Copyright 2012 by Susan Cain

Vài ghi chú về các từ ngữ ‘Introvert’ và ‘Extrovert’

Đây là những phạm trù rất rộng lớn, tất nhiên. Rất ít cá nhân nào lại nhận diện mình hoàn toàn chỉ thuộc về một nhóm này hoặc một nhóm kia. Nhưng hầu hết chúng ta đều nhận ra những dạng người này ngay lập tức, bởi họ đóng những vai trò rất có ý nghĩa trong nền văn hóa của chúng ta.

Các nhà tâm lý học tính cách hiện nay có thể có khái niệm về sự hướng nội và hướng ngoại khác với cách tôi dùng trong cuốn sách này. Những người ủng hộ cách phân loại Ngũ Đại (Big Five) thường coi những nét tính cách như xu hướng thiên về tư duy, có một thế giới nội tâm phong phú, một lương tâm mạnh mẽ, có một vài mức độ lo lắng (đặc biệt là sự nhút nhát), và một bản chất ngại-mạo-hiểm như là những thứ thuộc về các lĩnh vực tâm lý khá tách biệt với tính hướng nội. Với họ, những đặc điểm tính cách này có thể rơi vào nhóm “mức độ cởi mở với trải nghiệm” (openness to experience), “mức độ tận tụy” (conscientiousness), và “mức độ dễ hoảng loạn lo lắng” (neuroticism).

Cách dùng từ ngữ “hướng nội” (introvert) của tôi là cố ý dùng theo một nghĩa rộng hơn, lấy từ những kiến thức trong tâm lý học Ngũ Đại, nhưng đồng thời cũng bao gồm cả những suy nghĩ của tâm lý học Jung (Jungian psycology) về thế giới nội tâm “hấp dẫn đến vô tận” và những trải nghiệm độc lập của người hướng nội; các nghiên cứu của Jerome Kagan về mức độ phản ứng và lo lắng cao (xin xem chương 4 và 5); các công trình của Elaine Aron về sự nhạy cảm trong xử lý thông tin từ thụ cảm (sensory processing sensitivity), và mối quan hệ của nó với sự tận tụy, những cảm xúc mạnh mẽ, sự hướng vào bên trong, và mức độ sâu sắc trong việc xử lý thông tin/cảm giác (xin xem chương 6); cũng như rất nhiều các nghiên cứu khác về sự kiên trì và mức độ tập trung của người hướng nội trong việc giải quyết vấn đề, rất nhiều trong số chúng đã được tóm tắt một cách tuyệt vời trong các công trình của Gerald Matthews (xin xem chương 7).

Quả thực vậy, trong hơn ba nghìn năm, nền văn minh phương Tây đã liên kết những phẩm chất trên đây với hàng loạt các tính từ. Như nhà nhân chủng học C. A. Valentine đã viết:

Các truyền thống văn hóa phương Tây bao gồm cả sự đa dạng trong con người cá nhân, thứ có vẻ đã tồn tại rất lâu, đã lan truyền và bám rễ sâu sắc trong văn hóa. Dạng thức phổ biến nhất của nó là khái niệm về “con người của hành động”, một con người thực dụng, thực tế, hoặc quảng giao, trong thế trái ngược với “con người của suy nghĩ”, kẻ tư duy, người mơ mộng, kẻ lý tưởng hóa, hoặc những cá nhân nhút nhát rụt rè. Những danh tính được dùng rộng rãi nhất gắn với truyền thống này là “người hướng ngoại” và “người hướng nội”.

Cách định nghĩa của Valentine về sự hướng nội bao gồm cả những dấu hiệu mà các nhà tâm lý hiện nay sẽ phân loại vào “mức độ cởi mở với trải nghiệm” (“kẻ tư duy”, “kẻ mơ mộng”), “mức độ tận tụy” (“lý tưởng hóa”), và “mức độ dễ hoảng loạn lo lắng” (“những cá nhân nhút nhát rụt rè”).

Một loạt các nhà thơ, nhà khoa học, và các triết gia cũng đồng thời có xu hướng gộp các đặc điểm tính cách này lại với nhau. Suốt từ sách “Chúa sáng thế” (Genesis), cuốn sách đầu tiên trong Kinh Thánh, chúng ta đã có Jacob thích tư duy (một “người đàn ông lặng lẽ ở trong lều”, người sau này trở thành “Israel”, nghĩa là “kẻ vật lộn với Chúa”) trong cuộc đấu anh em với người anh trai của ông, Esau hung hăng (một “thợ săn tài năng” và “con người của nơi đất rộng”). Trong quá khứ xa xưa điển hình, những người thầy thuốc Hippocrates và Galen đã đưa ra tuyên bố nổi tiếng là tính cách chúng ta—và cả định mệnh của chúng ta—là một hệ quả đặc biệt của những loại dịch cơ thể của chúng ta, rằng việc có thừa máu và “mật vàng” giúp chúng ta lạc quan hoặc nóng tính (tức hướng ngoại ổn định hoặc hướng ngoại lo lắng); và việc có nhiều đờm dãi cùng “mật đen” khiến chúng ta bình tĩnh hoặc u sầu (tức hướng nội ổn định hoặc hướng nội lo lắng). Aristotle đã ghi lại rằng một tính cách hay u sầu thường đi cùng với sự nổi tiếng trong những lĩnh vực như triết học, thơ ca hay các môn nghệ thuật (ngày nay chúng ta có thể phân loại điều này vào nhóm “mức độ cởi mở với trải nghiệm”). Nhà thơ thế kỷ mười bảy John Milton khi viết Il Penseroso (“Kẻ Tư duy”) và L’Allegro (“Người Vui vẻ”) đã so sánh “con người hạnh phúc” vui vẻ ở thôn quê và hào hứng khi ở thành thị với “con người suy nghĩ” thường rảo bước trầm ngâm qua những khu rừng đêm và nghiên cứu trong những “tòa tháp cô độc”. (Lại một lần nữa, ngày nay, những lời miêu tả của Il Penseroso sẽ đúng không chỉ với tính hướng nội mà còn cả với “mức độ cởi mở với trải nghiệm” và “mức độ dễ hoảng loạn lo lắng” nữa). Triết gia người Đức thế kỷ mười chín Schopenhauer đã đối chiếu giữa những “người tinh thần tốt” (đầy sinh lực, chủ động, và dễ cảm thấy chán) với loại người ưa thích của ông, “người thông minh” (nhạy cảm, giàu trí tưởng tượng, và u sầu). “Hãy nhớ kỹ lấy điều này, tất cả những con người của hành động kiêu hãnh kia!”, người đồng hương của ông, Heinrich Heine, tuyên bố. “Tất cả các người rốt cuộc thì cũng chẳng là gì ngoại trừ là những công cụ vô thức cho những con người của tư duy!”.

Bởi vì sự phức tạp trong các cách định nghĩa này, lúc đầu tôi đã định sáng tạo ra cách gọi tên của riêng mình cho tập hợp những nét tính cách này. Sau cùng thì tôi lại quyết định không làm thế, một lần nữa cũng lại bởi vì những lý do văn hóa: các từ ngữ introvert (hướng nội) và extrovert (hướng ngoại) có lợi thế là được biết đến rộng rãi và có tính khơi gợi cao. Mỗi lẫn tôi thốt ra chúng tại một bữa tiệc tối, hoặc với một người ngồi cùng hàng ghế trên máy bay, lập tức có ngay một cơn lũ ào ạt những lời tâm sự và chiêm nghiệm đến từ họ. Cũng vì những lý do tương tự, tôi đã chọn dùng cách viết phổ thông “extrovert” thay vì “extravert”như bạn vẫn hay thấy xuất hiện nhiều trong những văn bản nghiên cứu khoa học.