MTM bilan ota – onalar hamkorligiga bog’liq jihatlar

Ko’rinib turibdiki, farzand nafaqat oila tarbiyasi orqali kamol topadi, balki unga Davlatimiz tomonidan berilgan imkoniyatlar asosida tashkil etilgan MTM orqali ham kamol topadi. Chunki, bo’lajak kattalar ana shu kichiklar negizida tayyor bo’ladi. Bundan tashqari xalqimiz bolaparvar va o’z zurriyodini jonidan ham aziz ko’ruvchi xalq. Ular farzandlarini oilasining quvonchi, ota – onasining mehr nuridan yaralgan, ya’ni Alloh ato etgan oliy ne’mat, jamiyatning hayotbaxsh hamda harakatlantiruvchi kuchi, deb biladilar. Shuningdek, farzand umr mevasi, oila faxri va quvonchi hamda davomchisi bo’lganligi uchun ham u oilaning kelajagi baxtidir.

Biz oilani davlat ichra kichik davlat deb ataymiz. Unda yangi inson, ya’ni davlatning yangi bir vakili dunyoga keladi. Kichik davlat – oila esa bu inson uchun dastlabki hayot dorilfununi bo’ladi. Shu sababli ota – onalar farzandning birinchi o’qituvchisi va tarbiyachisidir.

Farzandni barkamol va ma’naviy yetuk qilib o’stirish uchun, eng avvalo ota – onaning o’zi yuksak axloqiy fazilatlarga ega bo’lishi kerak. Bunday muhim va istiqbolli muammolarni hal qilishda mamlakatimizda ota – onalarga yordam ko’rsatish maqsadida MTM tashkil etilgan. Bu borada MTM bilan ota – onalar hamkorligining ahamiyati katta.

Bunday hamkorlikni o’rganish maqsadida so’rovnoma o’tkazdik.

So’rovnoma quyidagiga tarkibiy qismlarga bo’linib tayyorlandi:

Bizni mamnun qilgan narsa shundan iborat bo’ldiki, ota – onalarimiz farzandlarimiz taqdiriga befarq emas. Eng asosiysi ularning 92 foizi farzandlarini ma’naviy yetuk, barkamol qilib tarbiyalashni xohlaydi, shuningdek, ular ichidan 98,2 foizi farzandlarini turli tahdidlar va salbiy ta’sirlardan asrashni istaydilar.

Ota – onalarga “Farzandlaringizni MTM negizida maktabga tayyorlashni istaysizmi”? – degan savol berilganda, ular deyarli 100 foiz “ha” degan javobni belgilashgan.

Demak, ota – onalarimizning tani – joni xuddi avlod – ajdodlarimizniki kabi ma’naviyat va ma’rifat bilan yo’g’rilgan. Shu sababli biz uzluksiz ta’lim tizimining eng dastlabki qismini oila ma’naviyati va ma’rifatini hisobga olishdan boshlagan ma’qul ekan degan fikrga keldik. Bu fikrimiz ODM da ham ko’p marotaba o’z tasdig’ini ham topdi.

“MTM tarbiyachisi ota – onalar bilan suhbat chog’ida dastur talablariga tayanadi, ota – onalarning pedagogik layoqati va oilaviy tarbiya xususiyatlarini hisobga olgan holda maktabgacha tarbiya haqidagi kitoblarda berilgan maslahatlar, tavsiyalardan ijodiy foydalanadi.

Suhbat bu ikki tomon – tarbiyachi bilan ota – onaning muloqotidir. U fikr almashishga, muhokama qilinayotgan masalalarda o’zaro hamjihatlik o’rnatilishiga yordam berishi kerak. Bunda muhimi, tarbiyachi tomonidan xayrixohlik, erkinlik muhitining yaratilishidir.

Ota – onalarning shakllanib, kamol topib borayotgan farzandga ko’rsatadigan ta’siri juda katta. Ularning bolaga nisbatan beg’araz muhabbati talabchanlik bilan qo’shib olib boradigan g’amxo’rligida namoyon bo’ladi. Muhabbat har qanday yaxshilik, mehribonlik va yorqinlikning ijodkoridir” [28. 296 – 279 b.].

Demak, farzand tarbiyasini ota – onalar o’z shaxsiy ishi deb bilmasliklari kerak. Aslida bola tarbiyasi ota – onaning jamiyat oldidagi fuqarolik burchi va davlat oldidagi mas’uliyati hamda qarindosh – urug’lar oldidagi javobgarligi. Shuning uchun ham ota – ona obro’si farzand tarbiyasida ma’naviy ozuqa bo’ladi. Bu ma’naviy ozuqa bola tarbiyasida “ufq” ni ko’zlab ish tutishda mustahkam poydevor hisoblanadi. Bunday tarbiyalash jarayonida mehnat va ijtimoiy faoliyatni oilaviy vazifalar bilan qo’shib olib boradigan farzandlari hayotiga qiziqadigan va ularga oqilona, odilona rahbarlik qiladigan ota – onalar ijobiy o’rnak bo’ladigan kishilardir, ya’ni obro’li ota – onalardir. Bunday odamlar o’z farzandlari tarbiyasiga oilada ham, MTM ham e’tibor beradigan aqlli odamlar, namunali oilalar a’zolari bo’ladi.

• 
  sog’lom oilaviy muhit;
  
• 
  oila ma’naviyati;
  
• 
  oilada bolaga ma’naviy – immunologik tarbiya berish omillari;
  
• 
  oilada bola tarbiyasiga oid munosabatlar;
  
• 
  oilada bola tarbiyasiga oid salbiy holatlarga qarshi munosabatlar;
  
• 
  oilada bolani ma’naviy jihatdan tarbiyalashga bag’ishlangan tadbirlar, marosimlar, urf – odatlar, milliy va oilaviy bayramlar, ODM. Bular to’g’risida mazkur tadqiqotimizning keyingi qismlarida batafsil ma’lumot beriladi.
  

MTM da o’quv yili muayyan yilning 2- sentyabrdan boshlanib, keyingi yilning 1- iyuniga qadar davom etadi va keyingi o’quv yiligacha bo’lgan davr MTMdagi sog’lom-lashtirish davri hisoblanadi.

MTMdagi olib boriladigan ta’lim mazmuni O’zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi tomonidan tasdiqlan-

gan va tavsiya etilgan dasturlar asosida belgilanadi.

MTM ning ish rejimi uning nizomi va muassisning qarori bilan belgilanadi.

MTM siga kunduzgi, kechki va kechayu – kunduz faoliyat yuritishiga qonun doirasida ruxsat etiladi.

MTM da bolalarni o’qitish va tarbiyalash davlat tilida olib boriladi. Boshqa tillarda faoliyat yuritishga “Davlat tili” haqidagi O’zbekiston Respublikasi qonunida belgilangan ko’rsatmalar asosida ruxsat etiladi.

MTM da tarbiyaviy ishlarni tashkil etishda quyidagilarga e’tibor beriladi:

• 
  bolalarning imkoniyatlari;
  
• 
  bolalarning qiziqishlari;
  
• 
  bolalarning ehtiyojlari.
  

• 
  MTM – bu jamoaviy qarorlar qabul qilishni o’rganish maktabi bo’lib, unda quyidagilar alohida kasb etadi: tashabbuskorlikka oid harakatlar qilish; umumiy mehnat ko’nikmalarining elementlarini hosil qilish; sport ishlarini bajarishga odatlanish; ijodiy ishlarga o’zini jalb qila olish; rasm chizishga ehtiyoj sezish; raqsga tushishga moyillik uyg’otish; texnik va konstruksion modellashtirish kabi jarayonlarni amalga oshirishda o’zini ko’rsata olish va shu kabilar;.
  
• 
  MTM da bola uchun faoliyat turi oiladagiga nisbatan ko’proq. Bu yerda to’garaklarning xohlaganida bola o’z qiziqishini namoyon qila oladi va unga qatnashishda ham mustaqillik bor;
  
• 
  MTM da bola faoliyat turini erkin va mustaqil tanlash imkoniyati mumkin. Bola bunday o’zida xohlasa raqqos (raqqosa) yoki qo’shiqchi, xohlasa akrabat yoki shaxmatchi (shashka o’yini mohiri), xohlasa avimodelchi yoki konstruktor, xohlasa qo’g’irchoq o’ynovchi yoki yasovchi kabi kasb–hunar elementlarini shakllantirishga erishish mumkin;
  
• 
  MTM dagi faoliyat jamoaviy tarzda olib boriladi. Shuning uchun ham unda ta’lim – tarbiya jarayoni samarali kechadi, ya’ni ular turli xil jarayonlar yoki hodisalar bo’yicha ma’lum (muayyan) bilimga ega bo’ladilar, yoki unday holatlar bo’yicha aniq mahorat yoki ko’nikmalarini yuksaltiradi va shu kabilar.
  

Shu sababli bolalarning MTM dagi ta’lim – tarbiyaviy ishlarini tashkil etishning tashkiliy – pedagogik ishlar mukammal bo’lishi kerak. MTM sining tarbiyachi va murabbiylarida bunga mos bilim, ko’nikma va malakalar kerak bo’ladi.