Chñ ®Ò 1 X· Héi nguy£n thuû

II  L·NH §ÞA PHONG KIÕN

L·nh ®Þa lµ mét khu ®Êt réng, trong ®ã cã c¶ ruéng ®Êt trång trät, ®ång cá, rõng ró, s«ng ®Çm... Trong khu ®Êt cña l·nh chóa cã nh÷ng l©u ®µi, dinh thù, nhµ thê, nhµ kho, th«n xãm cña n«ng d©n...

§Æc ®iÓm cña l·nh ®Þa :

+ Lµ mét ®¬n vÞ kinh tÕ riªng biÖt vµ ®ãng kÝn, tù cÊp, tù tóc :

 N«ng d©n trong l·nh ®Þa nhËn ruéng cµy cÊy vµ nép t«, hä bÞ buéc chÆt vµo l·nh chóa.

 Cïng víi s¶n xuÊt l­¬ng thùc, n«ng n« cßn dÖt v¶i, lµm giµy dÐp, ®ãng ®å ®¹c, rÌn vò khÝ cho l·nh chóa.

 VÒ c¬ b¶n kh«ng cã sù mua b¸n, trao ®æi víi bªn ngoµi (trõ s¾t, muèi, t¬ lôa, ®å trang søc...).

+ Mçi l·nh ®Þa lµ mét ®¬n vÞ chÝnh trÞ ®éc lËp :

 L·nh chóa n¾m quyÒn vÒ chÝnh trÞ, t­ ph¸p, tµi chÝnh, cã qu©n ®éi, chÕ ®é thuÕ kho¸, tiÒn tÖ riªng... cã quyÒn "miÔn trõ" kh«ng ai can thiÖp vµo l·nh ®Þa cña l·nh chóa.

 Mçi l·nh ®Þa cßn nh­ mét ph¸o ®µi bÊt kh¶ x©m ph¹m, cã hµo s©u, t­êng cao, cã kÞ sÜ b¶o vÖ...

Quan hÖ trong l·nh ®Þa :

+ §êi sèng cña l·nh chóa :

 Sèng nhµn rçi, xa hoa, sung s­íng. Thêi b×nh chØ luyÖn tËp cung kiÕm, c­ìi ngùa, d¹ héi, tiÖc tïng.

 Bãc lét nÆng nÒ vµ ®èi xö hÕt søc tµn nhÉn víi n«ng n«.

 N«ng n« lµ ng­êi s¶n xuÊt chÝnh trong c¸c l·nh ®Þa. Hä bÞ

 MÆc dï cã gia ®×nh riªng, cã n«ng cô vµ gia sóc, nh­ng ph¶i sèng trong tóp lÒu tèi t¨m bÈn thØu.

 Do bÞ bãc lét nÆng nÒ, l¹i bÞ l·nh chóa ®èi xö tµn nhÉn, n«ng n« nhiÒu lÇn næi dËy chèng l¹i l·nh chóa.

 H×nh thøc : ®èt kho tµng, bá trèn vµo rõng, khëi nghÜa (nh­ khëi nghÜa Gi¾c-c¬-ri ë Ph¸p n¨m 1358, O¸t Tay-l¬ ë Anh n¨m 1381).

Quan s¸t h×nh 25 (SGK) vµ miªu t¶ mét l·nh ®Þa phong kiÕn.

LËp b¶ng hÖ thèng kiÕn thøc vÒ l·nh ®Þa : cÊu t¹o, quan hÖ
x· héi.

III  THµNH THÞ TRUNG §¹I T¢Y ¢U

Nguyªn nh©n xuÊt hiÖn c¸c thµnh thÞ :

+ S¶n xuÊt ph¸t triÓn vµ cã nhiÒu biÕn ®æi, xuÊt hiÖn tiÒn ®Ò cña kinh tÕ hµng ho¸, s¶n phÈm x· héi ngµy cµng nhiÒu, kh«ng bÞ ®ãng kÝn trong l·nh ®Þa.

+ Thñ c«ng nghiÖp diÔn ra qu¸ tr×nh chuyªn m«n ho¸ m¹nh mÏ, nhiÒu ng­êi bá ruéng ®Êt, tho¸t khái l·nh ®Þa.

Sù ra ®êi cña thµnh thÞ :

+ Nh÷ng ng­êi thî thñ c«ng cã nhu cÇu tËp trung ë n¬i thuËn tiÖn (ng· ba, ng· t­ ®­êng, bÕn s«ng,...) ®Ó s¶n xuÊt vµ mua b¸n ë bªn ngoµi l·nh ®Þa.

+ T¹i nh÷ng n¬i nµy c­ d©n ngµy cµng ®«ng lªn, råi trë thµnh thÞ trÊn nhá, sau nµy ph¸t triÓn thµnh thµnh thÞ.

Ho¹t ®éng cña thµnh thÞ :

+ C­ d©n thµnh thÞ chñ yÕu lµ nh÷ng thî thñ c«ng vµ th­¬ng nh©n.

+ Ph­êng héi, th­¬ng héi : lµ mét tæ chøc cña nh÷ng ng­êi lao ®éng thñ c«ng cïng lµm mét nghÒ, nh»m gi÷ ®éc quyÒn s¶n xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm, chèng sù ¸p bøc, s¸ch nhiÔu cña c¸c l·nh chóa ; ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ b¶o vÖ quyÒn lîi cña thî thñ c«ng. Ng­êi ta ®Æt ra quy chÕ riªng gäi lµ Ph­êng quy.

+ Vai trß cña th­¬ng nh©n : thu mua hµng ho¸ cña n¬i s¶n xuÊt, b¸n cho ng­êi tiªu thô vµ tæ chøc c¸c héi chî ®Ó thóc ®Èy th­¬ng m¹i.

Vai trß cña thµnh thÞ :

+ Ph¸ vì nÒn kinh tÕ tù cÊp tù tóc, t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ hµng ho¸ gi¶n ®¬n ph¸t triÓn.

+ T¹o ra kh«ng khÝ d©n chñ tù do trong c¸c thµnh thÞ, h×nh thµnh c¸c tr­êng ®¹i häc lín.

+ Gãp phÇn xo¸ bá chÕ ®é phong kiÕn ph©n quyÒn, thèng nhÊt quèc gia.

IV  Nh÷ng ph¸t kiÕn lín vÒ ®Þa lÝ

Do nhu cÇu vÒ h­¬ng liÖu, vµng b¹c, thÞ tr­êng t¨ng cao.

Con ®­êng giao l­u bu«n b¸n qua T©y ¸ vµ §Þa Trung H¶i bÞ ng­êi ¶ RËp ®éc chiÕm.

Khoa häc kÜ thuËt cã nhiÒu tiÕn bé :

+ Ngµnh hµng h¶i ®· cã nh÷ng hiÓu biÕt vÒ ®Þa lÝ, ®¹i d­¬ng, sö dông la bµn.

+ KÜ thuËt ®ãng tµu cã b­íc tiÕn quan träng, ®ãng ®­îc nh÷ng tµu lín cã thÓ ®i xa vµ dµi ngµy ë c¸c ®¹i d­¬ng lín.

N¨m 1487, B. §i-a-x¬ ®· ®i ®Õn cùc Nam cña lôc ®Þa ch©u Phi, ®Æt tªn lµ mòi B·o Tè, sau ®æi thµnh mòi H¶o Väng.

N¨m 1492, C. C«-l«m-b« ®i tõ T©y Ban Nha ®Õn ®­îc Cu Ba vµ mét sè ®¶o thuéc vïng biÓn ¡ng-ti, lµ ng­êi ®Çu tiªn ph¸t hiÖn ra ch©u MÜ.

N¨m 1497, Va-xc« ®¬ Ga-ma ®· ®Õn ®­îc Ca-li-cót (Ên §é,

N¨m 1519, Ph. Ma-gien-lan lµ ng­êi ®· thùc hiÖn chuyÕn ®i ®Çu tiªn vßng quanh thÕ giíi b»ng ®­êng biÓn (1519  1521).

LËp niªn biÓu c¸c cuéc ph¸t kiÕn lín vÒ ®Þa lÝ.

3. HÖ qu¶ cña ph¸t kiÕn ®Þa lÝ

Rót ra ®­îc hÖ qu¶ cña c¸c cuéc ph¸t kiÕn ®Þa lÝ :

§em l¹i hiÓu biÕt míi vÒ Tr¸i §Êt, vÒ nh÷ng con ®­êng míi, d©n téc míi. T¹o ®iÒu kiÖn cho sù giao l­u gi÷a c¸c nÒn v¨n ho¸, v¨n minh kh¸c nhau.

Thóc ®Èy th­¬ng nghiÖp ph¸t triÓn, thÞ tr­êng ®­îc më réng, t¹o ®iÒu kiÖn cho chñ nghÜa t­ b¶n ra ®êi.

Tuy nhiªn, cã h¹n chÕ lµ ®· lµm n¶y sinh qu¸ tr×nh c­íp bãc thuéc ®Þa vµ bu«n b¸n n« lÖ.

V  Sù N¶Y SINH CHñ NGHÜA T¦ B¶N ë T¢Y ¢U

1. Sù tÝch luü ban ®Çu cña chñ nghÜa t­ b¶n

BiÕt ®­îc qu¸ tr×nh tÝch luü ban ®Çu cña chñ nghÜa t­ b¶n :

Sau c¸c cuéc ph¸t kiÕn ®Þa lÝ, tÇng líp quý téc, th­¬ng nh©n T©y ¢u tÝch luü ®­îc sè vèn ban ®Çu th«ng qua viÖc c­íp bãc cña c¶i, tµi nguyªn, vµng b¹c cña c¸c n­íc ch©u MÜ, ch©u Phi vµ ch©u ¸.

ViÖc bu«n b¸n víi c¸c n­íc ph­¬ng §«ng, ®Æc biÖt lµ bu«n b¸n n« lÖ ph¸t triÓn.

Quý téc, th­¬ng nh©n T©y ¢u tiÕn hµnh t­íc ®o¹t ruéng ®Êt cña n«ng d©n vµ t­ liÖu s¶n xuÊt cña thî thñ c«ng, biÕn hä thµnh nh÷ng ng­êi lµm thuª.

2. Nh÷ng h×nh thøc kinh doanh t­ b¶n chñ nghÜa vµ sù biÕn ®æi vÒ x· héi ë T©y ¢u

Tr×nh bµy ®­îc c¸c h×nh thøc kinh doanh míi vµ nh÷ng biÕn ®æi vÒ x· héi ë T©y ¢u :

C¸c h×nh thøc kinh doanh míi :

+ Thñ c«ng nghiÖp : c¸c c«ng tr­êng thñ c«ng mäc lªn thay thÕ c¸c ph­êng héi, h×nh thµnh quan hÖ chñ víi thî.

+ Trong n«ng nghiÖp, c¸c ®ån ®iÒn trang tr¹i ®­îc h×nh thµnh, ng­êi lao ®éng trë thµnh c«ng nh©n n«ng nghiÖp, lµm c«ng ¨n l­¬ng.

+ Trong th­¬ng nghiÖp, c¸c c«ng ti th­¬ng m¹i lín thay thÕ cho c¸c th­¬ng héi trung ®¹i.

Sù biÕn ®æi x· héi ë T©y ¢u : c¸c giai cÊp míi trong x· héi T©y ¢u ®­îc h×nh thµnh – giai cÊp t­ s¶n vµ giai cÊp v« s¶n.

+ Giai cÊp t­ s¶n : ®¹i diÖn cho nÒn s¶n xuÊt míi lµ chñ c¸c c«ng tr­êng thñ c«ng, trang tr¹i, ng©n hµng...

+ Nh÷ng ng­êi lµm thuª, bÞ bãc lét trë thµnh giai cÊp c«ng nh©n.

Nh­ thÕ, chñ nghÜa t­ b¶n ®· ra ®êi.

LËp b¶ng so s¸nh c¬ cÊu x· héi phong kiÕn vµ x· héi t­ b¶n.

So s¸nh h×nh thøc kinh doanh t­ b¶n chñ nghÜa víi s¶n xuÊt, th­¬ng m¹i thêi phong kiÕn.

tải về 0.9 Mb.

Chia sẻ với bạn bè của bạn: