Chñ ®Ò 1 X· Héi nguy£n thuû
II C¸C CUéC §ÊU TRANH GIµNH §éC LËP D¢N TéC
tải về 0.9 Mb.
|
- Điều hướng trang này:
- Néi dung 1. QU¸ TR×NH H×NH THµNH Vµ PH¸T TRIÓN CñA NHµ N¦íC PHONG KIÕN
- B. H¦íNG DÉN THùC HIÖN CHUÈN KIÕN THøC, KÜ N¡NG
II C¸C CUéC §ÊU TRANH GIµNH §éC LËP D¢N TéC1. Kh¸i qu¸t phong trµo ®Êu tranh tõ thÕ kØ I ®Õn ®Çu thÕ kØ X BiÕt ®îc kh¸i qu¸t vÒ phong trµo ®Êu tranh chèng B¾c thuéc cña nh©n d©n ta : N¨m 40, cuéc khëi nghÜa chèng ¸ch ®« hé ®Çu tiªn cña nh©n d©n ¢u L¹c bïng næ. Tõ ®ã cho ®Õn thÕ kØ X, nhiÒu cuéc khëi nghÜa liªn tiÕp næ ra ë c¶ ba quËn Giao ChØ, Cöu Ch©n vµ NhËt Nam. NhiÒu cuéc khëi nghÜa ®· giµnh ®îc th¾ng lîi vµ thµnh lËp chÝnh quyÒn tù chñ nh : khëi nghÜa Hai Bµ Trng, khëi nghÜa Lý BÝ vµ khëi nghÜa cña Khóc Thõa Dô. C¸c cuéc khëi nghÜa næ ra liªn tiÕp ®· chøng tá tinh thÇn yªu níc vµ ý chÝ quËt cêng cña d©n téc. 2. Mét sè cuéc khëi nghÜa tiªu biÓu Tr×nh bµy ®îc nh÷ng nÐt chÝnh cña mét sè cuéc khëi nghÜa tiªu biÓu : Cuéc khëi nghÜa Hai Bµ Trng : + Mïa xu©n n¨m 40, Hai Bµ Trng næi dËy khëi nghÜa. + Cuéc khëi nghÜa ®îc ®«ng ®¶o c¸c tÇng líp nh©n d©n tham gia. + Qu©n khëi nghÜa lÇn lît ®¸nh chiÕm Mª Linh (VÜnh Phóc), Cæ Loa (§«ng Anh Hµ Néi) vµ Luy L©u (ThuËn Thµnh B¾c Ninh). Th¸i thó T« §Þnh ph¶i bá ch¹y vÒ níc. + Cuéc khëi nghÜa th¾ng lîi, Trng Tr¾c ®îc suy t«n lµm vua, ®ãng ®« ë Mª Linh. Cuéc kh¸ng chiÕn chèng qu©n H¸n x©m lîc : + Trng V¬ng ®· x©y dùng chÝnh quyÒn ®éc lËp tù chñ trong 2 n¨m. + Mïa hÌ n¨m 42, M· ViÖn ®îc vua H¸n cö lµm chØ huy mét ®¹o qu©n sang x©m lîc níc ta. + Cuéc kh¸ng chiÕn cña nh©n d©n ta do Hai Bµ Trng l·nh ®¹o ®· diÔn ra quyÕt liÖt nhng do lùc lîng yÕu nªn cuèi cïng thÊt b¹i (tr×nh bµy theo lîc ®å). + Cuéc khëi nghÜa Hai Bµ Trng thÓ hiÖn khÝ ph¸ch anh hïng cña d©n téc vµ vai trß to lín cña phô n÷ ViÖt Nam. Cuéc khëi nghÜa Lý BÝ vµ sù thµnh lËp Nhµ níc V¹n Xu©n : + Cuéc khëi nghÜa næ ra vµo n¨m 542. Cha ®Çy 3 th¸ng, nghÜa qu©n ®· chiÕm ®îc ch©u thµnh Long Biªn, chÝnh quyÒn ®« hé bÞ
+ Mïa xu©n n¨m 544, Lý BÝ lªn ng«i vua (Lý Nam §Õ), ®Æt quèc hiÖu lµ V¹n Xu©n, dùng kinh ®« ë cöa s«ng T« LÞch (Hµ Néi). + N¨m 545, nhµ L¬ng cö TrÇn B¸ Tiªn cïng víi Thø sö Giao Ch©u ®em qu©n sang x©m lîc níc ta. Lý Nam §Õ mang qu©n ra trÊn gi÷ Chu Diªn. Nhng tríc thÕ giÆc m¹nh, Lý Nam §Õ ph¶i rót qu©n vÒ VÜnh Phóc, råi Phó Thä vµ sau ®ã trao quyÒn cho TriÖu Quang Phôc
+ N¨m 550, cuéc kh¸ng chiÕn kÕt thóc th¾ng lîi, TriÖu Quang Phôc lªn lµm vua. + ý nghÜa cña khëi nghÜa Lý BÝ. Cuéc khëi nghÜa cña Khóc Thõa Dô : + N¨m 905, nh©n sù suy yÕu cña nhµ §êng, Khóc Thõa Dô ®îc nh©n d©n ñng hé, ®¸nh chiÕm Tèng B×nh (Hµ Néi), giµnh quyÒn tù chñ. + N¨m 907, Khóc H¹o lªn thay, ®· tiÕn hµnh mét sè c¶i c¸ch vÒ kinh tÕ, hµnh chÝnh nh»m æn ®Þnh t×nh h×nh x· héi. + Ph©n tÝch râ ý nghÜa cuéc khëi nghÜa cña Khóc Thõa Dô, ®Æc biÖt lµ nh÷ng c¶i c¸ch cña Khóc H¹o trong toµn bé tiÕn tr×nh khëi nghÜa cña nh©n d©n ta trong thêi B¾c thuéc, ®a ®Õn th¾ng lîi cña trËn B¹ch §»ng n¨m 938. Ng« QuyÒn vµ chiÕn th¾ng B¹ch §»ng n¨m 938 : + N¨m 931, D¬ng §×nh NghÖ l·nh ®¹o nh©n d©n ®¸nh b¹i cuéc x©m lîc cña qu©n Nam H¸n vµ xng lµ TiÕt ®é sø thay hä Khóc. Nhng sau ®ã «ng bÞ KiÒu C«ng TiÔn giÕt h¹i. + C«ng TiÔn cho ngêi sang cÇu cøu nhµ Nam H¸n. Nh©n c¬ héi ®ã, qu©n Nam H¸n sang x©m lîc níc ta. + Ng« QuyÒn ®· dïng kÕ ®ãng cäc trªn s«ng B¹ch §»ng, cho qu©n mai phôc hai bªn bê s«ng vµ nhö qu©n ®Þch vµo trong trËn ®Þa b·i cäc. Víi kÕ s¸ch nµy, Ng« QuyÒn ®· ®¸nh b¹i cuéc x©m lîc cña qu©n Nam H¸n (kÕt hîp sö dông lîc ®å trang 86, SGK). + ý nghÜa lÞch sö : chiÕn th¾ng B¹ch §»ng lÞch sö n¨m 938 ®· më ra mét thêi ®¹i míi thêi ®¹i ®éc lËp, tù chñ l©u dµi cña d©n téc. Chñ ®Ò 6 VIÖT NAM Tõ THÕ KØ X §ÕN THÕ KØ XV Néi dung 1. QU¸ TR×NH H×NH THµNH Vµ PH¸T TRIÓN CñA NHµ N¦íC PHONG KIÕNA. CHUÈN KIÕN THøC, KÜ N¡NG TRONG CH¦¥NG TR×NHTr×nh bµy kh¸i qu¸t sù h×nh thµnh nhµ níc phong kiÕn (thêi Ng« §inh – TiÒn Lª) vµ ngµy cµng ®îc ph¸t triÓn, hoµn thiÖn (qua c¸c thêi Lý, TrÇn, Hå, Lª s¬). Sù hoµn chØnh cña luËt ph¸p qua c¸c bé luËt : H×nh th, H×nh luËt, Quèc triÒu h×nh luËt (cßn gäi lµ LuËt Hång §øc) ; qu©n ®éi ®îc tæ chøc chÝnh quy, chÝnh s¸ch "ngô binh n«ng". BiÕt ®îc chÝnh s¸ch ®èi néi (quan t©m tíi ®êi sèng cña nh©n d©n, ®oµn kÕt c¸c d©n téc), ®èi ngo¹i (khÐo lÐo song lu«n gi÷ v÷ng t thÕ cña mét quèc gia ®éc lËp, tù chñ). B. H¦íNG DÉN THùC HIÖN CHUÈN KIÕN THøC, KÜ N¡NG1. Bíc ®Çu x©y dùng Nhµ níc ®éc lËp ë thÕ kØ X Tr×nh bµy kh¸i qu¸t sù h×nh thµnh nhµ níc phong kiÕn thêi Ng« §inh – TiÒn Lª : N¨m 939, sau khi ®¸nh b¹i qu©n x©m lîc Nam H¸n, Ng« QuyÒn xng v¬ng, ®ãng ®« ë Cæ Loa (§«ng Anh Hµ Néi). N¨m 944, Ng« QuyÒn mÊt, nhµ Ng« suy vong, dÉn ®Õn "lo¹n 12 sø qu©n". N¨m 968, §inh Bé LÜnh ®em qu©n dÑp lo¹n vµ thèng nhÊt ®Êt níc. ¤ng lªn ng«i Hoµng ®Õ, ®Æt quèc hiÖu lµ §¹i Cå ViÖt vµ chuyÓn kinh ®« vÒ Hoa L (Ninh B×nh). TiÕp nèi nhµ §inh, nhµ TiÒn Lª ®· x©y dùng nªn mét nhµ níc qu©n chñ s¬ khai. ë trung ¬ng gåm 3 ban : V¨n ban, Vâ ban vµ T¨ng ban. C¶ níc ®îc chia lµm 10 ®¹o. Qu©n ®éi ®îc tæ chøc l¹i vµ x©y dùng theo híng chÝnh quy. MÆc dï chØ lµ nhµ níc qu©n chñ s¬ khai nhng nhµ níc thêi §inh TiÒn Lª ®· ®Æt c¬ së cho viÖc x©y dùng vµ hoµn thiÖn nhµ níc qu©n chñ ë c¸c triÒu ®¹i sau. LËp b¶ng hÖ thèng kiÕn thøc vÒ thêi k× ®Çu cña nhµ níc phong kiÕn d©n téc.
N¨m 1009, nhµ Lý ®îc thµnh lËp. N¨m 1010, Lý Th¸i Tæ cho dêi ®« vÒ Th¨ng Long (Hµ Néi), më ra mét thêi k× ph¸t triÓn míi cña lÞch sö d©n téc. N¨m 1054, Lý Th¸nh T«ng ®æi tªn níc lµ §¹i ViÖt. Tæ chøc bé m¸y nhµ níc : Tr¶i qua c¸c triÒu ®¹i Lý, TrÇn, Hå, Lª s¬ (tõ thÕ kØ XI ®Õn thÕ kØ XV), nhµ níc qu©n chñ ngµy cµng ®îc hoµn thiÖn vµ tæ chøc chÆt chÏ. Tõ trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng, tæ chøc chÝnh quyÒn ®îc bæ sung vµ cã hÖ thèng h¬n. Chøc n¨ng, quyÒn h¹n vµ nhiÖm vô cña c¸c c¬ quan, c¸c chøc quan còng ®îc quy ®Þnh cô thÓ vµ râ rµng. + Thêi Lý, TrÇn, Hå : ë Trung ¬ng, ®øng ®Çu cã vua, díi cã tÓ tíng, mét sè quan ®¹i thÇn vµ bªn díi lµ c¸c c¬ quan nh s¶nh, viÖn, ®µi, côc. ë ®Þa ph¬ng, c¶ níc chia thµnh lé, trÊn. Díi lé lµ c¸c phñ, huyÖn, ch©u vµ x·. + Thêi Lª s¬ : N¨m 1428, sau cuéc khëi nghÜa Lam S¬n th¾ng lîi, Lª Lîi lªn ng«i vua, nhµ níc qu©n chñ míi ®îc tæ chøc theo m« h×nh thêi TrÇn, Hå víi mét sè thay ®æi. §Õn thêi Lª Th¸nh T«ng víi cuéc c¶i c¸ch hµnh chÝnh, tæ chøc bé m¸y nhµ níc ë trung ¬ng còng nh chÝnh quyÒn ë ®Þa ph¬ng cã nh÷ng thay ®æi chÆt chÏ vµ hÖ thèng h¬n. §©y còng lµ thêi k× x¸c lËp cña chÕ ®é phong kiÕn ViÖt Nam. Thêi Lª s¬, gi¸o dôc ph¸t triÓn. Thi cö trë thµnh nguån ®Ó tuyÓn chän quan l¹i chñ yÕu, ®Æc biÖt lµ thêi Lª Th¸nh T«ng. VÏ s¬ ®å tæ chøc bé m¸y nhµ níc vµ chÝnh quyÒn thêi §inh
LuËt ph¸p : + N¨m 1042, vua Lý Th¸i T«ng ban hµnh bé H×nh th bé luËt thµnh v¨n ®Çu tiªn cña níc ta. + Thêi TrÇn cã bé H×nh luËt, thêi Lª s¬ cã bé LuËt Hång §øc (hay Quèc triÒu h×nh luËt). §©y lµ bé luËt hoµn chØnh vµ tiÕn bé nhÊt díi chÕ ®é phong kiÕn. Víi 722 ®iÒu 16 ch¬ng, bªn c¹nh viÖc b¶o vÖ quyÒn lîi cña giai cÊp thèng trÞ, bé luËt ®· ®Ò cËp ®Õn mäi mÆt cña ®êi sèng kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi vµ v¨n ho¸. Qu©n ®éi : + Tõ thêi Lý, qu©n ®éi ngµy cµng ®îc tæ chøc chÆt chÏ h¬n so víi thêi §inh TiÒn Lª. + Tr¶i qua thêi TrÇn, Hå ®Õn thêi Lª s¬, lùc lîng qu©n ®éi ngµy cµng ®îc t¨ng cêng c¶ vÒ sè lîng, chÊt lîng vµ trang bÞ vò khÝ. §iÒu nµy còng thÓ hiÖn sù v÷ng m¹nh cña nhµ níc phong kiÕn qua tõng thêi k× lÞch sö. NhËn xÐt vÒ bé luËt thµnh v¨n ®Çu tiªn ë níc ta còng nh nh÷ng ®iÒu luËt thÓ hiÖn tÝnh tiÕn bé vµ tÝch cùc cña bé LuËt Hång §øc. Ho¹t ®éng ®èi néi : + Thùc hiÖn chÝnh s¸ch nh»m ®oµn kÕt d©n téc vµ x©y dùng nhµ níc qu©n chñ v÷ng m¹nh cña c¸c triÒu ®¹i Lý, TrÇn vµ Lª s¬, nh : + Lu«n coi träng vÊn ®Ò an ninh cña ®Êt níc. + Quan t©m ®Õn ®êi sèng nh©n d©n : ®¾p ®ª chèng lôt, quan t©m ®Õn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. + ChÝnh s¸ch "nhu viÔn" ®èi víi c¸c vïng d©n téc Ýt ngêi. ChÝnh s¸ch ®èi ngo¹i : + Thùc hiÖn chÝnh s¸ch mÒm dÎo, khÐo lÐo nhng kiªn quyÕt gi÷ v÷ng ®éc lËp vµ chñ quyÒn ®èi víi c¸c triÒu ®¹i ph¬ng B¾c (triÒu cèng ®Çy ®ñ nhng s½n sµng kh¸ng chiÕn nÕu x©m ph¹m ®Õn l·nh thæ §¹i ViÖt). + §èi víi c¸c níc l¸ng giÒng phÝa t©y vµ phÝa nam nh Lan Xang, Cham-pa vµ Ch©n L¹p, nhµ níc §¹i ViÖt lu«n gi÷ quan hÖ th©n thiÖn, mÆc dï ®«i lóc x¶y ra chiÕn tranh. tải về 0.9 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|