DỰ BÁo nhu cầu và ngân sách sử DỤng thuốc arv tại việt nam (2011 2015)

• 
  Tỉ lệ sử dụng chất gây nghiện ở chồng 31,7% cao hơn vợ 11,6% (có ý nghĩa thống kê p =0,001 < 0,05). Chất gây nghiện được sử dụng nhiều nhất theo đường chích, kế đến là đường hút và sau cùng là uống.
  
• 
  Chồng có sử dụng chất gây nghiện có nguy cơ nhiễm HIV cao hơn nhóm không sử dụng 6,9 lần với OR=6,9 (2,8-17,1).
  
• 
  Các yếu tố còn lại mang đặc điểm nhân khẩu học, kiến thức, hành vi … không có liên quan với chồng nhiễm HIV.
  

• 
  Sau khi phân tích đơn biến, chúng tôi chọn các yếu tố sau đây đưa vào mô hình phân tích đa biến:
  
  • 
    Tuổi chồng 30-39.
    
  • 
    Vợ chồng sống chung ≥ 3 năm.
    
  • 
    Chồng có quan hệ với gái mại dâm.
    
  • 
    Chồng sử dụng chất gây nghiện.
    
  • 
    Tình trạng hôn nhân.
    
• 
  Các yếu tố liên quan đến chồng nhiễm HIV trong nghiên cứu
  

• 
  Chồng ở trong nhóm tuổi 30-39 ít bị nhiễm HIV hơn nhóm tuổi ≤ 29 tuổi 0,4 lần với OR=0,4 (0,2-0,8).
  
• 
  Các cặp vợ chồng sống chung với nhau từ 3 năm trở lên có nguy cơ nhiễm HIV cao hơn nhóm sống chung 1 năm 5,8 lần với OR=5,8 (2,5-13,2).
  
• 
  Chồng có quan hệ tình dục với gái mại dâm có nguy cơ nhiễm HIV cao hơn nhóm không quan hệ với gái mại dâm 4,2 lần với OR=4,2 (1,2-14,9).
  
• 
  Chồng có sử dụng chất gây nghiện có nguy cơ nhiễm HIV cao hơn nhóm không sử dụng 6,9 lần với OR=6,9 (2,8-17,1).
  
• 
  Các yếu tố còn lại mang đặc điểm nhân khẩu học, kiến thức, hành vi … từ phía thai phụ cũng như từ phía chồng không có liên quan với chồng nhiễm HIV.
  

4. 
   KẾT LUẬN
   

1. 
   Tỉ lệ nhiễm HIV ở chồng/bạn tình có vợ là thai phụ nhiễm HIV là 68,8%. (ĐTC: 61,9%-71.2%)
   
2. 
   Các yếu tố nguy cơ liên quan đến chồng nhiễm HIV.
   

• 
  Tuổi 20-29 tuổi.
  
• 
  Sống chung với thai phụ nhiễm HIV trên 2 năm .
  
• 
  Quan hệ tình dục ngoài hôn nhân với gái mại dâm.
  
• 
  Sử dụng chất gây nghiện qua đường chích, hút.
  

1 Trương Xuân Liên (2005), "Nghiên cứu các yếu tố bảo vệ tự nhiên với HIV ở một số người có nguy cơ cao".

2 Hồ Thị Ngọc (2005), "Kiến thức thái độ hành vi phòng lây nhiễm cho cộng đồng của phụ nữ mang thai nhiễm HIV", (Luận án tốt nghiệp chuyên khoa cấp II).

3 Bennetts A., Shaffer N. & Phophong P. (1999), "Differences in sexual behaviour between HIV-infected pregnant women and their husbands in Bangkok, Thailand", AIDS Care, 11(6), 649-661.

4 Coulaud J. P. (1993), "Heterosexual transmission of HIV infection", Contracept Fertil Sex, 21(2), 145-148.

5 Del Romero J., Castilla J. & Marincovich B. (2004), "Women who are partners of a man infected by HIV: description of their characteristics and appraisal of risk", Aten Primaria, 34(8), 420-426.

6 Johnson A. M. & Laga M. (1988), "Heterosexual transmission of HIV", Aids, 2 Suppl 1, 49-56.

7 Li L., Li J. Y., Bao Z. Y., Liu S. Y., Zhuang D. M., Liu Y. J., et al. (2003), "Study on factors associated with heterosexual-transmission of human immunodeficiency virus in central China", Zhonghua Liu Xing Bing Xue Za Zhi, 24(11), 980-983.

8 Lurie M. N., Williams B. G., Zuma K. & Mkaya-Mwamburi D. (2003), "Who infects whom? HIV-1 concordance and discordance among migrant and non-migrant couples in South Africa", Aids, 17(15), 2245-2252.

9 Miles, A. J., Allen-Mersh, T. G. & Wastell, C. (1993), "Effect of anoreceptive intercourse on anorectal function", J R Soc Med, 86(3), 144-147.

10 Roongpisuthipong A, Siriwasin W, Chaiyakul P & Bhiraleus P (1994), "Husband HIV discordance among HIV-infected pregnant women, Bangkok, Thailand", Int Conf AIDS, 10, 32



KIÕN THøC, TH¸I §é Vµ HµNH VI LI£N QUAN §ÕN HIV/AIDS

DÞch HIV ë ViÖt Nam vÉn ®ang ë trong giai ®o¹n dÞch tËp trung víi tû lÖ nhiÔm HIV cao trong nhãm nghiÖn chÝch ma tóy (23,2%), phô n÷ m¹i d©m (PNMD) (4%) vµ tû lÖ hiÖn m¾c trong quÇn thÓ d©n c­ nãi chung vµo kho¶ng 0,53%. §©y lµ mèi de däa tiÒm tµng l©y truyÒn dÞch tõ quÇn thÓ nguy c¬ cao ra céng ®ång d©n c­ nãi chung nÕu c¸c nç lùc phßng chèng kh«ng ®­îc triÓn khai thÝch ®¸ng vµ kÞp thêi.

Tr­íc t×nh h×nh ®ã, Dù ¸n phßng l©y nhiÔm HIV ë ViÖt Nam (PHP) do Bé Ph¸t triÓn Quèc tÕ V­¬ng quèc Anh (DFID) vµ C¬ quan Hîp t¸c Ph¸t triÓn V­¬ng quèc Na Uy (NORAD) tµi trî ®­îc thùc hiÖn t¹i 21 tØnh trong thêi gian 2004-2009 víi môc tiªu “Gãp phÇn h¹n chÕ vµ ng¨n chÆn sù lan trµn ®¹i dÞch HIV/AIDS ë ViÖt Nam, khèng chÕ tû lÖ m¾c HIV trong d©n c­ tr­ëng thµnh ë møc d­íi 1% th«ng qua c¸c m« h×nh can thiÖp trùc tiÕp lµm gi¶m l©y nhiÔm HIV trong c¸c nhãm cã hµnh vi nguy c¬ cao vµ n©ng cao n¨ng lùc cho c¸n bé phßng chèng AIDS c¸c cÊp, t¨ng c­êng c¸c ho¹t ®éng gi¶m thiÓu t¸c h¹i cña HIV/AIDS”. Trong khu«n khæ c¸c ho¹t ®éng cña Dù ¸n, nghiªn cøu nµy ®­îc thùc hiÖn víi môc tiªu ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng kiÕn thøc, th¸i ®é vµ hµnh vi liªn quan ®Õn phßng chèng HIV/AIDS cña phô n÷ m¹i d©m t¹i 7 tØnh/thµnh phè träng ®iÓm cña ViÖt Nam.

2. §èI T¦îNG Vµ PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU

2.1. §Þa ®iÓm, ®èi t­îng nghiªn cøu

- §Þa ®iÓm nghiªn cøu: T¹i 21 quËn/huyÖn ë 7 tØnh/TP trong sè 21 tØnh thuéc Dù ¸n PHP bao gåm: Hµ Néi, H¶i Phßng, Qu¶ng Ninh, §µ N½ng, TP Hå ChÝ Minh, CÇn Th¬ vµ An Giang.

- §èi t­îng nghiªn cøu: Phô n÷ m¹i d©m

- Thêi gian nghiªn cøu: th¸ng 3/2009

- ThiÕt kÕ nghiªn cøu: Sö dông ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu m« t¶ c¾t ngang cã ph©n tÝch.

- Cì mÉu vµ c¸ch chän mÉu:

+ C«ng thøc tÝnh cì mÉu:

+ Víi p=0,8 (tû lÖ ®èi t­îng ®Ých dïng bao cao su khi quan hÖ t×nh dôc), d = 0,1 (sai sè cho phÐp 10%), thay vµo c«ng thøc trªn cã n=61, nh©n víi hiÖu lùc thiÕt kÕ=1,5 do sö dông ph­¬ng ph¸p chän mÉu kh«ng ph¶i lµ ngÉu nhiªn ®¬n, cã cì mÉu lµ 92 ®èi t­îng cho mét tØnh. Cì mÉu nghiªn cøu t¹i 7 tØnh/thµnh phè lµ 644 PNMD.

+ Bªn c¹nh ®ã, t¹i mçi quËn/huyÖn trªn ®Þa bµn mçi tØnh/thµnh phè sÏ tiÕn hµnh 2 cuéc pháng vÊn s©u vµ 1 cuéc th¶o luËn nhãm víi PNMD.

- Kü thuËt chän mÉu: Chän quËn/huyÖn: T¹i mçi tØnh/thµnh phè, lËp danh s¸ch tÊt c¶ c¸c quËn huyÖn ®­îc coi lµ “®iÓm nãng” cña tØnh sau ®ã bèc th¨m ngÉu nhiªn 3 quËn/huyÖn ®Ó ®iÒu tra. Chän mÉu nhãm PNMD: Tïy theo t×nh h×nh thùc tÕ t¹i mçi ®Þa ph­¬ng ®Ó quyÕt ®Þnh lùa chän ph­¬ng ph¸p chän mÉu nµo cho phï hîp. Cã 2 ph­¬ng ph¸p chän mÉu cho nhãm ®èi t­îng ®Ých ®­îc sö dông trong nghiªn cøu nµy lµ ph­¬ng ph¸p chän mÉu chïm vµ ph­¬ng ph¸p chän mÉu toµn bé.

- Kü thuËt thu thËp th«ng tin: Pháng vÊn b»ng bé c©u hái chuÈn bÞ tr­íc vµ pháng vÊn s©u ®èi t­îng PNMD.

- Ph­¬ng ph¸p xö lý sè liÖu: Ch­¬ng tr×nh EPI INFO 6.04 vµ SPSS

§¸nh gi¸ hiÓu biÕt vÒ ®­êng l©y nhiÔm HIV cña nhãm PNMD cho thÊy trªn 93% sè PNMD ®­îc hái ®· tr¶ lêi ®óng, thÓ hiÖn sù hiÓu biÕt vÒ ®­êng l©y nhiÔm HIV chñ yÕu qua ®­êng m¸u vµ t×nh dôc kh«ng an toµn; kho¶ng 79% cho r»ng l©y truyÒn tõ mÑ sang con; tuy nhiªn, cßn 0,6% sè ®èi t­îng kh«ng biÕt vÒ ®­êng l©y nhiÔm nµo (xem B¶ng 1).

B¶ng 1: Tû lÖ PNMD hiÓu biÕt vÒ ®­êng l©y vµ c¸c biÖn ph¸p phßng l©y nhiÔm HIV

Néi dung	Tû lÖ % hiÓu biÕt cña ®èi t­îng
	n	%
§­êng l©y nhiÔm HIV:
Qua ®­êng m¸u	600	93,3
Qua ®­êng t×nh dôc	634	98,6
Tõ mÑ sang con	453	70,5
Kh¸c	14	2,2
Kh«ng biÕt	4	0,6
C¸c biÖn ph¸p phßng l©y nhiÔm HIV:
Chung thñy víi 1 b¹n t×nh	599	93,0
Sö dông BCS ®óng c¸ch khi quan hÖ t×nh dôc	638	99,1
Kh«ng dïng chung BKT	628	97,5

Tû lÖ PNMD hiÓu ®óng vÒ biÖn ph¸p phßng l©y nhiÔm HIV ®¹t ë møc cao. Trong ®ã, 97,5% ®èi t­îng cho r»ng kh«ng dïng chung b¬m kim tiªm lµ biÖn ph¸p cÇn thiÕt, 99,1% cho r»ng ph¶i dïng bao cao su ®óng c¸ch khi quan hÖ t×nh dôc kh«ng an toµn, vµ 93% nhËn thøc nªn chung thñy víi mét b¹n t×nh.

Theo B¶ng 2, tû lÖ PNMD biÕt vÒ tÇm quan träng cña viÖc sö dông bao cao su ®èi víi quan hÖ t×nh dôc qua ®­êng ©m ®¹o ®¹t ë møc cao (97,8-100%). Trong khi ®ã, tû lÖ thÊp (kho¶ng 30% ®Õn 40%) biÕt vÒ sù cÇn thiÕt dïng bao cao su ®èi víi quan hÖ t×nh dôc ®­êng miÖng vµ ®­êng hËu m«n. Nguyªn nh©n lµ do c¸c PNMD cho r»ng dïng bao cao su qua ®­êng miÖng vµ hËu m«n ®Ó phßng bÖnh l©y truyÒn lµ kh«ng cÇn thiÕt, Ýt cã tµi liÖu nµo nãi vÒ ®iÒu nµy. Thªm n÷a, mïi cña bao cao su cã thÓ t¹o c¶m gi¸c khã chÞu cã khi g©y ngøa miÖng, häng.

KiÕn thøc trong phßng chèng HIV/AIDS vµ c¸c bÖnh l©y truyÒn qua ®­êng t×nh dôc cña PNMD trong ®iÒu tra ®¸nh gi¸ kÕt thóc dù ¸n phßng l©y nhiÔm HIV nµy (§GKTDA 2008) ®· ®­îc c¶i thiÖn h¬n so víi ®iÒu tra cña Ch­¬ng tr×nh gi¸m s¸t kÕt hîp hµnh vi vµ c¸c chØ sè sinh häc HIV/STI 2006 (IBBS 2006). Tû lÖ PNMD ®­êng phè còng nh­ nhµ hµng tr¶ lêi ®óng c¸c biÖn ph¸p dù phßng l©y nhiÔm HIV trong ®¸nh gi¸ kÕt thóc dù ¸n lÇn l­ît lµ 26,3% vµ 23,1%, cao h¬n (p<0,001) so víi kÕt qu¶ ®iÒu tra IBBS (11,5% vµ 13,7%) [1].

Hµnh vi t×nh dôc an toµn trong nhãm PNMD còng ®­îc c¶i thiÖn râ rÖt vµ kh¸ ®Òu ë c¸c tØnh ®¸nh gi¸. KÕt qu¶ nµy thÓ hiÖn qua tû lÖ t¨ng lªn cña chØ sè th­êng xuyªn sö dông BCS khi QHTD víi kh¸ch hµng cña PNMD trong 6 th¸ng qua, 1 th¸ng qua vµ trong lÇn QHTD gÇn ®©y nhÊt.

B¶ng 3: Tû lÖ % PNMD sö dông BCS trong lÇn tiÕp kh¸ch gÇn ®©y nhÊt, 1 th¸ng tr­íc vµ 6 th¸ng tr­íc

Nhãm PNMD ®Òu ý thøc ®­îc r»ng quan hÖ t×nh dôc kh«ng an toµn cã thÓ dÉn ®Õn nh÷ng thiÖt thßi cho chÝnh b¶n th©n hä. §èi víi PNMD trÎ, nhu cÇu x©y dùng gia ®×nh sau nµy khiÕn hä cã ý thøc tèt h¬n vÒ viÖc b¶o vÖ b¶n th©n m×nh kh«ng m¾c c¸c bÖnh l©y truyÒn qua ®­êng t×nh dôc bao gåm HIV/AIDS th«ng qua viÖc sö dông bao cao su trong lÇn tiÕp kh¸ch gÇn nhÊt, trong vßng 1 th¸ng vµ trong 6 th¸ng tr­íc thêi ®iÓm ®iÒu tra lµ kh¸ cao víi tû lÖ trung b×nh lÇn l­ît lµ 96,9%, 91,8% vµ 89,3% (xem B¶ng 3).

Sè liÖu trong b¶ng trªn còng cho thÊy tû lÖ PNMD tr¶ lêi cã sö dông bao cao su trong tÊt c¶ nh÷ng lÇn QHTD víi kh¸ch hµng trong 1 th¸ng tr­íc thêi ®iÓm ®iÒu tra chiÕm tû lÖ 91,8%, trong ®ã cao nhÊt ë §µ N½ng (97,3%), thÊp nhÊt ë Hµ Néi (82,6%).

So s¸nh víi c¸c sè liÖu ®iÒu tra cña Ch­¬ng tr×nh gi¸m s¸t kÕt hîp hµnh vi vµ c¸c chØ sè sinh häc HIV/STI 2006 (IBBS 2006), hµnh vi sö dông BCS cña PNMD khi QHTD víi kh¸ch hµng trong nghiªn cøu nµy (§GKTDA 2008) tèt h¬n. Tû lÖ PNMD tr¶ lêi cã sö dông BCS trong lÇn QHTD gÇn ®©y nhÊt víi kh¸ch hµng ë ®iÒu tra IBBS (88%) thÊp h¬n (p<0,01) so víi kÕt qu¶ §GKTDA (96,9%). Trong 7 tØnh ®iÒu tra, chªnh lÖch gi÷a hai lÇn ®iÒu tra nhiÒu nhÊt lµ ë Qu¶ng Ninh vµ An Giang (p<0,001). ChØ cã ë §µ N½ng vµ CÇn Th¬ lµ sù chªnh lÖch gi÷a hai cuéc ®iÒu tra ch­a cã ý nghÜa thèng kª. Tû lÖ PNMD tr¶ lêi cã sö dông BCS trong tÊt c¶ nh÷ng lÇn QHTD víi kh¸ch hµng trong 1 th¸ng qua ë ®iÒu tra IBBS (67,9%) thÊp h¬n (p<0,001) so víi kÕt qu¶ §GKTDA (91,8%). Trong 7 tØnh ®iÒu tra, chªnh lÖch gi÷a hai lÇn ®iÒu tra rÊt râ ë 6 tØnh (p<0,001), chØ cã ë CÇn Th¬ lµ sù chªnh lÖch gi÷a hai cuéc ®iÒu tra ch­a cã ý nghÜa thèng kª [1].

Tõ sù hiÓu biÕt vµ nhËn thøc tèt, PNMD ®· cã hµnh ®éng thùc tÕ ®Ó phßng tr¸nh l©y nhiÔm HIV. HÇu hÕt ®èi t­îng pháng vÊn ®Òu kh¼ng ®Þnh nÕu kh¸ch hµng kh«ng ®ång ý sö dông bao cao su trong quan hÖ t×nh dôc th× hä sÏ kiªn tr× thuyÕt phôc hoÆc kiªn quyÕt tõ chèi. ChØ cã mét sè Ýt PNMD vÉn chÊp nhËn QHTD kh«ng dïng BCS khi thuyÕt phôc thÊt b¹i. Cã 91% PNMD lu«n lu«n thuyÕt phôc kh¸ch hµng sö dông bao cao su trong quan hÖ t×nh dôc, chØ cã 5,9% thØnh tho¶ng vµ 2,6% kh«ng thuyÕt phôc. Còng theo PNMD, 72% sè hä lu«n thuyÕt phôc thµnh c«ng ®Ó kh¸ch hµng sö dông bao cao su, 26,9% thØnh tho¶ng thuyÕt phôc thµnh c«ng vµ chØ cã gÇn 1% lµ thuyÕt phôc kh«ng thµnh c«ng (xem B¶ng 4). C¸c ph¸t hiÖn trªn cho thÊy PNMD cã ý thøc tèt trong viÖc tù b¶o vÖ m×nh b»ng c¸ch thuyÕt phôc kh¸ch hµng sö dông bao cao su.

B¶ng 4: Tû lÖ % PNMD thuyÕt phôc kh¸ch hµng sö dông bao cao su vµ kiªn quyÕt tõ chèi QHTD víi kh¸ch hµng kh«ng muèn sö dông bao cao su

Sè liÖu trong b¶ng 4 cho thÊy trong sè PNMD thuyÕt phôc kh¸ch hµng sö dông bao cao su kh«ng thµnh c«ng (kÓ c¶ sè thØnh tho¶ng thuyÕt phôc kh«ng thµnh c«ng) th× 53% lu«n lu«n kiªn quyÕt tõ chèi kh«ng quan hÖ, 24,8% thØnh tho¶ng tõ chèi vµ kho¶ng 20% chÊp nhËn vÉn quan hÖ.

C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu ®· cho thÊy tû lÖ nhiÔm HIV ë nhãm PNMD t¹i c¸c tØnh Dù ¸n cã xu h­íng gi¶m dÇn qua c¸c n¨m tõ 2004 - 2008, ®©y lµ mét b»ng chøng thuyÕt phôc vÒ hiÖu qu¶ cña ch­¬ng tr×nh can thiÖp gi¶m t¸c h¹i cho nhãm PNMD mµ chñ ®¹o lµ ch­¬ng tr×nh bao cao su [2].