Hoàn thiện và mở rộng trang Web Cơ sở dữ liệu Cấp thoát nước đô thị

Hoàn thiện và mở rộng trang Web Cơ sở dữ liệu Cấp thoát nước đô thị.

Dựa trên kết quả cập nhật Bộ CSDL về cấp nước và xây dựng Bộ CSDL về XLNT, Trang Web CSDL hiện đã được hoàn thiện và mở rộng để quản lý chỉ số đánh giá năng lực hoạt động và hiệu quả của các công ty cấp thoát nước.

Chi tiết cụ thẻ được trình bày trong báo cáo riêng kèm theo.

2. Đào tạo hướng dẫn sử dụng trang Web

“Bộ Xây dựng- Hệ thống Cơ sở dữ liệu ngành nước

Tài lệu này được kèm theo Báo cáo này dưới dạng một tài liệu được đóng riêng.

Chương 7:

Xây dựng Bộ Toolkit của IBNet cho Việt Nam
7.1. Xây dựng Bộ Toolkit của IBNet cho Bộ CSDL của Việt nam

7.1.1. Bộ công cụ (Toolkits) của mạng IBNET.

Trên trang mạng IBNET (www.IBNET.ORG ) đã có Bộ Công cụ giúp cho việc điền dữ liệu và kiểm tra dữ liệu (đúng/sai) một cách dễ dàng, chính xác. Bộ Công cụ được xây dựng trên phần mềm Microsoft Office Excel, gồm có các bảng tính: Danh mục, nhập dữ liệu, kiểm tra dữ liệu, hiển thị dữ liệu nhập sai/đúng và các chỉ số được tính toán.

Bộ Công cụ đã được áp dụng chung cho một số quốc gia có tham gia mạng IBNET, theo đó sử dụng chung File mẫu bao gồm: Mã câu hỏi, mã chỉ số, đơn vị tính….

2. 
   Xây dựng Bộ công cụ IBNet cho Việt Nam
   

• 
  Bộ CSDL bao gồm cả các chỉ số của các công ty phục vụ Benchmarking và các chỉ số phục vụ quản lý nhà nước (quản lý ngành).
  
• 
  Trong khi ở nhiều nước một Công ty cung cấp đồng thời cả hai dịch vụ: Cấp nước và Thu gom và Xử lý nước thải, ở VN các dịch vụ này có thể được cung cấp bởi 3 Công ty khác nhau hoặc 2 hoặc 1 Công ty.
  

• 
  Được xây dựng theo Bộ Chỉ số và Bảng hỏi của Việt Nam.
  
• 
  Được tách riêng thành 02 File Excel cho hai lĩnh vực Cấp nước và Xử lý nước thải.
  
• 
  Cấu trúc của các File bao gồm:
  

• 
  Menu hướng dẫn lựa chọn ngôn ngữ và các bước thao tác;
  
• 
  Bản đồ nguồn/Rootmap;
  
• 
  Nhập dữ liệu/Input;
  
• 
  Kiểm tra việc nhập dữ liệu/Check;
  
• 
  Chỉ dẫn các dòng/ô nhập dữ liệu sai/Error Line;
  
• 
  Các chỉ số tính toán/Indiacator.
  

• 
  Ngoài ra để tiện cho việc điền dữ liệu và kiểm tra đối chiếu giữa cách tính trong Bộ chỉ số của Mabutip (cũng tính toán tự động trong File Excel) có thể chèn thêm Bảng hỏi và Bộ chỉ số của Mabutip vào Bộ Công cụ mà không ảnh hưởng đến chức năng: Kiểm tra, phát hiện lỗi nhập dữ liệu của Bộ Công cụ.
  
• 
  Ngôn ngữ được lựa chọn thêm Tiếng Việt, người dùng chỉ cần thành thạo phần mềm Excel và hiểu rõ bản chất các dữ liệu cần điền: Điền số hay chữ, đơn vị tính của dữ liệu, quy ước đơn vị …vv hoàn toàn có thể ứng dụng Bộ Công cụ này một cách dễ dàng.
  

Mabutip, Tư vấn và nhóm chuyên gia của WB đã áp dụng thử Bộ công cụ cho các dữ liệu Cấp nước 2013, 2014 và XLNT 2014. Kết quả tính toán theo bộ công cụ về cơ bản trùng khớp với Bộ CSDL. Một số tồn tại nhỏ đã được phát hiện và sẽ được hoàn thiện

Bộ Công cụ Toolkit IBNet đã được tích hợp vào trang Web Cơ sở dữ liệu ở 2 địa chỉ: www.vnwd.vn và www.vnw.gov.vn,.

Người dùng (các công ty) có thể tải:

• 
  Bộ Công cụ mẫu từ trang web tại các biểu tượng ‘’Tải Vietnam Toolkit’’ và lựa chọn tải Bộ Công cụ Cấp nước hay Xử lý nước thải.
  
• 
  Toàn bộ dữ liệu Cấp nước đô thị năm 2013, 2014 của 88 Công ty có nộp báo cáo và dữ liệu Xử lý nước thải đô thị năm 2014 của 13 Công ty có nộp báo cáo đã được điền vào từng Bộ Công cụ tương ứng. Người dùng có thể tải các File dữ liệu nêu trên tại Thư mục ‘’Dữ liệu Bộ Công cụ’’ ở các lĩnh vực Cấp nước hay Xử lý nước thải trên thanh Công cụ.
  

1. 
   Tải Bộ Công cụ từ trang Web Cơ sở dữ liệu như sau:
   

Từ đó sẽ xổ ra 02 lựa chọn:

Lựa chọn Bộ Công cụ Cấp nước:

Hoặc Bộ Công cụ Xử lý nước thải:

Nhấp chuột vào Bộ Công cụ tương ứng sẽ xuất hiện cửa sổ có File Excel Bộ Công cụ và người dùng có thể tải về dễ dàng.

2. 
   Điền dữ liệu vào File Excel của Bộ Công cụ.
   

• 
  Việc điền dữ liệu thực hiện theo quy trình:
  

• 
  Một vài lưu ý khi sử dụng Bộ Công cụ:
  

• 
  Bảng Error Line giúp cho việc tra cứu nhanh các lỗi sai bao gồm: 1. Thống kê các ô không có lỗi/OK; 2. Số các ô trống không có dữ liệu; 3. Sai trong việc nhập dữ liệu SỐ/VĂN BẢN; 4. Lỗi vượt quá giá trị tối đa; 5. Đã nhập dấu âm đề nghị xóa; 6. Công thức tính toán không đáp ứng…vv.
  
• 
  Tại cột L có các ký tự hiển thị: Nếu là dấu X màu đỏ: Hàng đó có lỗi ở một/hoặc nhiều ô dữ liệu; Nếu là dấu V màu xanh: Các dữ liệu ở hàng đó không có lỗi (Mỗi một hàng ứng với một công ty có dữ liệu).
  

3. 
   Tải Bộ Công cụ có dữ liệu của các công ty nộp báo cáo năm 2015.
   

Chương 8:

Thông qua Hợp đồng “MoC-01- Dịch vụ tư vấn xây dựng cơ sở dữ liệu lĩnh vực cấp thoát nước”, đã hoàn thành các công việc cần thiết cho duy trì, cải thiện và mở rộng Bộ CSDL cấp thoát nước đô thị:

1. 
   Soát xét Bộ chỉ số hoạt động và Bộ công cụ Bảng hỏi cho phần Cấp nước đô thị;
   
2. 
   Cập nhật các dữ liệu và chỉ số hoạt động cấp nước đô thị các năm 2013 và 2014;
   
3. 
   Xây dựng Bộ chỉ số hoạt động và Bộ công cụ Bảng hỏi cho phần Xử lý nước thải đô thị;
   
4. 
   Xây dựng Bộ CSDL gồm các dữ liệu và chỉ số hoạt động Xử lý nước thải đô thị năm 2014;
   
5. 
   Xây dựng Bộ Toolkit của IBNet (World Bank) cho Bộ CSDL Cấp thoát nước đô thị của Việt nam và đưa vào sử dụng;
   
6. 
   Hoàn thiện và mở rộng trang Web về CSDL Cấp thoát nước Việt Nam để đăng tải các kết quả nêu trên và sử dụng cho cập nhật, mở rộng (cho phần Thu gom nước mưa và nước thải) trong những năm tiêp theo.
   

1. 
   Các Bảng hỏi và bộ Chỉ số soát xét cho Cấp nước và cho Xử lý nước thải đã ưu tiên việc cung cấp dữ liệu của các Công ty. Nhờ vậy việc cung cấp các dữ liệu của các Công ty năm nay khá thuận lợi và chất lượng các dữ liệu được cung cấp đã được cải tiến nhiều hơn.
   
2. 
   Với số lượng 88 Công ty Cấp nước chủ chốt (trong số 104 Công ty cấp nước lớn, nhỏ) và 13 Công ty Xử lý nươc thải (trong số 15 Công ty) tham gia, Bộ CSDL cấp nước 2013 và 2014 cũng như Bộ CSDL Xử lý nước thải 2014 đã đạt tầm mức Bộ CSDL quốc gia. Cần chú ý đây là lần đầu tiên có Bộ CSDL (Benchmarking) về Xử lý nước thải.
   

Trên cơ sở phân tích, đánh giá Bộ CSDL Cấp thoát nước, xin đề xuất một số kiến nghị như sau:

1. 
   Trong Báo cáo về Bộ CSDL trước đây (năm 2011 và năm 2012) đều đã nhận xét là độ tin cậy của các dữ liệu là không cao. Đây cũng là điều thường gặp không chỉ ở nước ta mà cả ở nhiều nước khác. Các dữ liệu không thể chính xác ngay từ những năm đầu xây dựng Bộ CSDL mà sẽ được cải thiện dần qua các năm. Độ tin cậy của các dữ liệu đã được cải thiện một bước trong năm 2013 và 2014.
   
2. 
   Trong quá trình cập nhật dữ liệu năm sau có thể phát hiện những vô lý của một số dữ liệu năm trước và có thể cần hiệu chỉnh số liệu đó. Thực tế cho thấy chương trình Benchmarking cấp nước đô thị do Hội CTNVN tiến hành, với sự hỗ trợ của WSP/WB về kinh phí và kỹ thuật, đã được tiến hành từ năm 2002 tới năm 2010, gồm 4 đợt thì trong đợt 4 (tiến hành năm 2010) ngoài việc nghiên cứu cho năm 2009 còn có việc rà soát và hiệu chỉnh số liệu 2007 đã khảo sát trong đợt trước (đợt 3 tiến hành năm 2008).
   
3. 
   Do đó việc so sánh giá trị giữa các năm của một chỉ số chỉ có ý nghĩa tương đối vì chúng dựa trên các dữ liệu có độ tin cậy khác nhau. Cùng với việc cải thiện mức độ tin cậy của các dữ liệu đầu vào, độ tin cậy của chỉ số năm sau sẽ cao hơn năm trước.
   
4. 
   Các dữ liệu đầu vào sau khi được hiệu chỉnh sẽ có độ tin cậy cao hơn (bớt sai lệch hơn hoặc bớt vô lý hơn) nhưng không chắc chắn sẽ là chính xác.
   
5. 
   Không ít trường hợp có sự không nhất quán giữa các trị số của một chỉ tiêu cùng một năm trong các Báo cáo khác nhau (của Sở Xây dựng, của Hội CTN VN), mặc dù đều dựa trên số liệu do Công ty cung cấp) thậm chí trong các Báo cáo của cùng một Công ty. Điều này cho thấy một số Công ty cần quan tâm tới thiện việc lập, tổng hợp, thẩm tra và cung cấp các dữ liệu
   

3. 
   Trong Hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia (được ban hành theo quyết định số 43/2010/ QĐ-TTG ngày 02 tháng 6 năm 2010 của Thủ tướng Chính phủ) thu thập và công bố cac chỉ tiêu kinh tế xã hội của các Tỉnh, Thành phố và toàn quốc, phục vụ cho việc lập và giấm sát các chương trình kinh tế- xã hội. Các dữ liệu được các Công ty cung cấp cho các Sở để tổng hợp và báo cáo về các Bộ quản lý và Tổng cục Thống kê.
   
4. 
   Trong Bộ CSDL thu thập và công bố các chỉ tiêu kết quả hoạt động của các Công ty phục vụ cho Bechmarking nhằm cải thiện các kết quả hoạt động về kỹ thuật cũng như kinh tế. Các dữ liệu cũng được các Công ty cung cấp nhưng không bị giới hạn theo địa giới hành chính và tất cả đều được về bộ Xây dựng để tổng hợp và công bố
   
5. 
   Vì vậy khái niệm Báo cáo quốc gia trong các Bộ CSDL cấp nước 2011 và 2012 cần được làm rõ. Thực chất đây là báo cáo tổng hợp của các Công ty tham gia CSDL trong một năm nào đó. Vì vậy nếu trong một năm nào đó các Công ty tham gia có tổng công suất gần bằng tổng công suất XLNTcủa cả nước, Báo cáo tổng hợp có thể coi là Báo cáo quốc gia và có thể công bố trên IBNet như là Country Data. Ngược lại Báo cáo tổng hợp không thể là báo cáo quốc gia.
   

Việc xây dựng và duy trì Bộ CSDL Cấp thoát nướclà rất cần thiết để đảm bảo lợi ích của các bên (cộng đồng, các Công ty cung cấp dịch vụ và chính quyền địa phương). Tuy nhiên rõ ràng là việc duy trì, cập nhật thường xuyên Bộ CSDL sẽ đòi hỏi tiêu tốn một số nguồn lực của các Công ty cũng như các cơ quan quản lý. Mặt khác việc công bố minh bạch các thông tin cũng có thể gây tâm lý e ngại cho một số Công ty.

1. 
   Về phía các Công ty cung cấp các dịch vụ Cấp nước và Xử lý dịch vụ
   

• 
  xây dựng nhận thức về sự cần thiết và lợi ích trong xây dựng CSDL của mình: các chỉ tiêu hoạt động trong Bộ CSDL sẽ cung cấp một khung khổ tốt để đánh giá kết quả hoạt động của Công ty (tương tự như các báo cáo tài chính) phục vụ cho điều hành sản xuất hàng ngày đem lại lợi ích kinh tế, kỹ thuật cũng như khi làm việc với các nhà đầu tư, nhà tài trợ;
  
• 
  Tổ chức hệ thống quản lý các dữ liệu với việc phân công trách nhiệm của các bộ phận Công ty trong việc thu thập, xử lý, tổng hợp và báo cáo các dữ liệu;
  
• 
  Lập và ban hành các quy trình cụ thể cho việc thu thập, xử lý, tổng hợp và báo cáo các dữ liệu;
  
• 
  Tổ chức đào tạo về các quy trình này, chú trọng những người mới được giao việc;
  
• 
  Thực hiện này và thường xuyên đánh giá kết quả và cải tiến các quy trình;
  

2. 
   Về phía các cơ quan quản lý Nhà nước:
   

• 
  Hoạt động cấp thoát nước là cung cấp những dịch vụ thiết yếu và có tính độc quyền cho toàn thể cộng đồng của một địa phương. Vì vậy với tư cách một bên ký Thỏa thuận/ Hợp đồng cung cấp dịch vụ, chính quyền địa phương cần đưa vào các điều khoản của Hợp đồng yêu cầu cung cấp các dữ liệu về kết quả hoạt động;
  
• 
  Ở tầm mức trung ương, Chính phủ cần đưa các quy định cung cấp các CSDL cần được đưa vào các văn bản quy phạm pháp luật về cấp thoát nước (Nghị định sửa đổi hoặc Luật);
  
• 
  Đối với Bộ quản lý nhà nước là Bộ Xây dựng cần ra các văn bản hướng dẫn việc cung cấp, duy trì Bộ CSDL trong đó có việc chuẩn hóa các dữ liệu. Kinh nghiệm việc hướng dẫn các Công ty cấp nước lập kế hoạch an toàn theo chương trình của WHO là một kinh nghiệm tốt. Sau thời gian tập huấn, xây dựng thí điểm bộ Xây dựng đã ban hành Quyết định 16/2008/QĐ-BXD, sau đó thay thế bằng Thông tư số 08/2012/TT-BXD, đến nay hầu hết các Công ty (tới cuối năm 2015 đã có 56 Công ty tại 45 Tỉnh, TP) đã lập Kế hoạch cấp nước an toàn;