Abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti
* * * “Halol mehnat bilan topilgan va xayrli ishlarga sarflanggan boylikdan ko’ra yaxshiroq boylik yo’q” (“Otalar so’zi”)
tải về 1.25 Mb.
|
* * * “Halol mehnat bilan topilgan va xayrli ishlarga sarflanggan boylikdan ko’ra yaxshiroq boylik yo’q” (“Otalar so’zi”) * * * “Umrini danggasalik bilan o’tkazgan odamga hyech qachon muvaffaqiyat yor bo’lmaydi”. (“Otalar so’zi”) * * * “Hamma uchun yarashadigan fazilat - bu halollik”. Xolbo’ta To’raqulov. * * * “Kasbga halollik ham bir ibodatdir”. Tursunoy Sodiqova. Mashg’ulotingizda bolalar oilasiga, jamoasiga, xalqiga, vataniga ongli munosabatda bo’lishni xohlashsa, ularda halollik ramzi, inson fazilati ko’rki degan tushunchalarni paydo qilgan bo’lasiz. 1 
“Hunarni asrabon nеtgumdir oxir, Olib tuproqqami kеtgumdir oxir”. Alishеr Navoiy 0. Hunarli xalq - xor bo’lmas. O’zbek xalqi qadimda ham kasb-hunarli xalq bo’lgan. Hattoki payg’ambarlarimiz va aziz – avliyolarimiz ham biror kasb – hunar bilan shug’ullanganlar. Mashg’ulotingiz davomida bolalar ongiga odam hunar egallash bilan yuqori martabalarga erishish mumkinligi va hunarsiz kishi hamisha jamiyatga foydasiz bo’lishligi hamda uning hyech kimga nafi tegmasligini singdiring. Mashg’ulotda quyidagi didaktik materiallardan foydalaning:
“Xunarli er xor bo’lmas, burda nongga zor bo’lmas.”
“Kimki o’z kasbini xor qilsa, unda baraka bo’lmaydi va hyech qachon el e’zozidagi, xalq e’tiboridagi inson ham bo’la olmaydi:” Xolbo’ta To’raqulov. * * * “Agar kimki biror kasbni, hunarni, ilmni egallashni istasa, unga faqatgina havas qilish yetarli emas ... .” Xolbo’ta To’raqulov. * * * “Hunar - hunardan unar”. (“Xalq maqoli”) * * * “Yigit kishiga yetti hunar oz”. (“Xalq maqoli”) * * * “Pul qo’lning kiri, hunarning esa turgan-bitgani zar”. (“Xalq maqoli”) M “Yaxshilardan ko’rasan mеhr – vafo, Sеnga еtkazgay munfiq ko’p jafo” Jaloliddin Rumiy ashg’ulotingizdan “Yigit kishiga qirq hunar ham oz”, “Hunarli odam xor bo’lmas” kabi fikrlarning mazmun - mohiyatini bolalar anglasa, demakki, siz buni uddaladingiz. 11. Adolat va vafodorlik. Bu mashg’ulot davomida diqqat – e’tibor adolatning imkoniyat bilan uyg’unligiga qaratilishi lozim. Yana shuni bilingki, adolat so’zining mazmunidan poklik, to’g’rilik, halollik, haqiqat kabi insoniy belgilar mazmuni ham joy olsin. Adolat g’oyasini rad etib bo’lmaydi va u bevosita vafodorlik bilan uyg’unlikda qaralsa inson fazilatining ko’rkiga aylanadi. Mazkur mashg’ulotda quyidagi qimmatli fikrlardan foydalaning: * * * Xondamir Alisher Navoiyga quyidagidek baho bergan: “Adolat va insof eshiklarini insoniyat yuziga ochib qo’ydi”. * * * “Vafo-kishilar qalbidagi quyosh nuri. U shunday kuchga egaki, u tufayli mehr-oqibat, ko’z ilg’amas jasoratlar sodir bo’ladi”. (“Otalar so’zi”) * * * “Men har kimga va’da bersam, unga vafo qildim, har bir va’daga xilof ish qilmadim. Men doimo va’dalarimni aniq bajarsam, shundagina odil bo’lishimni va hyech kimga jabr yetkazmasligimni angladim.” Amir Temur. * * * “Turayin, borayin, yurayin, olamni ko’rayin, olamda vafoli odam bo’lsa, men uni qidirayin”. Yusuf Xos Xojib. * * * “Va’daga vafodorlik iymondandir”. (“Hadis”) * * * “Mard odamning va’dasi ham naqd, ham tez bo’ladi”. (“Otalar so’zi”) * * * “Vafoli odamning do’stlari ham samimiy bo’ladi”. (“Otalar so’zi”) * * * “Faqat ilm bilan balandmas odam, Axdu vafo bilan baland-past odam. So’zi bilan ishi bir bo’lsa agar, Har narsadan baland, muqaddas odam”.
Bular orqali bolalar ongiga insoniyat yaratilgandan buyon odamlardagi adolat nomli hayotiy-axloqiy mezon qadrlanib kelayotganligini singdirish mumkin va bu quyidagicha xulosa chiqarishga imkoniyat yaratadi: Demak, adolat hukm surgan joy gullab-yashnagan, xalqi erkin va turmushi farovon bo’lgan. Adolat oyoq osti qilinggan joylarda esa norozilik, urush-janjal bo’lib, razolat hukm surgan, jamiyat tubanlikka yuz tutgan. 1 
Nodonlardеk yuzlab so’zni qilmagil qator, Dono ersang, bir so’z dеgil, lеkin ma'nodor. Shayx Sa'diy 2. Muloqot-muomala odobi. Bu mashg’ulotda har bir kishi o’zining boshqalar tomonidan izzat – ikrom va hurmat qilishlarini istasa, u boshqalarning ham hurmatini joyiga qo’yishi lozimligini bolalarga o’qtirish kerak, chunki insonning ma’naviy qiyofasi uning muloqot madaniyatini ifodalaydi va o’z navbatida muloqot-muomala odobini belgilaydi. Muomala esa xushxulqlilikni, samimiylikni, to’g’ri bilishlikni talab etadi. Muloqot madaniyatida farzandlarning ota-onalari oldidagi vazifalari mavjud. Bola oiladagi ota - onalari, buvi va bobolarining o’zaro munosabatlaridan andoza olishga harakat qiladi. Mavzuga oid didaktik materiallar:
“Hamma ishlaringizda to’g’ri bo’ling, odamlarga muomalada xulqingiz chiroyli bo’lsin”. (Hadis) * * * “Tilga e’tibor, elga etibor”. (“Xalq maqoli”) * * * “Bug’doy noning bo’lmasin, burro so’zing bo’lsin”. (“Xalq maqoli”) * * * “Achchiq til zaxari ilon, chuchuk tilga jon qurbon”. (“Xalq maqoli”) * * * “Muloqot-bola aqlini oziqlantiruvchi eng muhim omil”. “Donolar nasihati”dan Xulosa qilib aytganda xalqimizda sermazmun, ma’noli va maqtovga oid so’z iboralari juda ko’p. Ularni o’rganish odamlar o’rtasidagi suhbatni yanada sermazmun, yanada jozibador qilib, muomala muhitining hissiyotliligini oshiradi va suhbatdoshlarini yanada yaqinlashtiradi. Bular mashg’ulotingizning diqqat markazida bo’lgan bo’lsa, siz bu mashg’ulotni samarali olib borgan bo’lasiz. 
1 “Yaxshi xulqdеk oliy kasb yo’q.” (“Hadis”) 3. Salomlashish – tarbiyaning boshi. Mashg’ulotingizni salomlashishdan boshlashingiz - bu tabiiy hol. Shu yerda uning ma’nosiga e’tiborni qarating, ya’ni “Assalomu alaykum” – bu arabcha so’z bo’lib, u “Sizga tinchlik istayman”-degan ma’noni anglatishligini va “Va alaykum as-salom” bu ham arabcha so’z bo’lib, u “Sizga ham tinchlik bo’lsin” ma’nosini anglatishligini ayting. Keyin chala salom (“Assalom alayka”, “Valayka”, “Salom”, “Salom alaykum”, “Salom berdik”, “Alaykum” va shu kabilar) madaniyatsizlik belgisi ekanini aytib, salomlashish qoidalarini mashq qildiring. Mavzuga oid didaktik materiallar:
“Insongga sharaf va kamolot bag’ishlovchi insoniy sifat salomdan boshlanadi”. Xolbo’ta To’raqulov. * * * “Xushmomalalikni salomdan boshlaylik, bu go’zal sifat baxt-saodatga erishuvda tuganmas xazina ekanini unutmaylik”. Xolbo’ta To’raqulov. * * * “Salomlashish odobini huch qachon tark etmang. Bu sizni hasad va adovatdan saqlaydi”. Xolbo’ta To’raqulov. Mashg’ulotda bolalarga salomlashish insonning insonga bildirgan hurmati, odamlarning o’zaro muomala va munosabatlarining boshlanishi, bir-biri bilan uchrashuvchi ikki dilning kaliti ekanligini yetkaza olsangiz mashg’ulot maqsadiga erishgan bo’lasiz. 1 
“Uylariga mеhmon qo’nmaydi-gan kishilar yomon odam-lardir” (“Hadis”) 4. Mehmondorchilik odobi. Mashg’ulotingizning shiori “O’zbek xalqidek, mehmondo’st xalq yo’q” dan iborat bo’lsin. Mehmondorchilik ketma-ketligi: uyga mehmon kelsa darhol salom berilib uyga taklif qilinadi; o’tirib fotihaga qo’l ochilib, tilak bildirib, dasturxon yozishga kirishiladi; dasturxongga dastlab non qo’yiladi va keyin shu tariqa boshqa narsalar qo’yiladi. Uyiga kim kelishidan qat’iy nazar uy egasi xizmat qilishi kerak. Bu bo’yicha MTM da trening o’tkazing. Mehmongga kelgan kishi ham o’zini odobli tutishi, mezbonlarni hijolat bo’ladigan holatga tushurmasligi, nojo’ya ishlar qilmasligi va ketish paytida uy egasining roziligini olib, xayrlashishlari lozim bo’ladi. Mavzuga oid didaktik materiallar.
“Adlu ehson bilan jahon gulshani obod bo’ladi”. Amir Temur * * * “Tili shirin odamning do’sti ko’p bo’ladi”. (“Otalar so’zi”) * * * “Tinch bo’lay desang, nafsining xohishiga qarama-qarshi ish qil”. (“Otalar so’zi”) * * * “Mehmonni deydilar atoyi Xudo, Mezbonlik burchini joyiga qo’ygin. Dasturxoning fayzli, chehrang dilkusho. Aylab mehmoningning mehriga to’ygin”.
“Bir kun tuz yegan joyga qirq kun salom ber”. (“Xalq hikmati”) * * * “Uyga kelganni it qopmas”. (“Xalq maqoli”) * * * “Mehmon kelar eshikdan, rizqi kelar teshikdan”. (“Xalq maqoli”) * * * “Saxovatli bo’lmasang ham mayli, ammo isrofgar bo’lma”. (“Otalar so’zi”) * * * “Mehmon - atoyi Xudo”. (“Xalq maqoli”) Bolalar ongiga uyga mehmon kelish yaxshilik, mehmongga xizmat qilish insoniy fazilat ekanligini singdira olsangiz mashg’ulotingizning tarbiyaviy samarasi bor. 1 
“Sihat tilasang kam е, Izzat tilasang kam dе” (“Xalq maqoli”) 5. Ovqatlanish odobi. Ovqatlanish odobiga amal qilish o’sha inson uchun ham fazilat, ham poklik, ham tozalik va xullas insonning insoniyligini ko’rsatadigan sifatiy belgi. Bolalarga yakka tartibda va jamoa bo’lib ovqatlanish konun-qoidalarini o’rgatish kerak. Jamoa bo’lib ovqatlanish xosiyati yoritilishi kerak. Ovqatlanishni “Bismillohur rahmonir rohiym”, deb boshlash kerakligini bolalarga o’qtirish kerak. Ovqatni kim, qachon boshlashini va kim, qachon duo qilishini bolalarga ta’kidlash kerak. Mavzuga oid didaktik materiallar.
“Odamlar bilan murasoyu madoraga kirishish ham sadaqa hisoblanadi”. (“Hadis”) * * * “Qanoatli kishining hamisha qorni to’q”. (“Otalar so’zi”) * * * “Badanning quvvati ovqat, ruhning quvvati ilmdir”. (“Otalar so’zi”) * * * “Qorin yemoqdan zavq oladi, aql esa hikmatdan”. (“Otalar so’zi”) * * * “Non-hayot demak”. (“Otalar so’zi”) * * * “Dasturxongga to’kilgan taom va ushoqlarni terib yeydigan odamning gunohlari to’kiladi”. (“Hadis”) * * * “Ulug’ odamlar hamisha taomda tiyingganlar”. O. Balzak. Ovqatlanish paytida ota-onalar bilan ovqatlanishga to’g’ri kelsa, oldin kattalar, keyin esa yoshiga qarab kichikroqlar taomga qo’l cho’zganlari ma’qul. Mashg’ulotingiz samarasini ko’rish uchun bolalarga uylaringda qanday tartibda ovqatlanasizlar, deb savol berib ko’ring.
Insonning ham shaklan, ham ma’nan, ham ruhan go’zal bo’lishi - haqiqiy go’zallikdir. Bu uchta jihatdan uyg’un holda foydalangandagi insondagi xalqparvarlik, ma’rifatparvarlik, halollik, rostgo’ylik saxiylik kabi insoniy xislatlarni shakllantirish – bu ma’rifatdir, buning aksi bo’lib qolganda esa, ya’ni insondagi xudbinlik, o’g’rilik, egrilik, baxillik, yalqovlik, jaholat, johillik kabi illatlar paydo bo’lib qolsa - bu jaholatdir. Bu mashg’ulotning asosiy nuqtai nazarida jaholat ustidan ma’rifat g’alabasi tarannum etilmog’i lozim. Bu mashg’ulotga oid didaktik materiallar quyidagi ko’rinishda bo’lishi mumkin: * * * “Ko’r bo’l, shol bo’l, nom qoldir. Yaxshi nom qoldirish ulkan boylik topishdan afzal”.
“Aql dil go’zalligi bilan qo’shilsa fazilatga aylanadi. Aks holda-aql fazilat emas”. Arastu * * * “Bir donishmanddan so’rabdilar: - Odam uchun yarashadigan kiyimlar ichida eng go’zali qanday kiyim? Donishmand javob berdi: - Odam uchun yarashadigan eng go’zal kiyim bu axloq-odob kiyimidir. Kishi qiyofasini bezaydigan, uning husniga husn qo’shadigan bundan ortiq kiyimni topish qiyin”.
“Kiyimingga, tashqi ko’rinishingga zeb berguncha, odob bilan so’zlashni, yurish-turishni, kishilar bilan javob-muomala qilishni o’rgan”. (“Xalq hikmati”) * * * “Odamning qiymati emas simi zar, Odamning qiymati bilim va hunar”.
“Kiyiming janda bo’lsa ham ganda bo’lmasin”. (“Xalq hikmati”) * * * “Inson nafosati va did-farosatining bir ko’rinishi toza va ixcham holdagi nafis kiyinishidir. Kiyimning zamonaviy, milliy bo’lishi yigitu - qizlarga ham, erkagu-ayolga ham va hattoki bolalarga ham husndir”. (“Otalar so’zi”) Mashg’ulotingizda odobli, axloqli, aql-zakovatli, kamtarin insonlar hyech qachon kiyimga, yaltir-yultirga, modaga, chet el kiyimlariga ruju qo’ymaydi, degan xulosaga kelgan bo’lsangiz, ushbu mashg’ulotingizdan bolalarga foydangiz tegibdi. 17. Halollik va rostgo’ylik - insoniylik belgisi. H “Halollik, rostgo’ylik - inson uchun katta baxt” Каталог: uploads -> books books -> Tầm Quan Trọng Của Tâuhid & Sự Nguy Hiểm Của Bùa Ngải ] Tiếng Việt Vietnamese فيتنامي [ books -> Imam Muhammad Bin Abdul-Wahab books -> Chữa Bệnh Bằng Những Lời Niệm Chú Từ Qur’an Và Sunnah books -> حصن المسلم Husnun Al- muslim books -> Bạn Biết Gì Về Shi’ah (Shiite – Si-ai)? books -> Riyadh Saaliheen (Những Ngôi Vườn Của Những Người Ngoan Đạo) Chương Sabr (Kiên Nhẫn) books -> Ương Haj Các Sai Sót Khi Hành Hương Haj books -> Dịch Thuật: Abu Hisaan Ibnu Ysa books -> Kế Hoạch Cho Gia Đình 30 dự án hữu ích cho cá nhân, gia đình và cộng đồng trong tháng Ramadan books -> Imam Muhammad Bin Abdul-Wahab Tiểu sử và sự tuyên truyền của ông tải về 1.25 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|
