Chương 2: ĐỊa chất và khoáng sảN

2.3.4. Kim loại hiếm - phóng xạ

Nhìn chung các kim loại hiếm - phóng xạ không có triển vọng.

Tóm lại nhóm kim loại màu - quí hiếm rất có triển vọng nhất là vàng, quặng chì, kẽm.

2.4. Nhóm không kim loại.

Đây là nhóm khoáng sản có triển vọng và có ý nghĩa thực tế nhất ở Quảng Bình.

a- Đá vôi và dolomit rất phong phú trong các trầm tích paleozoi giữa và trên (P_2-3 và C-P). Đá vôi và đolomit thường đi kèm với nhau, phân bố nhiều ở khắp tỉnh (phần phía Tây).

Đá vôi và dolomit ở Tân ấp - La Khê đã được thăm dò phục vụ cho luyện kim (dự kiến là khu gang thép Thạch Khê - Hà Tĩnh).

Các điểm, mỏ đá vôi, dolomit ở Tuyên Hoá, Xuân Sơn, áng Sơn, Bến Triêm vv.v. cũng có thể dùng làm nguyên liệu trợ dung hoặc chịu lửa, ngoài ra còn dùng làm vật liệu xây dựng, hoá chất, phân bón ... Trong đó mỏ áng Sơn (gồm đá vôi, dolomit và các nguyên liệu khác) đã được thăm dò.

Trữ lượng đá vôi đã thăm dò của các mỏ khác rất lớn. Trữ lượng viễn cảnh đá vôi và dolomit toàn tỉnh cũng rất lớn

Đá vôi và dolomit còn được sử dụng nhiều trong công nghiệp thuỷ tinh, hoá chất, vật liệu xây dựng, phân bón v.v.

- Quaczit

Quaczit dùng làm chất trợ dung luyện kim đồng, kẽm, làm gạch dinas xây lò luyện kim, lò nấu thuỷ tinh, sản xuất thép ferosilic, cacbuasilic (cacborum) một loại bột mài và làm dao cắt.

Đã phát hiện được điểm Lý Hoà (cách đèo Lý Hoà 3km về phía Tây), tập quaczit này khá dày, tuổi Devon giữa. Hàm lượng SiO₂: 88 - 95%; Fe₂O_3: 1 - 2%. Theo mẫu lát mỏng thạch anh chiếm khoảng 90 - 98%. Điểm này không có triển vọng vì hàm lượng Fe₂O₃ cao.

ở khu vực đường 20 (Bồng Lai) cũng có quaczit nhưng vỉa quá mỏng (một vài mét). ở khu vực đường 10 - cây số 50 có một lớp quaczit nhưng chưa được đánh giá.

Nhìn chung quaczit ở Quảng Bình không có triển vọng nhưng cũng cần được nghiên cứu.

- Đất chịu lửa

Chỉ mới phát hiện được điểm Hoàn Trạch (Bố Trạch) là một loại đất do đá granit phong hoá, thành phần là sét lẫn các hạt vụn thạch anh.

Đất chịu lửa này đã được xí nghiệp sứ Đồng Hới khai thác làm gạch chịu lửa cấp thấp (độ chịu lửa khoảng 1350^oC) dùng xây lò sứ, thủy tinh, làm bao nung sứ, gạch xây lò sấy gỗ... Đây là một điểm có triển vọng.

Ngoài ra kaolin Bắc Lý lọc qua rây 0,05601/01/ có hàm lượng Al₂O₃: 25 - 27%; Fe₂­O₃: 1% cũng là một nguyên liệu chiụ lửa cấp thấp.

Tóm lại về nguyên liệu chịu lửa trợ dung ở Quảng Bình có triển vọng khá nhưng về nguyên liệu chịu lửa thì ít có triển vọng, cần tìm kiếm thêm các loại sét chịu lửa.

2.4.2. Phụ nhóm nguyên liệu hoá chất và phân bón

- Các nguyên liệu hoá chất: ở Quảng Bình chỉ có biểu hiện quặng acsen pirit, các loại đá vôi, dolomit, ngoài ra quặng mangan, quặng chì, kẽm cũng là những nguyên liệu có hoá chất.

Acsen pirit (AsFeS₂): loại này chưa tìm được nhiều chỉ mới phát hiện được các tảng quặng lăn ở Đồng Ngang (đỉnh Đèo Ngang). Trong các tảng lăn này thì 100% là acsen pirit. Triển vọng của điểm quặng này chưa được đánh giá.

Acsen có nhiều công dụng trong hoá chất, dược phẩm và làm thuốc trừ sâu.

Các loại dolomit, quặng mangan, chì kẽm đã nói ở các mục trên.

- Các nguyên liệu phân bón

Chúng ta đã phát hiện và tìm kiếm photphorit một loại phân lân tự nhiên ở nhiều nơi: Lệ Ninh, Bố Trạch, Quảng Trạch và Tuyên Hoá. Ngoài ra một số khác như than bùn, đá vôi, dolomit ... cũng có thể dùng làm phân bón.

* Photphorit

• 
  Khu Kim Lũ: có 3 điểm quặng ở Khe Nét, hang Dơi, hang Đa Mu, hàm lượng P₂O₅ từ 15 - 30%. Trữ lượng 27 nghìn tấn (cấp C_1­). Điều kiện khai thác tương đối khó khăn nhưng có thể khắc phục được.
  
• 
  Khu Qui Đạt: có 4 điểm ở hang Cao (Qui Hoá) hang Diêm (Kim Bảng) hang Khỉ (Kim Bảng) hang Dơi (Thượng Hoá). Hàm lượng P₂O₅: 10 - 29%. Trữ lượng 18 nghìn tấn (cấp C₁).
  
• 
  Khu Thạch Hoá - Minh Cầm gồm 10 điểm ở hang I, hang II, hang III, hang phẩm, hang Voi, hang Thanh niên, hang Cầu, Lèn Ngang I, Lèn Ngang II, hang Minh Cầm. Hàm lượng P₂O₅ chung từ 10 - 30%.
  

• 
  Khu Cao Mại gồm 4 điểm: hang Cao Cách, hang Chùa, hang Dơi, hang Đồi, hàm lượng P₂O₅: 10 - 22%
  

• 
  Khu Quảng Tiên gồm 3 điểm: hang Cong, hang Đù, hang Hốc Na dễ khai thác.
  

Trữ lượng: 6000 tấn cấp C₁

• 
  Khu Xuân Sơn có nhiều điểm quặng nhưng chỉ có hang 36 (khối đá vôi Xuân Sơn) đạt yêu cầu công nghiệp đã được đoàn địa chất 406 tìm kiếm đánh giá (1987) và đã được Đoàn cùng hợp tác xã thủ công nghiệp Thanh Khê khai thác chế biến phục vụ nông nghiệp.
  

Trữ lượng mỏ là 28.640 tấn (cấp C₁+ C₂)

• 
  Khu áng Sơn: có nhiều điểm ở các khối đá vôi xung quanh áng Sơn (Lệ Ninh) trong đó điểm Rào Trù và áng Sơn đã được Pháp nghiên cứu từ trước năm 1940 và cho rằng chúng rất có triển vọng.
  

Năm 1980 đoàn 406 đã tìm kiếm photphorit toàn khu này nhưng không phát hiện được điểm nào có triển vọng hơn.

Mỏ áng Sơn có trữ lượng là 25,5 nghìn tấn (cấp C₁+C₂) trong đó trữ lượng có thể khai thác được là 15,3 nghìn trấn. Xí nghiệp xi măng áng Sơn đã khai thác được vài nghìn tấn.

Điểm Rào Trù đã được khảo sát lại năm 1959 và 1986 nhưng không có triển vọng.

Tóm lại phophorit làm phân lân ở Quảng Bình rất có triển vọng, trong đó có thể khai thác và chế biến ở các mỏ, các điểm sau:

• 
  Qui Hoá (hang Cao): 6.300 T
  
• 
  Kim Lũ (hang Đa Mu, hang Dơi): 25.970 T
  
• 
  Thượng Hoá (hang Dơi): 1.600 T
  
• 
  Văn Hoá (hang Oong): 900 T
  
• 
  Cao Mại (4 hang) 9.400T
  
• 
  Quảng Tiên (hang Hốc Na, hang Đù Đù) 5.070 T
  
• 
  Xuân Sơn (hang 36) 28.640 T
  
• 
  áng Sơn: 25.490 T
  

* Than bùn: sử dụng than nâu chất lượng xấu ở mỏ than bùn Ba Đồn để làm phân bón vì nó như một loại phân xanh, có đạm và một ít các chất khác như lân, kali và các nguyên tố vi lượng khác.

Ngoài ra loại dolomit dạng cát do dolomit phong hoá ở mỏ áng Sơn cũng dùng làm phân bón tốt (nhân dân đã có dùng). Chất Mg trong dolomit có tác dụng làm chắc hạt cho quả.

Tóm lại, nguyên liệu phân bón ở Quảng Bình rất có triển vọng, nhất là photphorit, tỉnh cần đẩy mạnh khai thác và chế biến để sử dụng cho nông nghiệp.

a) Vật liệu kết dính

Thuộc về nhóm này gồm đá vôi, sét vôi, đá phiến sét, sét ... ở Quảng Bình các nguyên liệu này rất phong phú.

Đá vôi. Đá vôi trong xây dựng được dùng để sản xuất xi măng, nung vôi, ngoài ra còn dùng làm đá xây dựng, làm nguyên liệu trợ dung luyện kim.

Đá vôi ở Quảng Bình phân bố rất nhiều ở phía Tây tỉnh và chủ yếu tuổi Carbon sớm, Carbon - pecmi, một ít là Devon giữa - muộn. Đá vôi được phân bố ở các khu: La Khê - Tân ấp, Thạch Hoá - Văn Hoá, Xuân Sơn, Long Đại, áng Sơn - Qui Đạt.

* Khu La Khê - Tân ấp: có hai khối nam La Khê và khối Tân ấp trong đó khối nam La Khê tuy nhỏ nhưng chất lượng rất cao, đã được tìm kiếm đánh giá.

Hàm lượng CaO: 50 - 56%; MgO: 0,10 - 5%, các tạp chất khác: không đáng kể.

Trữ lượng cấp C₂ của 2 khối này là 28 triệu tấn

* Khu Thạch Hoá - Văn Hoá: gồm nhiều khối phân bố ở dọc hai bên bờ sông Gianh, có chất lượng tốt, thuận tiện giao thông, trữ lượng rất lớn.

- Vùng Thạch Hoá có 9 khối: Chợ Gát, Phúc Sơn, Hang Cá, Hang Phẩm, Lèn Lệch, Hung Nam, Đồng Lâm, Đồng Lạc, Tang Bồng.

Hàm lượng CaO: 50 - 55%; MgO: 0,6 - 3%, các tạp chất khác không đáng kể.

- Vùng Sao Phong có 6 khối: Bàu Nong, Vĩnh Tuy, Lèn Voi, Lèn Bút, Lèn Bảng B, Lèn Một A.

Hàm lượng CaO: 50 - 55%; MgO: 0,7 - 3%

- Vùng Minh Cầm có 5 khối: Lèn Ngang, Lèn Mõm Cu, Lèn Rục, Lèn Hung, Lèn Một B

Hàm lượng CaO: 50 - 55%; MgO: 0,6 - 3%, các tạp chất khác rất ít.

- Vùng Văn Hoá có một khối rất lớn kéo dài theo đường sắt: Lèn Đứt Chân chất lượng không đều

- Vùng Hạ Trang có 4 khối: Lèn Con, Lèn Vĩnh, Lèn Bút, Lạc Giao (Đù Đù), chất lượng nhìn chung tốt nhưng có chỗ bị dolomit hoá

- Vùng Thanh Thuỷ (Tiến Hoá) có 2 khối: Lèn Na và Lèn Bảng. Khối Lèn Na chất lượng không đều, có chỗ đá vôi màu đen có thể dùng làm đá ốp lát. Khối Lèn Bảng đá vôi màu xám, chất lượng rất tốt. Hàm lượng CaO: 52 - 55,5%; MgO: 0,1 - 2%. Đá vôi trong khu vực này đã được khảo sát. Riêng khối Lèn Con đã được thăm dò.

* Khu Xuân Sơn: đá vôi và đolomit phân bố ở 2 bên phà Xuân Sơn và cả một vùng rộng lớn ở phía Tây huyện Bố Trạch. Đáng chú ý là mỏ Troóc (đã thăm dò tỉ mỉ), khối Xuân Sơn (một nửa là dolomit), khối Hà Lồi (một nửa là dolomit), khối Phong Nha. Đá vôi ở đây thuộc hệ tầng La Khê (C₁ lk) và hệ tầng Mường Lống (C-P ml).

Mỏ đá vôi Troóc có chất lượng rất tốt đạt yêu cầu sản xuất xi măng thường, xa măng trắng, nguyên liệu hoá chất v.v. Hàm lượng CaO: 52 - 55,5%; MgO: 0,1 - 0,8%; Fe₂O₃ < 0,1%.

Khối Phong Nha đá vôi màu đen, màu xám chất lượng tốt, có chỗ dolomit. Đá vôi màu đen ở đây đã được khảo sát làm nguyên liệu ốp lát tốt.

* Khu Long Đại - áng Sơn đây là một khu vực phong phú đá vôi các loại dolomit, có các khối lớn Bến Triêm, Lèn áng, Rào Trù và các khối nhỏ áng Sơn, Lèn Đá, Lèn Bạc, các khối dọc đường 10.

Khối áng Sơn và một phần khối Lèn Bạc đã được thăm dò tỉ mỉ. Khối Lèn áng (và đá sát bên cạnh) đã được tìm kiếm tỉ mỉ. Các khối Bến Triêm, Lèn Đá, Rào Trù ... đã được khảo sát. Đá vôi ở đây có tuổi Carbon sớm, Carbon - Pecmi, Devon, nằm trong các hệ tầng La Khê, Mường Lống, Cô Bai ....

Nhìn chung đá vôi ở đây có chất lượng tốt nhất là khối Bến Triêm, Lèn áng, áng Sơn nhưng cũng có chỗ dolomit, dolomit hoá. Đây là khu có thể khai thác phục vụ các yêu cầu sản xuất xi măng, hoá chất, đá ốp lát ...

Tóm lại Quảng Bình có rất nhiều đá vôi các loại phục vụ cho công nghiệp, điều kiện khai thác tốt.

Mỏ đá sét xi măng Xuân Sơn có tuổi Devon sớm đã được thăm dò tỉ mỉ. Đây là một vùng chứa đá phiến sét và phiến sét vôi rất rộng lớn nhưng chỉ cần thăm dò một diện tích nhỏ để đủ trữ lượng yêu cầu.

Chiều sâu phong hoá (đá phiến sét) là 20 - 80m trung bình là 35m, đá còn giữ trạng thái cứng chỉ mất đi thành phần CaO. Modun silicat và modun alumin đạt yêu cầu công nghiệp. Đá phiến sét vôi cũng có các mođun gần giống đá phiến sét nhưng hàm lượng CaO đạt 6 - 9%.

Trữ lượng đá phiến sét và phiến sét vôi đã thăm dò ở mỏ Xuân Sơn là 40.848,6 nghìn tấn (cấp B + C₁).

Vùng Quảng Liên (gần các khối đá vôi Thanh Thuỷ) có đá phiến sét gần giống đá phiến sét Xuân Sơn, có thể dùng sản xuất xi măng.

Vùng Lèn áng (Lệ Ninh) cũng có đá phiến sét đã được khảo sát, đạt yêu cầu xi măng, trữ lượng khá lớn, ở cạnh khối đá vôi Lèn áng nên rất có triển vọng cho một khu công nghiệp xi măng. Đá có tuổi Devon sớm - giữa.

Ngoài ra các loại đá phiến sét ở các địa tầng khác cũng có thể dùng sản xuất xi măng, các mỏ sét gạch ngói cũng vậy như Hạ Trang, Long Đại (loại sét trầm tích hệ Thứ Tư).

Về nguyên liệu phụ gia như thạch cao, khuê tảo... thì ở Quảng Bình chưa tìm thấy.

- Sét gạch ngói

Sét gạch ngói ở Quảng Bình rất phong phú nhưng chủ yếu là sét trầm tích hệ Thứ Tư, phân bố ở ruộng nên sử dụng bị hạn chế, chỉ có 2 mỏ Thụ Lộc và Cầu Bốn là sét phân bố ở đồi hoặc nửa đồi, trong đó có mỏ Thụ Lộc chất lượng tương đối thấp, có nguồn gốc phong hoá, mỏ Cầu Bốn chất lượng rất tốt nhưng trữ lượng ít.

Đoàn địa chất 406 đã thăm dò tỉ mỉ các mỏ sét gạch ngói Quảng Châu, Thụ Lộc, Cầu Bốn, Phú Kỳ, tìm kiếm tỉ mỉ mỏ Phước Duệ, Cự Mẫu ...

Qui mô các mỏ thường là nhỏ đến trung bình. Chất lượng sét từ trung bình đến tốt. Đặc biệt sét Cầu Bốn thuộc loại sét rất dẻo và hàm lượng Al₂O₃ khá cao (21 - 25%) một vài chỗ có hàm lượng Fe₂O₃ thấp (3 - 4%) có thể dùng độn với kaolin làm nguyên liệu chịu lửa cấp thấp. Sét Phước Duệ có phân bố một ít sét trắng dùng làm phụ gia cho sản xuất đồ sứ (xí nghiệp sứ Đồng Hới đã và đang dùng). Ngoài ra còn có nhiều điểm sét khác đã được các xí nghiệp, hợp tác xã khai thác sản xuất gạch ngói như Quảng Tiên, Quảng Lưu, Lộc Đại, Chánh Hoà, Mai Thuỷ v.v.v.

Các điểm cát kết Lí Hoà, granit Đá Mài, Đồng Lê, đá vôi Thanh Thuỷ, Xuân Sơn, Lèn áng, Bến Triêm, đá ong ở Vạn Ninh v.v. đều sử dụng rất tốt, khai thác vận tải thuận tiện, đang được sử dụng nhiều.

Ngoài ra các điểm đá phiến sét ở Rào Đá (Vạn Ninh), Xuân Sơn cũng được nhân dân khai thác lát nền nhà, lát sân rất tốt.

Cát, cuội, sỏi

- Cát xây (cát hạt thô được gọi là cát lũ hay cát ro) dùng trộn vữa xây, phổ biến dọc các sông Gianh, sông Dinh, Kiến Giang v.v. có điều kiện giao thông thuỷ bộ rất thuận tiện lại ở gần các thị trấn, thị xã, nhất là điểm Chánh Hoà (Bố Trạch). Trữ lượng của chúng khá lớn và hàng năm được lũ cung cấp thêm. Cát thành tạo trong thời Holocen (Q­_IV).

- Cát hà (cát hạt nhỏ, hạt trung) hoặc cát trắng dọc bờ biển, trữ lượng vô cùng lớn. Loại này dùng trộn vữa tô trát rất tốt, hạt đều, sạch. Cát hà thành tạo trong thời gian Holocen trên (Q_IV³).

- Cuội sỏi làm chất độn bê tông phân bố dọc các sông Gianh, Long Đại, Đại Giang ... cuội sỏi thành tạo do lũ tích, có tuổi Holocen trên. Ngoài ra cuội sỏi nằm trong mỏ kaolin, khi lọc kaolin, chúng được thải ra cũng được sử dụng trong xây dựng tốt. Cuội sỏi có thành phần là thạch anh, quaczit, trong cạnh cỡ hạt thay đổi.

Các điểm cuội sỏi Ròn, Long Đại, Bắc Lý đã được khai thác, sử dụng nhiều. Cần tận dụng cuội, sỏi thải ra ở các bể lọc kaolin.

- Đá trang trí và lát mặt

- Đá vôi đen tuyền: ở Lèn Na (Tiến Hoá), Phong Nha (Sơn Trạch), Lèn áng, áng Sơn (Lệ Ninh). Trong đó các điểm Phong Nha, Lèn áng, áng Sơn đã được tìm kiếm đánh giá.

Đá màu đen có ít mạchk canxit nhỏ (Phong Nha) có chỗ cóa nhiều mạch canxit hơn (Lèn áng, áng Sơn) các tính chất cơ lý đạt yêu cầu xây dựng. Độ nguyên khối đạt từ 0,27m³ trở lên. Trữ lượng cả 3 điểm này cấp C₁+C₂ là 1.700 nghìn m³.

Trữ lượng đá vôi màu đen toàn bộ có thể đến 2 triệu m³

- Đá vôi da báo: ở áng Sơn. Đá có vân trắng, hồng, xám nền đen rất đẹp. Tuy nhiên do ảnh hưởng của việc bắn mìn ở áng Sơn (khai thác do sản xuất xi măng) nên làm đá bị nứt bên trong nhiều, làm giảm chất lượng đá, kể cả đá vôi màu đen ở mỏ này. Trữ lượng C₂: 50 nghìn m³

- Đá vôi sặc sỡ: ở Tăng Hoá (Hoá Sơn) - đá vôi thuộc điệp Cát Đằng (D₃ fw cđ) có các vân hồng, lục, trắng, đen xen kẽ nhau đẹp có thể đạt yêu cầu làm đá ốp lát nhưng giao thông khó khăn, không có đường ô tô đến điểm này. Trữ lượng chưa tính được nhưng có thể lớn.

- Điểm Đồng Lê - phân bố rộng lớn trên chiều dài hơn 20km, rộng 2 - 3km. Đá bị phong hoá nhiều, diện lộ tươi ít, thuộc phức hệ Sông Mã.

Đá màu xám sáng có các ban tinh fenpast kích thước 6 - 701/01/, ít vảy biotit màu đen. Đá ít bị nứt nẻ. Đá granit Đồng Lê có thể đạt yêu cầu làm đá ốp lát.

• 
  Điểm Bồng Lai - thuộc phức hệ Đồng Hới thuộc loại đá granit biotit tinh thể nhỏ, chưa được đánh giá.
  
• 
  Điểm Đá Mài thuộc phức hệ Trường Sơn, thuộc loại đá granit biotit tinh thể lớn, độ nguyên khối lớn nhưng tính trang trí kém (do tinh thể lớn và bóc vảy biotit nhiều).
  

Tóm lại về đá ốp lát ở Quảng Bình rất có triển vọng kể cả các loại đá vôi đen tuyền, granit, đá silic màu v.v. Đoàn địa chất đã tìm kiếm và đánh giá cho tỉnh một số điểm để tỉnh khai thác sử dụng. Một số đơn vị như đoàn 406, xí nghiệp cầu đường Quảng Bình cũng đã khai thác và gia công sản xuất một ít đá vôi đen phục vụ một số công trình xây dựng trong tỉnh. Tỉnh cần phát triển mạnh mặt này.

Ngoài ra về đá bazan chỉ có một khối nhỏ ở Mỗ Nhất - Lệ Ninh, chưa được nghiên cứu.

2.4.4. Phụ nhóm nguyên liệu sứ gốm

- Kaolin.

Kaolin là một loại khoáng sản sử dụng làm gốm sứ dân dụng, sứ xây dựng, ximăng trắng, trong hoá chất (độn xà phòng kem, săm lốp cao su, thuốc trừ sâu, bột màu....)

Quảng Bình có 2 kiểu thành tạo kaolin

- Kiểu phong hoá thành cuội sỏi Neogen, gồm có mỏ Bắc Lí và một số biểu hiện kaolin ở Mũi Vích.

- Kiểu tái trầm tích trong hệ Thứ Tư gồm kiểu mỏ kaolin Nam Lí.

Mỏ Bắc Lí thuộc loại mỏ lớn của Việt Nam, đã được thăm dò tỉ mỉ. Mỏ Nam Lí thuộc loại mỏ nhỏ, khó khai thác do phân bố rộng.

- Mỏ Bắc Lí có chất lượng loại II, III, phân bố trên các đồi hoang, điều kiện giao thông vận tải, khai thác dễ dàng, thoả mãn các yêu cầu công nghiệp (xem phần mô tả cụ thể ở sau). Mỏ đang được địa phương và Đoàn 406 khai thác.

- Trữ lượng kaolin dưới đây 0,2mm như sau:

• 
  Mỏ Bắc Lí: 24.612 nghìn Tấn (Cấp A + B + C₁)
  
• 
  Mỏ Nam Lí 276 nghìn tấn (cấp A + B + C₁)
  

- Sét dẻo trắng.

Dùng làm phụ gia đồ sứ, tăng độ dẻo do kaolin để dễ tạo thành hoặc làm chất độn cho xà phòng.

Các mỏ, điểm sét dẻo trắng thường có nguồn gốc trầm tích hệ Thứ Tư. ở Quảng Bình chỉ có 2 mỏ, điểm loại này là điểm Khương Hà và mỏ Phước Duệ.

Điểm Khương Hà, sét trắng nằm dưới lớp sét gạch ngói nên khó khai thác, chất lượng tốt.

Mỏ Phước Duệ có một phạm vi sét trắng, độ dẻo cao (trên 18%), hàm lượng Fe₂O₃: 1,5 - 2,5%; Al₂O₃: 19 - 20% chất lượng không cao, đã được xí nghiệp sứ Đồng Hới khai thác sử dụng nhưng không được tốt (do sét bị nhiễm mặn và hàm lượng sắt cao).

Trữ lượng cấp C₁+ C₂ củ mỏ Phước Duệ là 400 nghìn tấn, cấp C₂ của điểm Khương Hà là 200 nghìn tấn.

Nhìn chung triển vọng về sét trắng của tỉnh bị hạn chế

- Nguyên liệu men sứ

Fenpat (trường thạch) mới được phát hiện và khảo sát ở Khương Hà, Cự Nẫm, Võ Thuận (Bố Trạch) là loại pecmatit fenpat của khối granit Đồng Hới (phức hệ Trường Sơn).

Chất lượng fenpat điểm Khương Hà khá tốt nhưng qui mô nhỏ, khó khai thác, lớp phủ dày. Điểm Cự Nẫm và Võ Thuận chất lượng kém không đạt yêu cầu công nghiệp (fenpat Na - Ca khó chảy).

Nhìn chung các điểm pecmatit này có cả thạch anh, fenpat, mica trắng (muscovit) tinh thể khá lớn. Hàm lượng Na + K của pecmatit Khương Hà là 8%.

Triển vọng fenpat của Quảng Bình bị hạn chế. Cần phải tìm kiếm thêm ở xung quanh các khối granit khác.

Thạch anh có ở Mũi Ong (Đèo Ngang) và một số nơi khác. Ngoài ra cuội sỏi thạch anh trong mỏ kaolin Bắc Lí cũng có thể dùng làm phụ gia men sứ. Ngoài ra đá thạch anh cũng có thể dùng làm đá rửa.

Kaolin loại tốt: lấy tại mỏ Bắc Lí (có một ít). Còn Tank (hoạt thạch) ở Quảng Bình chưa tìm thấy. Tóm lại về nguyên liệu sứ ở Quảng Bình chỉ phong phú về kaolin, các nguyên liệu phụ bị hạn chế.

- Nguyên liệu gốm.

Nguồn nguyên liệu này hiện chưa được đánh giá. Trước đây (thời phong kiến - Pháp thuộc) nhân dân ở Mỹ Cương, Quảng Thanh (Quảng Trạch) có sản xuất đồ gốm loại nhỏ (vại, hũ) lấy đất sét tại chỗ. Làng Mỹ Cương (Nghĩa Ninh - Đồng Hới) cũng có sản xuất một ít các loại này, có lẽ làng này có gốc từ Mỹ Cương - Quảng Trạch. Cần chú ý tìm kiếm đánh giá lại sét gốm ở Quảng Trạch.

2.4.5. Phụ nhóm nguyên liệu thuỷ tinh

- Cát trắng. Cát trắng thường do trầm tích gió biển hiện đại (vm Q_IV³). Các điểm Ba Đồn, Thanh Khê có qui mô khá lớn, có thể dùng sản xuất thuỷ tinh tốt, pha lê thường: gương soi, kính nhôm, đèn điện tử, đèn thuỷ ngân, đèn khí, kính cửa, kính lá loại tốt, chất gắn, chi lọ các loại và sản xuất cẩm thạch nhân tạo v.v.

Chất lượng của cát Ba Đồn và Thanh Khê đạt loại IV - V so với phân loại của Liên Xô - hàm lượng trong cát đã tuyển: SiO₂: 98 - 99,6%; Fe₂O₃: 0,1 - 0,6%, các tạp chất khác: rất ít. Cỡ hạt từ 0,2 - 1mm

Điểm cát trắng Bàu Tró và một số điểm khác nằm dọc bờ biển Bảo Ninh - Lệ Ninh không đạt yêu cầu công nghiệp.

Cần đánh giá cát Ba Đồn và Thanh Khê để sản xuất và xuất khẩu.

- Các nguyên liệu phụ: đá vôi, dolomit thì rất sẵn. Riêng về pecmatit thì hiếm. Có thể dùng kaolin trong sản xuất thuỷ tinh thay thế pecmatit.

Chỉ có mica trắng (muscovit) gặp ở gần các thân pecmatit Khương Hà. Diện tích mặt của các tinh thể mica là 2 - 5cm². Chưa có công trình nghiên cứu nên chưa rõ triển vọng của nó.

Bazan bọt chưa tìm thấy

Về các nguyên liệu khác như grafit, sét bentonit chưa tìm thấy. Có một số tinh thể thạch anh gặp ở Lí Hoà, Tuyên Hoá v.v. tinh thể lớn nhưng kém trong suốt. Ngoài ra ở Quang Phú có một ít oxyt sắt màu vàng có thể dùng làm bột màu, các vành phân tán monazit ở Lý Hoà, Quang Phú, Ngư Thuỷ v.v.

5.5. Nhóm nước khoáng.

ở Quảng Bình có 4 điểm nước khoáng có nhiệt độ cao đã được phát hiện và nghiên cứu sơ bộ

2.5.1. Điểm Thanh Lâm (Quảng Trạch) là loại nước hydroCarbonat Na - K có nhiệt độ 66⁰C

2.5.2. Điểm Đồng Nghèn và Troóc ở Bố Trạch: loại nước cloruabiCarbonat nhiệt độ 43⁰C

2.5.3. Điểm Khe Bang (Lệ Ninh): loại nước biCarbonat Na có nhiệt độ tại nguồn 101⁰C.

Nhìn chung nước khoáng chữa được rất nhiều bệnh như đường ruột, tuần hoàn, khớp.... Riêng điểm Khe Bang có thể chữa được các bệnh hệ tuần hoàn, thần kinh, xương khớp, cơ bắp, bệnh phụ khoa, ngoài da, nhiễm độc mãn tính, huyết áp ... và có thể dùng chạy máy phát điện (do nhiệt độ cao). Nước khoáng còn dùng phục vụ ngành di lịch rất tốt. Tỉnh cần có kế hoạch cụ thể khai thác, bảo vệ và sử dụng.

Tóm lại tài nguyên - khoáng sản Quảng Bình khá giàu. Do điều kiện giao thông, kinh tế còn hạn chế nên công tác điều tra, nghiên cứu địa chất ở các vùng rừng núi còn ít, do đó chưa phát hiện được nhiều mỏ, điểm quặng trong khi đó các mỏ, điểm quặng chủ yếu mới được phát hiện ở vùng đồng bằng, trung du, các nơi gần đường giao thông thuận tiện. Trong thời gian tới, những nhà địa chất hy vọng sẽ phát hiện những mỏ, điểm quặng ở các vùng rừng núi xa xôi, đáng chú ý là các vành phân tán trọng sa monazit cần được tìm kiếm, đánh giá lại để có thể khai thác, tuyển đãi và xuất khẩu.

Каталог: 3cms -> upload -> khcn -> File -> SachKhoaHoc -> 410 Nam -> tailieu2
tailieu2 -> CHƯƠng V: ĐỊa vực cư trú, DÂn cư, CÁc dân tộc và TÔn giáO
tailieu2 -> Chương V: Kinh tế
tailieu2 -> Chương XXI: VĂn hoá VẬt chất và VĂn hoá tinh thần di sản tự nhiên và văn hoá
tailieu2 -> Chương XIII: cuộc kháng chiến chống mỹ, CỨu nưỚC
tailieu2 -> Chương XVI: VĂn hoá chăM
410 Nam -> Đa dạng sinh họC ĐỘng vật không xưƠng sống hang đỘng khu vực phong nha kẻ BÀNG, việt nam ts. Phạm Đình Sắc
tailieu2 -> 1 Hiện trạng động vật I động vật biển và sông nước mặn, lợ

tải về 236.38 Kb.

Chia sẻ với bạn bè của bạn: