Bé n«ng nghiÖp
Vµ ph¸t triÓn n«ng Th«n
---------
|
Céng hoµ x· héi chñ nghÜa viÖt nam
§éc lËp – Tù do – H¹nh phóc
-------------------
|
Tiªu chuÈn ngµnh
qui ph¹m kh¶o nghiÖm tÝnh kh¸c biÖt,
tÝnh ®ång nhÊt vµ tÝnh æn ®Þnh
cña gièng §Ëu t¬ng
and Stability of Soybean varieties
10 TCN 553-2002
(Ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh sè /2002/BNN-KHCN
ngµy th¸ng 12 n¨m 2002)
1. §èi tîng vµ ph¹m vi ¸p dông
1.1. Quy ph¹m nµy quy ®Þnh nguyªn t¾c, néi dung vµ ph¬ng ph¸p kh¶o nghiÖm tÝnh kh¸c biÖt (Distinctness), tÝnh ®ång nhÊt (Uniformity) vµ tÝnh æn ®Þnh (Stability)-gäi t¾t lµ kh¶o nghiÖm DUS-cña c¸c gièng ®Ëu t¬ng míi thuéc loµi Glycine max (L.) Merrill.
1.2. Quy ph¹m nµy ¸p dông cho c¸c gièng ®Ëu t¬ng míi cña mäi tæ chøc, c¸ nh©n trong vµ ngoµi níc ®¨ng ký kh¶o nghiÖm DUS ®Ó b¶o hé quyÒn t¸c gi¶ hoÆc c«ng nhËn gièng.
2. Gi¶i thÝch tõ ng÷
Trong quy ph¹m nµy c¸c tõ ng÷ ®íi ®©y ®îc hiÓu nh sau:
2.1. Gièng kh¶o nghiÖm: Lµ gièng ®Ëu t¬ng míi ®îc ®¨ng ký kh¶o nghiÖm DUS.
2.2. Gièng ®iÓn h×nh: Lµ gièng ®îc sö dông lµm chuÈn ®èi víi mét tr¹ng th¸i biÓu hiÖn cô thÓ cña mét tÝnh tr¹ng.
2.3. Gièng ®èi chøng: Lµ c¸c gièng cïng nhãm víi gièng kh¶o nghiÖm, cã nhiÒu tÝnh tr¹ng t¬ng tù nhÊt víi gièng kh¶o nghiÖm.
2.4. MÉu chuÈn: Lµ mÉu gièng cã c¸c tÝnh tr¹ng ®Æc trng phï hîp víi b¶n m« t¶ gièng, ®îc c¬ quan chuyªn m«n cã thÈm quyÒn c«ng nhËn.
2.5. TÝnh tr¹ng ®Æc trng: Lµ nh÷ng tÝnh tr¹ng ®îc di truyÒn æn ®Þnh, Ýt bÞ biÕn ®æi bëi t¸c ®éng cña ngo¹i c¶nh, cã thÓ nhËn biÕt vµ m« t¶ ®îc mét c¸ch chÝnh x¸c.
2.6. C©y kh¸c d¹ng: C©y ®îc coi lµ kh¸c d¹ng nÕu nã kh¸c biÖt râ rµng víi gièng kh¶o nghiÖm ë mét hoÆc nhiÒu tÝnh tr¹ng ®îc sö dông trong kh¶o nghiÖm DUS.
3. Yªu cÇu vËt liÖu kh¶o nghiÖm
3.1. Gièng kh¶o nghiÖm
3.1.1. Khèi lîng h¹t gièng tèi thiÓu göi ®Õn c¬ quan kh¶o nghiÖm ®Ó kh¶o nghiÖm vµ lu mÉu lµ 2kg/ gièng. ChÊt lîng h¹t gièng vÒ tØ lÖ n¶y mÇm, ®é s¹ch vµ ®é Èm tèi thiÓu ph¶i t¬ng ®¬ng h¹t gièng cÊp x¸c nhËn theo 10 TCN 314-98.
3.1.2. MÉu gièng göi kh¶o nghiÖm kh«ng ®îc xö lý b»ng bÊt kú h×nh thøc nµo trõ khi c¬ quan kh¶o nghiÖm cho phÐp hoÆc yªu cÇu.
3.1.3.Thêi gian göi gièng: Theo quy ®Þnh cña c¬ quan kh¶o nghiÖm.
3.2. Gièng ®èi chøng
3.2.1. Trong b¶n ®¨ng ký kh¶o nghiÖm (phô lôc 2), t¸c gi¶ ®Ò xuÊt c¸c gièng ®èi chøng vµ nãi râ nh÷ng tÝnh tr¹ng kh¸c biÖt gi÷a chóng víi gièng kh¶o nghiÖm. C¬ quan kh¶o nghiÖm xem xÐt ®Ò xuÊt cña t¸c gi¶ vµ quyÕt ®Þnh c¸c gièng ®îc chän lµm ®èi chøng.
3.2.2. Gièng ®èi chøng ®îc lÊy tõ mÉu gièng chuÈn cña c¬ quan kh¶o nghiÖm. Trêng hîp cÇn thiÕt c¬ quan kh¶o nghiÖm cã thÓ yªu cÇu t¸c gi¶ cung cÊp gièng ®èi chøng vµ t¸c gi¶ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ mÉu gièng cung cÊp. Khèi lîng vµ chÊt lîng gièng ®èi chøng nh quy ®Þnh më môc 3.1.
4. Ph©n nhãm gièng kh¶o nghiÖm
C¸c gièng kh¶o nghiÖm ®îc ph©n nhãm dùa theo c¸c tÝnh tr¹ng sau:
(a) C©y: Mµu l«ng trªn th©n chÝnh (tÝnh tr¹ng 5).
(b) Hoa: Mµu s¾c (tÝnh tr¹ng 11).
(c) H¹t: Mµu cña rèn (tÝnh tr¹ng 17).
-
C©y: Thêi gian chÝn (tÝnh tr¹ng 20).
5. Ph¬ng ph¸p bè trÝ kh¶o nghiÖm
5.1. Thêi gian kh¶o nghiÖm: Tèi thiÓu 2 vô cã ®iÒu kiÖn t¬ng tù
5.2. Sè ®iÓm kh¶o nghiÖm: Bè trÝ t¹i 1 ®iÓm, nÕu cã tÝnh tr¹ng kh«ng thÓ quan s¸t ®îc th× cã thÓ bè trÝ thªm 1 ®iÓm bæ sung.
5.3. Bè trÝ thÝ nghiÖm: Mçi gièng tèi thiÓu 300 c©y, chia lµm 2 lÇn nh¾c l¹i. Mçi lÇn nh¾c l¹i gieo 6 hµng c¸ch nhau 50 cm, mçi hµng 25 c©y c¸ch nhau 10 cm.
5.4. C¸c biÖn ph¸p kü thuËt kh¸c ¸p dông theo Quy ph¹m kh¶o nghiÖm gièng ®Ëu t¬ng 10 TCN 339-98.
6. B¶ng c¸c tÝnh tr¹ng ®Æc trng
6.1. §Ó ®¸nh gi¸ tÝnh kh¸c biÖt, tÝnh ®ång nhÊt vµ tÝnh æn ®Þnh ph¶i sö dông B¶ng c¸c tÝnh tr¹ng ®Æc trng cña gièng ®Ëu t¬ng.
Trong b¶ng m« t¶ c¸c tÝnh tr¹ng ®Æc trng, nh÷ng tÝnh tr¹ng cã dÊu (*) ®îc sö dông cho tÊt c¶ c¸c gièng trong mçi vô kh¶o nghiÖm vµ lu«n cã trong b¶n m« t¶ gièng, trõ khi tr¹ng th¸i biÓu hiÖn cña tÝnh tr¹ng tríc ®ã hoÆc ®iÒu kiÖn m«i trêng lµm cho nã kh«ng biÓu hiÖn ®îc. Ký hiÖu (+) dïng ®¸nh dÊu c¸c tÝnh tr¹ng ®îc gi¶i thÝch thªm hoÆc minh häa ë phô lôc 1.
6.2. C¸c tÝnh tr¹ng ®îc theo dâi vµo nh÷ng giai ®o¹n sinh trëng thÝch hîp cña c©y. C¸c giai ®o¹n sinh trëng ®îc biÓu thÞ b»ng sè ë cét thø 2 cña b¶ng gåm:
-
0: NÈy mÇm
|
5: XuÊt hiÖn hoa (th©n chÝnh)
|
1: Ph¸t triÓn l¸ trªn th©n chÝnh
|
6: Ra hoa (th©n chÝnh)
|
2: H×nh thµnh cµnh bªn
|
7: Ph¸t triÓn qu¶ vµ h¹t
|
3: Dµi ra cña th©n
|
8: Qu¶ vµ h¹t chÝn
|
4: Ph¸t triÓn c¸c bé phËn sinh dìng
|
9: Ho¸ giµ
|
7. Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸
7.1. §¸nh gi¸ tÝnh kh¸c biÖt
7.1.1. TÊt c¶ c¸c quan s¸t ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh kh¸c biÖt vµ tÝnh æn ®Þnh ph¶i ®îc tiÕn hµnh trªn c¸c c©y riªng biÖt hoÆc ®îc ®o ®Õm Ýt nhÊt trªn 20 c©y ngÉu nhiªn hoÆc c¸c bé phËn cña 20 c©y ®ã.
7.1.2. TÝnh kh¸c biÖt ®îc x¸c ®Þnh bëi sù kh¸c nhau cña tõng tÝnh tr¹ng ®Æc trng gi÷a gièng kh¶o nghiÖm vµ gièng ®èi chøng.
- §èi víi c¸c tÝnh tr¹ng ®Þnh tÝnh (quan s¸t, thö nÕm): Gièng kh¶o nghiÖm vµ gièng ®èi chøng ®îc coi lµ kh¸c biÖt, nÕu ë tÝnh tr¹ng cô thÓ chóng biÓu hiÖn ë 2 tr¹ng th¸i kh¸c nhau mét c¸ch râ rµng vµ ch¾c ch¾n.
- §èi víi c¸c tÝnh tr¹ng ®Þnh lîng (®o ®Õm): Sù kh¸c biÖt cã ý nghÜa gi÷a gièng kh¶o nghiÖm vµ gièng ®èi chøng dùa trªn gi¸ trÞ LSD ë x¸c xuÊt tin cËy tèi thiÓu 95%.
7.2. §¸nh gi¸ tÝnh ®ång nhÊt
7.2.1. Ph¬ng ph¸p chñ yÕu ®¸nh gi¸ tÝnh ®ång nhÊt cña gièng kh¶o nghiÖm lµ c¨n cø vµo tû lÖ c©y kh¸c d¹ng cña tÊt c¶ c©y trªn « thÝ nghiÖm.
¸p dông quÇn thÓ chuÈn víi tû lÖ c©y kh¸c d¹ng tèi ®a lµ 0,5% ë x¸c suÊt tin cËy tèi thiÓu 95%. NÕu sè c©y quan s¸t lµ 300 (c¶ 2 lÇn nh¾c), sè c©y kh¸c d¹ng tèi ®a cho phÐp lµ 4.
7.2.2. TÝnh ®ång nhÊt cßn ®îc ®¸nh gi¸ th«ng qua so s¸nh hÖ sè biÕn ®éng (CV%) cña tÝnh tr¹ng gi÷a gièng kh¶o nghiÖm vµ gièng ®èi chøng. NÕu gi¸ trÞ CV% cña gièng kh¶o nghiÖm t¬ng ®¬ng hoÆc thÊp h¬n cña gièng ®èi chøng th× cã thÓ coi gièng kh¶o nghiÖm lµ ®ång nhÊt.
7.3. §¸nh gi¸ tÝnh æn ®Þnh
TÝnh æn ®Þnh cña gièng ®îc ®¸nh gi¸ gi¸n tiÕp th«ng qua ®¸nh gi¸ tÝnh kh¸c biÖt vµ tÝnh ®ång nhÊt. NÕu sè liÖu c¸c vô kh¶o nghiÖm gièng nhau hoÆc kh¸c nhau kh«ng cã ý nghÜa ë x¸c xuÊt tin cËy tèi thiÓu 95% th× cã thÓ coi gièng ®ã æn ®Þnh.
7.4. Ph¬ng ph¸p chi tiÕt ®¸nh gi¸ tÝnh kh¸c biÖt, tÝnh ®ång nhÊt, tÝnh æn ®Þnh ¸p dông theo híng dÉn chung vÒ kh¶o nghiÖm DUS (UPOV-TG/1/3) vµ c¸c tµi liÖu liªn quan kh¸c cña HiÖp héi quèc tÕ b¶o hé gièng c©y trång míi (UPOV).
7.5. §Ó h¹n chÕ sai sè, c¸c vô kh¶o nghiÖm cÇn do mét c¸n bé (hoÆc nhãm c¸n bé) theo dâi ®¸nh gi¸ vµ ghi chÐp kÕt qu¶.
8. Tæng kÕt vµ c«ng bè kÕt qu¶ kh¶o nghiÖm
C¬ quan kh¶o nghiÖm ph¶i hoµn thµnh b¸o c¸o kÕt qu¶ kh¶o nghiÖm DUS chËm nhÊt kh«ng qu¸ 60 ngµy sau khi kÕt thóc thÝ nghiÖm.
C¬ quan kh¶o nghiÖm th«ng b¸o kÕt qu¶ kh¶o nghiÖm cho c¸c tæ chøc, c¸ nh©n cã gièng kh¶o nghiÖm vµ b¸o c¸o cho Héi ®ång Khoa häc c«ng nghÖ Bé ®Ó xÐt c«ng nhËn gièng hoÆc V¨n phßng b¶o hé gièng c©y trång míi ®Ó xÐt b¶o hé quyÒn t¸c gi¶.
B¶ng c¸c tÝnh tr¹ng ®Æc trng cña gièng ®Ëu t¬ng
TÝnh tr¹ng
|
Giai ®o¹n
|
Møc ®é biÓu hiÖn
| Gièng ®iÓn h×nh |
M· sè
|
1.
(*)
|
Th©n mÇm: S¾c tè antoxian
Hypocotyl: Anthocyanin coloration
|
1
|
Kh«ng cã
Cã
|
|
1
9
|
2.
|
Th©n mÇm: Møc ®é cña s¾c tè antoxian
Hypocotyl: Intensity of anthocyanin coloration
|
1
|
RÊt nh¹t
Nh¹t
Trung b×nh
§Ëm
RÊt ®Ëm
|
|
1
3
5
7
9
|
3.
(*)
(+)
|
C©y: KiÓu sinh trëng
Plant: Growth type
|
6-8
|
H÷u h¹n
Trung gian
V« h¹n
|
|
1
2
3
|
4.
(+)
|
C©y: D¹ng c©y
Plant: Growth habit
|
6
|
§øng
§øng ®Õn b¸n ®øng
B¸n ®øng
B¸n ®øng ®Õn ngang
Ngang
|
|
1
2
3
4
5
|
5.
(*)
|
C©y: Mµu l«ng trªn th©n chÝnh
Plant: Color of hair of main stem (on midle third)
|
6-8
|
X¸m
Vµng hung
Tr¾ng
|
|
1
2
3
|
6.
(*)
|
C©y: ChiÒu cao
Plant: Height
|
8
|
ThÊp
ThÊp ®Õn trung b×nh
Trung b×nh
Trung b×nh ®Õn cao
Cao
|
|
3
4
5
6
7
|
7.
|
L¸: Sù phång l¸
Leaf: Blistering
|
6
|
Kh«ng cã hoÆcrÊt Ýt
Ýt
Trung b×nh
NhiÒu
RÊt nhiÒu
|
|
1
3
5
7
9
|
8.
(*)
(+)
|
L¸: D¹ng l¸ chÐt
Leaf: Shape lateral leaflet
|
6
|
H×nh mòi gi¸o
H×nh tam gi¸c
H×nh trøng nhän
H×nh trøng trßn
|
|
1
2
3
4
|
9.
|
L¸ chÐt: KÝch cì
Leaf: Size of lateral leaflet
|
6
|
Nhá
Trung b×nh
To
|
|
3
5
7
|
10.
|
L¸: Møc ®é mµu xanh
Leaf: Intensity of green color
|
6
|
Xanh nh¹t
Xanh trung b×nh
Xanh ®Ëm
|
|
3
5
7
|
11.
(*)
|
Hoa: Mµu s¾c
Flower: Color
|
6
|
Tr¾ng
TÝm
|
|
1
2
|
12.
|
Qu¶: Møc ®é mµu n©u cña qu¶ kh«
Pod: Intensity of brown color
|
8
|
N©u nh¹t
N©u trung b×nh
N©u ®Ëm
|
|
3
5
7
|
13.
|
H¹t: KÝch cì
Seed: Size
|
8
|
Nhá
Trung b×nh
To
|
|
3
5
7
|
14
|
H¹t: D¹ng h¹t
Seed: Shape
|
8
|
Trßn
Trßn dÑt
Dµi
Dµi dÑt
|
|
1
2
3
4
|
15. (*)
|
H¹t: Mµu vá (trõ rèn)
Seed: Ground color of testa (excluding hilum)
|
8
|
Vµng
Xanh vµng
Xanh
N©u nh¹t
N©u
N©u xÉm
§en
|
|
1
2
3
4
5
6
7
|
16.
|
H¹t: MÇu vá do t¸c ®éng cña «xy giµ
Seed: Coloration due to peroxidase activity in seed coat
|
8
|
Kh«ng cã
Cã
|
|
1
2
|
17. (*)
|
H¹t: Mµu cña rèn
Seed: Hilum color
|
8
|
X¸m
Vµng
N©u nh¹t
N©u ®Ëm
§en kh«ng hoµn toµn
§en
|
|
1
2
3
4
5
6
|
18.
|
H¹t: MÇu cña cuèng no·n
Seed: color of hilum funicle
|
8
|
Gièng vá h¹t
Kh¸c vá h¹t
|
|
1
2
|
19. (*)
|
Thêi gian b¾t ®Çu ra hoa
(tõ gieo ®Õn 50% sè c©y cã Ýt nhÊt 1 hoa në)
Plant: Time of begining of flowering (50% plants with at least one flower open)
|
8
|
RÊt sím
Sím
Trung b×nh
Muén
RÊt muén
|
|
1
3
5
7
9
|
20. (*)
|
Thêi gian chÝn
Plant: Time of maturity
|
8
|
RÊt sím
Sím
Trung b×nh
Muén
RÊt muén
|
|
1
3
5
7
9
|
|
Kt. bé trëng bé n«ng nghiÖp vµ PTNT
Thø trëng
Bïi B¸ Bæng
|
Phô lôc II: B¶n ®¨ng ký kh¶o nghiÖm DUS
gièng ®Ëu t¬ng
1. Loµi §Ëu t¬ng Glycine max (L.) Merrill
2. Tªn gièng
3. Tæ chøc, c¸ nh©n ®¨ng ký kh¶o nghiÖm
- Tªn:
- §Þa chØ:
- §iÖn tho¹i / FAX / E.mail:
4. Hä vµ tªn, ®Þa chØ t¸c gi¶ gièng
1.
2.
3.
5. Nguån gèc gièng, ph¬ng ph¸p chän t¹o
5.1. VËt liÖu
- Tªn gièng bè mÑ:
- Nguån gèc vËt liÖu:
5.2. Ph¬ng ph¸p
- C«ng thøc lai:
- Xö lÝ ®ét biÕn:
- Ph¬ng ph¸p kh¸c:
5.3. Thêi gian vµ ®Þa ®iÓm: n¨m/vô, ®Þa ®iÓm
6. - Gièng ®· ®îc b¶o hé hoÆc c«ng nhËn ë níc ngoµi
- Níc ngµy th¸ng n¨m
- Níc ngµy th¸ng n¨m
7. C¸c tÝnh tr¹ng ®Æc trng cña gièng
TÝnh tr¹ng
| Tr¹ng th¸i biÓu hiÖn | M· sè |
(*)
|
7.1. C©y: Mµu l«ng trªn th©n chÝnh
(tÝnh tr¹ng 5)
|
X¸m
Vµng hung
Tr¾ng
|
1
2
3
|
|
7. 2. Hoa: Mµu s¾c
(tÝnh tr¹ng 11)
|
Tr¾ng
TÝm
|
1
2
|
|
7.3. H¹t: Mµu cña rèn
(tÝnh tr¹ng 17)
|
X¸m
Vµng
N©u nh¹t
N©u ®Ëm
§en kh«ng hoµn toµn
§en
|
1
2
3
4
5
6
|
|
7.4. C©y: Thêi gian chÝn
(tÝnh tr¹ng 20)
|
RÊt sím
Sím
Trung b×nh
Muén
RÊt muén
|
1
3
5
7
9
|
|
(*) §¸nh dÊu (+) hoÆc ®iÒn sè liÖu cô thÓ vµo « trèng t¬ng øng cho phï hîp víi tr¹ng th¸i biÓu hiÖn cña gièng.
8. C¸c gièng t¬ng tù ®îc ®Ò xuÊt lµm ®èi chøng
Tªn c¸c gièng Nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt
9. C¸c th«ng tin bæ sung gióp cho viÖc ph©n biÖt gièng
9.1. Chèng chÞu s©u bÖnh:
9.2. C¸c ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt ®Ó kh¶o nghiÖm gièng:
9.3. Th«ng tin kh¸c:
Ngµy th¸ng n¨m
(Ký tªn , ®ãng ®Êu)
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |