Quản lý nhà nước về phổ biến, giáo dục pháp luật, hoà giải ở cơ sở

4. Quản lý nhà nước về phổ biến, giáo dục pháp luật, hoà giải ở cơ sở

Cùng với việc hoàn thiện thể chế công tác PBGDPL, việc kiện toàn Hội đồng phối hợp PBGDPL Trung ương và các cấp, kiện toàn đội ngũ báo cáo viên pháp luật, tuyên truyền viên pháp luật đã cơ bản được hoàn thành theo đúng quy định của Luật PBGDPL và Quyết định số 27/2013/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Việc triển khai các nhiệm vụ PBGDPL ở các Bộ, cơ quan, địa phương được thực hiện bài bản, theo kế hoạch thống nhất từ Trung ương đến cơ sở; các Bộ, cơ quan ngang Bộ đã ban hành Kế hoạch phổ biến, giáo dục pháp luật hoặc lồng ghép nội dung phổ biến, giáo dục pháp luật trong Kế hoạch công tác pháp chế năm 2014⁽¹⁹⁾; tổ chức thực hiện các chương trình, đề án phổ biến, giáo dục pháp luật cho một số nhóm đối tượng đặc thù⁽²⁰⁾, qua đó góp phần tạo chuyển biến tích cực, hiệu quả và bước đầu đưa công tác này đi vào chiều sâu, thực chất.

Công tác phổ biến, tuyên truyền Hiến pháp năm 2013 được chú trọng. Cơ quan thường trực Hội đồng phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật Trung ương đã phối hợp với Ban Tuyên giáo Trung ương tư vấn giúp Chính phủ tổ chức Hội nghị trực tuyến toàn quốc giới thiệu, phổ biến nội dung, ý nghĩa của Hiến pháp cho báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật. Đặc biệt, việc tổ chức Ngày Pháp luật Việt Nam năm 2014 gắn với phát động cuộc thi viết “Tìm hiểu Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam” đã tạo sự lan tỏa mạnh mẽ trên phạm vi cả nước, góp phần quan trọng thực hiện quyết tâm chính trị của Đảng và Nhà nước ta trong việc đưa Hiến pháp đi vào cuộc sống. Các Bộ, ngành, đoàn thể cũng tổ chức tư vấn, hướng dẫn đẩy mạnh việc phổ biến, tuyên truyền Hiến pháp năm 2013 với các hình thức đa dạng như tổ chức hội nghị tập huấn, xây dựng chuyên mục “Triển khai thi hành Hiến pháp” trên Cổng Thông tin điện tử, báo, tạp chí của Bộ, ngành; tổ chức thi tìm hiểu Hiến pháp và pháp luật⁽²¹⁾.

Đối với các luật, pháp lệnh, các Bộ, ngành, địa phương đã chú trọng việc tuyên truyền phổ biến ngay từ giai đoạn soạn thảo; hoàn thành bước đầu việc phổ biến các luật được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 6, 7 và đang chuẩn bị tuyên truyền, phổ biến các luật đã được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 8.

Kết quả năm 2014, các Bộ, cơ quan, địa phương đã tổ chức 1.019.351 cuộc tuyên truyền pháp luật, tăng mạnh so với năm 2013 (tăng 257.078 cuộc, tương ứng tăng 33,72%) cho 78.248.847 lượt người (tăng 3.487.971 lượt so với năm 2013) (xem Biểu đồ số 3); phát hành miễn phí 49.578.425 tài liệu tuyên truyền, phổ biến pháp luật (tăng 10.164.247 tài liệu, tương ứng tăng 25,78% so với năm 2013), qua đó góp phần tác động tích cực đến ý thức pháp luật của người dân, tổ chức. Hình thức PBGDPL này càng được đa dạng hoá, phục vụ tốt hơn yêu cầu của từng đối tượng được PBGDPL, như soạn thảo, in ấn, phát hành các loại tài liệu sách, báo, tạp chí về pháp luật; xây dựng các chuyên đề, chuyên mục về tìm hiểu pháp luật, giải đáp pháp luật trên các trang thông tin điện tử, các kênh truyền hình, đài phát thanh; trong đó, tổ chức các hội nghị giới thiệu, phổ biến, quán triệt các nội dung của luật, pháp lệnh cho các nhóm đối tượng khác nhau là phương thức tuyên truyền, phổ biến quan trọng được thực hiện thường xuyên⁽²²⁾.



Biểu đồ số 3: Số cuộc tuyên truyền pháp luật

và số lượt người được tuyên truyền pháp luật từ năm 2012 đến nay

Về triển khai Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về chuẩn tiếp cận pháp luật tại cơ sở: Bộ trưởng Bộ Tư pháp đã ký Quyết định số 2143/QĐ-BTP ngày 18/9/2014 ban hành Kế hoạch thực hiện Quyết định số 09/2013/QĐ-TTg và ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc triển khai làm thử việc đánh giá địa phương đạt chuẩn tiếp cận pháp luật trong 02 năm (2014-2016) tại 05 địa phương là Thái Bình, Điện Biên, Quảng Bình, Cà Mau và thành phố Hồ Chí Minh. Đến nay, các địa phương đang tích cực triển khai làm thử theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Triển khai thực hiện Luật Hoà giải ở cơ sở, Bộ Tư pháp đã trình Chính phủ ban hành Nghị định số 15/2014/NĐ-CP ngày 27/02/2014 quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật; ban hành Mẫu sổ theo dõi hoạt động hoà giải ở cơ sở. Việc kiện toàn các tổ hòa giải, hòa giải viên và tổ chức tập huấn kiến thức pháp luật và nghiệp vụ, kỹ năng hòa giải cho hòa giải viên được quan tâm triển khai ở hầu hết các tỉnh, thành phố trên cả nước. Hoạt động của các tổ hòa giải cơ bản bảo đảm hiệu quả. Năm 2014, cả nước đã tiếp nhận 197.998²³ vụ việc hoà giải; kết quả hoà giải thành 152.539 vụ việc, đạt 77% (tăng 01% so với năm 2013); một số địa phương có kết quả hoà giải thành đạt tỷ lệ cao như: Hà Nam (95%), Khánh Hoà (87%), Quảng Bình (87%), Long An (84%), Hà Nội (82%), Bắc Ninh (82%), ....; một số địa phương đạt tỷ lệ hoà giải thành tăng cao so với năm 2013 (Bạc Liêu đạt 80%, tăng 21%; Trà Vinh đạt 70%, tăng 22% so với năm 2013).

- Chất lượng phổ biến, giáo dục pháp luật chưa đồng đều, việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật đến với người dân nhất là đối tượng đặc thù còn rất hạn chế; việc triển khai một số đề án về PBGDPL còn chậm so với yêu cầu; việc xã hội hóa hoạt động PBGDPL chưa được triển khai rộng rãi.

- Việc triển khai thực hiện Quyết định số 09/2013/QĐ-TTg ngày 24/01/2013 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Quy định về chuẩn tiếp cận pháp luật của người dân tại cơ sở còn lúng túng, phải đề xuất Thủ tướng Chính phủ cho phép tạm dừng đánh giá và thực hiện làm thử ở một số địa phương.

- Kết quả hoà giải thành chưa có bước đột phá so với trước đây sau khi Luật Hoà giải ở cơ sở có hiệu lực; một số địa phương có tỷ lệ hòa giải thành chưa cao²⁴.

- Một số Bộ, cơ quan còn chưa quan tâm đến công tác PBGDPL, nhất là phổ biến những chính sách pháp luật mới liên quan trực tiếp đến người dân, doanh nghiệp. Hội đồng phối hợp PBGDPL các cấp mới được thành lập lại nên chưa thực sự hoạt động hiệu quả.

- Đội ngũ làm công tác PBGDPL tại địa phương chủ yếu là hoạt động kiêm nhiệm nên chưa thật sự chủ động và chưa làm tốt vai trò tham mưu về công tác PBGDPL theo quy định. Kinh phí phục vụ công tác PBGDPL, hòa giải ở cơ sở còn gặp nhiều khó khăn.

- Công tác tự kiểm tra nhiệm vụ PBGDPL ở các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chưa được quan tâm thực hiện thường xuyên.

- Nguồn lực, kinh phí phục vụ công tác PBGDPL, hòa giải ở cơ sở còn gặp nhiều khó khăn.