ChuyêN ĐỀ thông tin về diễN ĐÀn hợp tác kinh tế châU Á-thái bình dưƠng (apec)

Các nhà lãnh đạo APEC lên án các hành động khủng bố, thể hiện quyết tâm chống khủng bố dưới mọi hình thức và phù hợp với pháp luật quốc tế. Nội dung Tuyên bố thể hiện quyết tâm chống lại các đại dịch co\úm gia cầm và các bệnh truyền nhiễm mới xuất hiện; tăng cường hợp tác APEC trong lĩnh vực chống HIV/AIDS; ngăn ngừa và giảm bớt các thiệt hại do các hiểm hoạ thiên tai; tăng cường các biện pháp bảo vệ môi trường và khắc phục các hậu quả của môi trường.

Với các nội dung là: khuyến khích và tăng cường hợp tác kinh tế, kỹ thuật; thông qua sáng kiến Mạng lưới dịch vụ cảng biển APEC nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho hợp tác và thông tin giữa các cảng và các khu vực có liên quan; khuyến khích sự phát triển của doanh nghiệp vừa và nhỏ; đấu tranh phòng chống tham nhũng; khuyến khích phát triển Công nghệ thông tin; thông qua Tuyên bố Hội An về thúc đẩy du lịch của các Bộ trưởng Du lịch; nhấn mạnh sự cần thiết phải cải cách làm cho APEC hiệu quả và thiết thực hơn.

Như vậy, sau gần 20 năm hoạt động, APEC đã thể hiện được vai trò hết sức lớn lao trong việc thúc đẩy hợp tác kinh tế, tự do hoá thương mại, thuận lợi hoá thương mại và đầu tư cũng như hợp tác kỹ thuật trong Khu vực Châu Á – Thái Bình Dương. Đồng thời, APEC thể hiện sự quan tâm sâu sắc đến các vấn đề quốc tế khác như cuộc chiến chống khủng bố, hạn chế và ngăn ngừa các dịch bệnh ảnh hưởng đến sự phát triển của cộng đồng. Tuy các cam kết của APEC chỉ mang tính tự nguyện dựa trên sự tin tưởng lẫn nhau của các thành viên, nhưng nó đã đóng góp hết sức quan trọng tạo ra một môi trường an toàn và hiệu quả cho việc luân chuyển hàng hoá, dịch vụ và con người giữa các thành viên. Trong tương lai APEC sẽ ngày một đóng vai trò quan trọng trong hợp tác và phát triển của khu vực Châu Á – Thái Bình Dương.

BÀI 5: GIỚI THIỆU TỔNG QUAN VỀ

HỘI NGHỊ APEC VIỆT NAM 2006
Năm APEC Việt Nam 2006¹ được tổ chức tại Hà Nội, Việt Nam với chủ đề "Hướng tới một cộng đồng năng động vì Sự phát triển bền vững và Thịnh vượng". Các chủ đề nhỏ của Năm APEC Việt Nam 2006 bao gồm:

• 
  Thúc đẩy thương mại và đầu tư theo Lộ trình Busan và Chương trình Nghị sự Phát triển Doha;
  
• 
  Tăng cường hợp tác kinh tế và kỹ thuật nhằm thu hẹp khoảng cách và vì sự phát triển bền vững;
  
• 
  Xây dựng một môi trường kinh doanh an toàn và thuận lợi;
  
• 
  Thúc đẩy các liên kết cộng đồng.
  

Năm APEC Việt Nam 2006 được tổ chức với nhiều Hội nghị các quan chức cấp cao SOM I, SOM II, SOM III về nhiều chủ đề khác nhau như về an ninh thông tin cho Chính phủ điện tử và Thương mại điện tử, đối thoại về Cải cách cơ cấu.v.v… Bên cạnh đó, các Hội nghị Bộ trưởng trong các lĩnh vực cũng được tổ chức như Hội nghị Các Bộ trưởng chịu trách nhiệm về Cúm gia cầm tổ chức vào tháng 4, Hội nghị Các Bộ trưởng Thương mại tổ chức vào tháng 6. Các nhóm chuyên môn cũng liên tục họp trong các lĩnh vực khác nhau như Nhóm chuyên môn kỹ thuật trợ lý cho các Bộ trưởng Tài chính lần thứ 22 được tổ chức vào tháng 7, Nhóm chuyên môn về các doanh nghiệp vừa và nhỏ được tổ chức họp vào tháng 9.v.v… Tuy nhiên, năm APEC Việt Nam 2006 được ghi đậm dấu ấn với Tuần lễ của Các nhà lãnh đạo kinh tế được tổ chức vào tháng 11/2006 tại thủ đô Hà Nội, cụ thể như sau:

• Hội nghị Hội đồng Tư vấn kinh doanh APEC ABAC tổ chức vào 14-16/11;

• Hội nghị Liên Bộ trưởng Ngoại giao-Kinh tế lần thứ 18 tổ chức vào ngày 15-16/11;

• Hội nghị Thượng đỉnh Các Tổng giám đốc APEC tổ chức vào ngày 17-19/11;

• Đối thoại giữa Các nhà Lãnh đạo và Hội đồng Tư vấn kinh doanh APEC tổ chức vào ngày 18/11;

• Hội nghị các nhà Lãnh đạo Kinh tế APEC tổ chức vào ngày 18-19/11.

Trong số các Hội nghị trên, Hội nghị các nhà Lãnh đạo kinh tế APEC lần thứ 14 diễn ra trong hai ngày 18-19 dưới sự chủ trì của Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết. Các nhà Lãnh đạo đã thảo luận chủ đề “Hướng tới một cộng đồng năng động vì phát triển bền vững và thịnh vượng” do Việt Nam đề xuất với hai nội dung chính2 là i) Đẩy mạnh thương mại và đầu tư trong một thế giới đang thay đổi, và ii) Những nhân tố cơ bản bảo đảm tính năng động, sự tăng trưởng và phát triển bền vững trong APEC. Các nội dung cụ thể như sau: Các nhà Lãnh đạo đã ra Tuyên bố riêng về Vòng đàm phán Đô-ha, trong đó khẳng định quyết tâm chính trị mạnh mẽ và đặc biệt nhấn mạnh một số biện pháp thiết thực nhằm sớm khởi động lại Vòng đàm phán. Các nhà Lãnh đạo APEC cũng phê chuẩn Kế hoạch hành động Hà Nội, coi đây là cơ sở mang tính định hướng cho các hoạt động hợp tác kinh tế thương mại của APEC trong 15 năm tới và góp phần tăng cường và hoàn thiện các cơ chế hợp tác của APEC. Các nhà Lãnh đạo thông qua các khuyến nghị cải cách APEC với nhiều biện pháp cụ thể nhằm làm cho APEC ngày càng có sức sống mạnh mẽ, năng động, hiệu quả hơn. Nhất trí rằng chủ nghĩa khủng bố là mối đe dọa nghiêm trọng đến hòa bình, an ninh trên thế giới và trong khu vực, các nhà Lãnh đạo cam kết tiếp tục thúc đẩy các hoạt động hợp tác để giảm bớt và tiến tới loại trừ nguy cơ này. Hội nghị hoan nghênh các sáng kiến đã được thông qua về chống khủng bố. Các nhà Lãnh đạo cũng nhất trí cần tăng cường và mở rộng hợp tác nhằm ngăn chặn dịch bệnh, thiên tai, những biến động về năng lượng, những nguy cơ có ảnh hưởng không nhỏ đến sinh mạng và cuộc sống của mọi người dân. Các nhà Lãnh đạo đã thông qua Tuyên bố của Hôi nghị liên Bộ trưởng Ngoại giao-kinh tế APEC lần thứ 18 và Tuyên bố của các Hội nghị Bộ trưởng được tổ chức trong năm 2006 tại Việt Nam gồm Tuyên bố của HNBT Thương mại, HNBT về Cúm gia cầm, HNBT Tài chính, HNBT doanh nghiệp vừa và nhỏ, và HNBT Du lịch. Hội nghị đã thông qua Tuyên bố Hà Nội của Hội nghị các Nhà Lãnh đạo Kinh tế APEC lần thứ 14, khẳng định sự nhất trí cao của các Nhà Lãnh đạo về những kết quả của APEC 2006 và định hướng phát triển của APEC.

Hội nghị Các Nhà Lãnh đạo các nền kinh tế thành viên Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương (APEC) đã họp lần thứ 14 tại Hà Nội, Việt Nam ngày 18-19 tháng 11 năm 2006 với chủ đề “Hướng tới một Cộng đồng Năng động vì Phát triển Bền vững và Thịnh vượng”.

Với cam kết vì mục tiêu ổn định, an ninh và thịnh vượng cho khu vực Châu Á-Thái Bình Dương, nhằm hướng tới một cộng đồng năng động và hài hòa thông qua việc xây dựng xã hội vững mạnh vì sự phồn vinh của các dân tộc, Hội nghị này đã tập trung bàn thảo về 3 vấn đề chính được thể hiện trong Tuyên bố Các nhà Lãnh đạo kinh tế APEC lần thứ 14 bao gồm:
- Thứ nhất là thúc đẩy tự do thương mại và đầu tư;

- Thứ hai là tăng cường an ninh con người;

- Thứ ba là xây dựng các xã hội vững mạnh hơn và một cộng đồng năng động, hài hòa hơn.
1. Thúc đẩy Tự do Thương mại và Đầu tư
a) Khuyến nghị tiếp tục và kết thúc vòng đàm phán Doha

Hội nghị khẳng định ưu tiên hàng đầu của APEC là ủng hộ Nghị trình Phát triển Đô-ha. Thất bại của Vòng Đàm phán Đô-ha sẽ gây hậu quả vô cùng nghiêm trọng cho các nền kinh tế thành viên và hệ thống thương mại đa biên toàn cầu. Vì vậy, cần hết sức nỗ lực để giải tỏa bế tắc hiện nay và đưa Vòng đàm phán đạt kết quả tổng thể, lớn lao và cân bằng với nội dung phát triển là trọng tâm.

Hội nghị thừa nhận rằng các Thỏa thuận Thương mại tự do khu vực và song phương chất lượng cao, nhất quán, minh bạch và toàn diện có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tự do hoá thương mại. Hội nghị ghi nhận sự cần thiết phải đảm bảo các thỏa thuận này sẽ giúp cho thương mại được tự do hơn nữa và chi phí giao dịch thương mại giảm thực sự. Hội nghị hoan nghênh việc hoàn tất những điều khoản mẫu cho 6 chương của các Thỏa thuận Thương mại tự do khu vực và song phương. Hội nghị khẳng định các điều khoản mẫu này sẽ là cơ sở tham khảo cho các nền kinh tế thành viên APEC khi đàm phán các Thỏa thuận Thương mại tự do chất lượng cao. Các điều khoản mẫu này mang tính chất tự nguyện, không ràng buộc và sẽ không ảnh hưởng đến lập trường của các thành viên APEC trong đàm phán các Thỏa thuận Thương mại tự do khu vực và song phương.

• 
  APEC đã đạt được mục tiêu Thượng Hải đưa ra vào năm 2001 nhằm giảm 5% chi phí giao dịch vào năm 2006, do đó tiếp tục khuyến khích thực hiện Chương trình hành động thuận lợi hóa thương mại nhằm giảm thêm 5% chi phí giao dịch trong khu vực APEC vào năm 2010.
  

• 
  Thực hiện chương trình mở rộng về tự do hóa và thuận lợi hóa đầu tư được thực hiện cùng ABAC và các tổ chức quốc tế khác.
  

• 
  Hội nghị khẳng định tầm quan trọng của việc bảo hộ và thực thi quyền sở hữu trí tuệ đối với tăng trưởng kinh tế và thương mại trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương;
  
• 
  
  
• 
  Hội nghị hoan nghênh chương trình dài hạn phát triển khu vực tư nhân nhằm cải cách và nâng cao chất lượng thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp vừa và nhỏ.
  

Hội nghị cũng đề cập đến một số vấn đề sau:

- Cần tăng cường cải cách cơ cấu và ghi nhận những tiến bộ đã đạt được trong thực hiện Nghị trình cải cách cơ cấu của các nhà Lãnh đạo đến năm 2010.
- Ghi nhận tầm quan trọng của hệ thống tài chính mạnh và mở, và việc điều chỉnh một cách có trật tự sự mất cân đối trên thế giới thông qua bảo đảm tính bền vững về thu chi ngân sách, tính linh hoạt của giá và tỷ giá hối đoái, cải cách để thúc đẩy đầu tư, tăng cường thị trường tài chính, kích cầu nội địa một cách cân đối hơn, và cải thiện hệ thống quản lý doanh nghiệp và hạ tầng pháp lý tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương.
- Hoan nghênh những tiến bộ đã đạt được trong việc cải cách Quỹ tiền tệ quốc tế, đồng thời nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của sự ổn định tài chính đối với quá trình tăng trưởng và phát triển kinh tế.
- Phê duyệt “Các nguyên tắc lựa chọn công nghệ APEC” như một sáng kiến người tìm đường mới để thúc đẩy chu kỳ đổi mới công nghệ, tạo cơ hội thúc đẩy phát triển kinh tế trong khu vực.
- Kêu gọi các nền kinh tế thành viên tăng cường giám sát để đạt được mục tiêu các cơ quan chính phủ trung ương chỉ dùng phần mềm hợp pháp và thực hiện các chính sách ngăn chặn vi phạm bản quyền trên hệ thống máy tính và mạng internet, phù hợp với các công ước quốc tế và luật pháp trong nước liên quan đến quyền tác giả, và các nhà thầu hoặc các tổ chức không được nhận ngân sách trung ương để mua phần mềm bất hợp pháp.
2. Tăng cường an ninh con người
a) Các biện pháp chống khủng bố

Hội nghị đã lên án các hành động khủng bố đang là mối đe dọa của thế giới. Để thúc đẩy thịnh vượng và phát triển bền vững trong khu vực cũng như bảo đảm an ninh cho người dân, cần quyết tâm chống khủng bố dưới mọi hình thức. Tuy nhiên, bất cứ biện pháp chống khủng bố nào đều phải tuân thủ các quy định và luật pháp quốc tế. Nhằm tiếp tục phát huy những tiến bộ đã đạt được trong việc thực hiện các cam kết thông qua tại Bangkok năm 2003 nhằm tiêu diệt các nhóm khủng bố, xóa bỏ nguy cơ của việc phổ biến vũ khí giết người hàng loạt, và các phương tiện vận chuyển chúng, đối phó với các đe dọa trực tiếp khác trong khu vực; cần phải thực hiện các biện pháp cá nhân và tập thể, phù hợp với hoàn cảnh cụ thể của từng thành viên, kể cả nhu cầu bảo vệ hệ thống thương mại và tài chính hợp pháp.

Hội nghị thông qua chương trình hành động về ngăn ngừa và đối phó với cúm gia cầm và đại dịch đã thông qua tháng 5/2006, và khẳng định cam kết thực hiện kế hoạch này. Hội nghị hoan nghênh Thỏa thuận Bắc Kinh thông qua tại hội thảo APEC về các bệnh truyền nhiễm mới xuất hiện. Hội nghị hoan nghênh sự phối hợp trong APEC trong lĩnh vực y tế và sẵn sàng ứng phó, và kêu gọi tăng cường hợp tác quốc tế và khu vực trong việc xây dựng chính sách và cơ sở hạ tầng nhằm ứng phó với đại dịch cúm.

Hội nghị kêu gọi mở rộng hợp tác kỹ thuật và xây dựng năng lực giữa các nền kinh tế thành viên, và kêu gọi khu vực kinh tế tư nhân tham gia sâu hơn nữa để góp phần bảo đảm tính liên tục của các hoạt động kinh doanh, thương mại, dịch vụ thiết yếu trong trường hợp đại dịch xảy ra. Hội nghị hoan nghênh chương trình của Diễn đàn khoa học và đời sống thảo luận các biện pháp đối phó với các thách thức nêu trên, có sự phối hợp với các nhóm công tác khác của APEC.
Hội nghị nhất trí tăng cường hợp tác APEC trong lĩnh vực chống HIV/AIDS, và quyết tâm mở rộng các hoạt động chống sự lan tràn của HIV/AID, bảo vệ quyền của người bệnh, hướng tới mục tiêu của Liên Hợp quốc về phổ cập phòng chống, điều trị và trợ giúp đến năm 2010.
c) Đối phó với các trường hợp khẩn cấp và thiên tai

Hội nghị ghi nhận vai trò và các nỗ lực hợp tác trong lĩnh vực sẵn sàng ứng phó với trường hợp khẩn cấp và thiên tai. Hội nghị hiểu rằng thiên tai quy mô lớn ảnh hưởng đến một nền kinh tế cũng sẽ ảnh hưởng đến các nền kinh tế khác. Do vậy, Hội nghị kêu gọi các nền kinh tế thành viên tăng cường hợp tác, với cả khu vực tư nhân, để huy động tối đa các nguồn lực sẵn có trong khu vực để đối phó thiên tai, khôi phục và tái thiết sau thiên tai tốt hơn. Hội nghị ghi nhận tầm quan trọng của hợp tác và chia sẻ các công nghệ mới, đổi mới các công nghệ sẵn có, kể cả trong lĩnh vực nông nghiệp để giảm bớt thiệt hại do thiên tai gây ra.

Hội nghị khẳng định an ninh năng lượng là rất quan trọng cho phát triển bền vững. Hội nghị ghi nhận nhu cầu năng lượng tăng nhanh trong khi phải giảm thiểu những tác động xấu về môi trường. Do đó, Hội nghị kêu gọi các nền kinh tế tạo điều kiện thuận lợi cho các dự án đầu tư năng lượng và các dự án trao đổi năng lượng xuyên quốc gia, phát triển công nghệ và nguồn năng lượng mới, năng lượng tái sinh nhằm bảo đảm sử dụng sạch hơn nguồn nhiên liệu hóa thạch, nâng cao hiệu quả và bảo tồn năng lượng, tăng cường khả năng sẵn sàng ứng phó trong tình trạng khẩn cấp cũng như bảo vệ hạ tầng năng lượng thiết yếu. Hội nghị hoan nghênh việc thành lập Nhóm Đặc trách APEC về nhiên liệu sinh học.

Hội nghị ghi nhận tầm quan trọng của hợp tác kinh tế, kỹ thuật nhằm bảo đảm tăng trưởng công bằng và thịnh vượng chung trong khu vực. Hội nghị cũng ghi nhận cạnh tranh toàn cầu là nền tảng thúc đẩy tự do hóa và thuận lợi hóa thương mại và đầu tư. Hội nghị hoan nghênh việc đặt ưu tiên và thực hiện có hiệu quả hợp tác kinh tế- kỹ thuật tại các diễn đàn của APEC. Việc này sẽ làm cho hợp tác kinh tế - kỹ thuật tập trung và mang tính chiến lược hơn. Hội nghị khẳng định giáo dục và xây dựng năng lực tiếp tục là ưu tiên trong nghị trình APEC.

Hội nghị hoan nghênh đóng góp của Trung Quốc, Hàn Quốc, Mỹ vào Quỹ Hỗ trợ APEC để thúc đẩy hợp tác kinh tế và kỹ thuật nhằm đảm bảo thịnh vượng công bằng. Hội nghị hoan nghênh đóng góp trước đó của Ốt-xtơ-rây-lia và Đài Bắc- Trung Quốc vào Quỹ này. Hội nghị cũng hoan nghênh sự đóng góp liên tục của Nhật Bản vào Quỹ tự do hóa và thuận lợi hóa thương mại và đầu tư. Hội nghị khuyến khích các nền kinh tế đóng góp vào hai quỹ này để có thêm nguồn lực cho các hoạt động thuận lợi hóa thương mại và đầu tư, cũng như xây dựng năng lực. Hội nghị thông qua sáng kiến Mạng lưới dịch vụ cảng biển APEC nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho hợp tác và thông tin giữa các cảng và các khu vực có liên quan.
b) Vấn đề doanh nghiệp vừa và nhỏ

Hội nghị nhấn mạnh tầm quan trọng của các doanh nghiệp vừa và nhỏ, kêu gọi các nền kinh tế có các biện pháp cụ thể nhằm nâng cao tính cạnh tranh, sáng tạo và khả năng kinh doanh theo “Tuyên bố Hà Nội về tăng cường năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong thương mại và đầu tư”, và theo sáng kiến Đê-gu về chương trình hành động nâng cao tính sáng tạo của doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Hội nghị cho rằng tham nhũng là một trong những trở ngại lớn nhất đối với phát triển kinh tế-xã hội. Hội nghị nhất trí chống tham nhũng và xây dựng cộng đồng liêm chính thông qua thực hiện hiệu quả các sáng kiến của Nhóm Đặc trách của APEC về chống tham nhũng và minh bạch hóa, thực thi luật chống hối lộ, luật truy tố, và không dung túng tội phạm. Hội nghị thông qua những kết quả chính của APEC năm 2006 về khởi tố tham nhũng, tăng cường quản lý và thúc đẩy kinh doanh trong sạch. Hội nghị khuyến khích các nền kinh tế thành viên hoàn thành báo cáo tiến độ thực hiện các cam kết chống tham nhũng trong năm 2007. Hội nghị chỉ đạo các quan chức cao cấp phối hợp với ABAC và giới lãnh đạo doanh nghiệp tăng cường quản trị doanh nghiệp nhằm mang lại nhiều cơ hội cho phát triển kinh tế và thịnh vượng.

Hội nghị khẳng định tầm quan trọng của Công nghệ thông tin đối với sự phát triển của APEC. Hội nghị ghi nhận những nỗ lực trong việc thực hiện mục tiêu Bru-nây về phổ cập Internet, và chỉ đạo các Bộ trưởng thúc đẩy thực hiện mục tiêu này. Hội nghị khẳng định tầm quan trọng của việc xây dựng xã hội thông tin châu Á – Thái Bình Dương. Hội nghị thừa nhận sự cần thiết xây dựng quy định bảo vệ thông tin cá nhân xuyên biên giới nhằm bảo đảm việc di chuyển có trách nhiệm các luồng thông tin xuyên quốc gia mà không tạo ra những rào cản không cần thiết.

Hội nghị coi trọng ưu tiên của APEC về thúc đẩy gắn kết cộng đồng nhằm tăng cường hiểu biết và tin cậy giữa các thành viên APEC. Hội nghị thông qua Tuyên bố Hội An về thúc đẩy du lịch của các Bộ trưởng Du lịch, và kêu gọi các nền kinh tế thành viên tìm kiếm cơ hội tăng cường hợp tác du lịch và xác định các trở ngại đối với ngành du lịch. Hội nghị hoan nghênh sáng kiến liên văn hóa và tín ngưỡng đã được các Bộ trưởng thông qua. Hội nghị ghi nhận tầm quan trọng của việc tăng cường hiểu biết lẫn nhau và giao lưu xã hội thông qua đối thoại liên văn hóa và tín ngưỡng nhằm phát triển kinh tế và xây dựng môi trường đa văn hóa lành mạnh.

Hội nghị nhấn mạnh sự cần thiết phải làm cho APEC hiệu quả và thiết thực hơn. Hội nghị hoan nghênh những tiến bộ về cải cách APEC và thông qua Báo cáo cải cách năm 2006. Hội nghị khẳng định cải cách là ưu tiên quan trọng và APEC phải phát triển để đáp ứng thách thức và cơ hội trong một môi trường thay đổi nhanh chóng. Tiếp tục công việc cải cách APEC trong năm 2007 và sau đó, kể cả phân bổ nguồn lực lớn hơn, tăng cường các biện pháp đơn giản hóa cơ cấu tổ chức, cải tiến công tác đánh giá và phối hợp, củng cố và chuyên môn hóa Ban Thư ký, và xây dựng cơ chế triển khai chính sách có hiệu quả hơn.