III: ĐẶC ĐIỂM THỊ TRƯỜNG MẬT ONG EU

III: ĐẶC ĐIỂM THỊ TRƯỜNG MẬT ONG EU

3.1. Đặc điểm, xu hướng thị trường

3.1.1. Đặc điểm thị trường EU

+Được sử dụng trực tiếp bởi người tiêu dùng, như quết bánh mỳ hay nấu ăn (được gọi là mật ong gia dụng/ mật ong tiêu dùng trong gia đình)

+ Nguyên liệu cho sản xuất thực phẩm công nghiệp (được gọi là mật ong công nghiệp)

+Nguyên liệu hay các sản phẩm công nghiệp khác (như xà phòng và đồ tẩy rửa…)

+Nguyên liệu làm rượu (rượu mật ong).
85% mật ong được tiêu thụ trực tiếp tại các hộ gia đình qua các kênh phân phối, chủ yếu là mật ong cao cấp chế biến từ các loại mật đa hoa (mật được tạo ra khi ong hút mật từ nhiều loại cây) và đơn hoa (loại mật tạo ra khi ong chỉ lấy mật từ một loại cây duy nhất) được lựa chọn.

3.1.2. Xu hướng thị trường EU

Hiện nay, người tiêu dùng Châu Âu đặc biệt quan ngại về vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm. Liên minh EU quy định chặt chẽ đối với việc sử dụng thuốc trừ sâu (Quy định (EU) No 485/2013). Sử dụng thuốc trừ sâu là một trong những nguyên nhân gây ra sự suy giảm trong các quần thể ong. Theo nghiên cứu của Cơ quan An toàn thực phẩm châu Âu (ESFA), ba loại thuốc trừ sâu được sử dụng rộng rãi trong nông nghiệp (clothianidin, imidacloprid và thiametoxam) gây nguy hiểm đến ong mật. Do vậy cần chú ý chặt chẽ đến việc sử dụng thuốc trừ sâu trong khu vực nuôi ong. Các cơ quan thẩm quyền cần thực hiện hệ thống giám sát dư lượng nghiêm ngặt để bảo vệ thương hiệu của mình trên thị trường mật ong.

Một số sản phẩm mật ong giả được dán lại thương hiệu từ những khu vực đáng tin cậy hơn, và trà trộn vào thị trường EU. Trong năm 2011, mật ong từ Trung Quốc đã được vận chuyển đến Thái Lan và Ấn Độ. Các sản phẩm này sau đó được dán lại nhãn và xuất khẩu sang thị trường EU, thị trường Hoa Kỳ. Liên minh Châu Âu đã thành lập một nhóm làm việc trong Liên đoàn các Hiệp hội nuôi ong quốc tế để chống lại việc kinh doanh mật ong không lành mạnh bằng các biện pháp kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt ở cấp quốc gia.

Năm 2011, Ủy ban châu Âu đã yêu cầu mật ong có chứa phấn hoa từ cây trồng biến đổi gen phải ghi nhãn cụ thể. Yêu cầu ghi nhãn này đã dẫn đến một cuộc đấu tranh của một số nhà sản xuất mật ong người Đức do họ không thể bán mật ong có chứa phấn hoa từ cây trồng biến đổi gen và yêu cầu được bồi thường thiệt hại. Do vậy, đến năm 2014, Ủy ban Châu Âu đã thay đổi quy định bắt buộc phải ghi nhãn nếu mật ong chứa phấn hoa từ cây trồng biến đổi gen chiếm đến hơn 0,9%. Các sản phẩm mật ong được kèm theo một giấy chứng nhận GMO sẽ có giá cao hơn.

Người tiêu dùng EU đang ngày càng quan tâm đến các nhà cung cấp. Hành vi mua sắm của người tiêu dùng đang ngày càng chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố xã hội, chẳng hạn như điều kiện làm việc của người nuôi ong. Một số người tiêu dùng châu Âu tiêu thụ mật ong được sản xuất tại địa phương. Tuy nhiên, một số người tiêu dùng khác nhận thức được trách nhiệm của mình giúp những người nuôi ong ở những nơi nghèo nhất thế giới. Hiện nay việc xác nhận liên quan đến điều kiện làm việc của người nuôi ong phổ biến nhất là Fairtrade (thương mại công bằng).

Người tiêu dùng Châu Âu đang ngày càng quan tâm đến tác động của các hoạt động nông nghiệp đối với môi trường. Họ sẵn sàng trả nhiều tiền hơn cho các sản phẩm tác động đến môi trường ít hơn. Xu hướng này đã thúc đẩy thị trường cho các sản phẩm hữu cơ. Thị trường hữu cơ ở châu Âu ngày càng trở nên chính thống và rất phát triển ở các nước Tây Âu như Đức, Pháp và Vương quốc Anh. EU đã tích cực đẩy mạnh sản xuất hữu cơ bằng cách thiết lập một khuôn khổ pháp lý (Quy định của Hội đồng (EC) số 834/2007) trong đó cải thiện tiếp cận thị trường hữu cơ và hỗ trợ quảng bá sản phẩm hữu cơ.

Nghề nuôi ong đóng một vai trò quan trọng trong nền kinh tế EU, tạo ra hơn 400 triệu Euro mỗi năm. Người nuôi ong được liên minh Châu Âu được hỗ trợ các khoản trợ cấp theo điều luật 917/2004 của Liên minh EU. Các khoản trợ cấp chủ yếu hỗ trợ các chương trình nuôi ong quốc gia, nhằm hỗ trợ các nghiên cứu, kỹ thuật, phân tích tính lý hóa của mật ong… Tuy nhiên, hiện tại mức sản xuất mật ong sụt giảm do số lượng cá thể ong đang giảm xuống và sự biến mất nhanh chóng của nhiều vùng nuôi ong. Một vài nguyên nhân gây nên tình trạng này là việc thâm canh nông nghiệp và sử dụng thuốc trừ sâu. Xu hướng sụt giảm xảy ra tại các nước Tây Âu như Pháp, Bỉ, Thụy Sỹ, Đức, Anh và Hà Lan, ngoài ra còn các vùng Nam Âu như Italia, Hy Lạp và đảo Síp.

Nhiều loại mật ong đơn hoa từ cây keo, cỏ ba lá, linh sam hay thông ngày càng phổ biến tại thị trường EU. Mức tiêu thụ của các sản phẩm này được kỳ vọng tăng trưởng tương ứng như các loại mật được pha chế khác, các loại mật này được bán chủ yếu ở các cửa hàng đặc sản, các cửa hàng thuốc và nhà hàng cao cấp. Tuy nhiên, có nhiều sự khác biệt trong thị hiếu của người tiêu dụng tại mỗi quốc gia EU. Ví dụ như thị trường Vương quốc Anh, Đức, Pháp đặc biệt quan tâm đến các loại mật đơn hoa, ngay cả các chuỗi siêu thị chỉ bán các sản phẩm thông thường cũng sẵn sàng bán các loại mật ong đơn hoa.

Mật ong đóng vai trò quan trọng trong thực phẩm và đồ uống công nghiệp. Điều này lý giải tại sao Firmenich ( một công ty dẫn đầu trong sản xuất gia vị và mùi hương trên thế giới) tuyên bố mật ong là “gia vị của năm” 2015. Mật ong chủ yếu được sử dụng như gia vị trong bánh Snack mặn – ngọt, trà và ngũ cốc uống liền, những năm gần đây còn được sử dụng như hương liệu cho vào các loại đồ uống đặc biệt và rượu. Ngoài ra, mật ong còn được sử dụng trong các loại đồ uống chưng cất.

Sự thay đổi trong thị trường mật ong truyền thống còn hạn chế. Tuy nhiên lại có sự thay đổi trong công đoạn đóng gói, mật ong đóng chai là ví dụ điển hình cho điều này. Dù mật ong đóng chai đã có mặt trên thị trường nhiều thập kỷ nhưng vẫn thu hút người tiêu dùng ngày nay. Sự phổ biến của mật ong đóng chai tại nhiều nước EU dẫn đến nhu cầu lớn cho mật ong dạng lỏng (tỷ lệ Fructose/glucose cao >1,2).