1. CĂN cứ LÝ luận và thực tiếN
tải về 76.36 Kb.
|
- Điều hướng trang này:
- 2. KHÁI QUÁT NHỮNG NÉT CHÍNH VỀ THỰC TRẠNG XÂY DỰNG CHÍNH SÁCH Y TẾ Ở VIỆT NAM
- 2.2. Những hạn chế
- 3. Các vấn đề ưu tiên và giải pháp
- Tài liệu tham khảo
| BẢN NÊU VẤN ĐỀ THẢO LUẬN
CHƯƠNG 9 (1). QUẢN TRỊ TRONG HỆ THỐNG Y TẾ 1. CĂN CỨ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIẾNXây dựng và triển khai thực hiện chính sách y tế là một trong những nhiệm vụ chính của quản trị hệ thống y tế (governance/stewarship in health care system). Đối với một nước có nền kinh tế chuyển đổi như Việt Nam thì cải cách chính sách y tế là yếu tố quan trọng hàng đầu quyết định mức độ thành công của sự nghiệp chăm sóc sức khỏe nhân dân nhằm mục tiêu công bằng, hiệu quả và phát triển. Có đủ các chính sách cần thiết và đúng đắn là thước đo của quản trị hệ thống y tế (trong 10 chỉ báo đánh giá chỉ đạo và quản trị hệ thống y tế của Tổ chức Y tế thế giới thì có 7 chỉ báo về chiến lược và chính sách y tế)1. Chính sách trong lĩnh vực y tế thuộc nhóm chính sách công. Chu trình chính sách công có thể chia ra thành 5 bước chính:
Các học giả Harvard2 đề xuất khi xây dựng chính sách cải cách hệ thống y tế cần dựa trên khung lý thuyết 5 “nút” điều khiển của hệ thống y tế (“five control knobs”, bao gồm các nút Tài chính; nút Phương thức chi trả; nút Tổ chức hệ thống cung ứng dịch vụ; nút Công cụ quản lý của Nhà nước và nút Tuyên truyền thay đổi hành vi). Các nút điều hành nói trên có tính chất quyết định đối với hiệu quả hoạt động của các hệ thống y tế và chính sách y tế cần khai thác, sử dụng các “nút” đó để điều hành hệ thống y tế. Trong các bước của chu trình chính sách, bước phân tích chính sách (chẩn đoán nguyên nhân của vấn đề chính sách và xây dựng các phương án chính sách) có thể coi là bước quan trọng nhất3. Một trong những công cụ quan trọng nhất của phân tích chính sách là nghiên cứu đánh giá tác động của chính sách (Regulatory Impact Assessment - RIA). Nghiên cứu đánh giá tác động chính sách phân tích, đánh giá các giải pháp, lựa chọn chính sách để lựa chọn được giải pháp tốt nhất. Để đảm bảo chính sách có hiệu quả tốt, đạt được mục tiêu xác định trước, các giải pháp chính sách phải được xây dựng dựa trên bằng chứng (evidence based policy). Đó là phương pháp xây dựng chính sách dựa trên những bằng chứng tin cậy nhất, đối lập với phương pháp xây dựng chính sách dựa trên các ý kiến chủ quan (opinion based policy), xuất phát từ các kết quả nghiên cứu đơn lẻ, không đảm chất lượng nghiên cứu hoặc từ những quan điểm, ước đoán chủ quan4. Có thể nói xác định đúng và đầy đủ các vấn đề cần giải quyết từ các nguồn thông tin tin cậy, xây dựng các giải pháp chính sách dựa trên tập hợp các bằng chứng tin cậy, thực hiện nghiêm túc có các bước phân tích, đánh giá dự báo tác động của chính sách để lựa chọn giải pháp tối ưu và thuyết phục để chính sách đúng được ban hành là những yếu tố rất cần thiết cho thành công của hệ thống y tế, đồng thời cũng là thách thức lớn trong công tác quản lý, điều hành hệ thống y tế ở nước ta. 2. KHÁI QUÁT NHỮNG NÉT CHÍNH VỀ THỰC TRẠNG XÂY DỰNG CHÍNH SÁCH Y TẾ Ở VIỆT NAM2.1. Thành tựu đạt đượcĐã có nhiều tiến bộ trong lựa chọn các vấn đề chính sách ưu tiên, mở rộng sự tham gia xây dựng chính sách. Báo cáo chung tổng quan ngành y tế JAHR hàng năm (thực hiện từ năm 2007) đã phân tích hiện trạng một số lĩnh vực của ngành y tế và xác định các vấn đề ưu tiên và đề xuất các giải pháp, với sự tham gia của nhiều chuyên gia trong nước và các tổ chức tài trợ. Năm 2010, Bộ Y tế đã tổ chức thực hiện nghiên cứu đánh giá chung về kế hoạch 5 năm (JANS), sử dụng phương pháp và bộ công cụ đánh giá của IHP+, với sự tham gia của các chuyên gia trong nước và ngoài nước. Trong những năm gần đây, Bộ Y tế đã bắt đầu thực hiện nghiên cứu đánh giá tác động của dự thảo văn bản Luật, theo quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Các cơ quan nghiên cứu đã đóng góp tích cực hơn trong cung cấp bằng chứng, phân tích chính sách. Viện Chiến lược và Chính sách y tế đã thực hiện nhiều nghiên cứu chính sách quan trọng (Đánh giá kết quả thực hiện Nghị định số 43/2006 của Chính phủ tại một số bệnh viện, đánh giá kết quả thực hiện chương trình 1816, nghiên cứu vấn đề quá tải bệnh viện, nghiên cứu RIA đối với dự thảo Luật Khám, chữa bệnh, thực trạng chăm sóc sức khỏe ban đầu …). Một số thành tựu nổi bật trong xây dựng chính sách của ngành y tế trong những năm gần đây bao gồm:
2.2. Những hạn chếTrước hết, năng lực và tầm nhìn dài hạn trong xây dựng chính sách còn hạn chế5. Nhiều chính sách y tế còn chậm đổi mới hoặc đổi mới chưa cơ bản, chưa đồng bộ. Hệ thống y tế Việt Nam cũng đang có nguy cơ phải đối mặt với những vấn đề chung của một số nước đang phát triển mà WHO đã nêu trong Báo cáo sức khỏe thế giới 2008, đó là xu hướng “buông lỏng quản lý tạo cơ hội cho quá trình thị trường hóa y tế phát triển không kiểm soát”, tình trạng chia cắt của hệ thống điều trị và sự phát triển mất cân đối, thiên lệch ở các chuyên khoa sâu. Hạn chế trong xác định vấn đề cần đưa vào chương trình, kế hoạch xây dựng chính sách (bước xác định vấn đề trong chu trình chính sách) Đa số vấn đề được đưa vào chương trình xây dựng chính sách của ngành y tế xuất phát từ các quan điểm chỉ đạo từ trên xuống, ít có vấn đề xuất phát từ kết quả nghiên cứu tổng quan kết quả các nghiên cứu đánh giá phân tích hiện trạng. Số lượng và chất lượng các nghiên cứu về chính sách còn hạn hẹp. Khuyến nghị chính sách của một số nghiên cứu chưa dựa trên kết quả nghiên cứu. Một số vấn đề chính sách tuy được nghiên cứu không công bố kết quả trên diện rộng; Nhiều vấn đề lớn, cấp thiết như phối hợp công tư, quản lý y tế tư nhân, lạm dụng kỹ thuật, bảo đảm chất lượng dịch vụ y tế …chưa được đưa vào kế hoạch xây dựng chính sách; Trong nghiên cứu lựa chọn vấn đề chính sách cũng như phân tích chính sách, chưa lấy mức độ hài lòng hay phản ứng của người dân làm công cụ thăm dò các vấn đề chính sách; Hệ thống thông tin quản lý y tế (Health Mangement Information System) chưa đáp ứng được yêu cầu của công tác xây dựng chính sách. Hạn chế trong xác định nguyên nhân của vấn đề và trong phân tích chính sách, đề xuất các lựa chọn chính sách Việc phân tích hiện trạng (situation analysis) đối với một số vấn đề chính sách chưa được làm thấu đáo nên chưa tìm được nguyên nhân gốc rễ để xây dựng giải pháp chính sách phù hợp. Ví dụ không xác định một cách thuyết phục nguyên nhân của tình trạng người cận nghèo không tuân thủ tham gia BHYT theo Luật định mặc dù có đã được Ngân sách nhà nước hỗ trợ mức đóng cao; nguyên nhân chủ yếu của tình trạng quá tải bệnh viện là gì (do tác động của chính sách tự chủ bệnh viện theo Nghị định số 43, do hệ thống cung ứng dịch vụ chưa đủ đáp ứng, hay do năng lực của mang lưới chăm sóc sức khỏe ban đầu). Hạn chế trong xác định nguyên nhân của vấn đề chính sách có thể do năng lực của đội ngũ cán bộ làm chính sách, do thiếu thông tin cần thiết, do chưa thực hiện tốt các nghiên cứu đánh giá. Quy trình xây dựng chính sách y tế chưa được cập nhật; thiếu quy định và công cụ để tập hợp, phân tích bằng chứng chính sách từ các nguồn bằng chứng khác nhau. Hạn chế trong hợp tác giữa các Vụ, Cục của Bộ Y tế, giữa các bộ trong công tác hoạch định chính sách y tế. Phân tích chính sách thường do cá nhân đảm nhiệm, thiếu sự cộng tác của nhóm chuyên gia có kiến thức rộng từ nhiều lĩnh vực khác nhau, thiếu việc tập hợp ý kiến đánh giá của các nhà chuyên môn (pier review – bình duyệt, đánh giá của các nhà chuyên môn trong cùng lĩnh vực). Chưa xem xét, đánh giá đầy đủ tác động của các yếu tố tài chính y tế, phương thức chi trả, tổ chức hệ thống cung ứng dịch vụ, công cụ quản lý và tuyên truyền thay đổi hành vi (năm “nút” điều chỉnh của nhóm học giả Harvard) trong quá trình xem xét nguyên nhân của vấn đề chính sách. Chưa đầu tư thích đáng cho việc nghiên cứu những bài học thành công và thất bại của thế giới, đặc biệt là việc xem xét những kinh nghiệm thực tế (best practice) của các quốc gia có hoàn cảnh kinh tế xã hội tương tự với Việt Nam để xây dựng các phương án chính sách phù hợp; Về nghiên cứu đánh giá tác động của chính sách: chưa xác định đầy đủ tầm quan trọng của nghiên cứu RIA, chưa có được tính độc lập, khách quan trong nghiên cứu đánh giá; Chưa đầu tư nguồn lực (nhân lực, thời gian và kinh phí) xứng đáng cho nghiên cứu đánh giá tác động của dự thảo chính sách (ví dụ đối với Luật Vệ sinh an toàn thực phẩm, Luật BHYT). Theo nhận định của TS Phan Trung Lý, Phó chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Quốc hội thì hầu hết các báo cáo RIA của các dự án Luật hiện nay đều hời hợt, hình thức, đánh giá một cách cảm tính6. Kết quả của nghiên cứu đánh giá tác động của dự thảo chính sách (RIA) chưa được sử dụng có hiệu quả trong việc thuyết trình, tạo sự đồng thuận để lựa chọn phương án chính sách tối ưu (ví dụ Luật Khám chữa bệnh); Thiếu sự phân tích trong xây dựng chính sách dẫn tới sự thiếu đồng bộ giữa các giải pháp chính sách (tự chủ bệnh viện và quá tải bệnh viện); Cách thức xin ý kiến cho dự thảo chính sách phổ biến là gửi văn bản và tổ chức hội thảo và gửi văn bản xin ý kiến các bên liên quan chưa phát huy tốt hiệu quả như mong muốn. Dự thảo chính sách đăng tải trên website không đi kèm các thông tin cần thiết, các ý kiến góp ý cho dự thảo văn bản đăng tải trên website nghèo nàn. Hạn chế trong cơ chế huy động sự tham gia đóng góp ý kiến của các bên liên quan, trong đó có ý kiến người dân. Ngoài hình thức gửi văn bản gửi đến một số tổ chức xin ý kiến và tổ chức hội thảo, hội nghị, không có các hình thức khác công bố trưng cầu ý kiến khác (sách xanh, sách trắng …); Kết quả các nghiên cứu về chính sách chưa được sử dụng có hiệu quả, còn có sự cân nhắc, chậm trễ trong công bố và sử dụng các bằng chứng chính sách. Một số khuyến nghị về chính sách từ các nghiên cứu chưa được xem xét trong quá trình hoạch định chính sách. Chưa tận dụng thông tin, bằng chứng để đề xuất các giải pháp chính sách (Nghiên cứu gánh nặng bệnh tật (burden of disease) cho thấy sự vượt trội của gánh nặng các bệnh không lây nhiễm nhưng nhóm bệnh không lây nhiễm chưa trở thành vấn đề chính sách lớn và chưa cógiải pháp chính sách thỏa đáng);
Tính trách nhiệm giải trình (accountability) trong quyết định lựa chọn chính sách chưa rõ ràng. Không có cơ chế chịu trách nhiệm cá nhân về tác động của các chính sách được ban hành. Các hoạt động thuyết phục, vận động tạo sự đồng thuận của các bên liên quan đã có nhiều tiền bộ, nhưng trong nhiều trường hợp chưa xây dựng và thực hiện được chiến lược thuyết phục, giải trình phù hợp nên chưa tạo được sự đồng thuận để lựa chọn được các phương án chính sách tối ưu (ví dụ bỏ qua phương án tổ chức của hệ thống BHYT trong trong Luật BHYT, cấp chứng chỉ hành nghề trong Luật KCB); Thiếu việc lựa chọn cán bộ đủ uy tín và có trình độ thuyết khách để làm công tác vận động, thuyết trình; thiếu các hình thức trao đổi phù hợp, có chiều sâu giữa các bên có ý kiến khác nhau để tiến tới sự đồng thuận (ví dụ về việc tái chứng chỉ hành nghề trong Luật KCB). Về nguồn lực xây dựng chính sách Thiếu các chuyên gia có trình độ, có khả năng phân tích và có tầm nhìn chiến lược để tham mưu phân tích xác định các vấn đề cốt lõi, lựa chọn những ưu tiên để xây dựng chính sách; Thiếu các hình thức tập hợp và tổ chức công tác nghiên cứu chính sách ở tầm chiến lược (think tanks). Viện Chiến lược và Chính sách Y tế đã tích cực tham gia vào công tác nghiên cứu phân tích và cung cấp bằng chứng cho xây dựng chính sách nhưng chưa phát huy được vai trò ở tầm nghiên cứu chính sách vĩ mô ở tầm dài hạn. Số lượng cán bộ làm nhiệm vụ xây dựng chính sách luôn quá tải vì phải kiêm nhiệm công việc quản lý điều hành ở tầm vi mô đối với các đơn vị trực thuộc Bộ Y tế; Mặc dù Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật đã quy định sự tham gia rộng rãi của các tổ chức, cá nhân trong nghiên cứu đánh giá, cung cấp bằng chứng nhưng hầu hết các khâu trong chu trình chính sách vẫn do đội ngũ cán bộ của cơ quan BYT trực tiếp thực hiện, thiếu vai trò tham gia tích cực của địa phương; Ảnh hưởng của nhóm lợi ích thiểu số ngày càng lớn, có khả năng tác động mạnh mẽ tới các khía cạnh công bằng và hiệu quả trong xây dựng chính sách, (ví dụ các chính sách về hợp tác công tư, về thuốc, về thực phẩm chức năng, trang thiết bị, công trình y tế …); Nguồn tài chính cho xây dựng chính sách hạn chế, không đủ trang trải các nghiên cứu đánh giá cần thiết;
(Xin mời quý vị góp ý kiến cho nội dung trong bảng dưới đây, trọng tâm là thảo luận và góp ý cho các giái pháp)
Tài liệu tham khảo1 WHO 2010: Monitoring the building blocks of health systems: a handbook of indicators and their measurement strategies, page 87-90. 3 World Health Organization, 2006. Health policy development: a handbook for Pacific Islands practitioners 5 Báo cáo chung ngành y tế năm 2010, bản tiếng Việt, trg 146-147 6 Phan Trung Lý, Bài trả lời phỏng vấn, Báo Người đại biểu nhân dân, ngày 22/9/2009 Каталог: downloads -> tailieu downloads -> CỘng hoà XÃ HỘi chủ nghĩa việt nam downloads -> CHÍnh phủ CỘng hoà XÃ HỘi chủ nghĩa việt nam downloads -> NĐ-cp cộng hòa xã HỘi chủ nghĩa việt nam độc lập – Tự do – Hạnh phúc downloads -> Ủy ban nhân dân tỉnh bà RỊa vũng tàU downloads -> Ủy ban nhân dân cộng hòa xã HỘi chủ nghĩa việt nam thành phố CẦn thơ Độc lập Tự do Hạnh phúc downloads -> BỘ y tế Số: 19/2011/tt – byt cộng hoà XÃ HỘi chủ nghĩa việt nam downloads -> THỦ TƯỚng chính phủ CỘng hoà XÃ HỘi chủ nghĩa việt nam downloads -> THÔng tư Ban hành Quy chế công nhận trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học đạt chuẩn quốc gia tailieu -> 1. Văn kiện Đại hội XI của Đảng về phương hướng, nhiệm vụ của ngành y tế tải về 76.36 Kb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||