnh việc tiếp tục hoàn thiện thể chế, kiện toàn tổ chức bộ máy và đội ngũ thực hiện công tác TGPL, nhiều cơ quan, địa phương đã chú trọng đẩy mạnh việc TGPL cho các đối tượng chính sách, người nghèo, người khuyết tật (Bộ Tư pháp cũng đã ban hành Kế hoạch năm 2014 triển khai thực hiện chính sách TGPL cho người khuyết tật), chú trọng tại các địa bàn vùng sâu, vùng xa, vùng có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số đang sinh sống, vùng bãi ngang ven biển (Tiền Giang), góp phần nâng cao hiểu biết pháp luật, ý thức tôn trọng và chấp hành pháp luật của người dân. Trong năm 2014, các Trung tâm trợ giúp pháp lý đã thực hiện 114.695 vụ việc (giảm 12.032 vụ việc, tương ứng với 9,5% so với năm 2013) cho 129.014 lượt người (giảm 840 lượt so với năm 2013). Bộ Tư pháp đã phối hợp tổ chức thành công Hội nghị sơ kết 02 năm triển khai thực hiện Chiến lược phát triển TGPL đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 và trên cơ sở ý kiến chỉ đạo của Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu tại Hội nghị, Bộ Tư pháp đã có Báo cáo số 77/BC-BTP ngày 26/3/2014 về sơ kết 2 năm trển khai thực hiện Chiến lược, đề xuất một số định hướng đổi mới phát triển TGPL của Chiến lược và đã được Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo tiếp tục phối hợp với các Bộ, cơ quan xây dựng Đề án Đổi mới công tác TGPL theo hướng nâng cao năng lực, kiện toàn tổ chức bộ máy của cơ quan quản lý về TGPL, tập trung điều phối nguồn lực, nâng cao hiệu quả và chất lượng vụ việc TGPL.

- Công tác triển khai các văn bản hướng dẫn Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật luật sư của Liên đoàn luật sư Việt Nam, một số Sở Tư pháp và Đoàn luật sư tại một số địa phương còn chưa chủ động, quyết liệt và đồng bộ; việc xác minh, xử lý và báo cáo kết quả giải quyết về khiếu nại, tố cáo, thông tin báo chí của Liên đoàn luật sư Việt Nam, một số Đoàn luật sư và cơ quan, tổ chức có liên quan theo đề nghị của Bộ Tư pháp chưa được quan tâm và thực hiện nghiêm túc, đúng hạn.

- Công tác chuyển giao việc chứng thực các hợp đồng, giao dịch từ UBND cấp xã, huyện sang tổ chức hành nghề công chứng còn gặp khó khăn; còn có ý kiến khác nhau giữa các Bộ, ngành về thẩm quyền chứng nhận, xác nhận các giao dịch trong khu công nghiệp, khu kinh tế, khu công nghệ cao.

- Chưa có giải pháp đột phá trong việc triển khai thực hiện Luật Giám định tư pháp như yêu cầu của nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp năm 2014. Tình hình triển khai thi hành, nhất là việc ban hành văn bản hướng dẫn thực hiện Luật Giám định tư pháp ở một số Bộ, ngành còn chậm, chưa bảo đảm tiến độ, chất lượng; tình trạng trả chậm kết quả giám định, nợ đọng chi phí giám định tư pháp, trong đó có tiền bồi dưỡng giám định tư pháp có chuyển biến so với trước song vẫn chưa được giải quyết dứt điểm, vẫn tồn tại ở một số địa phương.

- Hoạt động bán đấu giá tài sản còn nhiều hạn chế, một số trường hợp tài sản bán đấu giá để thi hành án tuy đã được thực hiện thủ tục bán đấu giá nhưng không bàn giao được dẫn đến khiếu kiện, khiếu nại kéo dài.

- Hệ thống tổ chức TGPL nhà nước chưa phù hợp và hoạt động chưa hiệu quả so với yêu cầu thực tiễn, chưa tính đến đặc thù vùng, miền; hoạt động TGPL chưa đảm bảo đúng trọng tâm, còn dàn trải; số lượng vụ việc tham gia tố tụng của Trợ giúp viên pháp lý còn thấp; cơ cấu nguồn nhân lực trong Trung tâm chưa hợp lý; công tác xã hội hóa hoạt động TGPL còn chậm; công tác quản lý nhà nước về TGPL còn thiếu sự kết nối giữa Trung ương và địa phương; quản lý chất lượng vụ việc TGPL còn nhiều bất cập, chất lượng một số vụ việc tham gia tố tụng chưa đảm bảo, hầu hết các vụ việc tư vấn pháp luật còn đơn giản, ít mang tính chất phức tạp.

- Một số địa phương chưa thực sự quan tâm tới công tác quản lý nhà nước về luật sư và hành nghề luật sư. Liên đoàn Luật sư Việt Nam vẫn chưa quan tâm đến việc triển khai thực hiện một số nhiệm vụ được giao theo quy định tại Luật Luật sư. Một bộ phận luật sư còn chưa chủ động, tích cực trong việc nâng cao trình độ, kỹ năng hành nghề cũng như trau dồi phẩm chất chính trị, đạo đức và ứng xử nghề nghiệp.

- Công tác phối hợp giữa các Sở, ngành liên quan trong việc tham mưu cho UBND cấp tỉnh ban hành quyết định chuyển giao thẩm quyền chứng thực hợp đồng, giao dịch của UBND cấp huyện, cấp xã sang tổ chức hành nghề công chứng còn chưa hiệu quả; việc giải quyết vướng măc thẩm quyền chứng nhận các giao dịch về bất động sản trong khu công nghiệp tại Nghị định số 04/2013/NĐ-CP ngày 07/01/2013 và Nghị định số 164/2013/NĐ-CP ngày 12/11/2013 của Chính phủ còn chậm.

- Sự phối hợp giữa các Bộ, ngành quản lý về giám định tư pháp ở từng lĩnh vực, cơ quan tiến hành tố tụng với Bộ Tư pháp chưa được chặt chẽ, hiệu quả. Bên cạnh đó, một số Bộ, ngành, địa phương còn chưa quan tâm chăm lo, phát triển tổ chức, hoạt động giám định tư pháp thuộc thẩm quyền quản lý.

- Thể chế và chính sách TGPL còn một số bất cập, chưa thống nhất và đồng bộ với các thể chế có liên quan; năng lực, trình độ và kỹ năng, kinh nghiệm của đội ngũ người thực hiện TGPL còn hạn chế; kinh phí bảo đảm cho công tác TGPL còn hạn chế, không thường xuyên và phân bố các khoản chi chưa hợp lý; chưa có cơ chế điều phối nguồn nhân lực và cơ chế điều phối nguồn kinh phí nhằm kiểm soát chất lượng dịch vụ TGPL. Nhận thức về vị trí, vai trò, ý nghĩa của TGPL đối với các ngành, các cấp và một số cán bộ cấp ủy, chính quyền Trung ương, địa phương còn chưa đầy đủ nên chưa được quan tâm, chỉ đạo.