II  CHIÕN TRANH GIµNH §éC LËP CñA C¸C THUéC §ÞA ANH ë B¾C MÜ

II  CHIÕN TRANH GIµNH §éC LËP CñA C¸C THUéC §ÞA ANH ë B¾C MÜ

Sau khi C«-l«m-b« t×m ra ch©u MÜ, ng­êi Anh ®Õn B¾c MÜ ngµy mét nhiÒu. §Õn thÕ kØ XVIII, hä ®· thiÕt lËp 13 thuéc ®Þa vµ tiÕn hµnh chÕ ®é cai trÞ, bãc lét nh©n d©n b¶n ®Þa (ng­êi Indian).

Gi÷a thÕ kØ XVIII, nÒn kinh tÕ t­ b¶n chñ nghÜa ë 13 thuéc ®Þa ph¸t triÓn m¹nh, nh­ng thùc d©n Anh l¹i t×m mäi c¸ch ng¨n c¶n, k×m h·m nh­ t¨ng thuÕ, ®éc quyÒn bu«n b¸n trong vµ ngoµi n­íc,... V× vËy, m©u thuÉn gi÷a toµn thÓ nh©n d©n, giai cÊp t­ s¶n, chñ n« B¾c MÜ víi thùc d©n Anh trë nªn gay g¾t.

D­íi sù l·nh ®¹o cña giai cÊp t­ s¶n, chñ n«, nh©n d©n B¾c MÜ ®· ®øng lªn ®Êu tranh ®Ó lËt ®æ ¸ch thèng trÞ cña thùc d©n Anh, ®ång thêi më ®­êng cho nÒn kinh tÕ t­ b¶n chñ nghÜa ph¸t triÓn.

Th¸ng 12 – 1773, nh©n d©n c¶ng B«-xt¬n tÊn c«ng 3 tµu chë chÌ cña Anh ®Ó ph¶n ®èi chÕ ®é thu thuÕ. §¸p l¹i, thùc d©n Anh ®· ra lÖnh ®ãng cöa c¶ng.

N¨m 1774, c¸c ®¹i biÓu thuéc ®Þa ®· häp Héi nghÞ lôc ®Þa
Phi-la-®en-phi-a, yªu cÇu vua Anh ph¶i xo¸ bá c¸c luËt cÊm v« lÝ, nh­ng kh«ng ®¹t kÕt qu¶.

Th¸ng 4 – 1775, cuéc chiÕn tranh bïng næ. Nhê cã sù l·nh ®¹o tµi giái cña Gioãc-gi¬ Oa-sinh-t¬n, qu©n 13 thuéc ®Þa ®· giµnh ®­îc nhiÒu th¾ng lîi quan träng.

Ngµy 4 – 7 – 1776, b¶n Tuyªn ng«n §éc lËp ®­îc c«ng bè, x¸c ®Þnh quyÒn cña con ng­êi vµ quyÒn ®éc lËp cña 13 thuéc ®Þa. Nh­ng thùc d©n Anh vÉn kh«ng chÊp nhËn vµ cuéc chiÕn tranh vÉn tiÕp diÔn.

Th¸ng 10 – 1777, qu©n thuéc ®Þa giµnh th¾ng lîi lín ë Xa-ra-t«-ga, lµm cho qu©n Anh suy yÕu. N¨m 1883, thùc d©n Anh ph¶i kÝ HiÖp ­íc VÐc-xai, c«ng nhËn nÒn ®éc lËp cña 13 thuéc ®Þa.

Cuéc chiÕn tranh kÕt thóc.

LËp niªn biÓu vÒ diÔn biÕn chiÕn tranh.

Quan s¸t h×nh 55 G.Oa-sinh-t¬n (SGK) vµ nhËn xÐt vÒ vai trß cña «ng ®èi víi cuéc chiÕn tranh.

3. KÕt qu¶, ý nghÜa cña ChiÕn tranh giµnh ®éc lËp

Tr×nh bµy ®­îc kÕt qu¶ vµ ý nghÜa cña cuéc ChiÕn tranh giµnh ®éc lËp cña 13 thuéc ®Þa Anh ë B¾c MÜ :

KÕt qu¶ :

+ Cuéc chiÕn tranh kÕt thóc, Anh ph¶i thõa nhËn nÒn ®éc lËp cña 13 thuéc ®Þa vµ Hîp chóng quèc MÜ ®­îc ra ®êi.

+ N¨m 1787, MÜ ban hµnh HiÕn ph¸p, quy ®Þnh MÜ lµ n­íc céng hoµ liªn bang, ®øng ®Çu lµ Tæng thèng n¾m quyÒn hµnh ph¸p, Quèc héi n¾m quyÒn lËp ph¸p.

ý nghÜa :

+ Cuéc ChiÕn tranh giµnh ®éc lËp cña c¸c thuéc ®Þa Anh ë B¾c MÜ vÒ thùc chÊt cuéc c¸ch m¹ng t­ s¶n, nã ®· thùc hiÖn ®­îc hai nhiÖm vô cïng mét lóc : lËt ®æ ¸ch thèng trÞ cña thùc d©n vµ më ®­êng cho chñ nghÜa t­ b¶n ph¸t triÓn.

+ Tuy nhiªn, còng nh­ C¸ch m¹ng t­ s¶n Anh, cuéc c¸ch m¹ng nµy kh«ng triÖt ®Ó v× chØ cã giai cÊp t­ s¶n, chñ n« ®­îc h­ëng quyÒn lîi, cßn nh©n d©n lao ®éng nãi chung kh«ng ®­îc h­ëng g×.

III  C¸CH M¹NG T¦ S¶N PH¸P CUèI THÕ KØ XVIII

VÒ kinh tÕ :

+ Cuèi thÕ kØ XVIII, Ph¸p vÉn lµ n­íc n«ng nghiÖp, công cô vµ ph­¬ng thøc canh t¸c rÊt th« s¬ (chñ yÕu dïng cµy, cuèc) nªn n¨ng suÊt thÊp. N¹n mÊt mïa, ®ãi kÐm th­êng xuyªn x¶y ra, ®êi sèng n«ng d©n rÊt khæ cùc.

+ Trong lÜnh vùc c«ng th­¬ng nghiÖp, kinh tÕ t­ b¶n chñ nghÜa tuy ®· ph¸t triÓn nh­ng l¹i bÞ chÕ ®é phong kiÕn c¶n trë, k×m h·m. N­íc Ph¸p bÊy giê l¹i ch­a cã sù thèng nhÊt vÒ ®¬n vÞ ®o l­êng vµ tiÒn tÖ.

VÒ x· héi :

+ Tr­íc c¸ch m¹ng, Ph¸p vÉn lµ n­íc qu©n chñ chuyªn chÕ do vua Lu-i XVI ®øng ®Çu. X· héi tån t¹i 3 ®¼ng cÊp lµ T¨ng l÷, Quý téc vµ §¼ng cÊp thø ba, m©u thuÉn víi nhau rÊt gay g¾t.

+ §¼ng cÊp T¨ng l÷ vµ Quý téc cã trong tay mäi quyÒn lîi, kh«ng ph¶i ®ãng thuÕ. Trong khi ®ã, §¼ng cÊp thø ba gåm t­ s¶n, n«ng d©n vµ d©n nghÌo thµnh thÞ kh«ng cã quyÒn lîi chÝnh trÞ, ph¶i ®ãng nhiÒu thø thuÕ. N«ng d©n chiÕm 90% d©n sè, lµ giai cÊp nghÌo khæ nhÊt. H×nh thµnh kh¸i niÖm "®¼ng cÊp", "®¼ng cÊp Quý téc", "T¨ng l÷", "§¼ng cÊp thø ba".

D­íi sù l·nh ®¹o cña giai cÊp t­ s¶n, n«ng d©n Ph¸p h¨ng h¸i tham gia c¸ch m¹ng ®Ó lËt ®æ chÕ ®é phong kiÕn.

Quan s¸t h×nh 56  T×nh c¶nh n«ng d©n Ph¸p tr­íc c¸ch m¹ng (SGK) vµ nhËn xÐt vÒ ®êi sèng cña ng­êi n«ng d©n Ph¸p tr­íc c¸ch m¹ng.

b) §Êu tranh trªn lÜnh vùc t­ t­ëng

 Cuéc ®Êu trªn lÜnh vùc t­ t­ëng lµ b­íc dän ®­êng cho c¸ch m¹ng bïng næ.

Thêi k× nµy, ®¹i diÖn cho trµo l­u TriÕt häc ¸nh s¸ng Ph¸p lµ M«ng-te-xki-¬, V«n-te, Rót-x« ®· ñng hé t­ t­ëng tiÕn bé cña giai cÊp t­ s¶n, kÞch liÖt tè c¸o vµ lªn ¸n chÕ ®é qu©n chñ chuyªn chÕ cña Lu-i XVI.

Cuéc ®Êu tranh trªn lÜnh vùc t­ t­ëng ®· thóc ®Èy c¸ch m¹ng sím bïng næ.

Nguyªn nh©n trùc tiÕp cña cuéc c¸ch m¹ng :

+ Do ¨n ch¬i xa xØ, vua Lu-i XVI ph¶i vay cña t­ s¶n 5 tØ liv¬r¬⁽¹⁾ (tÝnh ®Õn n¨m 1789). Sè tiÒn nî nµy nhµ vua kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ nªn ®· t×m c¸ch liªn tiÕp t¨ng thuÕ. M©u thuÉn gi÷a n«ng d©n víi chÕ ®é phong kiÕn v× thÕ cµng trë nªn s©u s¾c.

+ Ngµy 5 – 5 – 1789, Lu-i XVI l¹i triÖu tËp Héi nghÞ ba ®¼ng cÊp ®Ó t¨ng thuÕ. Nh­ng ®¹i diÖn cña §¼ng cÊp thø ba kÞch liÖt ph¶n ®èi vµ hä ®· tù häp Héi ®ång d©n téc, tuyªn bè Quèc héi lËp hiÕn, tù so¹n th¶o HiÕn ph¸p, th«ng qua ®¹o luËt míi vÒ tµi chÝnh. Ngay lËp tøc, nhµ vua vµ quý téc dïng qu©n ®éi ®Ó uy hiÕp.

C¸ch m¹ng bïng næ. Thêi k× thèng trÞ cña ph¸i ®¹i t­ s¶n tµi chÝnh :

+ Ngµy 14 – 7 – 1789, d­íi sù l·nh ®¹o cña ph¸i LËp hiÕn, tÇng líp ®¹i t­ s¶n tµi chÝnh, quÇn chóng nh©n d©n kÐo ®Õn tÊn c«ng vµ chiÕm ph¸o ®µi – nhµ ngôc Ba-xti. Hä ®èt c¸c v¨n tù, khÕ ­íc cña phong kiÕn vµ lµm chñ c¸c c¬ quan quan träng cña thµnh phè.

+ Sau khi giµnh th¾ng lîi, ph¸i LËp hiÕn lªn n¾m quyÒn vµ hä ®· lµm ®­îc hai viÖc quan träng ®èi víi c¸ch m¹ng :

+ Th«ng qua Tuyªn ng«n Nh©n quyÒn vµ D©n quyÒn, nªu cao khÈu hiÖu "Tù do – B×nh ®¼ng – B¸c ¸i" (8 – 1789).

+ Ban hµnh HiÕn ph¸p (9 – 1791), x¸c lËp chÕ ®é qu©n chñ lËp hiÕn. Theo ®ã, vua kh«ng ®­îc n¾m thùc quyÒn mµ lµ Quèc héi. V× vËy, Lu-i XVI ®· liªn kÕt víi lùc l­îng ph¶n c¸ch m¹ng trong n­íc, cÇu cøu thÕ lùc phong kiÕn bªn ngoµi ®Ó giµnh l¹i chÝnh quyÒn (T×m ®äc tµi liÖu lÞch sö trªn vµ nªu nh÷ng ®iÒu chÝnh, mét vµi nhËn xÐt).

+ Th¸ng 4 – 1792, liªn minh hai n­íc ¸o – Phæ cïng bän ph¶n ®éng ë Ph¸p chèng ph¸ c¸ch m¹ng. Ph¸i LËp hiÕn ®· kh«ng kiªn quyÕt chèng l¹i, ®Êt n­íc trë nªn l©m nguy.

Quan s¸t h×nh 57  TÊn c«ng ngôc Ba-xti (SGK) vµ nhËn xÐt vÒ sù kiÖn nµy.

b) T­ s¶n c«ng th­¬ng cÇm quyÒn. NÒn céng hoµ ®­îc thµnh lËp

 Ngµy 10 – 8 – 1792, ph¸i Gi-r«ng-®anh tÇng líp t­ s¶n c«ng th­¬ng ®øng lªn l·nh ®¹o nh©n d©n tiÕp tôc lµm c¸ch m¹ng, lËt ®æ ph¸i LËp hiÕn vµ xo¸ bá chÕ ®é phong kiÕn.

Sau khi lËt ®æ ph¸i LËp hiÕn vµ xo¸ bá chÕ ®é phong kiÕn, ph¸i Gi-r«ng-®anh bÇu ra Quèc héi míi, thiÕt lËp nÒn céng hoµ. Ngµy 21 – 1 – 1793, vua Lu-i XVI bÞ xö tö v× téi ph¶n quèc.

Mïa xu©n n¨m 1793, qu©n Anh cïng qu©n ®éi c¸c n­íc phong kiÕn ch©u ¢u tÊn c«ng n­íc Ph¸p. Bän ph¶n ®éng trong n­íc ë nhiÒu n¬i còng næi dËy tÊn c«ng c¸ch m¹ng, lµm cho t×nh h×nh n­íc Ph¸p gÆp nhiÒu khã kh¨n. Trong khi ®ã, ph¸i Gi-r«ng-®anh kh«ng lo chèng ngo¹i x©m vµ néi ph¶n, chØ lo cñng cè chÝnh quyÒn.

Ngµy 2 – 6 – 1793, d­íi sù l·nh ®¹o cña ph¸i Gia-c«-banh, ®øng ®Çu lµ R«-be-spie, quÇn chóng nh©n d©n ®· lËt ®æ ph¸i Gi-r«ng-®anh.

H×nh thµnh kh¸i niÖm "ph¸i Gi-r«ng-®anh".

Quan s¸t h×nh 59  Vua Lu-i XVI bÞ xö chÐm (SGK) vµ nhËn xÐt vÒ sù kiÖn nµy.

c) NÒn chuyªn chÝnh d©n chñ Gia-c«-banh. §Ønh cao cña
c¸ch m¹ng

Sau khi lËt ®æ ph¸i Gi-r«ng-®anh, ph¸i Gia-c«-banh ®­îc sù ñng hé cña nh©n d©n lªn n¾m chÝnh quyÒn, thiÕt lËp nÒn chuyªn chÝnh d©n chñ do R«-be-spie ®øng ®Çu. ChÝnh quyÒn c¸ch m¹ng ®· thi hµnh nhiÒu biÖn ph¸p quan träng ®Ó trõng trÞ bän ph¶n c¸ch m¹ng, gi¶i quyÕt nh÷ng yªu cÇu cña nh©n d©n nh­ xo¸ bá mäi nghÜa vô cña n«ng d©n ®èi víi phong kiÕn, chia ruéng ®Êt cho n«ng d©n, quy ®Þnh gi¸ c¸c mÆt hµng b¸n cho d©n nghÌo,...

Ph¸i Gia-c«-banh còng ban hµnh lÖnh tæng ®éng viªn, x©y dùng ®éi qu©n c¸ch m¹ng hïng m¹nh, nhê ®ã ®¸nh b¹i ngo¹i x©m vµ
néi ph¶n.

V× néi bé bÞ chia rÏ, nh©n d©n l¹i kh«ng ñng hé nh­ tr­íc

H×nh thµnh c¸c kh¸i niÖm "ph¸i Gia-c«-banh", "nÒn chuyªn chÝnh d©n chñ".

BiÕt ®­îc sau cuéc ®¶o chÝnh ngµy 27  7  1794, c¸ch m¹ng b­íc vµo thêi k× tho¸i trµo do nhiÒu thµnh qu¶ c¸ch m¹ng bÞ thñ tiªu. Giai cÊp t­ s¶n ®· ®­a Na-p«-lª-«ng lªn n¾m chÝnh quyÒn th¸ng

C¸ch m¹ng t­ s¶n Ph¸p ®· lËt ®æ ®­îc chÕ ®é phong kiÕn, ®­a giai cÊp t­ s¶n lªn cÇm quyÒn, xo¸ bá nhiÒu trë ng¹i trªn con ®­êng ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t­ b¶n. QuÇn chóng nh©n d©n lµ lùc l­îng chñ yÕu ®­a c¸ch m¹ng ®¹t tíi ®Ønh cao víi nÒn chuyªn chÝnh d©n chñ

Tuy C¸ch m¹ng t­ s¶n Ph¸p ®­îc coi lµ cuéc c¸ch m¹ng t­ s¶n triÖt ®Ó nhÊt, nh­ng nã vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc ®Çy ®ñ quyÒn lîi cho nh©n d©n, vÉn kh«ng hoµn toµn xo¸ bá ®­îc chÕ ®é phong kiÕn, chØ cã giai cÊp t­ s¶n lµ ®­îc h­ëng lîi.