B¸o c¸o tæng kÕt ®Ò Tµi

1- Nh×n chung, c¸c ®Þa ph­¬ng thùc hiÖn D§§T cã môc ®Ých lín nhÊt lµ thóc ®Èy ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt vµ sè ®iÓm ®¹t cao nhÊt 24/30, sau lµ gi¶m sù manh món ruéng ®Êt, kiÓm kª quü ®Êt, quy ho¹ch giao th«ng-thuû lîi (GT-TL) vµ qu¶n lÝ tèt ®Êt c«ng Ých.

Qu¸ tr×nh thùc hiÖn nghÞ ®Þnh 64/CP n¨m 1994, cã thÓ cã nhiÒu ®Þa ph­¬ng ch­a lµm ®óng tinh thÇn cña nghÞ ®Þnh nµy nh­ sè liÖu nh©n khÈu, hé khÈu ch­a chÝnh x¸c, diÖn tÝch thùc tÕ nhiÒu h¬n diÖn tÝch trong sæ thuÕ, ®Êt c«ng ®iÒn cßn ®Ó lÉn trong ®Êt giao quyÒn sö dông l©u dµi cho hé n«ng d©n, tû lÖ ®Ó ®Êt c«ng ®iÒn kh«ng ®óng theo qui ®Þnh... §ã lµ nh÷ng nguyªn nh©n lµm cho d©n th¾c m¾c, kh«ng tin t­ëng vµo c¸n bé ®Þa ph­¬ng, nhiÒu n¬i ®· dÉn ®Õn khiÕu kiÖn (x· §«ng quý, huyÖn TiÒn h¶Ø sè liÖu gi÷a thùc tÕ vµ sè liÖu ®o ®¹c cÊp giÊy CNQSDR§ rÊt sai lÖch dÉn ®Õn ph¶i gi¶i quyÕt viÖc tranh chÊp ®Êt ®ai, x· An s¬n, huyÖn Nam s¸ch cã 94 tr­êng hîp sinh sau mèc chia ruéng 1/4/93 nh­ng vÉn ®­îc chia ruéng v.v).

2- Kh«ng chØ cã c¸c vïng th©m canh, ®a d¹ng ho¸ c©y trång (H¶i d­¬ng) mµ c¶ nh÷ng vïng Ýt ®a d¹ng h¬n (Hµ nam, VÜnh phóc) ®Òu quan t©m ®Õn D§§T. Bëi v× ngoµi môc tiªu cña D§§T ®Ó thóc ®Èy ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt mµ cßn c¸c môc tiªu kh¸c nh­ gi¶m manh món ruéng, quy ho¹ch giao th«ng- thuû lîi...còng rÊt quan träng.

3- Ngay trong cïng mét vïng, môc ®Ých vµ sù quan t©m ë mçi ®Þa ph­¬ng lµ kh«ng gièng nhau. VÝ dô 2 x· ë Th¸i b×nh: X· §«ng quý quan t©m h¬n ®Õn gi¶m sè thöa vµ kiÓm kª quü ®Êt, cßn Nam c­êng l¹i quan t©m nhiÒu ®Õn thóc ®Èy ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt vµ quy ho¹ch GTTL. §iÒu nµy lµ do sù kh¸c nhau vÒ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt ë mçi x·.

3.5.2.2 Môc ®Ých cña cÊp ngµnh, t¸c nh©n khi tham gia D§§T

RÊt quan träng = 3 Quan träng = 2

B×nh th­êng = 1 Kh«ng quan träng = 0

Nh­ vËy ®iÓm tèi ®a cña mét môc ®Ých/1 t¸c nh©n cã thÓ ®¹t lµ: 3 x 4 ng­êi = 12 vµ ®iÓm tèi thiÓu lµ 0 nÕu tÊt c¶ 4 ng­êi tham gia ®Òu cho lµ kh«ng quan träng. Tæng ®iÓm theo cét thÓ hiÖn møc ®é quan t©m cña c¸c t¸c nh©n ë mçi cÊp ®Õn c¸c môc tiªu cña D§§T.

18. 
    Môc ®Ých kh¸c nhau cña c¸c t¸c nh©n ®èi víi D§§T
    

KÕt qu¶ nµy cho thÊy ®iÒu bÊt ngê lµ ý kiÕn cña ®¹i diÖn n«ng d©n l¹i quan t©m kh«ng nhiÒu ®Õn D§§T b»ng c¸c t¸c nh©n kh¸c (42/60) vµ trong tÊt c¶ c¸c môc ®Ých cña D§§T n«ng d©n chØ cho r»ng D§§T cÇn lµ ®Ó thóc ®Èy ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt (11/12), ®èi c¸c môc ®Ých kh¸c hä cho ®iÓm ®Òu thÊp h¬n c¸c t¸c nh©n kh¸c.

Cã thÓ nãi cÊp x· lµ nh÷ng ng­êi quan t©m nhÊt ®Õn D§§T, hä ®¸nh gi¸ cao gÇn nh­ tÊt c¶ c¸c môc ®Ých ®Æc biÖt lµ môc ®Ých qu¶n lÝ ®Êt c«ng ®iÒn (11/12) ®iÓm. C¸c t¸c nh©n cÊp tØnh còng lµ nh÷ng ng­êi quan t©m nhiÒu ®Õn D§§T (49/60), h¬n c¶ huyÖn vµ th«n, nh­ng ®iÓm kh¸c biÖt gi÷a tØnh, huyÖn vµ c¸c t¸c nh©n ë x· vµ th«n lµ c¸c cÊp nµy quan t©m nhiÒu h¬n ®Õn 3 môc tiªu ®Çu, ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò rµ so¸t kiÓm kª quü ®Êt n«ng nghiÖp vµ thóc ®¶y ®a d¹ng ho¸ n«ng nghiÖp.

Nh­ thÕ cã thÓ nãi r»ng trong 5 môc tiªu cña D§§T th× 2 môc tiªu Thóc ®Èy ®a d¹ng ho¸ n«ng nghiÖp vµ gi¶m manh món sè m¶nh lµ c¸c môc ®Ých chung mµ tÊt c¶ c¸c t¸c nh©n ®Òu quan t©m. C¸c môc ®Ých cßn l¹i cã thÓ ph©n ra: TØnh huyÖn quan t©m nhiÒu h¬n ®Õn ra so¸t, kiÓm kª qòy ®Êt n«ng nghiÖp, trong khi th«n, x· l¹i quan t©m nhiÒu ®Õn quy ho¹ch ®ång ruéng vµ qu¶n lÝ ®Êt c«ng Ých.

3.5.3 Vai trß cña quy ho¹ch sö dông ®Êt vµ Quota cho phÐp chuyÓn ®æi môc ®Ých sö dông ®Êt n«ng nghiÖp ®èi víi viÖc thùc hiÖn D§§T:

Tr­íc khi cã chñ tr­¬ng D§§T, nh©n d©n vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng ë nh÷ng vïng cã nhiÒu diÖn tÝch ®Êt canh t¸c lóa nh­ng cho hiÖu qu¶ kinh tÕ thÊp (nh÷ng vïng ®Êt chua, tròng, thiÕu n­íc t­íi, ven biÓn thiÕu n­íc ngät, nhiÔm mÆm...) ®· cã dù ¸n xin chuyÓn ®æi môc ®Ých sö dông ®Êt canh t¸c. Sù chuyÓn ®æi tõ s¶n xuÊt lu¸ sang s¶n xuÊt c©y, con kh¸c cho lîi Ých kinh tÕ cao h¬n : vÝ dô, m« h×nh x· Thanh x¸, H¶i d­¬ng n«ng d©n chuyÓn tõ cÊy lóa sang trång v¶i thiÒu, cßn ë m« h×nh x· Nam c­êng, Th¸i b×nh n«ng d©n chuyÓn tõ ®Êt trång lóa sang nu«i trång thuû s¶n cho gi¸ trÞ thu nhËp cao h¬n. Khi dù ¸n ®· ®­îc c¸c cÊp huyÖn vµ tØnh phª duyÖt cho phÐp ®­îc chuyÓn ®æi môc ®Ých sö dông ®©y lµ c¬ së t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho n«ng hé tù nguyÖn th¶o luËn c¸c ph­¬ng ¸n dån ®æi ruéng cho nhau, nh»m gi¶m bít sè m¶nh/hé, t¨ng diÖn tÝch/m¶nh. Kh«ng cã quota nµy, c¸c ho¹t ®éng D§§T khã cã thÓ thùc hiÖn ®­îc ngay c¶ khi n«ng d©n cã nhu cÇu cao ®Ó D§§T. §èi víi hé n«ng d©n, tham gia vµo thùc hiÖn D§§T lµ mét lÇn n«ng hé x¸c ®Þnh l¹i môc ®Ých s¶n xuÊt vµ kinh doanh cña m×nh. Hä sÏ lµm g× vµ lµm thÕ nµo khi diÖn tÝch m¶nh ruéng sÏ t¨ng lªn? Khi thùc hiÖn D§§T, ng­êi d©n chØ cßn mét vµi lo¹i ®Êt chÝnh ®Ó s¶n xuÊt chø kh«ng cã ®ñ ®Êt xÊu ®Êt tèt, ®Êt xa ®Êt gÇn nh­ tr­íc ®©y, vËy ph¶i lùa chän lo¹i ®Êt nµo cho phï hîp ? NÕu kh«ng cã phÐp chuyÓn ®æi hay ®óng h¬n lµ quy ho¹ch tr­íc mang tÝnh ph¸p lÝ, c¸c hé n«ng d©n khã cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc chiÕn l­îc kinh doanh cña m×nh vµ tõ ®ã cã kÕ ho¹ch th¶o luËn khoanh vïng D§§T. T©m lÝ sî rñi ro lµm cho c¸c hé kh«ng muèn dån ®æi vµo mét hay 2 khu ruéng, vµ v× thÕ viÖc thùc hiÖn D§§T sÏ gÆp nh÷ng khã kh¨n. VÝ dô cô thÓ gia gia ®×nh nhµ «ng A hiÖn t¹i cã vèn, cã nh©n lùc. Hé «ng A nµy muèn tËp trung ®Êt l¹i ®Ó ®µo ao nu«i c¸ vµ s½n sµng chÊp nhËn gi¸ ®æi hoÆc thÇu cao cho m¶nh ruéng tròng vèn s¶n xuÊt bÊp bªnh vµ s½n sµng nh­êng c¸c ®Êt mµu 3 vô cho c¸c hé kh¸c. Tuy nhiªn, nÕu sau khi ®æi hé «ng A kh«ng ®­îc phÐp ®µo ao th× ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ hé «ng A ®· gÆp rñi ro lín vµ kh«ng thùc hiÖn ®­îc môc ®Ých cña m×nh.

ViÖc cÊp phÐp chuyÓn ®æi lu«n ®­îc lµm theo ph­¬ng thøc xÐt duyÖt cÊp phÐp tËp thÓ. Cã nghÜa lµ chÝnh quyÒn c¬ së x· ®øng ra tËp hîp n«ng d©n, ®¨ng kÝ nhu cÇu chuyÓn ®æi vµ x©y dùng ph­¬ng ¸n quy ho¹ch sö dông ®Êt tr×nh cÊp trªn, huyÖn, tØnh phª duyÖt. HuyÖn, tØnh khi phª duyÖt cÊp phÐp trªn cë së quy ho¹ch tõng vïng s¶n xuÊt. Nh­ vËy, viÖc cÊp phÐp trªn thùc tÕ kh«ng t¹o nªn sù c¹nh tranh gi÷a c¸c c¸ nh©n ®Ó cã thÓ ®¹t ®­îc giÊy phÐp chuyÓn ®æi, hay ®óng ra lµ kh«ng t¹o ra thÞ tr­êng ruéng ®Êt chuyÓn ®æi. Tuy nhiªn, sù t¨ng gi¸ cña nh÷ng m¶nh ®Êt ®­îc cÊp phÐp l¹i lµ mèi quan t©m cña nhiÒu hé n«ng d©n, ngay c¶ khi hä kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó chuyÓn ®æi. Vµ hÖ qu¶ lµ hä ®ång t×nh tham gia vµo thùc hiÖn D§§T víi môc ®Ých lµ lµm sao ®Ò nghÞ ®­îc cÊp phÐp chuyÓn ®æi ®­îc mét phÇn ruéng ®Êt sang c¸c môc ®Ých kh¸c. NÕu kh«ng cã ®iÒu kiÖn tiÕp tôc s¶n xuÊt hä sÏ sang nh­îng phÇn ruéng ®Êt cña m×nh víi gi¸ cao h¬n. Vµ nh­ vËy, thÞ tr­êng ruéng ®Êt ®· ®­îc thóc ®Èy mét c¸ch gi¸n tiÕp.

3.5.4 T¸c ®éng cña D§§T ®Õn sù thay ®æi hÖ thèng ruéng ®Êt trong c¸c vïng

Liªn quan ®Õn ruéng ®Êt, nh÷ng môc tiªu cña D§§T th­êng lµ:

§Êt n«ng nghiÖp: TiÕn hµnh D§§T nh»m gi¶m manh món, gi¶m ph©n t¸n ®Êt ®ai t¹o ®iÒu kiÖn:

• 
  Gia t¨ng ®Çu t­ th©m canh
  
• 
  Gi¶m chi phÝ (lao ®éng, chi phÝ nhiªn liÖu vµ chi phÝ qu¶n lÝ ®Êt …)
  
• 
  ChuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång, t¨ng hiÖu qu¶ sö dông ®Êt.
  

§Êt c«ng ®iÒn: Quy gän vïng gän thöa nh»m gióp c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông cña chÝnh quyÒn dÔ dµng vµ hiÖu qu¶ h¬n.

§Êt giao th«ng thuû lîi vµ ®Êt chuyªn dïng kh¸c: Quy ho¹ch vµ më réng c¬ së h¹ tÇng nh»m ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn s¶n xuÊt còng nh­ sù ph¸t triÓn cña x· héi.

3.5.4.1 D§§T cã thÓ lµm gi¶m b×nh qu©n diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp/®Çu ng­êi

MÆc dï yªu cÇu mµ c¸c ®Þa ph­¬ng ®Æt ra cho viÖc thùc hiÖn D§§T lµ æn ®Þnh diÖn tÝch canh t¸c/khÈu cho c¸c hé n«ng d©n. Tuy vËy, do nhiÒu nguyªn nhan kh¸c nhau b×nh qu©n diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp/khÈu nµy lu«n cã chiÒu h­íng gi¶m. B¶ng d­íi ®©y cho thÊy sù thay ®æi cña diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp b×nh qu©n trªn khÈu t¹i c¸c ®iÓm nghiªn cøu:

19. 
    DiÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp tr­íc vµ sau D§§T

    
    

X·	Tr­íc D§§T (m2/khÈu)	Sau D§§T (m2/khÈu)	So s¸nh % t¨ng (+) gi¶m (-)
Mü Thä	1355	1337	-1,33
Ngò Kiªn	418	423	+1,20
Nam C­êng	745	709	-4,83
§«ng Quý	618	610	-1,29
Quèc TuÊn	679	627	-7,66
Thanh X¸	960	915	-4,69

Qua b¶ng ta thÊy: HÇu hÕt ë c¸c x·, ®Êt n«ng nghiÖp sau khi D§§T ®Òu gi¶m so víi tr­íc ®©y. B×nh qu©n diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp/khÈu gi¶m nhiÒu h¬n t¹i c¸c x· s¶n xuÊt ph¸t triÓn mang tÝnh chuyªn canh h¬n: Thanh x¸ - H¶i d­¬ng ph¸t triÓn v¶i thiÒu gi¶m -4,83%, Nam c­êng - Th¸i b×nh ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n gi¶m -4,69% vµ Quèc tuÊn - H¶i d­¬ng ph¸t triÓn c©y vô ®«ng hµng ho¸, diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp gi¶m -7,66%. HÇu hÕt c¸c x· nµy sö dông mét phÇn ®¸ng kÓ ®Êt n«ng nghiÖp ®­a vµo quy ho¹ch giao th«ng, thñy lîi néi ®éng. §iÒu ®ã cho thÊy, c¬ së h¹ tÇng hiÖn nay vÒ c¬ b¶n ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ trong t­¬ng lai viÖc quy ho¹ch ®Êt ®ai n«ng nghiÖp vÉn lµ viÖc lµm cÇn thiÕt.

ViÖc gi¶m ®Êt n«ng nghiÖp trong qu¸ tr×nh D§§T do mét sè nguyªn nh©n sau:

• 
  C¸c x· ®Òu quy ho¹ch sö dông ®Êt, më réng ®Êt chuyªn dïng, ®Êt giao th«ng thuû lîi, ®Êt thæ c­. PhÇn diÖn tÝch ®Êt t¨ng do quy ho¹ch hÇu hÕt ®Òu lÊy tõ ®Êt n«ng nghiÖp.
  
• 
  Sù gia t¨ng cña diÖn tÝch ®Êt c«ng ®iÒn cña c¸c vïng. Do nhiÒu lÝ do kh¸c nhau, diÖn tÝch ®Êt c«ng ®iÒn sau thùc hiÖn D§§T cã thÓ t¨ng lªn (xem phÇn d­íi). §iÒu nµy lµm thu hÑp diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp chia b×nh qu©n cho ®Çu khÈu.
  

3.5.4.2 §Êt giao th«ng, thuû lîi t¨ng lªn t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy qu¸ tr×nh d¹ng ho¸ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trong t­¬ng lai.

Qu¸ tr×nh D§§T cho phÐp kh¾c phôc t×nh tr¹ng manh món ruéng ®Êt lµm cho quy m« diÖn tÝch c¸c m¶nh ruéng t¨ng lªn. Nh­ng ®i kÌm theo ®ã lµ sù t¨ng nhu cÇu dÞch vô s¶n xuÊt, ®Æc biÖt lµ nhu cÇu ®¶m b¶o t­íi tiªu, vËn chuyÓn s¶n phÈm vµ c¬ giíi ho¸ s¶n xuÊt trong t­¬ng lai. V× vËy trong triÓn khai D§§T viÖc më réng ®­êng giao th«ng, thuû lîi, bª t«ng ho¸ kªnh m­¬ng néi ®ång, còng lµ mét trong nh÷ng môc tiªu quan träng mµ c¸c ®Þa ph­¬ng h­íng tíi.

20. 
    DiÖn tÝch ®Êt giao th«ng, thuû lîi tr­íc vµ sau D§§T
    

Lo¹i ®Êt	X·	Tr­íc D§§T (ha)	Quy ho¹ch sau D§§T (ha)	T¨ng(+), Gi¶m (-)
				+/-	%
§Êt giao th«ng	Mü thä	33.68	36.04	+2.36	+7.01
	§«ng quý	18.62	21.61	+2.99	+16.0
§Êt thuû lîi	Mü thä	33.23	35.29	+2.06	+6.19
	§«ng quý	38.99	39.69	+0.70	+1.79

Møc t¨ng cña diÖn tÝch ®Êt giao th«ng thuû lîi biÕn ®éng kh¸c nhau tõ +2% ®Õn gÇn 20%. Tuú thuéc vµo t×nh tr¹ng hiÖn nay cña hÖ th«ng giao th«ng thuû lîi vµ nhu cÇu quy ho¹ch trong t­¬ng lai. C¸c x· quy ho¹ch vµ chuyÓn ®æi ®Êt sang mét sè ho¹t ®éng chuyªn m«n ho¸ nh­ trång c©y ¨n qu¶, nu«i trång thuû s¶n th× diÖn tÝch ®Êt giao th«ng, thuû lîi t¨ng lªn cao h¬n nhiÒu so víi c¸c x· kh¸c.

3.5.4.3 Sù gia t¨ng tû lÖ ®Êt c«ng ®iÒn vµ ®éng c¬ cña c¸c UBND x· ë ®Þa ph­¬ng trong D§§T.

Tû lÖ ®Êt c«ng ®iÒn sau thùc hiÖn D§§T.

§Êt c«ng ®iÒn (hay cßn gäi lµ ®Êt c«ng Ých, ®Êt 5%) lµ quü ®Êt dµnh riªng ®Ó nh»m x©y dùng c¸c c«ng tr×nh phóc lîi. DiÖn tÝch nµy theo NghÞ ®Þnh 64/CP ®­îc quy ®Þnh lµ kh«ng qu¸ 5% diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp. Mét sè ®Þa ph­¬ng (tØnh) xÐt trªn ®Æc thï riªng cña ®Þa ph­¬ng ®· Ên ®Þnh tû lÖ nµy kh«ng qu¸ 10% (tr­êng hîp cña tØnh H¶i h­ng tr­íc ®©y). Th«ng th­êng khi ch­a sö dông diÖn tÝch ®Êt nµy cho c¸c hé x· viªn ®Êu thÇu ®Ó s¶n xuÊt theo quy ®Þnh cña tõng x·.

Cã nhiÒu c¸ch giao thÇu, n¬i th× ®Ó riªng ®Êt thÇu ra mét khu ®ång, sau ®ã chia ®Òu ®Êt nµy cho c¸c khÈu vµ cø vµi vô hoÆc vµi n¨m sÏ ®iÒu chØnh l¹i ®èi t­îng nhËn thÇu. XuÊt hiÖn nh÷ng hiÖn t­îng nh­ mét sè ng­êi ®­îc ­u tiªn nhËn ®Êt nµy lµ con em sinh sau ngµy chia ruéng n¨m 1994, hé míi nghØ h­u hay bé ®éi chuyÓn vÒ.... Cã n¬i l¹i chia ®Òu ®Êt nµy vµo ®Çu khÈu nh­ ®Êt giao kho¸n l©u dµi, chØ kh¸c lµ x· sÏ thu phÇn s¶n l­îng thÇu v­ît tréi trªn diÖn tÝch nµy. S¶n l­îng thÇu mµ hé n«ng d©n ph¶i tr¶ bao gåm phÇn s¶n l­îng kho¸n theo h¹ng ®Êt (gièng nh­ ®Êt giao l©u dµi cho ®Çu khÈu) céng thªm víi s¶n l­îng v­ît tréi do ®Þa ph­¬ng quy ®Þnh. Th­êng th× møc s¶n l­îng thÇu v­ît tréi khi chia ®Òu ruéng ®Êt cho khÈu kh¸ thÊp, chØ kho¶ng 30 ®Õn 40 kg thãc/vô. Mét sè n¬i (tuy kh«ng nhiÒu) tæ chøc ®Êt thÇu theo ®Þnh kú víi ®óng nghÜa lµ ®Êt ®Ó thÇu, ai bá phiÕu tr¶ s¶n l­îng cao sÏ th¾ng thÇu.

XuÊt ph¸t tõ c¸ch giao thÇu nµy mét vÊn ®Ò kh¸c ®Æt ra ®ã lµ kh¶ n¨ng kiÓm so¸t ®Êt c«ng ®iÒn cña UBND. Do ®Êt c«ng ®iÒn ®­îc qu¶n lÝ trùc tiÕp bëi c¸c th«n, l¹i ph©n t¸n trong c¸c n«ng hé, UBND x· rÊt khã cã thÓ kiÓm so¸t chÝnh x¸c sè diÖn tÝch nµy. Ngoµi ra mçi khi UBND cÇn ®Êt ®Ó sö dông vµo môc ®Ých kh¸c th× uû ban l¹i ph¶i ®µm ph¸n víi c¸c th«n, hé vµ th­êng th× rÊt khã kh¨n.

Hép 4: §Êt c«ng ®iÒn ë t¹i huyÖn TiÒn h¶i - Th¸i b×nh

Tr­íc khi tØnh ra quyÕt ®Þnh thùc hiÖn D§§T, tØnh Th¸i b×nh ®· ra QuyÕt ®Þnh sè 948 ngµy 25/9/2000 vÒ viÖc Gi¶i quyÕt nh÷ng thiÕu sãt tån t¹i trong qu¶n lý vµ sö dông ®Êt ®Ó XDCB, lµm nhµ ë vµ giao bæ xung ®Êt n«ng nghiÖp æn ®Þnh l©u dµi cho hé ND. Së dÜ cã viÖc nµy lµ do trong qu¸ tr×nh chia ®Êt theo NghÞ ®Þnh 64/CP (vµ QuyÕt ®Þnh 652 cña UBND tØnh Th¸i b×nh) vÒ chia ®Êt vµ trao quyÒn sö dông l©u dµi cho c¸c hé n«ng d©n, c¸c ®Þa ph­¬ng trong tØnh ®· “thùc hiÖn kh«ng triÖt ®Ó”, diÖn tÝch ®Êt c«ng ®iÒn ®Ó l¹i lín h¬n rÊt nhiÒu so víi quy ®Þnh, nhiÒu n¬i lªn tíi 15-20% thay v× 5% nh­ quy ®Þnh chung cña chÝnh phñ. T¹i hai x· §«ng quý vµ Nam c­êng ®iÓm nghiªn cøu cho thÊy diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp b×nh qu©n ®­îc bæ sung cho mçi khÈu sau khi thùc hiÖn Q§ 948 lµ: 130m² víi §«ng quý vµ 250 m² ®èi víi Nam c­êng. Nh­ vËy, diÖn tÝch ®Êt NNBQ/khÈu cña §«ng quý lµ 1,3 sµo/khÈu (468m²), cña Nam c­êng lµ 1,65 sµo/khÈu (594m²) vµ diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp/khÈu ®· t¨ng lªn sau khi ®iÒu chØnh t­¬ng øng víi c¸c x· lµ 27,8% vµ 42,4%.

Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu D§§T chóng t«i nhËn thÊy r»ng tû lÖ diÖn tÝch ®Êt c«ng ®iÒn trªn thùc tÕ cao h¬n nhiÒu so víi møc quy ®Þnh cña N§ 64/CP vµ cña c¸c tØnh, thËm chÝ tÝnh ®Õn nay khi ®· thùc hiÖn xong viÖc D§§T ®ît nµy.

21. 
    Tû lÖ ®Êt c«ng ®iÒn sau D§§T ë c¸c x·
    

X· nghiªn cøu	DiÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp (ha)	DT ®Êt c«ng ®iÒn thùc tÕ (ha)	Tû lÖ ®Êt C§/®Êt NN (%)
Mü thä	418,7	70	16,74
Ngò kiªn	297,3	34	11,33
Nam c­­êng	208,5	22	10,73
§«ng quý	336,1	61	18,1
Quèc tuÊn	472,8	52	11,08
Thanh x¸	391,7	54	13,87

Sè liÖu trong b¶ng cho thÊy, tû lÖ diÖn tÝch ®Êt c«ng ®iÒn so víi ®Êt n«ng nghiÖp ë tÊt c¶ c¸c x· sau D§§T ®Òu ®¹t trªn 10%, thËm chÝ 18% nh­ ë §«ng quý, Th¸i b×nh. VÊn ®Ò nµy theo chóng t«i cã mét sè nguyªn nh©n sau:

Thø nhÊt: Th«ng th­êng c¸c lo¹i ®Êt tèt, ®Êt thuËn tiÖn cho canh t¸c th× ®Òu ®­îc chia cho c¸c hé ND. Cßn l¹i chñ yÕu lµ c¸c lo¹i ®Êt xÊu, ®Êt khã giao th× c¸c hé kh«ng muèn nhËn. Nh­ vËy ngoµi 5% ®Êt c«ng ®iÒn ®Ó theo quy ®Þnh th× nh÷ng phÇn ®Êt khã giao trªn ®· lµm t¨ng thªm tû lÖ ®Êt c«ng ®iÒn so víi ®Êt n«ng nghiÖp ë c¸c x·.

Thø hai: V× ®Êt c«ng ®iÒn lµ quü ®Êt mµ chÝnh quyÒn x· dïng ®Ó dù tr÷ phôc vô cho viÖc x©y dùng c¸c c«ng tr×nh phóc lîi cña ®Þa ph­¬ng. Khi ch­a sö dông cã thÓ cho c¸c hé ND ®Êu thÇu, nhËn kho¸n s¶n phÈm hµng n¨m. Sè tiÒn thu trªn ®Êt ®Êu thÇu nµy sÏ ®­îc tÝnh vµo nguån thu hµng n¨m cña x·. §ã chÝnh v× lý do nhiÒu x· ®· kh«ng chia theo ®óng qui ®Þnh cña cÊp trªn mµ ®Ó l¹i mét phÇn diÖn tÝch ®Ó phôc vô lîi Ých cña chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng nh»m t¨ng kho¶n thu cho x·.

Thø ba: Mét nguyªn nh©n n÷a lµ viÖc chia ®o ruéng kh«ng chÝnh x¸c. Chóng ta ®Òu biÕt lµ ®ång ruéng hÇu hÕt lµ rÊt phøc t¹p, cao thÊp, xa gÇn kh¸c nhau l¹i thªm d©n c­ trong n«ng th«n ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu, cã khi l¹i cã ruéng n»m trong diÖn tÝch thæ canh thæ c­, hay ®Çu thöa, cuèi c¸nh ®ång. Ngoµi ra cã thÓ cßn thªm sù chñ quan cè ý cña con ng­êi dÉn ®Õn cã sù sai sãt trªn.

Thø t­: T×nh tr¹ng khã kh¨n trong qu¶n lÝ ®Êt c«ng ®iÒn. Theo NghÞ §Þnh 64/CP n¨m 1993 ®Êt c«ng ®iÒn t­¬ng ®èi ph©n t¸n vµ n»m r¶i r¸c ë c¸c th«n, do th«n qu¶n lý quü ®Êt nµy. Hµng vô th«n nép s¶n l­îng thÇu lªn x·, v× vËy b¶n th©n chÝnh quyÒn x· còng kh«ng n¾m râ ®­îc cô thÓ cã bao nhiªu ®Êt c«ng ®iÒn.

Thø n¨m: Mét sè diÖn tÝch tr­íc ®©y cã thÓ lµ diÖn tÝch l­u kh«ng giao th«ng thuû lîi, ®Êt thïng ®µo thïng ®Êu, kh«ng n»m trong diÖn tÝch ®Êt kho¸n. Nay x· cho c¶i t¹o ®­a vµo diÖn tÝch ®Êt c«ng ®iÒn vµ cho thÇu.

VÝ dô sau ®©y chóng t«i gÆp ë H¶i d­¬ng: X· TK cã diÖn tÝch b·i triÒu tæng céng 50,27 ha. Tuy nhiªn diÖn tÝch chia kho¸n cho n«ng d©n theo luËt n¨m 1994 chØ cã 29,5 ha. Sè 20,75 ha ®Êt tròng cßn l¹i lµ ®Êt l­u kh«ng thuû lîi. Tuy nhiªn n¨m 1994, x· vÉn ®­îc phÐp chuyÓn ®æi tÊt c¶ 50,27 ha nµy sang trång c©y ¨n qu¶. Vµ nh­ thÕ diÖn tÝch 20,7 ha nµy ®­îc x· cho vµo diÖn ®Êt c«ng ®iÒn vµ cho “®Êu thÇu” thêi h¹n 50 n¨m.

§Êu thÇu ®Êt c«ng ®iÒn vµ gi¸ thÇu cña nh÷ng lo¹i ®Êt nµy

Qua ®iÒu tra c¸c t¸c nh©n: chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng, tra hé n«ng d©n chóng t«i thÊy r»ng:

Tr­íc D§§T: §a sè ®Êt ®Êu thÇu (chñ yÕu lµ ®Êt lóa) do c¸c hé trong th«n, x· ®Æc biÖt lµ nh÷ng hé cã lao ®éng ®­îc quyÒn sö dông (th­êng nh÷ng hé nµy khi chia ®Êt chØ cã 2 vî chång ®­îc ruéng, con c¸i cña hä sinh sau ngµy chia ruéng n¨m 1994 nªn kh«ng cã ruéng), hé chÝnh s¸ch hay hé míi chuyÓn khÈu vÒ ®Þa ph­¬ng. ChØ cã mét bé nhËn nhá c¸c hé gia ®×nh (dã lµ hé giµu, hé cã quan hÖ víi c¸c c¸n bé trong chÝnh quyÒn x·, hay trùc tiÕp cã chøc vô trong chÝnh quyÒn kÓ c¶ ë cÊp th«n) ®Êu thÇu ®­îc nh÷ng ao, ®Çm nu«i th¶ c¸, ®Êt chuyÓn ®æi môc ®Ých sö dông.

Sau D§§T: Do ®Êt c«ng ®iÒn ®· ®­îc tËp trung gän vïng gän thöa rÊt thuËn lîi cho canh t¸c th× hÇu hÕt c¸c hé ®Êu thÇu lµ c¸c hé cã kinh tÕ kh¸, c¸c hé cã quan hÖ víi c¸n bé chÝnh quyÒn hay trùc tiÕp lµ c¸n bé x·. HÇu hÕt c¸c hé nµy ®Êu thÇu ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. VÝ dô nh­ t¹i th«n Th­îng thä (x· Mü thä) lµ th«n mµ chóng t«i tiÕn hµnh ®iÒu tra hé n«ng d©n, sau khi D§§T cã 2 hé ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®ã lµ 2 hé kinh tÕ kh¸ cña ®Þa ph­¬ng. Trong x· trªn cã 6 hé kh¸c ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i còng cã ®iÒu kiÖn vÒ kinh tÕ vµ lao ®éng t­¬ng tù. Theo c¸c c¸n bé x· cho biÕt, sau D§§T cã rÊt nhiÒu hé cã nhu cÇu ®Êu thÇu ®Êt ®Ó më réng quy m« s¶n xuÊt. Mét phÇn ®Êt c«ng ®iÒn ®· gän vïng gän thöa thuËn lîi cho canh t¸c gi¸ ®Êu thÇu th­êng t¨ng h¬n gÊp 2 lÇn so víi tr­íc D§§T. (T¹i Ngò kiªn tr­íc D§§T 1 sµo ®Êu thÇu n«ng d©n ph¶i tr¶ 40kg thãc/vô th× sau D§§T vÉn lµ diÖn tÝch Êy th× ph¶i tr¶ tíi 80kg, hay nh­ t¹i Mü thä lµ 50kg/sµovô tr­íc D§§T vµ 100kg/sµo/vô sau D§§T). §iÒu nµy gi¶i thÝch v× sao c¸c hé cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ kh¸, cã kh¶ n¨ng ®Çu t­ ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i l¹i tham gia ®Êu thÇu ®­îc diÖn tÝch rÊt lín. T­¬ng tù nh­ vËy khi chóng t«i t×m hiÓu t¹i Ngò kiªn-tÜnh T­êng, §«ng quý-TiÒn h¶i vµ ®Æc biÖt t¹i Thanh x¸-Thanh hµ: C¸c hé gia ®×nh lµ c¸n bé x·, th«n hay cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ kh¸ h¬n th× tham gia ®Êu thÇu víi diÖn tÝch lín (tõ 1 ®Õn 3 mÉu/hé).

Theo ý kiÕn cña nhiÒu chuyªn gia ë c¸c ®Þa ph­¬ng ®· tõng tham gia thùc hiÖn dån ®iÒn ®æi thöa ë c¸c ®Þa ph­¬ng, ®Êt c«ng ®iÒn nªn bè trÝ vµ sö dông ®Êt nh­ sau:

• 
  Nªn ®Ó ®Êt c«ng ®iÒn tËp trung ë mét sè vïng nhÊt ®Þnh vµ cµng Ýt vïng cµng tèt.
  
• 
  §Êt cÇn bè trÝ ë nh÷ng khu vùc sÏ x©y dùng c¸c c«ng tr×nh c«ng céng trong t­¬ng lai: ®­êng x¸, thuû lîi nhµ cöa… ®Ó khi lÊy ®Êt ra kh«ng lµm x¸o trén ruéng ®Êt cña n«ng d©n.
  
• 
  Nªn chän nh÷ng khu ®Êt xÊu, ®Êt khã kh¨n trong canh t¸c ®Ó lµm ®Êt c«ng ®iÒn: §Êt tròng, ®Êt 2 lóa bÊp bªnh, ®Êt khã kh¨n t­íi tiªu…
  
• 
  §Êt c«ng ®iÒn cÇn ph¶i ®­îc ®Êu thÇu quay vßng nh»m t¹o sù c«ng b»ng.
  
• 
  ­u tiªn c¸c hé chÝnh s¸ch, hé cã khÈu sinh sau ngµy chia ruéng, hé cã lao ®éng… ®­îc ®Êu thÇu ruéng c«ng ®iÒn.
  
• 
  Kh«ng ®¨ng kÝ ®Êu thÇu mµ chÝnh quyÒn nªn ph©n lo¹i nh÷ng hé thuéc diÖn ­u tiªn ®Þnh c¸c hÖ sè ®iÓm ­u tiªn vµ chia ruéng chia ruéng c«ng ®iÒn cho c¸c tr­êng hîp nµy. ChÝnh quyÒn còng cÇn ph¶i ®Þnh ra mét gi¸ c¶ thuª ®Êt c«ng ®iÒn hîp lÝ vµ thêi gian chia kh«ng dµi qu¸ 3 n¨m.
  

C¸c chuyªn gia ®· ph©n tÝch r»ng së dÜ nªu lªn gi¶i ph¸p can thiÖp m¹nh cña chÝnh quyÒn vµo ®Êt c«ng ®iÒn lµ v× muèn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c hé khã kh¨n tiÕp cËn ®­îc ®Êt c«ng ®iÒn nµy. NÕu tæ chøc ®Êu thÇu th«ng th­êng c¬ héi cã ®­îc ®Êt canh t¸c l¹i kh«ng thuéc vÒ c¸c hé chÝnh s¸ch hay hé nghÌo ®­îc ­u tiªn v× c¸c lÝ do sau ®©y:

• 
  C¸c hé nghÌo, chÝnh s¸ch th­êng tr¶ gi¸ thÇu thÊp h¬n c¸c hé kh¸ gi¶.
  
• 
  C¸c ®Êt c«ng ®iÒn th­êng cÇn ®Çu t­ c¶i t¹o vµ chi phÝ s¶n xuÊt lín h¬n nªn c¸c hé khã kh¨n kh«ng muèn nhËn nÕu gi¸ thÇu qu¸ cao.
  

§¸ng tiÕc lµ mÆc dï c¸c chuyªn gia khi ®­îc hái ®· thèng nhÊt ý kiÕn nh­ trªn, nh­ng trong thùc tÕ cã Ýt x· chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng nµo ®øng ra ®iÒu chØnh ®Êt c«ng ®iÒn kiÓu nµy. §a sè c¸c x· vÉn ¸p dông chÝnh s¸ch ®Êu thÇu c«ng khai. §ã lµ v× c¸c lÝ do sau:

• 
  Cho ®Êu thÇu c«ng khai dÔ lµm, ®ì mÊt c«ng, mÊt søc thùc hiÖn.
  
• 
  §Êu thÇu c«ng khai th­êng mang l¹i gi¸ cho thuª ®Êt cao cho UBND, trung b×nh lµ cao gÊp 2 lÇn tr­íc khi thùc hiÖn D§§T.
  
• 
  §Êt ®· dån l¹i mét khu, th­êng l¹i lµ ®Êt xÊu, kh«ng tiÖn canh t¸c nªn c¸c hé nghÌo kh«ng cã kh¶ n¨ng ®Çu t­ hoÆc kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ®Çu t­.
  
• 
  Mèi quan hÖ ë ®Þa ph­¬ng kh¸ phøc t¹p vµ trªn thùc tÕ ®Êt ®ai ®Æc biÖt lµ ®Êt c«ng ®iÒn ®· trë thµnh “trß ch¬i” trong tay mét sè ng­êi.
  

ChÝnh v× thÕ mµ c¸c hé tiÕp cËn ®­îc ®Êt c«ng ®iÒn sau dån ®æi ®a sè l¹i lµ c¸c hé kh¸ gi¶. Trong nghiªn cøu tiÕp theo cña ®Ò tµi nµy chóng t«i sÏ nªu c¸c tr­êng hîp vÝ dô cô thÓ.

Tãm l¹i: Dån ®iÒn ®æi thöa ngoµi viÖc gãp phÇn gi¶m manh món ®Êt ®ai cßn gióp chÝnh quyÒn thùc hiÖn quy ho¹ch l¹i ®Êt giao th«ng thuû lîi, thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång, vËt nu«i, cô thÓ:

Dån ®iÒn ®æi thöa lµm cho ®Êt trång lóa gi¶m ®i thay vµo ®ã lµ sù t¨ng lªn cña ®Êt trång c©y ¨n qu¶ (Thanh x¸) vµ ®Êt cho nu«i tr«ng thuû s¶n (Nam c­êng) vµ mét phÇn diÖn tÝch lóa kÐm hiÖu qu¶ chuyÓn sang lµm tr¹i tr¹i kÕt hîp ch¨n nu«i vµ trång c©y l©u n¨m (Mü thä, §«ng quý), nh­ng ®iÒu nµy ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu chuyÓn ®æi ®Êt hiÖn nay ë c¸c vïng.

Dån ®iÒn ®æi thöa lµm t¨ng diÖn tÝch ®Êt chuyªn dïng do cã sù quy ho¹ch l¹i hÖ thèng thuû lîi giao th«ng. DiÖn tÝch nµy cïng ®­îc lÊy tõ ®Êt n«ng nghiÖp nh­ vËy diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp gi¶m.

Ngoµi ®em l¹i lîi Ých chung cho toµn bé nh©n d©n víi viÖc gi¶m c«ng lao ®éng, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång vËt nu«i th× dån ®iÒn ®æi thöa cßn lµ c¬ héi cho c¸c hé cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ kh¸ h¬n tham gia ®Êu thÇu ®Êt c«ng ®iÒn, ph¸t triÓn kinh tÕ gia ®×nh.

3.5.5 ¶nh h­ëng cña D§§T ®Õn sù ph¸t triÓn cña c¸c hÖ thèng canh t¸c

3.5.5.1 Dån ®iÒn ®æi thöa thóc ®Èy sù chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång vµ ®a d¹ng hãa s¶n xuÊt ë mét sè vïng.

§èi víi c¸c vïng cã ­u thÕ ®Ó thùc hiÖn viÖc chuyÓn ®æi ®Êt sang c¸c môc ®Ých sö dông kh¸c cã hiÖu qu¶ h¬n nh­ trång c©y ¨n qu¶, nu«i trång thuû s¶n… th× dån ®iÒn ®æi thöa ®· më ra c¬ héi ®Ó c¸c hé n«ng d©n tiÕn hµnh chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång vËt nu«i ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt t¹i ®©y, gãp phÇn t¨ng thu nhËp, c¶i thiÖn ®êi sèng cña c¸c hé n«ng d©n. DiÖn tÝch ®Êt chuyÓn ®æi ®­îc sau thùc hiÖn D§§T ®· t¨ng rÊt lín ®¹t 32% diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp nh­ ë Nam c­êng, Th¸i b×nh, 63% nh­ ë Thanh x¸, H¶i d­¬ng.

B
¶n ®å 1: Qu¸ tr×nh ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt ë Thanh x¸, H¶i d­¬ng

Trong b¶n ®å trªn, qu¸ tr×nh ®a d¹ng ho¸ chuyÓn ®æi ®Êt trång lóa sang trång c©y ¨n qu¶ ë Thanh x¸ diÔn ra nhanh ®· thóc ®Èy nhu cÇu cÇn ph¶i tæ chøc D§§T. §Ó ®Çu t­ quy ho¹ch trång v¶i cã hiÖu qu¶, c¸c m¶nh ruéng cÇn cã diÖn tÝch tèi thiÓu lµ 1 sµo trë lªn. V× thÕ mÆc dï kh«ng ®­îc tæ chøc mét c¸ch chÝnh thøc nh­ng c¸c gia ®×nh ®· tù mua ®æi, dån ghÐp ruéng cho nhau. Nh÷ng m¶nh ruéng nhá ®· b¾t ®Çu biÕn mÊt kÓ tõ nh÷ng n¨m 1994. Sang ®Õn n¨m 1995, 1997, khi tØnh H¶i d­¬ng cÊp c¸c Quota cho phÐp chuyÓn ®æi ®Çu tiªn ®Êt lóa sang ®Êt c©y ¨n qu¶ th× qu¸ tr×nh dån ghÐp tiÕn hµnh cµng nhanh h¬n. ChÝnh quyÒn x·, th«n còng ®· vµo cuéc thùc sù tham gia cïng ng­êi d©n quy ho¹ch, ®¨ng kÝ dån ghÐp ruéng. Vµo lóc ®ã tØnh H¶i d­¬ng ch­a hÒ cã chñ tr­¬ng thùc hiÖn D§§T.

T­¬ng tù nh­ tr­êng hîp Thanh x¸, thùc hiÖn QuyÕt ®Þnh sè 64/CP cña ChÝnh phñ, UBND x· Nam c­êng ®· giao ruéng ®Êt æn ®Þnh l©u dµi cho nh©n d©n. Tuy nhiªn tr­íc khi thùc hiÖn quyÕt ®Þnh 18 cña UBND tØnh vÒ D§§T, x· Nam c­êng ®· thùc hiÖn chuyÓn ®æi 67,8 ha cÊy lóa n¨ng suÊt thÊp ë khu ®ång C¸nh Tr­íc sang nu«i trång thuû s¶n, x· vËn ®éng x· viªn tù dån ®iÒn ®æi thöa theo h×nh thøc tù nguyÖn cña ng­êi d©n. Ai kh«ng nu«i trång thuû s¶n ®æi cho ng­êi cÇn nu«i trång thuû s¶n tr¶ b»ng diÖn tÝch cÊy lóa hoÆc chuyÓn ®æi, nh­îng b¸n cho nhau. §Õn khi thùc hiÖn QuyÕt ®Þnh 18 ngµy 27/3/2002 cña UBND tØnh Th¸i b×nh thùc hiÖn dån ®iÒn ®æi, x· Nam c­êng ®· tiÕn hµnh dån ®iÒn ®æi thöa sè diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp cßn l¹i ë C¸nh Sau thµnh mét m¶nh (mçi héi chØ cßn 1 m¶nh lóa + 1 m¶nh NTTS vµ 1 m¶nh mµu).

B¶n ®å 2: Quy ho¹ch chuyÓn ®æi môc ®Ých sö dông ®Êt ë x· Nam C­êng

22. 
    §Êt lóa chuyÓn ®æi sang trång c©y ¨n qu¶, nu«i c¸ t¹i c¸c x·
    

X·	DiÖn tÝch (ha)	So s¸nh víi ®Êt NN (%)
1. Mü Thä	33,90	8,10
2. Ngò Kiªn	10,79	3,63
3. Nam C­êng	67,80	32,52
4. §«ng Quý	19,40	5,77
5. Quèc TuÊn	0,00	0,00
6. Thanh X¸	247,0	63,06

Каталог: images -> 2006
2006 -> Lúa gạo Việt Nam Giới thiệu
2006 -> Nghiªn cøu triÓn väng quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i viÖt nam – trung quèc ViÖn nghiªn cøu th­¬ng m¹i 2000 Lêi nãi ®Çu
2006 -> BÁo cáo nghiên cứu khả năng cạnh tranh của các mặt hàng nông sản chính của Việt Nam trong bối cảnh hội nhập afta
2006 -> NGÀnh lúa gạo việt nam nguyễn Ngọc Quế Trần Đình Thao Hà Nội, 5-2004 MỤc lụC
2006 -> Hµ Néi, th¸ng 10 n¨m 2006
2006 -> §inh Xun Tïng Vò träng B×nh TrÇn c ng Th¾ng Hµ NéI, th¸ng 12 N¡M 2003
2006 -> Nhãm nghiªn cøu: Hoµng Thuý b ng (M. Sc) NguyÔn V¨n NghÖ (mba) Lª Hoµng Tïng
2006 -> PHÁt triển hệ thống tín dụng nông thôN Ở việt nam1
2006 -> ¶nh h­ëng cña viÖc Trung Quèc vµo wto vµ mét sè bµi häc cho ViÖt Nam1
2006 -> Bé n ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n ng th n B¸o c¸o tæng quan ngµnh chÌ viÖt Nam

tải về 1.08 Mb.

Chia sẻ với bạn bè của bạn: