Xanh - ¸c-n« (Saint - Arnaud), ¸c-m¨ng Gi¾c A-sin Lª-rua §ê (1801 - 1854) - nguyªn so¸i Ph¸p, theo ph¸i B«-na-p¸c-t¬, trong nh÷ng n¨m 30 - 40 tham gia cuéc
chinh ph¹t An-giª-ri; mét trong nh÷ng ngêi tæ chøc cuéc ®¶o chÝnh ngµy 2 th¸ng Ch¹p 1851; bé trëng bé chiÕn tranh (1851 - 1854), n¨m 1854 lµ tæng chØ huy qu©n ®éi ë Crm. -791, 794.
X©y-mua (Seymour), H«-ra-xi-« (1810 - 1886) - nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Mü, mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ®¶ng d©n chñ ë miÒn B¾c; thèng ®èc bang Niu Oãc (1853 - 1855 vµ 1863 – 1865); trong thêi kú Néi chiÕn ë Mü ®Êu tranh ®ßi tho¶ hiÖp víi c¸c chñ n« ë miÒn Nam. -755, 758.
Xc¸c-lÐt-t¬ (Scarlett), Giªm-x¬ I-oãc (1799 - 1871) - tíng Anh, tham gia cuéc ChiÕn tranh Crm, n¨m 1860 lµ tíng tuú tïng cña c¸c lùc lîng lôc qu©n. -342.
Xcèt (Scott), §rÕt-d¬ (kho¶ng 1810 - 1858) - ngêi n« lÖ da ®en Mü, n¨m 1848 - 1857 ®· hoµi c«ng ®Êu tranh ë c¸c cÊp toµ ¸n cña Hîp chóng quèc Mü ®Ó mong ®îc gi¶i phãng khái ¸ch n« lÖ. -397, 433.
Xcèt (Scott), Uy-li-am, nam tíc Xt©u-oen (1745 - 1836) - luËt gia ngêi Anh, ®¶ng viªn ®¶ng To-ri, chuyªn gia vÒ luËt hµng h¶i quèc tÕ, thµnh viªn cña toµ ¸n bé t lÖnh h¶i qu©n (1798 - 1828). -511, 521, 537.
Xcèt (Scott), Uyn-phin-®¬ (1786 - 1866) - tíng Mü, tham gia cuéc chiÕn tranh Anh - Mü nh÷ng n¨m 1812 - 1815, tæng t lÖnh qu©n ®éi Mü (1841 - th¸ng Giªng 1861). -548.
XÕc-ra-n«i §«-min-ghª (Serrano y Dominguez), Phran-xi-xc« (1810 - 1885) - tíng vµ nhµ ho¹t ®éng nhµ níc T©y Ban Nha, bé trëng bé chiÕn tranh (1843), tham gia cuéc ®¶o chÝnh n¨m 1856; thèng ®èc ë Cu Ba (1859 - 1862), bé trëng ngo¹i giao (1862 - 1863), ®øng ®Çu chÝnh phñ (1868 - 1869, 1871, 1874), nhiÕp chÝnh v¬ng (1869 - 1871). -623 - 626.
XÐt-lÝt-x¬ - Noi-kiÕc-s¬ (Zedlitz - Neukirch), C«n-xtan-tin, nam tíc (sinh n¨m 1813) - quan chøc Phæ, c¶nh s¸t trëng ë BÐc-lin, -835, 837, 840, 842, 852, 853, 856.
Xª-dª-na (Cesena), A-mª-®¬ B¸c-tª-lª-mi G©y-¬ §ê (1810 - 1889) - nhµ chÝnh luËn Ph¸p, trong thêi kú nÒn §Õ chÕ thø hai theo ph¸i B«-na-p¸c-t¬, lµ céng t¸c viªn cña tê "Constitutionnel" vµ cña nhiÒu xuÊt b¶n phÈm ®Þnh kú kh¸c; n¨m 1852 - 1857 lµ tæng biªn tËp tê "Constitutionnel". -491.
Xª-mª-r¬ (Szemere), BÐc-ta-lan (1812 - 1869), nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµ nhµ chÝnh luËn Hung-ga-ri; bé trëng néi vô (1848) vµ lµ ngêi ®øng ®Çu chÝnh phñ c¸ch m¹ng (1849); sau khi c¸ch m¹ng thÊt b¹i ®· di c ra níc ngoµi. -303.
Xª-sen (SzÐcsen), An-tan, b¸ tíc (1819 - 1896) - nhµ ho¹t ®éng nhµ níc Hung-ga-ri, ®¶ng viªn ®¶ng b¶o thñ; trong thêi kú cuéc c¸ch m¹ng 1848 - 1849 ë Hung-ga-ri
lµ tay sai cña giíi ph¶n ®éng ¸o; tham gia vµo viÖc so¹n th¶o ©n chiÕu 1860. -303.
Xª-xin (Cecil), R«-bíc ¸c-tua Tan-bèt G¸c-c«i-n¬, tõ n¨m 1868 lµ hÇu tíc X«n-xbe-ri (1830 - 1903) - nhµ ho¹t ®éng nhµ níc Anh, ®¶ng viªn ®¶ng b¶o thñ, nghÞ sÜ; n¨m 1878 - 1902 nhiÒu lÇn gi÷ c¸c chøc vô thñ tíng vµ bé trëng ngo¹i giao trong néi c¸c b¶o thñ. -640.
Xi-uèt (Seward), Uy-li-am Hen-ri (1801 – 1872) - nhµ ho¹t ®éng nhµ níc Mü, mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña c¸nh h÷u trong ®¶ng céng hoµ; thèng ®èc bang Niu Oãc (1839 - 1843), tõ n¨m 1849 lµ thîng nghÞ sÜ; n¨m 1860 lµ øng cö viªn trong c¸c cuéc bÇu cö tæng thèng; quèc vô khanh Hîp chóng quèc Mü (1861 - 1869); ñng hé viÖc tho¶ hiÖp víi c¸c chñ n« ë miÒn Nam. -500, 501, 512, 563, 564, 570, 580-583, 585, 586, 587, 594-596.
Xi-xª-r«ng (M¸c-cót Tu-li-ót Xi-xª-r«ng) (106 - 43 tríc c«ng nguyªn) - nhµ hïng biÖn lçi l¹c La M·, nhµ ho¹t ®éng nhµ níc, nhµ triÕt häc theo chñ nghÜa chiÕt trung. -62.
Xinh-l¬-t«n (Singleton), ¤-t« (sinh n¨m 1814) - nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Mü, thuéc ®¶ng d©n chñ ë miÒn Nam, nghÞ sÜ Quèc héi Mü, n¨m 1861 - 1865 lµ nghÞ sÜ quèc héi cña HiÖp bang miÒn Nam. -402.
Xlai-®en (Slidell), Gi«n (1793 - 1871) - nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Mü, thµnh viªn uû ban cña thîng nghÞ viÖn phô tr¸ch ngo¹i giao; mïa thu n¨m 1861 ®îc HiÖp bang miÒn Nam cö sang Ph¸p lµm nhiÖm vô ngo¹i giao; n¨m 1862 - 1865 lµ ®¹i diÖn cña HiÖp bang ë Pa-ri. -510-513, 523, 531 - 534, 539, 540, 565, 582, 584, 599, 600, 603, 617.
XmÝt (Smith), GiÐc-rÝt (1797 - 1874) - nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµ x· héi Mü, mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ph¸i c¸ch m¹ng cña phong trµo chèng chÕ ®é n« lÖ ë Mü. -705.
X«-li-c«-ph¬ (Zollicoffer), Phª-lÝch-x¬, Cíc-c¬ (1812 - 1862) - nhµ b¸o Mü, tham gia cuéc Néi chiÕn ë Mü, ®øng vÒ phÝa c¸c bang miÒn Nam, n¨m 1861 - 1862 chØ huy qu©n ®éi ë bang Kªn-t¾c-ki. -645.
X«-ph«-cl¬ (kho¶ng 497 - kho¶ng 406 tríc c«ng nguyªn) - nhµ so¹n kÞch vÜ ®¹i cæ Hy L¹p, t¸c gi¶ cña nhiÒu tÊn bi kÞch cæ ®iÓn. -490.
Xp¬-r¸t-t¬ (Spratt) - ngêi tham gia héi nghÞ cña c¸c bang miÒn Nam ë M«ng-t¬-g«-mª-ri (th¸ng Hai 1861). -431.
Xtan-t«n (Stanton), Õt-vin M¸c-ma-xt¬ (1814 - 1869) - luËt gia vµ nhµ ho¹t ®éng nhµ níc Mü, thuéc c¸nh t¶ trong ®¶ng céng hoµ, tæng chëng lý (1860 - 1861), bé
trëng bé chiÕn tranh ë Mü (th¸ng Giªng 1862 - 1868), ñng hé c¸c ph¬ng ph¸p c¸ch m¹ng cña cuéc ®Êu tranh chèng c¸c chñ n« ë miÒn Nam. -630, 633, 634, 697, 753, 759.
Xt¸p-x¬ (Stubbs) - chñ mét h·ng t nh©n ë Lu©n §«n chuyªn ho¹t ®éng gi¸n ®iÖp trong th¬ng m¹i. -557 -560.
Xt©u-oen - xem Xcèt, Uy-li-am.
XtÕt-man (Steadman) - chñ tÞch cuéc mÝt-tinh cña c«ng nh©n ë Lu©n §«n ph¶n ®èi cuéc can thiÖp (th¸ng Giªng 1862). -599.
Xtª-phen-x¬n (Stephenson), R«-bíc (1803 - 1859) - kü s vµ nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Anh, ®¶ng viªn ®¶ng To-ri, nghÞ sÜ. -589, 590.
Xti-ven (Steven) - kü s ngêi Anh, ngêi ph¸t minh ra m¸y nhµo bét m×. -743.
Xi-ven-x¬ (Stephens), A-lÕch-xan-®¬ Ha-min-t¬n (1812 - 1883) - nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Mü, ®¶ng viªn ®¶ng d©n chñ, ngêi tham gia tÝch cùc vµo cuéc næi dËy cña c¸c chñ n« ë miÒn Nam; nghÞ sÜ quèc héi (1843 - 1859); phã chñ tÞch HiÖp bang miÒn Nam (1861 - 1865). -430.
Xti-ven-x¬ (Stevens), Ðt-vin ¤-ga-xtª-x¬ (1795 - 1868) - nhµ kinh doanh Mü, kü s vµ nhµ ph¸t minh, lµ ngêi ®Çu tiªn ®Ò xuÊt viÖc bäc thÐp cho c¸c tµu chiÕn. -678.
Xtiu-¸t (Stuart), Uy-li-am - nhµ ngo¹i giao Anh, ®¹i biÖn l©m thêi ë Oa-sinh-t¬n (th¸ng S¸u - th¸ng Mêi mét 1862). -701, 702.
Xt«n (Stone), S¸c-l¬ P«m-roi (1824 - 1887) - tíng Mü, n¨m 1861 chØ huy qu©n ®éi miÒn B¾c ë ViÕc-gi-ni-a; do thÊt b¹i ë B«n-x¬-Bla-ph¬ (th¸ng Mêi 1861) ®· bÞ b¾t v× bÞ buéc téi ph¶n quèc, cuèi n¨m 1862 ®îc tr¶ l¹i tù do. -633, 646.
Xt¬-ra-b«n (kho¶ng 63 tríc c«ng nguyªn ®Õn kho¶ng 20 sau c«ng nguyªn) - nhµ ®Þa lý vµ nhµ sö häc xuÊt s¾c cæ Hy L¹p. -144.
Xt¬-r¸p-pho (Straford). T«-m¸t Uªn-tu-oãc-t¬, b¸ tíc (1593 - 1641) - nhµ ho¹t ®éng nhµ níc Anh, tõ n¨m 1628 lµ cè vÊn th©n cËn nhÊt cña S¸c-l¬ I, ngêi nhiÖt t×nh ñng hé chÕ ®é chuyªn chÕ; bÞ tö h×nh n¨m 1641.- 248.
Xt¬-r¸t-pho ®¬ RÕt-clÝp-ph¬ (Stratford de Redcliffe), Xt¬-r¸t-pho Ca-ninh, tö tíc (1786 - 1880) - nhµ ngo¹i giao Anh, c«ng sø (1810 - 1812, 1825 - 1828), sau ®ã lµ ®¹i sø ë C«ng-xt¨ng-ti-n«-pl¬ (1841 - 1858). -129.
Xun-la (Lu-xi-ót Coãc-nª-li-ót Xu-la) (138 - 78 tríc c«ng nguyªn) - thèng so¸i vµ nhµ ho¹t ®éng nhµ níc La M·, l·nh sù (88 tríc c«ng nguyªn), kÎ ®éc tµi (82 - 79 tríc c«ng nguyªn). -21.
Xu-l«-ga (Zuloaga), Phª-lÝch-x¬ (1814 - 1876) - tíng ngêi Mª-hi-c«, mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ph¸i b¶o thñ vµ lµ ngêi l·nh ®¹o cuéc phiÕn lo¹n ph¶n c¸ch m¹ng chèng chÝnh phñ cña ph¸i tù do; ®øng ®Çu chÝnh phñ qu©n phiÕn lo¹n (1858 - 1859). -656.
Xuy-s¬ (Suchet), Lu-i Ga-bri-en (1770 - 1826) - nguyªn so¸i Ph¸p, tham gia c¸c cuéc chiÕn tranh cña níc Ph¸p Na-p«-lª-«ng. -319.
Nh©n vËt v¨n häc vµ thÇn tho¹i
A-la-®anh - nh©n vËt trong truyÖn cæ tÝch A-rËp "Ngh×n lÎ mét ®ªm", lµ chñ nh©n cña c©y ®Ìn thÇn. -189.
A-sin, hay A-si-l¬ - trong truyÖn thÇn tho¹i cæ Hy L¹p lµ anh hïng dòng c¶m nhÊt trong c¸c anh hïng Hy L¹p bao v©y thµnh T¬-roa; lµ mét trong nh÷ng nh©n vËt chÝnh trong trêng ca "I-li-¸t" cña H«-me; A-sin bÞ tö th¬ng do mét mòi tªn b¾n vµo gãt ch©n, n¬i duy nhÊt trªn c¬ thÓ cã thÓ lµm chµng bÞ chÕt. -651, 697.
C¸t-x¨ng-®r¬ - nhµ n÷ tiªn tri trong sö thi cæ Hy L¹p. -193, 730.
Dít - xem Giuy-pi-te.
§«ng Gio¨ng - nh©n vËt chÝnh trong vë ca kÞch cïng tªn cña M«-da. -443.
£-®i-p¬ - nh©n vËt chÝnh trong vë bi kÞch cña nhµ so¹n kÞch cæ Hy L¹p X«-ph«-cl¬ "Vua £-di-p¬"; ®· ph¹m téi ¸c theo ®Þnh mÖnh. -490.
Giª-l«-u-pla-s¬ - nh©n vËt trong c¸c truyÖn ký trµo phóng cña TÕch-kª-r©y "Bót ký cña Giª-l«-u-pla-s¬", ®îc c«ng bè n¨m 1837 - 1838 díi bót danh Giª-l«-u-pla-s¬; trong v¨n häc Anh, h×nh tîng Giª-l«-u-pla-s¬ ®· trë thµnh kh¸i niÖm chung chØ sù luån cói, xu nÞnh. -578-581.
Giªn-kin-x¬ - h×nh tîng chung chØ lµ nh÷ng kÎ xu nÞnh, bî ®ì. -548, 566.
Gi«n Bu-l¬ (Gi«n Bß tãt) - danh tõ chung dïng ®Ó chØ c¸c ®¹i biÓu cña giai cÊp t s¶n Anh; ®îc sö dông réng r·i kÓ tõ khi xuÊt hiÖn t¸c phÈm chÝnh trÞ trµo phóng cña ¸c-bÐt-nèt n¨m 1712 "LÞch sö chµng Gi«n Bu-l¬". -27, 142, 482, 578-581, 610, 740.
Giu-pi-te - theo thÇn tho¹i La M· lµ vÞ thÇn tèi cao, thÇn sÊm sÐt; t¬ng øng víi thÇn Dít trong thÇn tho¹i Hy L¹p. -532, 533, 595, 801.
Lª-p«-pen-l« - nh©n vËt trong vë ca kÞch cña M«-da "§«ng Gio¨ng", lµ ®Çy tí cña §«ng Gio¨ng. -443.
Lª-vi-a-t¨ng - theo truyÒn thuyÕt trong kinh th¸nh lµ qu¸i vËt khæng lå ë biÓn. -494.
Mª-phi-xt«-phen - mét trong nh÷ng nh©n vËt chÝnh trong vë bi kÞch cña G¬-t¬ "Phau-xt¬". -675.
P«-da, hÇu tíc - mét trong nh÷ng nh©n vËt chÝnh trong vë bi kÞch cña Si-le "§«n C¸c-lèt", h×nh tîng mét triÒu thÇn cã phÈm c¸ch cao quý vµ cã t tëng tù do, muèn t×m c¸ch g©y ¶nh hëng tíi nhµ vua chuyªn chÕ. -493.
P«-li-phem - theo thÇn tho¹i cæ Hy L¹p lµ ngêi khæng lå mét m¾t chuyªn ¨n thÞt ngêi, sèng ë Xi-xin. -61.
Qua-di-m«-®« - nh©n vËt trong tiÓu thuyÕt cña Huy-g« "Nhµ thê ®øc bµ Pa-ri"; Qua-di-m«-®« ®· trë thµnh biÓu tîng cña sù dÞ h×nh kú qu¸i. -91.
R«-®«-m«ng-t¬ - mét trong nh÷ng nh©n vËt trong trêng ca cña A-ri-«-xt« "R«-l¨ng giËn d÷", næi bËt bëi nh÷ng c©u chuyÖn bÞa ®Æt kho¸c l¸c cña m×nh. -548.
Tªn Do th¸i suèt ®êi lang b¹t hay A-ha-xphe-r¬ - nh©n vËt trong huyÒn tho¹i, ra ®êi vµo thêi trung thÕ kû; do ph¹m téi chèng Ki-t« nªn ®· bÞ trõng ph¹t vµ bÞ ®Èy vµo c¶nh suèt ®êi lang b¹t; h×nh tîng A-ha-xphe-r¬ ®îc sö dông réng r·i trong v¨n häc. -69.
Ti-rª-xi - nh©n vËt trong vë bi kÞch cña nhµ so¹n kÞch cæ Hy L¹p X«-ph«-cl¬ "Vua £-®i-p¬"; nhµ tiªn tri. -490.
T«-ma ®a nghi - trong lÞch sö kinh Phóc ©m lµ mét trong 12 sø ®å; næi tiÕng bëi viÖc kh«ng tin vµo sù phôc sinh cña Ki-t«; tªn anh ta ®· trë thµnh tªn chung chØ nh÷ng ngêi thËn träng, hay ®a nghi. -660-661.
U-g«-li-n« - nh©n vËt trong vë "Hµi kÞch thiªn thÇn" cña §an-t¬ ("§Þa ngôc", khóc 33); bÞ gi¸o chñ Rót-giª-ri ë Pi-da giam vµo "th¸p ®ãi" cïng víi c¸c con vµ c¸c ch¸u, U-g«-li-n« ®· hoµi c«ng t×m c¸ch tho¸t khái chÕt ®ãi b»ng c¸ch ¨n x¸c c¸c con. -727.
Xª-rª-r¬ (trong thÇn tho¹i cæ Hy L¹p lµ §ª-mª-t¬-ra) - trong thÇn tho¹i cæ La M· lµ n÷ thÇn canh n«ng vµ n÷ thÇn cña sù ph× nhiªu trï phó. –61.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |