Chöông 5: Tìm hieåu Internet Mail vaø News

Chöông 5: Tìm hieåu Internet Mail vaø News

Thoâng thöôøng, khi ñaêng kyù, ISP seõ caáp cho baïn moät account, password vaø moät ñòa chæ Internet Mail ñeå baïn coù theå truyeàn nhaän E-Mail. Baïn coù theå thaáy ñòa chæ goàm hai phaàn: account@host (ví duï nhö Nghia.DT@ut-hcmc.cinetvn.com hay newsletters@insideDHTML.com), trong ñoù host laø teân domain cuûa moät coâng ty, moät toå chöùc (goàm teân-möùc-hai.teân-möùc-moät) hoaëc laø moät teân maùy ñaày ñuû treân ñoù ñang chaïy moät chöông trình mail server. Account vaø password laø teân vaø maät maõ cho pheùp baïn truyeàn nhaän E-Mail vôùi hoäp thö ñeå treân mail server (thoâng thöôøng ñoù cuõng chính laø account maø ISP cung caáp ñeå baïn logon vaøo maïng cuûa hoï).

Chuù yù: moãi moät mail server thöôøng coù moät hoäp thö E-Mail ñaëc bieät coù daïng laø postmaster@host. Ñaây laø ñòa chæ E-Mail cuûa ngöôøi quaûn trò heä thoáng.
2.Caùch E-Mail di chuyeån treân Internet

a.Caáu truùc moät laù thö:

Goàm 2 phaàn: phaàn ñaàu (header) vaø phaàn thaân (body).

• 
  Phaàn ñaàu (Header): chöùa caùc thoâng tin ñieàu khieån nhö nôi gôûi, nôi ñeán, thôøi gian taïo vaø chöông trình ñöôïc söû duïng ñeå taïo mail ...
  
• 
  Phaàn thaân (Body): chöùa noäi dung thö. Noäi dung thö coù theå laø vaên baûn thuaàn tuùy, hoaëc cuõng coù theå laø moät vaên baûn theo MIME (Multipurpose Internet Mail Extenssions ). Caùc chöông trình mail-client coù hoã trôï MIME cho pheùp maõ hoùa nhöõng taäp tin nhò phaân tröôùc khi truyeàn (thoâng thöôøng kích thöôùc taêng theâm khoaûng 33%). Khi caùc chöông trình mail-client nhaän caùc thö naøy chuùng seõ giaûi maõ laïi ñeå thaønh caùc taäp tin nhò phaân töông öùng.
  

Khi baïn gôûi thö tôùi moät ngöôøi naøo khaùc treân moät maùy khaùc, SMTP server treân maùy maø baïn ñang noái tôùi seõ tieáp xuùc vôùi SMTP server cuûa maùy ñoù vaø dòch chuyeån thö tôùi ñoù. SMTP caát giöõ caùc thö cuûa ngöôøi söû duïng gôûi ñeán trong moät haøng chôø cho ñeán khi naøo coù theå dòch chuyeån ñeán maùy ñích. Ngöôïc laïi, khi nhaän moät thö töø SMTP server khaùc gôûi ñeán, noù löu tröõ laïi trong haøng chôø thö töông öùng cuûa ngöôøi söû duïng.

Vôùi phöông thöùc naøy, khi Mail client gôûi yeâu caàu nhaän thö ñeán Mail server, Mail server seõ yeâu caàu client cho bieát username vaø password tröôùc khi gôûi thö cho client ñeå ñaûm baûo thö ñeán ñuùng ngöôøi nhaän.

• 
  Teân vaø maät maõ cho hoäp thö cuûa baïn
  
• 
  Ñòa chæ Internet Mail cuûa baïn
  
• 
  Teân hoaëc ñòa chæ cuûa maùy chaïy chöông trình Mail server (SMTP server vaø POP3 server) maø thoâng qua ñoù baïn coù theå gôûi nhaän thö ñöôïc.
  

a.Inbox: folder naøy chöùa caùc thö ñöôïc laáy veà töø server. Caùc thö gôûi ñeán cho baïn seõ ôû trong folder naøy. Thoâng thöôøng caùc thö chöa ñöôïc ñoïc seõ ñöôïc trình baøy döôùi daïng chöõ in ñaäm.

b.Outbox: folder chöùa caùc thö chuaån bò gôûi tôùi mail server. Sau khi nhaáp chuoät vaøo button Send khi soaïn thö, thö ñöôïc löu tröõ laïi trong folder naøy. Chæ khi baïn thöïc hieän chöùc naêng send/receive caùc laù thö môùi ñöôïc gôûi thaät söï ñeán Mail server ñeå chuyeån cho ngöôøi nhaän. Thao taùc naøy cuõng laøm cho caùc thö gôûi ñeán baïn ñöôïc chuyeån vaøo folder Inbox.

c.Sent: folder chöùa caùc thö ñaõ thaät söï gôûi ñeán Mail server. Folder naøy giöõ laïi moät baûn löu caùc thö baïn ñaõ gôûi ñi.

d.Delected Items (hoaëc trash): chöùa caùc thö ñaõ xoùa boû trong caùc folder treân.
4.Gôûi thö

a.Caùc thoâng tin caàn thieát khi soaïn moät laù thö:

Duø söû duïng chöông trình mail client naøo chaêng nöõa thì caùc thoâng tin caàn thieát khi baïn gôûi moät laù thö seõ laø:

Vôùi Internet Mail Client baïn coù theå thay ñoåi ñòa chæ cuûa baïn, baèng caùch choïn Mail/Options, roài nhaáp chuoät treân phieáu Server vaø nhaäp ñòa chæ môùi trong muïc E-mail Address.

• 
  Khoâng neân söû duïng ñònh daïng HTML hoaëc RTF trong laù thö neáu baïn khoâng chaéc chaén raèng ngöôøi nhaän söû duïng chöông trình Mail client coù theå ñoïc ñöôïc caùc thö coù ñònh daïng naøy.
  
• 
  Töông töï, khoâng neân söû duïng caùc kyù töï coù maõ >= 128 (ví duï maõ tieáng Vieät nam) hay caùc phoâng kyù töï trong laù thö neáu baïn khoâng chaéc chaén raèng ngöôøi nhaän söû duïng chöông trình Mail client coù theå ñoïc ñöôïc caùc thö coù maõ hay loaïi phoâng töông öùng.
  
• 
  Thoâng thöôøng caùc chöông trình mail client coù cho pheùp baïn toå chöùc caùc danh saùch ñòa chæ (Address Book) baïn thöôøng gôûi. Baïn coù theå chuyeån caùc ñòa chæ coù saün trong Address Book vaøo caùc muïc To, Cc hay Bcc maø khoâng caàn phaûi ñaùnh laïi. Ñieàu naøy giuùp baïn traùnh caùc sai soùt do loãi ñaùnh maùy.
  

Trong phaàn lôùn caùc chöông trình mail client, ñeå soaïn thaûo thö baïn seõ thöïc hieän caùc böôùc sau:

• 
  Nhaáp chuoät treân nuùt soaïn thö trong thanh coâng cuï (thöôøng laø New Message hoaëc Compose Message).
  
• 
  Soaïn thaûo thö: ñieàn caùc thoâng tin caàn thieát vaøo To, Subject, vaø noäi dung thö. CC laø moät tuøy choïn. Coøn From do chöông trình mail client cuûa baïn töï ñoäng ñieàn vaøo töø caáu hình cuûa chöông trình.
  
• 
  Nhaáp chuoät treân nuùt gôûi thö treân thanh coâng cuï cuûa cöûa soå soaïn thaûo thö (thoâng thöôøng laø nuùt Send Message). Cöûa soå soaïn thaûo seõ ñöôïc ñoùng laïi vaø thö ñöôïc chuyeån vaøo folder Outbox.
  
• 
  Chuyeån thö leân mail server baèng caùch nhaáp chuoät treân nuùt/nhaän thö trong thanh coâng cuï cuûa chöông trình mail client (thöôøng laø Send and Receive Message). Thoâng thöôøng, thao taùc naøy thöïc hieän vieäc keát noái vôùi mail server, sau ñoù gôûi taát caû thö trong outbox ñi vaø ñoàng thôøi nhaän thö trong haøng chô thö cuûa baïn treân mail server roài caát vaøo folder inbox.
  

• 
  Khoâng coù ñòa chæ ngöôøi nhaän (Undeliverable): thoâng thöôøng baïn neân kieåm tra laïi phaàn teân ñòa chæ ngöôøi nhaän coù ñuùng khoâng, hoaëc baïn coù chaéc chaén ngöôøi nhaän coù coøn söû duïng ñòa chæ E-Mail ñoù khoâng hay ñaõ caét boû roài.
  
• 
  Ñòa chæ maùy nhaän sai (Bad host name): thoâng thöôøng baïn ñaõ ñaùnh sai phaàn domain name trong ñòa chæ E-mail cuûa ngöôøi nhaän.
  
• 
  Moät Mail server khoâng gôûi ñöôïc thö (System time out during mail transfer): loãi naøy coù theå do ñöôïc truyeàn treân Internet bò taét ngheõn, hoaëc do mailser server maø baïn noái tôùi ñang baän roän hoaëc gaëp truïc traëc kyõ thuaät gì ñoù (nhö mail server cheát chaúng haïn !!!). Tröôøng hôïp naøy baïn neân ñôïi moät thôøi gian roài haõy gôûi laïi thö.
  

Caùc chöông trình mail client thöôøng coù chöùc naêng cho pheùp baïn löu giöõ thö ñang ñoïc thaønh moät taäp tin. Vôùi nhöõng chöông trình naøy baïn coù theå choïn File/Save As treân menu cuûa cöûa soå thö ñang ñoïc ñeå thöïc hieän vieäc naøy.

Khi ñoïc moät thö nhaän ñöôïc, baïn coù theå nhaáp chuoät treân nuùt Reply cuûa thanh coâng cuï ñeå môû cöûa soå soaïn thaûo thö traû lôøi cho ngöôøi gôûi. Chöùc naêng naøy giuùp baïn khoâng phaûi nhaäp ñòa chæ trong muïc To - chöông trình töï ñoäng laáy ñòa chæ trong muïc from cuûa laù thö nhaän ñeå ñieàn vaøo.

Trong caùc chöông trình mail-client, baïn coøn coù theå chuyeån laù thö maø baïn nhaän ñöôïc cho ngöôøi khaùc baèng caùch nhaáp chuoät treân nuùt Forward cuûa thanh coâng cuï. Chöùc naêng naøy giuùp baïn môû moät cöûa soå soaïn thaûo thö môùi vôùi noäi dung chöùa saün noäi dung thö caàn chuyeån.

Ñeå xoùa thö khoâng caàn xem nöõa trong haàu heát caùc chöông trình Mail client baïn coù theå nhaáp chuoät treân laù thö ñoù vaø nhaán nuùt Delete. Thoâng thöôøng caùc thö baïn vöøa xoùa seõ ñöa vaøo trong Deleted Items folder, baïn muoán xoùa haún phaûi thöïc hieän xoùa moät laàn nöõa trong folder naøy. Caùc chöông trình Mail client thöôøng töï ñoäng xoùa taát caû caùc thö trong Deleted Items Folder khi keát thuùc chaàu laøm vieäc.

Baïn coù theå taïo caùc thoâng tin rieâng (nhö soá ñieän thoaïi, fax, teân con, ñòa chæ nhaø, sôû thích, ...) cuûa baïn ñeå töï ñoäng theâm vaøo ñaàu laù thö hoaëc cuoái moãi laù thö tröôùc khi gôûi ñi. Caàn caån thaän khi söû duïng Signature ñeå gôûi thö cho mailling list hoaëc newsgroup vì moät soá thoâng tin rieâng coù theå gaây ra caùc phieàn toaùi khi coù quaù nhieàu ngöôøi bieát.

Baïn coù theå duøng moät chöông trình soaïn thaûo vaên baûn baát kyø ñeå taïo caùc thoâng tin rieâng roài löu thaønh taäp tin daïng TXT. Sau ñoù söû duïng chöùc naêng Signature ñeå bao goäp taäp tin naøy vaøo moãi laù thö. Khi taïo caùc thoâng tin rieâng naøy baïn neân tuaân theo qui luaät sau: noäi dung ngaén goïn vaø moät doøng khoâng neân quaù 72 kyù töï.
8.Baûo veä nhöõng laù thö cuûa baïn

Ña soá caùc chöông trình Mail client hieän nay ñeàu hoã trôï cho vieäc baûo veä thö. Nhôø kyõ thuaät naøy baïn khoâng sôï thö bò ñoïc bôûi ngöôøi khaùc.

Ñeå coù theå baûo veä ñöôïc thö, baïn phaûi tieán haønh caøi ñaët "chöùng nhaän caù nhaân" vaøo chöông trình mail client cuûa mình. Caùc böôùc caøi ñaët:

• 
  Laáy moät chöùng nhaän caù nhaân (personal certificate) ñeå ñònh danh baïn treân Internet.
  
• 
  Keát hôïp chöùng nhaän caù nhaân vôùi account mail cuûa baïn.
  

• 
  Gôûi thö vôùi noäi dung ñaõ ñöôïc maõ hoùa.
  
• 
  Gôûi thö vôùi moät kyù hieäu, nhôø vaäy ngöôøi nhaän bieát chaéc chaén laø thö ñöôïc gôûi töø baïn. Ngöôøi nhaän khi nhaän ñöôïc nhöõng thö nhö theá khoâng phaûi laøm baát kyø thao taùc naøo ñaëc bieät maø chöông trình mail client cuûa hoï seõ töï ñoäng gaây ra söï chuù yù nôi hoï caùc thö ñöôïc baïn kyù hieäu saün.
  

Ñoâi luùc baïn coù theå nhaän nhöõng thö khoâng mong ñôïi töø nhieàu nguoàn khaùc nhau. Ví duï nhö caùc thö gôûi töø moät nhoùm thaûo luaän maø baïn ñaõ ñaêng kyù vaøo treân Internet, hoaëc do ñòa chæ E-Mail cuûa baïn xuaát hieän trong moät danh baï ñòa chæ thö ñieän töû treân Internet, ... Ñieàu naøy daãn ñeán coù ngöôøi gôûi thö ñeán laøm quen, hoaëc do caùc coâng ty gôûi thö tieáp thò, ... Trong nhöõng tröôøng hôïp nhö vaäy baïn phaûi töï thöïc hieän vieäc xoùa boû caùc thö khoâng muoán ñoïc trong chöông trình mail client. Moät caùch khaùc baïn coù theå ñaêng kyù vaøo moät trong caùc site döôùi ñeå nhôø caùc site naøy loïc boû caùc thö khoâng muoán nhaän.

Abuse.net http://www.abuse.net

Cauce http://www.cauce.org

Internet Spam CC http://drsvcs.com/nospam

No Junk E-mail http://www.glr.com/nojunk.html

No Spam http://www.kenjen.com/nospam

NoThankYou.com http://www.nothankyou.com

• 
  UseNet laø moät kyõ thuaät treân Internet cho pheùp moïi ngöôøi cuøng tham gia coäng taùc hay trao ñoåi veà moät chuû ñeà rieâng naøo ñoù. Moãi chuû ñeà ñöôïc thaûo luaän trong nhöõng nhoùm rieâng bieät, moãi ngöôøi coù theå gôûi vaø ñoïc caùc thoâng ñieäp trong nhoùm. Moãi nhoùm cuõng coù teân rieâng.
  
• 
  NNTP (Network News Transfer Protocol ) laø moät phöông thöùc ñeå caùc chöông trình UseNet client (coøn ñöôïc goïi laø chöông trình ñoïc tin - News Reader) söû duïng ñeå truyeàn thoâng vôùi chöông trình News server. Khi moät ngöôøi söû duïng gôûi moät thoâng ñieäp tôùi moät News server, thì server ñoù seõ tieáp tuïc gôûi tôùi nhöõng News server cuøng coäng taùc khaùc treân Internet. Vì vaäy, nhöõng ngöôøi khaùc coù theå laáy veà vaø ñoïc caùc thoâng ñieäp ñoù töø News server maø hoï noái tôùi.
  
• 
  Vieäc gôûi thoâng ñieäp tôùi moät nhoùm thaûo luaän cuõng töông töï nhö gôûi thö Internet chæ khaùc ñòa chæ gôûi tôùi laø ñòa chæ cuûa nhoùm thaûo luaän. Vieäc laáy thoâng ñieäp veà vaø ñoïc thoâng ñieäp cuõng töông töï nhö laáy vaø ñoïc thö Internet.
  
• 
  Nhöõng böôùc ñeå ñaêng kyù tôùi nhoùm thaûo luaän:
  
  • 
    Laáy veà danh saùch caùc nhoùm thaûo luaän: Thoâng thöôøng, khi baïn ñònh caáu hình cho chöông trình Usenet client noái tôùi moät News server thì noù töï ñoäng laáy veà danh saùch ñaày ñuû caùc nhoùm thaûo luaän.
    
  • 
    Ñaêng kyù tôùi moät hay nhieàu nhoùm thaûo luaän: Trong ña soá caùc chöông trình mail client hieän nay caùc nhoùm thaûo luaän baïn ñaõ ñaêng kyù ñöôïc trình baøy nhö nhöõng döôùi daïng caùc folder. Baïn coù theå môû ra ñeå duyeät qua, ñoïc hay traû lôøi caùc thoâng ñieäp.
    

Usenet toå chöùc nhöõng nhoùm thaûo luaän thaønh moät heä thoáng phaân caáp cuûa nhöõng loaïi, loaïi con, ... Nhöõng teân nhoùm cuûa Usenet ñi töø toång quaùt ñeán cuï theå theo thöù töï töø traùi tôùi phaûi, ví duï nhö: alt.tv.simpsons, alt.tv.friends, ...

Moät soá teân nhoùm möùc moät treân Internet laø:

Loaïi Moâ taû

alt Nhoùm Alternative

bit BitNet LISTSERV mailing lists

biz Quaûng caùo cho caùc vieäc kinh doanh

comp Nhöõng chuû ñeà lieân quan maùy tính - Phaàn cöùng, phaàn meàm

k12 Giaùo duïc: maãu giaùo tôùi 12

misc Nhöõng chuû ñeá khoâng naèm trong chuû ñeà khaùc

news Thoâng tin veà UseNet

rec Giaûi trí, theå thao, aâm nhaïc, troø chôi,sôû thích

sci Khoa hoïc öùng duïng

soc Nhöõng chuû ñeà vaên hoùa, xaõ hoäi

talk Nhöõng chuû ñeà nhieàu tranh caõi
c.Moät soá nhoùm thaûo luaän quan troïng treân Internet:

Newsgroup Moâ taû

news:alt.answers Nguoàn thoâng tin veà FAQs vaø nhoùm alt

news:alt.internet.services Ñaây laø nôi ñaët caâu hoûi veà nhöõng chöông trình Internet vaø nhöõng taøi nguyeân

news:news.announce.newsgroups Nhöõng thoâng baùo veà caùc nhoùm thaûo luaän môùi ñöôïc ñaët ôû ñaây

news:news.announce.newusers Nhöõng baøi baùo vaø FAQs cho nhöõng ngöôøi môùi

news:news.newusers.questions Ñaây laø nôi ñaët caùc caâu hoûi veà nhoùm thaûo luaän
d.Söû duïng News-Group qua Web

Treân Internet coù moät Web site coù dòch vuï News-Web (söû duïng Usenet qua caùc trang Web) laø http://www.dejanews.com.